Woordvoerder Mobil Oil
Ontzwaveling olie
gigantisch karwei
Zwaveldioxyde-probleem vraagt internationale oplossing
Drie hongerige konijntjes
Vijf jaar De Ark
3
Voordelig op stap
F
fl
t!
Kabeljauwwangetjes
in De Knip
o
W
CD
O
I
STAD EN REGIO
ZATERDAG 16 FEBRUARI 1980
8
li
1
CD
Er
zzzzé: rr «sssassg
(Van een onzer verslaggevers)
HAARLEM. De vervuiling
van de lucht door zwaveldioxyde
dreigt een van de ergste milieu
problemen te worden. Het aard-
gas-optimisme van vlak na de
I gasbel van Slochteren heeft
plaats gemaakt voor een nuchter-
-2der kijk op de brandstofvoor-
jraad. Het is tot de goegemeente
doorgedrongen, dat ook de voor
raad aardgas op kan. Zuinig zijn
met aardgas is thans de bood
schap en dat betekent: waar mo
gelijk kiezen voor een andere
brandstof, dus olie en kolen. Na
deel van het stoken van olie en
kolen is echter het daarbij in veel
grotere hoeveelheden vrijkomen
de zwaveldioxyde. Een toename
van het gehalte zwaveldioxyde in
de lucht zal leiden tot een toena
me van de zure neerslag. En dat is
weer funest voor de natuur.
ii
Drs. F. WINKEL (PvdA).
iproeia
Dick Vis (midden) met zijn compagnon Ferko Bouckaert (rechts) en kok Danny Visser
in rin ririn knniintinfi”
in „de drie konijntjes".
Frank Huissen tijdens spitsuur in zijn bruine eetcafe De Ark.
o»1 w»
>g-
te
s
i
itventM
tde
Hans Reynen:
„gezelligheid voor weinig geld".
veel energie en het prijsverschil tussen
normale olie en zwavelarme olie staat in
geen verhouding tot de kosten van ont
zwaveling”. Er was volgens de woord
voerder van Mobil Oil aanmerkelijk
meer hoog zwavelige ruwe olie in de
wereld, dan laag zwavelige, en van de
hoogzwavelige grondstof-olie was naar
zijn mening erg moeilijk zwavelarme
stookolie te maken. Overigens was hij
bereid om over een en ander in overleg
te treden met de provincie. Als voorzitter
van de milieucommissie van de Kamer
van Koophandel had hij al zitting in de
provinciale commissie voor de milieuhy
giëne.
Het verhaal van de raffinaderij illus
treert treffend dat een doelmatige aan
pak van het SO2-probleem slechts inter
nationaal kan zijn. De normen per land
blijken sterk te verschillen. Volgens de
gegevens uit het SOW-beleidskaderplan
lopen de olieraffinaderijen en steenkool-
productenfabrieken aan kop wat betreft
de uitstoot van zwaveldioxyde. In 1960
bedroeg de uitstoot van deze bedrijfstak
GEZELLIG EN VOORAL VOORDELIG uit eten kan al een lustrum lang in D e
Ark, het voormalige kunstcentrum aan het door de beide Heiliglanden inge
klemde smalle Nieuw Heiligland. Op 27 mei, om precies te zijn, worden die eerste
vijf jaar officieel afgesloten en wil eigenaar Frank Huissen een groots
Middeleeuws spektakel op poten zetten. Als het even kan wordt de steeg die dag
overdekt, zodat ook een valse lentebui de pret niet kan verstoren.
OOK IN DE WARMOESSTRAAT
heeft het regime zich gewijzigd. Tot
voor kort was op nummer 4 restaurant
„De Moor” te vinden, maar eigenaar
Dick Vis is van die ietwat preten
tieuze opzet afgestapt en opende deze
week op hetzelfde adres Taverne „D e
drie konijntjes”. Ook hier een
eenvoudige kaart, met wat Vis ver
woordt als een: volkshap. „Eenvoudig,
geen haute cuisine, geen dure sauzen,
duidelijk een andere opzet”, zegt hij.
VIS HEEFT bij zijn nieuwe opzet
steun gevonden bij Ferko Bouc
kaert, die in de Lange Wijngaard
straat in Haarlem Café De Guust
drijft. Vis zelf houdt er in de Kleine
Houtstraat het druk beklante cafe De
Drinkwinkel bij.
DE PLANNEN van het tweetal, die
voor de keuken Danny Visser
hebben aangetrokken, zijn groot: veel
afwisseling in een goedkope prijsklas
se. Vis: „Daar kan je enorm veel in
doen, ik wil het niet specifiek op vlees
houden, maar ook gerechten als chili
con carne en spaghetti en lekkere din
gen uit de Provence, duizenden varia
ties heb je daar”.
EN DAT ALLES wil hij uitvoeren in
prijzen die variëren van 8,50 tot 15.
Met een menu van de dag, dat op ’n dag
DOOR ZIJN PRIJSFILOSOFIE ont
breekt een tournedos op de kaart. „Dat
is veel te duur in inkoop”, argumen
teert hij, maar zette er bij voorbeeld
wel een origineel gerecht als kabel-
jouwwangetjes op die voor 9,50 aan
de man wordt gebracht. Ook verder is
de kaart eenvoudig: gepocheerde ka
beljauw een tientje, Hollandse biefstuk
11,50, een entrecote twee gulden meer
en een varkenshaas is geprijsd voor
16. Bij de voorgerechten zag ik onder
meer een Salade Nicjoise, die 6,50
moest opbrengen en een uiensoep voor
3,50. De huiswijn doet 12,50.
REYNEN WIL de kaart nog wat uit-
de
ite -i
deze week (soep van de dag, haché met
rijst en een vlaflip toe) 15 moest kos
ten. Verder stond er een salmonette
voor 14 op de kaart, een Hollandse
biefstuk voor twee gulden minder en
was een varkenshaas op 12,50 ge
prijsd. Ook in „De drie konijntjes”, dat
elke dag vanaf vier uur ’s middags
geopend is, is de sfeer gemakkelijk.
„WAT WIJ WILLEN zijn is een eetca
fé, waar je drinkt en eet wat je wilt en
er de tijd voor neemt, die je wilt”.
„Voor jong en oud, als iemand snel wil
eten kan dat ook, dan kan ie daarna op
tijd naar de bioscoop en na afloop hier
nog een borreltje drinken”, aldus com
pagnon Ferko.
komt). De commissie beslist op grond van
voortdurende rapportage door het KNMI
en het landelijk meetnet. De commissie
moet zorgen voor een zuinig beheer van
een jaarlijkse buffervoorraad van een
miljard kubieke meter aardgas (totaal
wordt jaarlijks in ons land vijf miljard
kubieke meter verstookt).
Toch is dit systeem geen garantie tegen
het voorkomen van hoge concentraties
zwaveldioxyde in de lucht, die we inade
men. Op de hoeveelheid S02 die het auto
verkeer op grondniveau uitbraakt heeft
men namelijk geen vat. Evenmin heeft
men greep op de hoeveelheid zwaveldi
oxyde, die vanover de grens (uit het Ant
werpse havengebied en het Ruhrgebied)
ons hoofd binnenwaaien. En daarmee is
dan tevens aangegeven dat het S02-pro-
bleem niet op nationaal niveau kan wor
den opgelost, maar een internationale op-
De heer Schoorel van Mobil Oil zet,
geconfronteerd met de opmerking van
het Statenlid, uiteen, dat men bij de
raffinaderij toch aan de norm van twee
percent voldoet. Weliswaar wordt inder
daad soms olie verstookt met een zwa-
velgehalte van meer dan twee percent.
Daarnaast wordt echter raffinaderijgas
als brandstof gebruikt, en dat brengt de
balans weer in evenwicht.
De raffinaderij stookt met het pro
duct, dat men zelf maakt. Het zwavelge-
halte daarvan varieert. Omdat men niet
alleen voor een Nederlandse markt
werkt, wordt ook stookolie geprodu
ceerd met zwavelgehaltes van 3 tot 4,2
percent. Voor zeeschepen en in veel an
dere landen gelden namelijk aanzienlijk
minder scherpe eisen. Aan het verlangen
naar aanmerkelijk grotere hoeveelhe
den zwavelarme olie kan de raffinaderij
volgens de heer Schoorel niet voldoen.
Zelfs al zou de ontzwaveling zwaar wor
den gesubsidieerd, dan nog is het ’n
ondoenlijk karwei. „Het gaat om een
gigantische investering, het kost zeer
lossing vereist.
Daarover was dezer dagen ook de Sta
tencommissie voor de luchtverontreini
ging het roerend eens. Ir. W. Visser, die
namens de gezamenlijke kamers van
hoophandel in de commissie zitting heeft
maakte zich tot tolk van de gevoelens van
de commissie met de stelling dat je de
problematiek niet oplost door alsmaar
hoge schoorstenen te bouwen. „We moe
ten ons eens ernstig gaan afvragen wat we
aan het doen zijn met het ecosysteem (het
verfijnde en ingewikkelde samenspel van
alle hoge en lage levensvormen, waarvan
uiteindelijk ook het menselijk voortbe
staan en de kwaliteit van het bestaan
afhangt, red.) Als we een ecologische
ramp willen voorkomen, zouden de Euro
pese landen moeten gaan samenwerken.
Als in de NATO zouden we een verdedi
gingssysteem moeten organiseren tegen
VIJF JAAR GELEDEN was het idee eetcafe een nog vrij revolutionaire gedach
te, waarmee Huissen echter vrij snel succes boekte. „Het is vrij gauw gaan lopen;
binnen het half jaar zelfs vrij redelijk. Er was natuurlijk een enorme behoefte aan,
er was helemaal niets op dat gebied”, vertelt hij en vervolgt: „De eerste gedachte
was een eetcafe. Dat zijn we ook duidelijk nu nog, maar het eten is wel veel sneller
en drukker geworden dan we verwacht hadden”.
DE ARK HEEFT alles van een goed bruin café; rond de klok van zessen ook door
jonge echtparen met kinderen druk gefrequenteerd. Die laatste lopen er niet in de
weg. Huissen: „Ze scharrelen rustig rond, niemand zegt dat ze moeten gaan zitten,
niemand stoort zich er ook aan, dat kan hier allemaal”. En over het type klant zegt
hij: „We hebben hier van alles, van Aerdenhout tot ouderen van dagen”.
ALS HET CAFE beneden vol is, heeft Huissen een uitloopmogelijkheid naar een
zaal boven. Zijn openingstijden zijn van vijf uur ’s middags tot twee uur ’s nachts
en de keuken is tot tien uur open. De soep is er 2 en de prijzen van het
hoofdgerecht variëren er van 8,50 (karbonade of varkensschnitzel) tot 12,50,
waarvoor een entrecöte op de kaart staat. De kalfschnitzel zit daar met 11,50 nog
een gulden onder. Groente en aardappelen inbegrepen. Koffie en pils kosten er
1,25 en de huiswijn staat voor ƒ11 op de kaart. De Ark is elke dag van de week
open.
zich een stuk beter op zijn gemak dan
in het café dat zijn naam droeg. „Ach
ter de bar ligt me eigenlijk niet zo, ik
ben van huis uit kok, dat vind ik veel
leuker. Je bent hiermee heel anders
bezig en ik vind het leuk om de mensen
bouwen. „Konijn en kalfszwezerik bij- te laten zien dat ze voor weinig geld uit
voorbeeld, maar ook dan wil ik de
prijzen redelijk houden, ook dit soort
gerechten onder de twee tientjes”, zegt
hij. In zijn restaurant voelt Reynen
DE RAFFINADERIJ Mobil Oil in het westelijk havengebied verstookt soms olie
met een zwavelgehalte van drie percent. Dit lijkt in strijd met het landelijk
voorschrift dat slechts olie mag woeden gestookt met een zwavelgehalte van ten
hoogste twee percent. Het PvdA-Statenlid Winkel heeft daarover opheldering
gevraagd in de Statencommissie voor de luchtverontreiniging.
nog 126 miljoen kilogram, tegenover 130
miljoen kilogram door de openbare
nutsbedrijven (centrales). De cijfers
voor de nutsbedrijven lopen vervolgens
(door invoering van aardgas) terug tot 27
miljoen kilogram SO2 in 1974. Die van
de raffinaderijen geven daarentegen een
stijgende fijn te zien tot 184 miljoen in
1974 (waarschijnlijk als gevolg van een
toename van de productie door een toe
name van het autogebruik).
de „antasting van het milieu.”
Nederland, zo vond de commissie, zou
het goede voorbeeld moeten geven door er
geen genoegn mee te nemen, dat de „ex
port” van S02 via hoge pijpen ongeveer in
evenwicht is met de „import”. De stelling
uit het S02-beleidsplan, dat Nederland
geen „netto exporteur” mocht zijn, was
daarom maar een mager minimum in de
strijd tegen de veröntreiniging, zo vond
men. Werkelijk gewicht in de schaal zou
het leggen, wanneer men daadwerkelijk
de uitstoot uit hoge schoorstenen zou be
perken, door gebruik van zwavelarme olie
en toepassing van ontzwavelingsinstalla
ties.
Wat dat betreft slaat Noord-Holland
niet zo’n gek figuur. In de eigen elektrici
teitscentrales stookt de provincie al met
zwavelarme olie met een gehalte van een
percent zwavel. Landelijk voorschrift is
het gebruik van stookolie met hoogstens
twee percent zwavel. In het Amsterdam-
Noordzeekanaalgebied wordt jaarlijks
60.000 ton zwaveldioxyde in de lucht ge
blazen. Zeventig percent (42.000 ton) is
afkomstig van Hoogovens, Kerncentrale
en de raffinaderij Mobil Oil. De rest is
afkomstig van verkeer, andere indu
strieën, bedrijven en huishoudens. De
nieuwe oliestook van de PEN-centrale in
Velsen komt daar straks nog bij als S02-
bron. Voor ontzwaveling van rookgassen
is bij de PEN-centrale in Velsen geen
plaats. Een dergelijke installatie zou de
ruimte eisen van een complete centrale
naast de eigenlijke centrale en die ruimte
is er niet.
De Mobil Oil-raffinaderij in het westelijk havengebied. Olieraffinaderijen hebben een
belangrijk aandeel in de verontreiniging van de lucht met zwaveldioxyde. Het onzwavelen van
olie is echter een duur en ingewikkeld karwei.
eten kunnen gaan en het dan nog gezel
lig kunnen hebben ook”, aldus de
gloednieuwe restaurateur, die op
woensdag gesloten is.
ryoir
pen van
'ordt.
Ie
apijt-
of diep
e vloei-
De overheid (vooral rijk en provincies)
breekt zich dan ook het hoofd over maat
regelen om de vervuiling terug te dringen.
Dat is vooral met onze stagnerende econo
mie geen eenvoudige opgave. Want mi
lieuhygiënische maatregelen kosten geld
en de industrie is niet bereid en7of in staat
om dure investeringen op het gebied van
de milieuhygiëne te betalen. Tegenover de
kosten van milieumaatregelen staat ech
ter de schade aan gemeenschapsgoed: de
natuur. Een deel van die schade is meet
baar (bijvoorbeeld door zure regen be
schadigde en daardoor onverkoopbaar
geworden sla, de aantasting van gebou
wen en staalconstructies, of het onmoge
lijk worden van visserij in verzuurde me
ren in Zweden). Tegenover de kosten van
milieuhygiënische maatregelen staan ook
I baten, zoals het beschikbaar komen van
werkgelegenheid in de industrie, die de
ontzwavelingsapparatuur moet maken.
I In het SO2-beleidskaderplan van de re
gering (SO2 is de chemische formule voor
zwaveldioxyde) is vastgelegd dat de totale
uitworp van zwaveldioxyde in 1985 niet
meer zal mogen bedragen dan 500.000 ton
per jaar. Dat is minder dan er momenteel
door industrie, autoverkeer en andere
bronnen in de lucht wordt geblazen. Het
„plafond” van 500.000 ton SO2 per jaar
betekent dan ook, dat de vervuiling door
Zwaveldioxyde moet worden terugge
drongen.
De milieuaktiegroepen hebben als kri
tiek op het SO2-beleidskaderplan, dat
1daarin te weinig concrete maatregelen
worden verplicht gesteld. „De regering
gaat van de veronderstelling uit, dat méér
gas zal worden gestookt in elektrische
centrales en in de industrie, terwijl dit gas
juist voor de toekomstige huisverwar-
ming moet worden gereserveerd. Ook
gaat men uit van een grote energiebespa
ring in de komende vijf jaren. Valt die
besparing lager uit, dan zal moeten wor
den bekeken of het SO2-plafond in 1985
nog wel kan worden gehaald, zo merkt het
regeringsstuk op. Het is allemaal meer
afwachten dan sturen”, aldus de stichting
Natuur en Milieu.
Ook de provinciale besturen vinden het
beleidskaderplan wat teleurstellend. In
1976 ging men nog uit van de beste uitvoe
ring en beste bestaande technieken, het
beginsel dat de vervuiling zeker niet om-
vangrijker mag worden, het streven om zo
lang mogelijk beneden aangegeven nor
men te blijven en geen hoge schoorstenen-
politiek. „Het lijkt er nu op, dat de minis-
UIT ETEN GAAN hoeft lang niet altijd kostbaar te zijn. Drie voorbeelden
daarvan vandaag in deze zaterdagse GASTENHOEK. Het oudste van die drie is
De Ark, het eetcafe in het Nieuw Heiligland, dat dit voorjaar alweer vijf jaar
bestaat. Voor twee tientjes kan je er royaal je gang gaan. Twee nieuwelingen
aan de rij van „prijsbewuste” restaurantjes zijn De Knip in de Kleine Hout
straat, dat een paar weken geleden geruisloos open ging en Taverne „de drie
konijntjes” in de Warmoesstraat, dat maandag hetzelfde met een glas vierde.
Alledrie in Haarlem.
DE NAAM VAN het etablissement
zou er al een aanduiding voor kunnen
zijn en klopt bij die interpretatie ook,
want ook bij D e K n i p in de Kleine
Houtstraat (105) kan je voordelig te
recht. Eigenaar HansReynen had
tot voor kort op hetzelfde adres een
doodgewone kroeg, maar heeft die zo
juist met veel bruin gebeitst hout en
rood linnen (en papier) op tafel, omge
bouwd tot een erg gezellig eethuis. „Ik
streef naar gezelligheid en ’n beetje
service en zo laag mogelijk prijzen en
probeer meer restaurant te zijn dan ’n
eetcafé”, zegt Reynen er zelf over.
Hoge schoorstenen ongeschikt
middel tegen luchtvervuiling
f
ter ten aanzien van de SO2-problematiek
deze begrippen loslaat en omzwaait naar
een beleid op basis van: ingrijpen na het
overschrijden van normen, verspreiden
van verontreiniging door middel van hoge
schoorstenen en bijzondere maatregelen
bij piekemissies (uitschieters in de hoe
veelheid uitgestoten S02) Deze beleidsom
buiging lijkt in te houden, dat de lagere
overheden pas in aktie mogen komen, als
de norm is overschreden”, aldus Noord-
holland gedeputeerde IJff in zijn hoeda
nigheid van voorzitter van het Inter Pro
vinciaal Overleg Milieu.
Zuiver als lokaal probleem beschouwd
kan de luchtverontreiniging worden „be
streden” door de bouw van een hoge pijp.
Men spuit de S02 hoog in de lucht, waar
het wordt verspreid en ver weg waait. Op
de grond heeft men daar dan geen last
meer van. Deze methode is uitgangspunt
van het brandstofinzetplan van ae electri-
sche centrales. Bij bepaalde weersom
standigheden (bij mist bijvoorbeeld) kan
de zwaveldioxyde echter niet tot de hoge
re luchtlagen doordringen. Het afvalgas
vermengt zich met de mist en in zwaar
geïndustrialiseerd gebied kan dan ge
schieden, waar Londen berucht om is
geworden: de vorming van smog (die men
sen met zwakke ademhalingsorgannen in
moeilijkheden en soms in levensgevaar
kan brengen). Het brandstofinzetplan
kan, in combinatie met tijdelijk aan de
industrie op te leggen beperkingen
(alarmfasen) dat gevaar voorkomen.
Het brandstofinzetplan houdt in, dat
een beheerscollege bepaalt, wanneer en
waar, het stoken met olie moet worden
gestaakt en een electrische centrale tijde
lijk moet overgaan op het stoken van gas
(waarbij aanzienlijk minder S02 vrij
s
