R
Draaien: een dankbare hobby
s
If
l._ t
g*ngwi***l m«t
hoofd*»
Bandschuurmachine voor de amateur
Kleinmeubelen in bouwpakket
'I
Tang om vingers te sparen
i
indige
s zien
II EK
p
watef
SMI
a. 25
itoren
artieid
onze
opent
Voor
Bouwwijze
:perio-
tandig
forten
itoren,
angen
idkon-
>n ge-
•k het
afne-
te
)UW
B.V.
u belt
Op wieltjes
Wie met modelbouwers of andere
perfectionistische doe-het-zelvers om
gaat, zal vroeg of laat de termen
„draaien” en „draaibank” te horen
krijgen. Vaak begrijpt men er dan al
leen van dat met zo’n draaibank zo
ongeveer alles mogelijk is, maar veel
wijzer wordt men meestal niet. En toch
is draaien heel eenvoudig; laten we
maar eens dicht bij huis beginnen en
uitleggen wat het precies inhoudt.
Daarna kunnen we dan wat dieper op
de vele mogelijkheden van deze be
werking ingaan.
-
-
Klaptafel voor
Agin_.
18
4a
Het beoefenen van een hobby vergt al
tijd een tafel om op te werken en een plek
om allerlei spullen op te bergen. Het is
prettig om een speciale tafel en kast te
hebben, die u alleen voor uw hobby ge
bruikt en waar u alles bij elkaar heeft.
Het is heel vervelend om, net als je lekker
bezig bent, de eettafel te moeten ontrui
men, omdat de tafel gedekt moet worden
voor de maaltijd.
In de meeste woningen is er echter geen
plaats voor een speciale hobbytafel en
dan is het het overwegen waard om een
opklapbare tafel met berging te bouwen.
Het afgebeelde model bestaat uit een ta
felblad, dat opgeklapt kan worden binnen
een raamwerk van vier balkjes, die een
berging van ongeveer 15 cm diepte vor
men. Zo’n hobbytafel is ideaal voor post
zegelverzamelaars en knutselaars, maar
ook prima te gebruiken als schrijf- of
naaitafel.
In opgeklapte toestand neemt de hobby
tafel vrijwel geen ruimte in beslag: het is
gewoon een ondiepe kast tegen de wand,
die u met aantrekkelijke kleuren een aar
dig aanzien kunt geven. De ondiepe ber
ging kunt u op verschillende manieren
inrichten. Op de tekening zijn onderin
twee smalle plankjes aangebracht. Van de
ruimte daarboven is de onderste helft
gebruikt voor een plaat gaatj esboard,
waar u allerlei spulletjes als een schaar,
lineaal, plakband enzovoort kunt ophan
gen. Tegen de bovenste helft is een plaat
zachtboard geschroefd, waar foto’s, kaar
ten, tekeningen en wat dies meer zij opge
prikt kunnen worden.
Bent u erg klein behuisd, dan kunt u
zelfs overwegen dit idee te gebruiken voor
een eettafel. U kunt de grootte van de tafel
naar eigen wens bepalen en zo een tafel
voor 2, 3 of 4 personen maken. De maxi
male lengte van het tafelblad is ongeveer
150 cm, terwijl u de breedte het best kunt
kiezen tussen de 60 en de 100 cm.
Begin met het op maat afzagen en glad
afwerken van het raamwerk. Een goede
houtmaat voor dit raamwerk is 80x180
mm. Teken op de wand af waar het raam
werk moet komen. Houd voor de boven
kant van de onderbalk een afstand van 75
cm van de vloer aan (zie tek.). Bevestig de
onderbalk tegen de muur met een hoekij
zer, 5 cm korter dan de totale lengte. Het
hoekijzer moet indirect ook de last van het
tafelblad en alles wat u daar op zet dra
gen. Plaats daarna de zijbalken, zet deze
Wanneer de bank met beide koppen het
werkstuk steunt spreekt men van „tussen
de centers draaien”. Deze centers zijn
puntige stiften die in speciale gaatjes in
het werkstuk vallen. Om de aldus gevorm
de as draait het werkstuk rond, en zolang
de beitel niet naar voren of naar achteren
wordt bewogen zal zo een volkomen cilin
drisch werkstuk ontstaan, met de as tus
sen de centers als middelpunt, met andere
woorden: het werkstuk wordt „centrisch”.
Men kan op zo’n centerdraaibank ook
werken zonder de losse kop te gebruiken.
Bijvoorbeeld bij heel korte werkstukken
(met vaak een vrij grote diameter) is op
spannen op alleen de vaste kop voldoen
de. Vaak wordt de losse kop dan geheel
verwijderd om hem niet in de weg te laten
zitten. We noemen dit „op kop draaien” en
de (speciale) draaibanken die dat alleen
of de schroef al een eind
recht in het materiaal.
De Uni Grip wordt geïm
porteerd door KaWee,
postbus 177, Bilthoven.
ge-
dan
een
een
in
hoofdas (en dus het werkstuk) de beitel 1
mm wordt verplaatst, ontstaat een
„spoed” van 1 mm, die bijvoorbeeld ge
schikt is voor de veel gebruikte schroef
draad M 6.
Ten vierde kun je op een draaibank veel
dingen doen waar hij in eerste instantie
niet voor gemaakt is. Bijvoorbeeld door
werkstuk en beitel te „verwisselen”, door
het werkstuk op een slede op het bed te
monteren en de beitel op een of andere
manier door de hoofdas te laten aandrij
ven. Zo kun je een aantal freesbewerkin-
gen uitvoeren, variërend van het „kotte-
ren” van gaten tot het maken van vlakken
of gebogen oppervlakken of het maken
van tandwielen. En ook dit alles weer
uiterst nauwkeurig.
Al met al zal het u uit het voorgaande
wel duidelijk geworden zijn dat hiermee
zeker niet het laatste woord over draai
banken gezegd is (nauwelijks het eerste),
maar tevens zult u nu wel begrijpen waar
om de draaibank zo hoog genoteerd staat
op de verlanglijst Voor veel werk is een
draaibank echt onmisbaar, maar veel an
der werk kan een heel stuk makkelijker
en vooral beter worden uitgevoerd met
een draaibank.
We kunnen gerust stellen dat de draai
bank het veelzjjdigste „gereedschapwerk-
tuig” is dat voor de amateur bereikbaar is!
Voor wie meer van draaien wil weten zijn
er twee aardige boekjes: „Zelf vakkundig
houtdraaien” en „Werken met de Uni-
mat”. Beide boeken komen van Kluwer
Technische Boeken (Deventer) en beide
kosten 24,50.
mo-
werkend
van
onderzijde van de tafel, waar u in opge
klapte stand tegenaan kijkt, er goed afge
werkt uitziet. Zijn blad en poot klaar, dan
schroeft u het geheel met een fors formaat
pianoscharnier tegen de onderbalk. Ten
slotte bevestigt u nog twee schuifjes op
ooghoogte tegen de zijbalken, zodat u het
opgeklapte blad vast kunt zetten.
De met het eigenlijke lelijke woord „kleinmeubel” aangeduide kastjes, mimita-
feltjes, ladekastjes, halmeubels, rekjes enz. verheugen zich in een groeiende
populariteit. Ze. hebben dat ongetwijfeld mede te danken aan het feit dat ze
tegenwoordig ook in doodgewoon blank hout (vuren en grenen) te koop zijn, vaak
zelfs onafgewerkt zodat je ze zelf kunt lakken of beitsen.
Er is op dat gebied een onvoorstelbare keuze. Bij aankoop is het wel zaak op de
kwaliteit van de constructie te letten; deurtjes en laden moeten goed functio
neren.
Doe-het-zelvers die zin krijgen in het eigenhandig bouwen van meubeltjes,
hoeven tegenwoordig trouwens ook niet te klagen over gebrek aan mogelijkhe
den. Voor de één is „zelf doen” een kwestie van een onafgewerkt meubeltje kopen
en dat zelf met transparante kleurlak, vernis of beits afwerken, de ander echter
wil het zelf construeren. Ook daarin zijn dan weer alternatieven: een soort
montagebouwpakket, of vanuit basismateriaal (bijv, grenen delen) het hele
meubel naar eigen ontwerp „in elkaar timmeren”.
Voor de laatste groep zijn er sinds kort interessante mogelijkheden; er zijn
ruim 3 cm dikke en 80 cm brede panelen te koop (bestaande uit samengelijmde
delen), zowel in vuren als grenen, in diverse lengten en keurig geschuurd.
Prachtig materiaal om „eerlijke” houten meubeltjes e.d. te bouwen en naar wens
af te werken. Het is een nieuw produkt van Hubo.
Wat het afwerken betreft: voor een blanke laklaag is Glitsa zijdemat, in drie
lagen, geschikte lak. Behoorlijk krasvast en bestand tegen 'natte glaasjes en
gemorste wijn. Wanneer u transparante kleurlak of kleurvemis gebruikt, waarbij
de houtstructuur door de kleur heen fraai zichtbaar blijft, breng dan als laatste
laag blanke lak (van het zelfde merk) aan om eveneens een oppervlak te krijgen
dat tegen een stootje kan.
echter vast ingespannen en door middel
van een ingenieus systeem van sleden zeer
nauwkeurig verplaatst.
Zo’n draaibank bestaat uit de volgende
hoofddelen. Ten eerste het bed, waarop
aan de linkerkant de vaste kop is gemon
teerd. Deze bevat de hoofdas of -spil, die
op een of andere manier met een aantal
verschillende toerentallen kan worden
aangedreven. Aan de rechterkant van het
werkstuk bevindt zich de losse kop. Die
kan, de naam zegt het al, over het bed
worden verschoven om werkstukken van
verschillende lengte in te spannen. Tussen
deze twee koppen beweegt het support,
dat is samengesteld uit langs-, dwars- en
beitelslede en waarop de beitel wordt
vastgezet.
Maar laten we ter zake blijven en terug
gaan naar de draaibank die we bij ama-
teurdraaiers kunnen aantreffen. Die biedt
de gebruiker een aantal unieke mogelijk
heden. Ten eerste wordt alles wat je op
een draaibank bewerkt bij goed gebruik
volkomen centrisch. Dat is vooral voor
onderdelen die trillingvrij en zuiver moe
ten draaien (wielen e.d.) erg belangrijk.
Ten tweede kun je op een draaibank een
hoge graad van nauwkeurigheid berei
ken, wat bijvoorbeeld voor passing van
een zuiger in een cilinder (stoommachine)
onontbeerlijk is. Ten derde heeft zo’n
bank een vrijwel oneindig aantal moge
lijkheden voor het maken van schroef
draad. Daartoe wordt door middel van de
wisselwielen en transporteur een zekere
vaste verhouding tussen de beitelver-
plaatsing in de langsrichting van de bank
en het draaien van de hoofdas bepaald.
Als bij iedere omwenteling van de
Op het hierboven beschreven idee zijn
natuurlijk allerlei varianten mogelijk,
waar u uw gedachten maar eens over
moet laten gaan. Wij noemen er hieronder
een paar.
1. In plaats van de scharnierende poot
kunt u ook een klein kastje bouwen om
het blad op te laten steunen. Door dit
kastje op zwenkwieltjes te zetten kunt u
het, wanneer de tafel niet in gebruik is,
wegrollen naar een hoek van de kamer.
Geef deze rollende bergbox een zodanige
indeling, dat hij goed te gebruiken is voor
zijn doel. U kunt daarbij denken aan een
aantal laden, maar ook aan boekenplan
ken of aan een groot vak om een naaima
chine of een typemachine op te bergen.
2. Een voordeel van het ontbreken van
de tafelpoot is, dat u bijv, de onderkant
van de tafel met een affiche kimt beplak
ken, waardoor het opgeklapte meubel er
veel leuker uitziet.
3. Wanneer u de tafel als werkblad wilt
gebruiken, is het verstandig onder een
van de plankjes een TL-buis aan te bren
gen, zodat het tafelblad goed verlicht
wordt.
van de schuurband. Dat
gaat bij de Sand Cat bij
zonder eenvoudig,
makkelijker zelfs
het „inleggen” van
schuurstrook op
vlakschuurmachine.
delijk moet je natuurlijk
toch de laatste klappen
of omwentelingen ma
ken zonder de tang.
Maar dan zit de spijker
Bandschuurmachines
behoren nu niet bepaald
tot de gebruikelijke dhz-
uitrusting. Ze zijn vrij
prijzig en nogal zwaar.
Daarom is de zogenaam
de vlakschuurmachine
(als hulpstuk op de boor
machine of met eigen
motor) voor de meeste
doe-het-zelvers het enige
machinale schuurge-
reedschap. Dat is een
machine voor een „laat
ste oppervlakafwer-
king” want echt stevig
afnemen kan hij niet,
ook niet met een strook
grof schuurpapier erop.
Bovendien is hij niet zo
geschikt om hout dat bij
na blank afgewerkt moet
worden te schuren, om
dat de fijne schuurcir-
keltjes zichtbaar kunnen
blijven.
kunnen (en dus geen losse kop en een heel
kort bed hebben) heten kopdraaibanken.
Overigens typisch machines voor de
metaalindustrie, evenals de in principe
gelijke carrouseldraaibank. Daarbij heeft
men echter, omdat het daarbij meestal om
grote, zware werkstukken gaat, de hele
kopdraaibank als het ware gekanteld. Het
werkstuk draait dan, net als de draaimo
len (carrousel) op de kermis, om een verti
cale as. Hier ontbreekt het bed geheel en is
de overeenkomst met de pottebakkers-
schijf erg opvallend, al zult u dat bij een
carrouseldraaibank voor bijvoorbeeld
scheepsschroeven van zo’n zes meter
doorsnede wellicht niet direct zien.
met vier hoekverbindingen vast tegen de
muur en schroef ze van onderaf aan de
onderbalk. Ten slotte schroeft u het bo
venbalkje op de zijbalken. Als altijd is het
verstandig alle schroefgaten voor te
boren.
Zover gevorderd gaat u nu eerst de
berging inrichten, dus de legplankjes en
de platen zacht- en gaatjesboard aanbren
gen zoals u dat het beste uitkomt. Hierna
kunt u het tafelblad bevestigen, maar
schroef eerst de tafelpoot scharnierend
onder aan het blad. Geef de poot een
breedte van minimaal eenderde van de
tafel en een hoogte van 75 cm. Schroef de
poot 75 cm vanuit de wand tegen het blad,
tenzij de tafel langer is dan 115 cm. Neem
dan 40 cm vanuit de „kop” van het tafel
blad.
Voor blad en poot kunt u het best meu-
belplaat nemen. Als u het mooier vindt is
het natuurlijk ook mogelijk het blad sa
men te stellen uit een aantal massieve
planken die op dwarslatjes zijn ge
schroefd. Maar let er dan wel op, dat de
De gebruikelijke draaibanken zijn iets
anders uitgevoerd; daar draait het werk
stuk niet om de verticale, maar om een
horizontale as, en kan het gereedschap
evenwijdig aan en dwars op de as worden
bewogen. Dat kan met de hand, zoals bij
houtdraaien en soms (bijv, bij klokkenma
kers) nog wel bij metaaldraaien. Daarbij
rust de beitel dan op een zgn. leunspaan,
die met een lang handvat bestuurd wordt.
Houtdraaibanken zijn dan ook heel sim
pele machines; de graad van nauwkeurig
heid van het produkt hangt hier helemaal
van de man achter de bank af. Bij „gewo
ne” metaaldraaibanken wordt de beitel
U weet allemaal wat er gebeurt als u in
hout boort: de boor draait rond en maakt
zo een gat. Het hout dat op de plaats van
dit gat heeft gezeten vindt u in de (verre)
omtrek als spaandertjes terug, met ande
re woorden: boren is een „verspanende
bewerking”. Draaien is dat ook, ook daar
bij wordt materiaal in de vorm van spaan
ders verwijderd. Bovendien is het u be
kend dat bij boren de draaiende beweging
van de boor het belangrijkst is. Dit is de
zgn. hoofdbeweging, die de „mesjes” aan
de boorpunt doet bewegen. Maar als de
boor alleen maar draait, zal hij na korte
„tijd niet meer verspanen en het gat blijft
even diep. Bewegen we de boor echter
Vooruit, dan zal de boor meer „te eten”
hebben en weer verspanen. Zo’n bewe
ging haaks op de hoofdbeweging noemt
men de „voedings- of aanzetbeweging”.
Tot slot nog één opmerking over boren:
daarbij staat het werkstuk (hout) stil en
het gereedschap (boor) voert zowel de
hoofd- als de voedingsbeweging uit.
Bij draaien is dat anders: daar draait
het werkstuk rond en maakt het gereed
schap (beitel) slechts voedingsbewegin-
gen. De simpelste, oudste en meest beken
de „draaibank” is de pottebakkersschijf.
Het werkstuk draait rond en het gereed
schap (vingers) voert voedingsbewegin-
gen uit. Weliswaar kun je hier nauwelijks
van verspanen spreken, maar dat doet
aan de vergelijking niets af.
alle ’huiswerk’
Wie bang is bij het tim
meren in moeilijke hoe
ken zijn vingers te beze
ren of de schroef maar
niet in bedwang kan
houden, kan weer eens
een nieuw foefje, een
nieuw attribuut probe
ren. Er zijn al meer ge-
reedschapjes uitgevon
den om in het euvel te
voorzien. Er is weer een
nieuwe ’’uitvinding” bij
gekomen: een kunststof
tang met de naam Uni
Grip. Het is een tang met
een grote plateauvormi
ge bek, waarin gaatjes
zijn aangebracht voor de
diverse maten spijkers
en of schroeven. Je
houdt de tang boven de
plaats waar gespijkerd
of geschroefd moet wor
den. Je kunt dan toe
slaan, zonder dat dat je
vingers kost en zonder
dat je - in eerste instantie
- het plaatmateriaal of
hout beschadigt. Uitein-
Met een 300 Watt
tor en een
schuuroppervlak
ruim 63x108 mm is de
machine een goede aan
winst in het voor de ama
teur haalbare gereed
schappenarsenaal. De
Sand Cat kost 279 gul
den. Los verkrijgbaar is
nog een afzuighulpstuk
dat op de stofzuiger kan
worden aangesloten. De
schuurbanden voor deze
machine variëren in
„korrel” van 30 tot 220,
dus van zeer grof tot heel
fijn.
Er is nu een kleine, uit
stekend handelbare
bandschuurmachine ge
lanceerd, de „Sand Cat”
van Skill. Daarmee kan
zowel het grove als het
fijne schuurwerk wor
den verricht; in feite dus
een gereedschap dat
band-en vlakschuurma-
chines in zich verenigt.
Hij weegt maar 2 kilo
en is dus, ook als er lang
achtereen mee gewerkt
wordt, lekker handel
baar, zelfs in verticale
positie of eventueel bo
ven het hoofd werkend.
Bij het ontwikkelen van
deze machine heeft de
fabrikant gelukkig ook
gedacht aan een niet weg
te cijferen bedienings-
probleem van de profes
sionele bandschuurma
chine: het opspannen
r
**ndfijf*S
cemer hoogt*
