Pools partijcongres
Geen vuurwerk op
Nog geen beslissing
Britse abortuswet
achtergrond
s,
Drie Nederlanders
Verkeerd volkslied
Ook registratie
vrouwen voor
dienstplicht VS
Emotioneel debat in Lagerhuis
Vertrek Syrisch
leger uitgesteld
Aartsbisschop
Capucci bij
gegijzelden
Gematigde Basken
gaan samenwerken
Franse hulp bij
ontruiming van
moskee ontkend
Impasse Britse
staalstaking
duurt voort
omgekomen bij
helikopterongeluk
„Zwarte kiezers
Rhodesië worden
f
geïntimideerd”
„BIJEENKOMST VERMINDERT SPANNING NIET”
I
■J
'1
ZATERDAG 9 FEBRUARI
1980
BINNEN- EN BUITENLAND
2
fout
minister
Zaken
ookt
iars
isten
weg
ip een
i Rot
patro-
s zo'n
stèren
ivoer-
omdat
iteert.
len is
maren
n met
scho-
[evon-
i. Bj
ronen
I
mers
smet
r 111 - -- i
(Van onze redactie buitenland)
PARIJS-BONN. Het
Franse ministerie van Buiten
landse Zaken heeft laten we
ten dat Frankrijk niet zal deel
nemen aan een gesprek op 20
februari in Bonn tussen de
Amerikaanse minister van
Buitenlandse Zaken Cyrus
Vance en diens ambtgenoten
uit de Bondsrepubliek, Groot-
Brittannië en Italië.
1
ü:''A
Parijs niet bij topgesprek
over kwestie-Afghanistan
1
DEN HAAG (ANP). Bij een helikop
terongeluk bij Bad Iburg, in West-Duits-
land, zijn gisteren drie Nederlandse mili
tairen omgekomen. Een vierde raakte
gewond.
De 26-jarige eerste luitenant J. F. Leen-
stra uit Leeuwarden, de evenoude serge
ant eerste klasse H. de Wolf uit Soester-
berg en de 24-jarige vaandrig van de Ko
ninklijke Landmacht R. R. van der Meer
uit Rotterdam kwamen om het leven. Ern
stig gewond raakte de 22-jarige tweede
luitenant G. D. de Man uit Maarn.
De beide luitenants deden dienst als
vlieger, de sergeant als crew chief en de
vaandrig als legerluchtwaamemer.
Het is ruim tien jaar geleden dat voor
het laatst ongelukken met dit type heli
kopter plaats vonden. Toen verongeluk
ten vrij kort na elkaar twee Alouette’s in
Nederland, waarbij twee doden vielen.
298-squadron dat op de basis Soesterberg
is gestationeerd, bij zeer slecht weer neer
gestort.
Cen
sing
nste-
l van
nees-
van
erga-
heeft
heeft
arzit-
ver-
reede
ngis
uit te
ficus
door
ieder-
rij de
•meer
vaat
ins in
jaar
ezelf-
in de
n het
Tijd-
Noord-Korea en Roemenië hebben ge
weigerd een solidariteitsverklaring met
het nieuwe bewind in Afghanistan te on
dertekenen. Dit meldde het officiële Rus
sische persbureau Tass gisteren. Beide
landen hebben zich achter Joego-Slavië
geschaard door zich te distantiëren van
het Russische ingrijpen in Afghanistan.
Poolse waarnemers merken op dat
zelfs de selectie van de 1847 afgevaardig
den naar het congres (ongeveer de helft
is arbeider) uit de 3 miljoen partijleden,
een aanwijzing geeft dat het congres er
voornamelijk is om kritiekloos steun te
geven aan het voorzichtige beleid van
partijleider Edward Gierek, een beleid
dat slechts ten doel heeft de Poolse boot
niet te zeer naar de ene, dan wel naar de
andere kant te doen overhellen. „De
leiders zijn bevreesd drastische wijzigin
gen aan te brengen”, zo zei een partij-
functionaris onlangs. De reden hiervoor
is, zo lichtte hij toe, dat de Poolse bur
gers „onvoorspelbaar zijn in hun reac
ties”, een duidelijke verwijzing naar de
vele malen dat de Polen in het verleden
in opstand kwamen tegen verhogingen
van voedselprijzen. Een westers diplo
maat meende schouderophalend: „Er
zal geen vooruitgang worden geboekt
zonder drastische hervormingen, maar
Gierek streeft niet naar zulke hervor
mingen en zijn geestverwanten zullen
waarschijnlijk het congres domineren”.
de Russische interventie in Afghanistan.
Maar tegelijkertijd veroordeelt het, op de
zelfde gronden, een eventuele poging van
wie dan ook om in hetzelfde gebied zijn
invloedssfeer uit te breiden. Dit standpunt
30 miljard gulden beloopt. Toch ver
wacht men van het congres weinig con
crete besluiten, al wordt het veronder
steld de koers te bepalen die het land het
komende decennium moet varen.
gebouw binnen. Velen werden door de
politie naar buiten gesleept of gedragen.
Ook op de publieke tribune braken scher
mutselingen uit.
De nieuwe wet zou abortus beperken tot
de eerste 20 weken van de zwangerschap
in plaats van 28 weken. Ook zou abortus
slechts worden toegestaan als er een ern
stig gevaar voor het geestelijk en lichame
lijk welzijn van de moeder zou bestaan.
Tegenstanders van de nieuwe voorstel
len zijn een felle procedurele strijd begon
nen. Zij dienden niet minder dan 53 amen-
Vanuit de regerings- en partijtop in
Warschau zijn geen duidelijke oplossin
gen aangedragen. Oproepen tot de be
volking om harder te werken, in plaats
van hervormingen, hebben hun overtui
gingskracht verloren. De autoriteiten
wijten veel van de problemen van Polen
idie-
h bij
aan-
este-
een
lens,
met
stèren
istitie
iroces
t Rot
risten
nister
aeids-
epers,
/aren,
ielige
>pelij-
enger
iirecte
;ezins-
partti-
MADRID (DPA). De gematigde par
tijen in Spaans Baskenland hebben giste
ren overeenstemming bereikt over de vor
ming van een „Democratisch front voor
een gemeenschappelijke nationale poli
tiek in het Baskenland”. De partijen die
aan het front deelnemen, zijn de conserva
tieve christen-democratische „Baskische
Nationalisten-Partij”, de socialisten, de
communisten alsook twee kleinere linkse
partijen. De overeenkomst moet nog wor
den bekrachtigd door de besturen van
deze groeperingen.
Het doel van het gemeenschappelijke
front is de grondwettelijk geregelde Bas
kische autonomie snel in daden om te
zetten, nu de situatie in Baskenland door
het toenemende geweld, de werkloosheid
en de economische crisis zienderogen ver
slechtert.
IIL,
ieu-
een
nde
nde
oek
en
de
Over
is het
tsecre-
d) de
t-time
st per
lorstel
irn-
aur
ng,
oor
igs-
ne-
der
idheid
ie uit
ntueel
ebreid
ictieve
ijk ja-
an de
afval
PARIJS (AFP). De Franse minister
van Defensie, Yvon Bourges, heeft giste
ren officieel ontkend dat Franse troepen
november verleden jaar hand- en span
diensten hebben verleend aan de Saoedi-
sche autoriteiten bij de ontruiming van de
Grote Moskee in Mekka die door fanatie
ke moslimaanhangers was bezet.
De vragen volgden na berichten in
Franse kranten dat „een bijzondere afde
ling van de Franse marechaussee” meege
holpen heeft aan de voorbereiding voor de
aanval van Saoedische troepen op de Gro
te Moskee.
zoon,
tanker
1EMA-
ïr zegt
d we
enga
en het
SALISBURY (Reuter). De Britse
waarnemers bij de verkiezingen in Rhode-
sië melden intimidatie van zwarte kiezers
op grote schaal in het oosten van het land,
voornamelijk in gebieden die beheerst
worden door Moegabes partij ZANU-PF
en de militaire vleugel daarvan, ZANLA.
Andere partijen kunnen daar geen cam
pagne voeren. Het betreft drie kiesdistric
ten. In twee andere is de intimidatie vol
gens de waarnemers minder ernstig. De
vijf districten beslaan meer dan de helft
van het land.
In Salisbury zijn benzinebommen ge
gooid in de woning van een aanhanger
van Moegabe. De man, zijn vrouw en een
kind werden gewond.
markt is de slechtste in tien jaar dat
daaruit wel apathie en inefficiënte ar
beid moest resulteren. „Het is moeilijk
de mensen meer te laten presteren en
meer goederen te laten produceren,
waardoor de situatie in een vicieuze cir
kel is geraakt”, zei hij.
de Polen zelf, zijn dat alcohol een van de
meest beschikbare waren op de markt
blijft. Lange rijen wachtenden voor de
winkels is een dagelijks terugkerend fe
nomeen geworden. Kardinaal Stefan
Wyszynski veroordeelt dergelijke rijen
als „een vernedering”.
In westerse kringen gelooft men dat de
huidige Poolse situatie „niet explosief’
is. Maar parlementslid Zenon Komender
sprak onlangs in Warschau zijn collega’s
toe: „Het moment kan komen dat de
zorgen om en de moeilijkheden van de
maatschappij, die zich het komend jaar
nog kunnen verscherpen, de doelstellin
gen van de nationale ontwikkeling gaan
overschaduwen”.
Politieke waarnemers verwachten dat
Gierek in zijn toespraak tot het congres
veel meer nadruk zal leggen op de bui
tenlandse politiek en de internationale
situatie dan hij oorspronkelijk van plan
was. Het wordt niet uitgesloten geacht
dat Gierek met aanwijzingen komt over
nieuwe initiatieven op Europees vlak.
Polen heeft er immers alle belang bij
dat, althans in Europa, de ontspanning
wordt voortgezet. In economisch opzicht
kan het zich zelfs niet permitteren de
banden met West-Europa te laten doors
nijden, al stelt het lidmaatschap van het
Oostblok aan de Polen een aantal gren
zen die men in Warschau niet overschrij
den kan en wil. Als partners in het
westen richt Warschau zich vooral op de
Westduitse Bondsrepubliek, op Frank
rijk en op Scandinavië. Daarom is in de
Poolse hoofdstad zoveel teleurstelling en
onrust geventileerd over het besluit van
de NAVO kernwapens in Europa te mo
derniseren. Politieke kringen in War
schau geloven oprecht dat er een ver
band bestaat tussen het optreden van de
Sovjet-Unie in Afghanistan en het be
sluit dat in december in Brussel viel.
Het toestel was op oefening in West-
Duitsland toen het verongelukte. Het
heeft zeer lang geduurd voordat reddings
ploegen het wrak konden vinden.
BEIROET (UPI). President Hafez As
sad van Syrië heeft op verzoek van de
PLO het vertrek van de Syrische vredes
macht uit Beiroet voor enkele dagen uit
gesteld, zo is gisteren uit Palestijnse krin
gen vernomen. Een reden voor het uitstel
werd niet genoemd. Israel heeft Syrië
gisteren gewaarschuwd dat het zijn strijd
krachten langs de grens met Libanon en
op de hoogvlakte van Golan in staat van
paraatheid heeft gebracht om aan een
eventuele Syrische aanval het hoofd te
bieden. De Israëlische minister van De
fensie, Ezer Weizman, uitte deze waar
schuwing in een vraaggesprek met het
Israëlische blad Yedioth Aharonoth.
In het noorden, midden en zuiden van
Libanon zijn gisteren gevechten uitgebro
ken die het leven hebben gekost aan acht
mensen. Twee met elkaar wedijverende
christelijke militiegroepen vochten voor
de tweede opeenvolgende dag om twee
dorpen op 80 kilometer ten noorden van
Beiroet. Volgens zegslieden van de rege
ring werden vijf mensen gedood en acht
verwond.
BANGKOK (AP). Toen de Thaise
regering de weduwe van de vroegere
Chinese premier Zhou Enlai gisteren
een banket aanbood, zette een kapel
ter harer ere het Chinese volkslied in,
maar helaas het verkeerde dat van
Taiwan. Premier Kriangsak heeft naar
deze pijnlijke vergissing een onder
zoek laten instellen. Hij gaf het minis
terie van Buitenlandse Zaken op
dracht mevrouw Deng Yingchao en
haar delegatie officiële verontschuldi
gingen aan te bieden.
Verslaggevers die bij het banket aan
wezig waren zeiden dat mevrouw Deng
en haar Thaise gastheren juist een
toast wilden uitbrengen toen de kapel
van de voorlichtingsdienst het volks
lied van Taiwan begon te spelen. Hal
verwege de partituur kreeg een van de
gastheren, generaal Coonhavan, de
vergissing door en stuurde hij meteen
een van zijn assistenten naar de diri
gent toe om de muziek te laten stoppen.
De autoriteiten deelden mee dat de
dirigent de verkeerde partituur had
meegenomen uit de muziekbibliotheek
van de kapel.
dementen in. Het is de bedoeling dat het
debat op 15 februari wordt voortgezet,
maar men verwacht niet dat het dan kan
worden afgesloten.
De Britse minister van Gezondheid, Ge
rard Vaughan, zei gisteren voorstander te
zijn van beperking van de termijn van 28
weken tot 24. Het debat trok grote belang
stelling van politici en publiek. Er zijn
massabijeenkomsten van voor- en tegen
standers van abortus gehouden en de par
lementsleden zijn „gebombardeerd” met
brieven over het onderwerp.
Er worden in Groot-Brittannië per jaar
ongeveer 130.000 abortussen uitgevoerd,
waarvan 30.000 bij vrouwen uit het bui
tenland, voornamelijk Spanje.
LONDEN (Reuter). Na een dag
van emotionele en bittere debatten in
het Britse Lagerhuis is er nog geen
eindbeslissing bereikt over de nieuwe
omstreden abortuswetgeving. De dis
cussie zal volgende week worden
voortgezet.
Buiten het parlementsgebouw kwamen
honderden demonstrerende vrouwen in
botsing met de politie. Zij riepen „niet de
kerk, niet de staat, wij moeten over ons lot
beslissen”. Tal van vrouwen drongen het
In maar ook buiten het Britse Lagerhuis
speelden zich gisteren emotionele taferelen
af in verband met de door de regering voor
gestelde wijziging van de abortuswet. Britse
mannen en vrouwen hielden gisteren een
fakkeloptocht om te protesteren tegen de
nieuwe voorstellen, die de termijn waarbin
nen abortus is toegestaan, terugbrengt van
28 tot 20 weken.
Minister Vance is op die dag in Bonn om
te spreken met zijn Westduitse collega
Genscher. Minister Genscher had de Ame
rikaan „het Europees standpunt” inzake
de Russische inval in Afghanistan samen
met zijn buitenlandse collega’s uiteen wil
len zetten. In Parijs is vernomen dat de
Fransen een dergelijke ontmoeting „niet
in overweging hebben genomen”.
Van de zijde van het Elysée, de ambts
woning van president Giscard, werd giste
ren verklaard, dat van een gemeenschap
pelijke bijeenkomst van de westelijke mo
gendheden niet kan worden verwacht dat
zij onder de huidige omstandigheden de
internationale spanning zal verminderen.
Hieraan werd toegevoegd dat Frankrijk
wel bereid is zijn overleg met de afzonder
lijke westelijke bondgenoten voort te
zetten. - 7
Wat de afwijzende houding van Parijs
betreft herinnerde men gisteren in Bonn
aan uitlatingen die de Franse president
Giscard d’Estaing na zijn topoverleg met
bondskanselier Helmut Schmidt van
West-Duitsland heeft gedaan. Na het ver
trek van Schmidt gaf Giscard tegenover
Franse journalisten te kennen, dat hij niet
voelt voor een verdere verharding van de
standpunten van Oost en West in de huidi
ge situatie.
De Westduitse regeringswoordvoerder
Klaus Bölling wees er gisteren in Bonn op
dat de Bondsrepubliek graag ziet dat het
overleg tussen de westelijke mogendhe
den in de komende weken intensief wordt
voortgezet. De topconferentie van Gis
card en Schmidt noemde hij een belang
rijke mijlpaal daarbij, terwijl ook de ko
mende besprekingen tussen Genscher en
Vance volgens hem een belangrijk ele
ment vormden. In dit verband herinnerde
de woordvoerder van het Westduitse mi
nisterie van Buitenlandse Zaken eraan
dat de ministers van Buitenlandse Zaken
van de negen landen van de Europese
Gemeenschap volgens plan op 19 februari
in Rome van gedachten zullen wisselen
over de wereldsituatie.
WASHINGTON (UPI). President
Carter wil dat dit jaar zowel de mannen
als de vrouwen van 19 en 20 jaar naar
schatting 6 miljoen personen zich laten
registreren om in geval van nood te wor
den opgeroepen voor militaire dienst. Dit
is gisteren van de zijde van het Witte Huis
vernomen. Betrokkenen moeten daartoe
een formulier op een postkantoor halen.
De registratie van vrouwen (zij zullen
overigens geen gevechtsfuncties hoeven
vervullen) is nog niet eerder gebeurd.
Vooral daar is veel protest tegen gerezen
en het is nog de vraag, of het Congres
daarmee zal instemmen en of het het
benodigde geld zal voteren. De regering
heeft 40 miljoen gulden gevraagd.
De registratie van eventuele dienst
plichtigen is sinds 1973 niet toegepast. De
Russische interventie in Afghanistan
heeft de kwestie voor de regering weer
actueel gemaakt.
De Afghaanse minister van Grensza-
ken, luitenant-kolonel Faiz Mohammad,
beschuldigt Pakistan ervan duizenden Af
ghaanse nomaden te dwingen zich te ves
tigen in speciale kampen waar zij door
Amerikaanse, Egyptische en Chinese in
structeurs worden opgeleid voor sabota
gedaden. Dit meldde het dagblad van de
Russische communistische partij, de
Pravda, gisteren. Mohammad vindt dat
Pakistan geen echte vluchtelingen her
bergt en beschouwt het „vluchtelingen
probleem” als „een uitvinding van Wester
se propaganda”.
Irak veroordeelt als niet-gebonden land
LONDEN (DPA). De hoop op een
spoedig einde van de Britse staalstaking is
gisteren niet verwezenlijkt. Bij de hervat
ting van het gesprek tussen vakbeweging
en de leiding van het overheidsbedrijf
British Steel Corporation (BSC) bood de
werkgever niet meer dan 14 procent
loonsverhoging, bij een eis van 20 procent.
Na anderhalf uur braken de vertegen
woordigers van de vakverenigingen het
gesprek af. Hoe het conflict moet worden
opgelost, weet niemand. Er komen steeds
meer staalverwerkende bedrijven in
moeilijkheden door de staking, die al zes
weken duurt. De BSC produceert drie
kwart van alle staal in Engeland.
(Van onze redactie buitenland)
Als je 1847 deskundigen bijeen
brengt, en hun vertelt voor de ko
mende tien jaar de koers uit te zet
ten van hun in grote moeilijkheden
verkerende land, dan zou je redelij
kerwijs gesproken vuurwerk kun
nen verwachten. Niet echter van het
komende partijcongres in Polen,
dat maandag begint.
In Warschau wordt algemeen ver
wacht dat het partijcongres bijna be
drieglijk rustig zal verlopen en dat een
waas van mist zal worden opgetrokken
rond de voortwoekerende sociale, poli
tieke en economische problemen, die in
alle uithoeken van het land voelbaar
zijn.
Slechts de gespannen internationale
toestand van dit moment verschaft het
Poolse partijcongres enig gewicht. Het is
het eerste partijcongres in een land van
het Oostblok na het NAVO-besluit tot
modernisering van de kernwapens en na
de Russische interventie in Afghanistan.
Ernstige economische tekortkomin
gen, apathie onder arbeiders en onwil
ligheid onder intellectuelen, de groeien
de macht van de katholieke kerk als het
machtigste blok van de onofficiële oppo
sitie, een toenemend zelfbewustzijn on
der de dissidentenbeweging, nieuwe
spanningen in de internationale betrek
kingen, het zijn allemaal problemen die
waarschijnlijk wel hun weerslag zullen
hebben op het congres - maar onder de
oppervlakte. Van vele kanten is de laat
ste jaren kritiek gekomen en is aange
drongen op hervormingen, met name
om de economische problemen aan te
pakken. Polen kampt met een ernstig
tekort aan consumptiegoederen en een
schuld aan het buitenland die meer dan
Met uitzondering wellicht van de
machthebbers, zijn er weinigen in Polen
die ontkennen dat de economie aan de
rand van een crisis staat. Maar op natio
naal niveau heerst de malaise, die geleid
heeft tot een bijna complete impasse in
het vinden van een oplossing. Een partij
functionaris wilde nog wel verdedigen
dat de Poolse leiders de economische
stand van zaken niet zien als een
„ramp”, maar hij erkende dat er zo’n
geringe aanvoer van goederen naar de
aan de „abnormale economische situa
tie” in de wereld. Maar ze ontkennen
zelfs het bestaan van een uiterst kriti
sche analyse van de sociale, politieke en
economische situatie, die vorige zomer
vertrouwelijk was opgesteld door een
vijftigtal vooraanstaande intellectuelen
en die vervolgens door dissidenten in de
publiciteit werd gebracht.
Volgens de luchtmachtvoorlichtings-
dienst is het toestel, een Alouette-3 van het
Sociale tekortkomingen, beïnvloed
door de economie en een schijnbaar
Ipom leiderschap, komen steeds duide
lijker in de schijnwerper. Arbeidsapa-
thie is er slechts een van. Alcoholisme
heeft zich wijd verbreid en het gebruik
groeit nog - op dit moment beloopt het
per persoon per jaar 8,2 liter zuivere
alcohol. Een reden hiervoor kan, volgens
TEHERAN (Reuter). De Grieks-ka-
tholieke aartsbisschop van Jeruzalem, Hi-
larion Capucci, heeft gisteren een bezoek
gebracht aan de gegijzelden in de Ameri
kaanse ambassade in Teheran. Capucci,
die werd vergezeld door een zoon van
ayatollah Khomeiny, zei na afloop dat de
gijzelaars in goede conditie verkeren, zo
meldt de Iraanse staatsradio.
Capucci is in Teheran als gast van de
Iraanse autoriteiten, voor de viering van
de eerste veijaardag van de Iraanse revo
lutie.
Hij heeft ook een bezoek aan Khomeiny
gebracht. Capucci woont tegenwoordig in
Rome, omdat hij in Israel een tijd gevan
gen heeft gezeten op beschuldiging van
wapensmokkel voor Palestijnse com
mando’s.
De Iraanse minister van Buitenlandse
Zaken Sadegh Ghotbzadeh heeft gisteren
gezegd dat de Iraanse regering indien
nodig, bereid is geweld te gebruiken om
de bezetters uit de Amerikaanse ambassa
de te verdrijven. Op het ogenblik zijn er
geen plannen om op te treden tegen de
bezetters, aldus Ghotbzadeh, in een inter
view met de Londense televisie, „maar als
de Revolutionaire Raad eenmaal een vast
besluit heeft genomen, zal dat met overleg
en overreding worden uitgevoerd, en in
dien nodig met geweld”.
Ghotbzadehs verklaring volgt op soort
gelijke krachtige uitspraken tegen de be
zetters van president Bani-Sadr, die de
laatste dagen zijn positie aanzienlijk ver
sterkt heeft.
is gisteren in Brussel op een persconferen
tie verkondigd door de minister van Bui
tenlandse Zaken van Irak, dr. Sadoon
Hammadi, na een tweedaags bezoek aan
België.
z’
-
