Commentaar kan vrijlating bemoeilijken
1
emoties rond Brits
abortus-voorstel
Politieke
Italianen leggen
werk neer na
achtergrond
Carter geeft
persconferentie
politieke moord
Russisch leger moet weg uit Afghanistan”
Redding voor schaatser
Vestiging joden in arabisch Hebron
VS: 1800 mariniers
naar Arabische Zee
Gandhi tijdens bezoek Gromiko:
Ferryman
Zeldzaam
Herder
2
WOENSDAG
FEBRUARI
3
1 9 8C
BINNEN- EN BUITENLAND
en
(Van onze redactie buitenland)
ds
tie
ng
ur
tel
:er
;ks
-at
Dn
f
door Nico Scheepmaker
V
(Van onze redactie buitenland)
WASHINGTON-TEHE-
RAN. Het Amerikaanse mi
nisterie van Buitenlandse Za
ken zal voorlopig geen mede
delingen meer doen over po
gingen de gegijzelden in de
Amerikaanse ambassade in
Teheran vrij te krijgen.
(Van onze redactie buitenland)
WASHINGTON/CAIRO/BAGDAD/BEIROET/JERUZALEM. De Ver
enigde Staten hebben felle kritiek op het besluit van de Israëlische regering in
principe akkoord te gaan met de vestiging van joodse kolonisten in Hebron.
Deze arabische stad ligt op de door Israel bezette Westelijke Jordaanoever.
VS staken informatie
over gijzelingszaak
Felle kritiek VS
op kabinet-Begin
(Van onze redacteur in
derzoeken, spoedig aan het werk zal gaan.
Ghotbzadeh is overigens gisteren in Grie
kenland aangekomen. Hij zal in de loop
van deze week ook besprekingen voeren
met de Italiaanse en Franse regering.
De bezetters van de Amerikaanse am
bassade in Teheran lieten gisteren in een
televisieboodschap weten, dat zij vasthou
den aan hun eis dat de sjah moet worden
uitgeleverd aan Iran alvorens de gegijzel
den worden vrijgelaten. Zij zeiden dat de
De mariniers krijgen op dit moment een
opleiding op de Filipijnen en zullen half
maart naar de Arabische Zee gaan. Daar
blijven zij voor onbepaalde tijd. Militaire
functionarissen in Washington die dit gis
teren meedeelden, zeiden met nadruk dat
er geen verband bestaat tussen deze ver
sterking en een eventuele ontknoping van
de gijzelingszaak in Teheran.
urn
ote
oor
sst-
rkt
tan
hij
het
sde
Woordvoerder Hodding Carter van het
Amerikaanse ministerie van Buitenlandse
Zaken verklaarde gisteren dat het Israëli
sche besluit een stap achteruit betekent in
het vredesproces en ernstige gevolgen kan
hebben voor de onderhandelingen over
Palestijnse autonomie in de bezette ge
bieden.
De Iraanse president Bani-Sadr zei eergis
teren dat de gegijzelden „misschien bin
nen enkele dagen” worden vrijgelaten,
mits de VS bereid zijn de misdaden die ze
in zijn ogen de laatste vijfentwintig jaar in
Iran hebben gepleegd te erkennen, de
De ironie van het omstreden voorstel
is, dat de uiteindelijke beslissing in han
den is van een Lagerhuis waarin voor
iedere vrouwelijke parlementariër 33
mannen zitting hebben. Premier Marga
ret Thatcher en haar minister Vaughan
van Gezondheidszaken hebben zich af
zijdig opgesteld, maar een verdere op
mars van het wetsvoorstel door het par
lementaire labyrint toch niet tegenge
houden. Wel zullen, als het tot een stern
en culturele instellingen zijn voor de con
ferentie uitgenodigd.
De Palestijnse Bevrijdingsorganisatie
(PLO) heeft berichten tegengesproken dat
de Palestijnen in Zuid-Libanon wapens
hebben gekregen van de Sovjet-Unie. Vol
gens Israëlische militaire zegslieden heb
ben de Palestijnen ongeveer zestig T-34-
tanks met moderne kanonnen, een aantal
pantserwagens en moderne artillerie van
de Russen gekregen. Eerder meldde een
Libanees dagblad dat Syrië 65 Russische
tanks aan de Palestijnen heeft gegeven.
Dit hebben Indiase regeringsfunctionarissen gister
avond meegedeeld. De beide bewindslieden zouden een
half uur onder vier ogen met elkaar hebben gesproken.
Vandaag zou een nieuw gesprek volgen. De functiona
rissen zeiden dat India hoopt op vermindering van de
spanningen in het gebied door enerzijds terugtrekking
soevereiniteit van Iran respecteren en het
recht van Iran op de uitlevering van de
sjah en van diens vermogen erkennen.
Ook de Iraanse minister van Buitenlandse
Zaken Ghotbzadeh liet zich gisteren opti
mistisch uit over een spoedige beëindiging
van de gijzelingsactie, die al 102 dagen
duurt.
Evenals Bani-Sadr onderstreepte hij
dat de internationale commissie die de
misdaden van de afgezette sjah moet on-
ming mocht komen, de parlementariërs
vrij zijn hun eigen geweten te volgen, en
niet gebonden zijn aan een partijstand
punt.
De wet van 1967, die door de leider van
de Liberalen, David Steel, werd inge
diend, voorzag in een legale abortus tot
28 weken na de conceptie. Het nieuwe
voorstel, afkomstig van het Conservatie
ve parlementslid Ian Corrie, wil die peri
ode terugbrengen tot 20 weken. Volgens
berichten zou Gorrie na de eerste oppo
sitie nu echter bereid zijn die termijn
met twee weken te verlengen.
Corrie wil een abortus verder moeilij-
ker maken door de toevoeging van een
clausule waarbij aangetoond moet wor
den dat de gezondheid van de vrouw
„ernstig” in gevaar wordt gebracht wan
neer er geen abortus plaatsvindt. Boven
dien zou de behandelende geneesheer
een abortus kunnen weigeren op „reli
gieuze ethische of welke andere gronden
dan ook”.
Tenslotte zou het resultaat van zijn
voorstel zijn, dat de in de particuliere
sector opgesprongen organisaties die
veel zwangere vrouwen buiten de natio-
van de Russische troepen uit Afghanistan te vragen en
anderzijds zich te verzetten tegen uitbreiding van de
Amerikaanse steun aan Pakistan. Gromiko zou niet af
wijzend hebben gereageerd op de vraag van de Indiase
premier, maar zou evenmin voorstellen hebben gedaan.
Wel waarschuwde Gromiko Pakistan tijdens een toe
spraak in aanwezigheid van de Indiase minster van
Buitenlandse Zaken Rao gisteren. Door in de Afghaanse
crisis de VS en China te steunen, dreigt dit land zijn
onafhankelijkheid te verhezen, aldus Gromiko.
Volgens de Iraanss president Bani-Sadr heeft de Sov-
jet-Unie toegezegd, dat binnenkort zal worden begonnen
met het terugtrekken van troepen uit Afghanistan. Ra-
dio-Kaboel maakte gisteren in een uitzending bekend dat
Afghanistan en India een afspraak hebben gemaakt om
op het gebied van economie en technologie meer samen
te werken. Ook zei de radioomroep dat een delegatie van
ayatollah Khomeini, de geestelijke leider
van Iran, die eis steunt.
De Iraanse vertegenwoordiger bij de
Verenigde Naties, Mansoer Farghan, ver
klaarde gisteren dat de bezetters „hun
boekje te buiten zijn gegaan” en dat ze
„langzamerhand hun geloofwaardigheid
bij het Iraanse volk verhezen”.
Khomeini heeft gisteren vanaf zij ziek
bed de Iraanse bevolking opgeroepen tot
nationale eenheid met het oog op de parle-
geslachtsrijpheid heeft bereikt. Boven
dien kan niet worden uitgewist dat er
gedurende de twaalf jaren voordat de
wet van 1967 tot stand kwam, ongeveer
één miljoen abortussen plaatsvonden,
waarvan de meeste illegaal, waarbij bo
vendien een groot aantal vrouwen het
leven het een doodsoorzaak die nu
vrijwel niet meer voorkomt.
Het was op grond daarvan, dat een
commissie van onderzoek na een grondi
ge studie in 1974 unaniem rapporteerde
dat er geen twijfel aan bestond dat de
wet van 1967, meer voordelen had opge
leverd dan mogelijke nadelen.
de organisatie voor mensenrechtn Amnesty International
in Afghanistan is aangekomen. De Internationale Fede
ratie van Journalisten in Brussel heeft gisteren geprotes
teerd tegen een mogelijke uitwijzing van alle Westerse
journalisten uit Afghanistan.
De Belgische premier Martens heeft gisteren gezegd,
dat West-Europa in nauw overleg met de VS de Sovjet-
Unie duidelijk moet maken, dat men vastbesloten is de
belangen in het gebied van de Perzische Golf te verdedi
gen. Martens zei het te betreuren, dat de Europese
ministerraad niet onmiddellijk heeft gereageerd op het
moment dat de Sovjet-Unie Afghanistan binnenviel.
De Britse regering heeft gisteren een Russisch vaartuig
voor visserijonderzoek verboden de haven van Lerwick
op de Shetland-eilanden binnen te varen als onderdeel
van de maatregelen naar aanleiding van de Russische
inmenging in Afghanistan.
ird
tot
Hij
er-
nd
as
ide
NEW DELHI-KABOEL-TEHERAN. De India
se premier Indira Gandhi heeft de Russische mi
nister van Buitenlandse Zaken Gromiko, die een
bezoek van twee dagen aan haar land brengt,
gevraagd de spanning in Zuidwest-Azië te vermin
deren door Russische troepen uit Afghanistan weg
te halen.
lis
en
ak
rig
ge
en
De
ol-
let
De
ng
slo-
ien
sin
tel-
al
die
ko-
sau
de
de
>78.
ser-
lijn
ten
ge-
de
sde
za-
>en
in
let
ren
.41
im-
en-
ge-
he-
>le-
zal
□n-
of
be
sen
len
en-
eze
•ec-
ele-
no-
sta,
•ste
he-
sta,
an-
mi-
/an
eid
le-
eld
Ka-
Are-
üjn
en
em
ak
sral
ce
de
ter-
iim
oor
we
us-
sm-
het
us-
sen
itie
lijk
nd
sor
sn.
ng
og
;rd
at-
iet
un
Het geven van commentaar op elk voor
stel, elke suggestie of elk gerucht is niet
nodig en kan het tegenovergestelde ople
veren van wat we beogen, aldus woord
voerder Hodding Carter van dit ministe
rie gisteravond. Hij zei niet te kunnen
zeggen hoe lang het besluit van het minis
terie van kracht zal zijn. Volgens waarne
mers kan het besluit erop wijzen, dat een
oplossing in de gijzelingszaak in zicht is.
Volgens de Iraanse generaal-majoor
Mohammed Hadi Shadmehr zijn sinds het
begin van de revolutie in Iran ongeveer
7500 personen uit de Iraanse strijdkrach
ten weggezuiverd.
In de Noordiraanse stad Gondbad Ko-
voes is het gisteren opnieuw tot hevige
gevechten gekomen tussen leden van de
Revolutionaire Garde, gesteund door een
heden van het Iraanse leger, en guerrilla
strijders van de Turkmeense minderheid.
Zes Turkmenen en zeven gardisten kwa
men daarbij om het leven. Eerder vielen
bij gevechten in Gondbad Kavoes negen
tien doden.
trijfël
vrouwen van het Europese vasteland,
waar de wetten toen nog niet waren
aangepast. Alleen al in het afgelopen
jaar lieten 120.000 Britse vrouwen een
abortus plegen een record.
Dat grote aantal is gedeeltelijk het
gevolg van het feit dat een groter dan het
gemiddelde aantal meisjes in de jaren
’60 werd geboren en nu de leeftijd van
mentsverkiezingen die op 14 maart wor
den gehouden. Hij vroeg de Iraanse kie
zers „ware patriotten en moslims” te kie
zen. „Ik verkeer in de laatste dagen van
mijn leven en wanneer mijn reis naar de
andere wereld begint, zal ik dat doen met
alle hoop en trots op uw genialiteit”, aldus
de imam, die enkele weken geleden we
gens hartklachten in een ziekenhuis in
Teheran is opgenomen. Een woordvoer
der van het ziekenyuis noemde Khomei
ni’s gezondheidstoestand goed.
(Van onze redactie buitenland)
WASHINGTON. President Carter
van de VS geeft vannacht om 2 uur onze
tijd een persconferentie over recente ont
wikkelingen in de binnenlandse en buiten
landse politiek. Dit heeft Jody Powell, de
woordvoerder van het Witte Huis, gisteren
meegedeeld. Hij wilde niet ingaan op vra
gen over kwesties die de Amerikaanse
president vannacht mogelijk zal aan
snijden.
Groot-Brittannië, Henk Leffelaar)
De gemoederen in en buiten het
Britse Lagerhuis zullen vrijdag
weer hoog oplaaien, wanneer een
wetsvoorstel dat de abortuswet van
1967 wil inperken, voor de tweede
keer ter discussie wordt gesteld. Als
het voorstel wordt aangenomen,
zullen talrijke particuliere klinieken
die nu ongeveer een derde van alle
abortussen uitvoeren, hun deuren
moeten sluiten.
(Van onze redactie buitenland)
ROME. Miljoenen Italianen hebben
vandaag twee tot vier uur het werk neer
gelegd uit protest tegen de gistermiddag
gepleegde moord op professor Vittorio
Bachelet, vice-president van de Hoge
Raad voor de Magistratuur in Italië.
De verantwoordelijkheid voor de aan
slag, die plaats vond op het universiteits
terrein in Rome, is in een anoniem tele
foontje aan een dagblad opgeëist door de
Rode Brigades. Waarnemers en politici in
Italië zijn van mening dat deze terroristen
sinds de ontvoering van en moord op de
christendemocratische politicus Aldo Mo
ro in 1978, niet meer een zo belangrijk
persoon hebben gedood. Als hoogste man
in de rechterlijke macht, werd Bachelet
door een aantal politici aangeduid als de
belangrijkste persoon in Italië na presi
dent Pertini.
nale gezondheidsdienst opvangen en
doorverwijzen naar hun klinieken, tot
verdwijnen zijn gedoemd.
Sinds de bestaande abortuswet in 1967
werd uitgevaardigd, hebben ruim 1,25
miljoen Britse vrouwen abortus laten
plegen. Gedurende de eerste jaren was
Engeland ook de toevlucht voor veel
Inmiddels zijn verschillende groepen
in het Verenigd Koninkrijk in actie ge
komen. De rooms-katholieke bisschop
pen hebben laten weten dat zij de Cor-
rie-wijzigingen ondersteunen. De Angli
caanse Kerk, hoewel geen voorstander
van abortus, ziet er nog steeds meer
voor- dan nadelen in.
De Britse Vereniging van Medici, de
vakbond van de artsen, is echter onom
wonden in haar oordeel: „De kiok wordt
door het wetsvoorstel van Corrie tot
Volgens Hodding Carter wekt het Israë
lische kabinetsbesluit „fundamentele
twijfel over de wil van Israel om tot volle
dige Palestijnse autonomie” te komen.
In Hebron wonen al vijftig jaar geen
joden meer. In 1929 werd een aantal joden
uit de stad verdreven tijdens arabische
rellen waarbij een aantal joden om het
leven kwam. De stad wordt nu uitsluitend
door arabieren bewoond. Hebron wordt
beschouwd als de geboorteplaats van Ab
raham, de aartsvader van zowel joden als
arabieren.
De Egyptische president Sadat heeft
Israel ervan beschuldigd door het kabi
netsbesluit over Hebron Egypte voor een
voldongen feit te willen plaatsen. Met na
me Israel en Egypte dienen zich volgens
Sadat is van deze politiek te onthouden.
In een gesprek met Israëlische politici
deed de Egyptische president het voorstel
in het arabische Oost-Jeruzalem een ara
bische gemeente te vestigen. Daarnaast
zou er een gemeente moeten worden gere
aliseerd waarin zowel joden als arabieren
op basis van gelijkheid Jeruzalem als ge
heel besturen. Israel heeft steeds ver
klaard dat Jeruzalem de eeuwige en on
deelbare hoofdstad van Israel blijft.
In een gezamenlijke verklaring hebben
Spanje en Irak gisteren gezegd dat een
„rechtvaardige en duurzame vrede in het
Midden-Oosten” alleen kan worden be
reikt als Israel zich uit alle bezette gebie
den, inclusief Jeruzalem, terugtrekt. Het
Palestijnse volk moet volgens de verkla
ring zijn nationale rechten terugkrijgen.
Het communiqué werd opgesteld na een
tweedaags bezoek van de Spaanse pre
mier Suarez aan Irak.
De Hoge Islamitische Raad van Jeruza
lem wil volgende week dinsdag in Jeruza
lem een, wat wordt genoemd, nationaal
Palestijns congres houden. Dit als reactie
op het Israëlische besluit joden toestem
ming te geven zich in het arabische He
bron te vestigen. Alle burgemeesters van
de op bezette Westelijke Jordaanoever
gelegen gemeenten en de strook van Gaza
en de leiders van Palestijnse economische
WASHINGTON (AFP, UPI, Reuter).
De Amerikaanse regering zal de strijd
krachten in de Arabische Zee, het deel
van de Indische Oceaan dat tussen India
en het Arabisch schiereiland ligt, verster
ken met vier landingsvaartuigen met in
totaal achttienhonderd mariniers aan
boord.
Gelukkig kon ik, toen Yannis Marko-
poulos met zijn lp en cassettebandje
kwam aandragen, de Philips-lp (Made in
Greece) „12 Laika Schimata” te voor
schijn toveren uit mijn collectie Griekse
platen, wat een bijzonder goede indruk op
hem maakte, niet alleen omdat ik daar
mee blijk gaf ook buiten de „ferryman”
om wel eens van hem en zijn muziek
gehoord te hebben (die „ferryman-mu-
ziek” is voor Markopoulos wat „Zorba de
Griek” is voor Theodorakis: het commer
ciële en herkenbare visitekaartje voor de
niet-Grieken, maar bepaald niet de quin-
tessens van hun muzikale oeuvre), maar
ook omdat ik hem als bezitter van deze
plaat had afgetroefd: hijzelf had er geen
eentje meer.
Zijn broer, die had er nog een! Het was
zijn eerste plaat, met liedjes die hij com
poneerde toen hij 16 jaar was, de plaat
was nu een „collector’s item” geworden,
een verzamelaarsobject, waarvoor 500
betaald wordt. Zal het 400 zijn! Ik bood
hem natuurlijk meteen aan hem aan, want
ik mag ter plekke doodvallen als ik be
weerde dat ik hem vaker dan eens in de
drie jaar draaide (ik vergeet altijd dat ik
een grammofoon heb; wij draaien geen
enkele plaat vaker dan eens in de drie
jaar, behalve „J.J. de Bom, voorheen de
Kindervriend”!, maar hij wou hem pas
later, als hij weer in Nederland terug
kwam, van me hebben, nadat ik de mu
ziek eerst op een cassettebandje had
overgespeeld. Zo word ook ik. als het even
meezit, toch nog een klein zijsnaartje op
het Grote Griekse Snaarinstrument!
Herinnert u zich nog de BBC-serie „Who
pays the ferryman?” „Wie betaalt de
veerman?” Ze speelde in Griekenland. En
de muziek was van Yannis Markopoulos.
Van de langspeelplaat met deze (en ande
re) muziek* zijn alleen in Nederland 30.000
exemplaren verkocht en van het ep’tje
60.000 exemplaren. Over andere landen
(bijvoorbeeld Engeland, 100.000 Ip’s) zwij
gen we beschaafd, al wil ik niet verhelen
dat in Griekenland zelf vier Ip’s met mu
ziek van Markopoulos een verkoop van
minimaal 100.000 exemplaren scoorden.
Markopoulos heeft zich in de loop der
jaren dan ook eén soortgelijke positie in
Griekenland weten te veroveren als Mikis
Theodorakis. Vorig jaar mei bijvoorbeeld,
zat het Panathinaikos Stadion in Athene
vol (50.000 toehoorders), toen Yannis Mar
kopoulos er met zijn orkest een concert
gaf. Ook buiten Griekenland beginnen
zijn muziek en zijn naam nu door te
dringen.
In Zweden gaf hij drie concerten (een
criticus sprak van „een revolutie in de
muziek”), waarna hij, met zijn orkest in
clusief zangers en zangeressen, meteen
voor 24 concerten in Zweden, Denemar
ken en Finland werd geboekt. Dat zal in
oktober plaatsvinden. In maart geeft hij
twee concerten in België (Brussel en
Luik). Pogingen worden nu in het werk
gesteld om hem, ook in de maand maart,
nog ergens in Nederland te laten op
treden.
Ik ontmoette Yannis Markopoulos
maandagmiddag: een vrij kleine, tamelijk
„geblokte” man met rossig-blonde baard
en snor, en meer haar achter in zijn nek
dan bovenop zijn hoofd. Veertig jaar. De
vriendelijkheid zelve. Hij had de lp „The
best of Yannis Markopoulos including
the theme of the BBC-serie Who Pays the
Ferryman” voor me meegenomen, alsook
het cassettebandje van zijn concert „Elef-
theri Poliorimeni”, gebaseerd op de ge
dichten van Dionissios Solomos.
Ook op teksten van de Nobelprijs-dich-
ters Seferis en Elytis heeft Markopoulos
composities geschreven. Tot de medewer
kers aan „Eleftheri Poliorimeni” behoor
de, behalve Irene Papas, ook Nikos Xylou-
ris, een door Markopoulos als zanger ont
dekte herder op Kreta, voor wiens zeer
krachtige stem Markopoulos vijf compo
sities heeft geschreven en met wie hij door
heel Griekenland concerten heeft
gegeven.
Vier, vijf jaar lang behoorde de ex-
schaapherder (of koeien- of geitenherder,
dat ben ik vergeten te vragen) tot de
grootste „sterren” in de Griekse muziek,
waarbij je noch aan Herman Brood, noch
aan Christine Deutekom doet denken,
maar aan iemand met de status van Si
mon Carmiggelt, Mies Bouwman en An
dré van Duin samen, en de stem van .eh
Nikos Xylouris.
Want Griekenland, dat weet u, is één
groot snaarinstrument, met de Grieken
als de gevoelige snaren. Op het moment
dat Yannis Markopoulos voor Radio Stad
Amsterdam op zaterdagmiddag over zijn
muziek vertelde en een gedeelte daarvan
het horen met Nikos Xylouris als een der
zangers, werd Nikos Xylouris in Athene
begraven, 44 jaar oud. De dag daarvoor,
op vrijdag, was hij overleden. Markopou
los hoorde het te laat om nog naar Athene
te kunnen vliegen.
Xylouris was al een half jaar ziek: kan
ker. Tweehonderdduizend Grieken waren
op de been om Xylouris de laatste eer te
bewijzen, waarmee het, op de begrafenis
van Panagoulis na (de man die een aan
slag pleegde op een der kolonels, u herin-
eert het zich wellicht), de indrukwekkend
ste begrafenis was sinds mensenheugenis,
of anders misschien sinds die van Lam-
brakis, u weet wel, de vermoorde vak
bondsleider over wiens lot de film „Z”
ging, met de muziek van Mikis Theodora
kis. Ik zei u toch al dat Griekenland een
groot snaarinstrument is, waarop in alle
toonaarden wordt getokkeld!
vlak voor de wet van 1967, en zelfs nog
veel verder teruggezet”, aldus de organi
satie.
Het officiële orgaan van de Britse art
sen, het Medical Journal, heeft ver
klaard dat de nieuwe voorstellen „weer
zinwekkende medische en sociale gevol
gen” zullen hebben. Het tijdschrift wijst
er in een artikel ook op dat er sinds 1976
geen doodsoorzaken meer zijn toege
schreven aan illegale abortussen en dat
de lugubere achterkamerpraktijken zijn
uitgeroeid.
Wat de cijfers betreft: het parlement
slid Corrie is van mening dat zijn beper
kende voorstellen het aantal abortussen
met niet meer dan 10 procent zullen
verminderen. Een pro-abortusgroep Li
fe, schat dat op 50 procent. Een vooraan
staande gynaecoloog denkt dat er echter
80 procent minder abortussen zullen
plaatsvinden, wat omgerekend in aan
tallen erop neer zou komen dat door het
wetsvoorstel 80.000 vrouwen per jaar
een abortus zou worden geweigerd. En
daarmee zou de deur dan weer zijn geo-
pen voor de gevaarlijke en illegale prak
tijken van profiteurs.
