Ook Cor Witschge vindt 22 jaar welletjes
Pipo stapt op
'Ij
«S3
riyT
o\/er
r
MASSALE TOELOOP 27 MC’ERS ZAL VEEL PROBLEMEN GEVEN
^JIHl
07 J
in
3t
ad
door Hugo van der Heem
door Wouter Hendrikse
A.
Maandag is het zover. Op de postkantoren zal het dringen worden, de
eerste dagen, want iedereen wil zijn zendvergunning
Machtigingsregeling Algemene Radiocommunicatie, kortweg MARC,
natuurlijk zo snel mogelijk in zijn bezit hebben. De nieuwkomers om
ook eens te kunnen praten met buren of familieleden, en de
„illegalen” om eindelijk van dat stiekeme gedoe af te zijn.
Beide categorieën „27-Mc’ers” (genoemd naarde Engelse afkorting
voor 27 megacycles) willen nu ongestoord kunnen zenden over een
zo groot mogelijke afstand op de 27 megaherz-band. Zonder angst
voor politie en met inachtneming van de regels die voor elk soort
verkeer dus ook voor radiocommunicatie nu eenmaal moeten
worden nageleefd. 7
En dat is dan meteen het eerste probleem rond de MARC. Want er
zijn geen regels.
Wat niet mag
Weemoed
list
:eft
in
zal
bn-
we
mg
J-
3t
Aanstaande maandag (3 maart) komt de 27
MegaHerz-band, ook wel Citizenband of
Burgerband genoemd, vrij voor zendamateurs.
Iedere Nederlander van 14 jaar en ouder kan dan,
mits hij in bezit is van een zendvergunning
Machtigingsregeling Algemene
Radiocommunicatie (MARC), naar hartelust zelf
zenden en ontvangen.
Er is enige opwinding rond de legalisering van
het zenden (op verschillende plaatsen in ons land
worden dit weekeinde groots opgezette feesten
annex informatiebeurzen gehouden, maar de
keerzijde van de medaille is voor geroutineerde
piraten duidelijk zichtbaar: „Die nieuwelingen
weten van niks, dit kan een mooie puinhoop
worden”.
Onze medewerker Hugo van der Heem geeft in
bijgaand verhaal wetenswaardigheden voor
amateurzenders, maar staat ook stil bij meer
negatieve effecten van MARC.
In 1958 speelde de Amster
damse acteur Cor Witschge
een rol in het tv-spel „De Sleu
tel”. Tijdens de opnames van
dit stuk, onder regie van Willy
van Hemert, stapte een VARA-
medewerker de studio binnen
en vroeg aan Van Hemert of hij
niet iemand kende die drie afle
veringen de rol van een clown
zou willen spelen. Van Hemert
vroeg aan Witschge of hij daar
zin in had. De acteur zag er wel
een leuk schnabbeltje in zitten
en stemde toe, niet wetend dat
hij de rol van de clown, Pipo,
tweeëntwintig jaar zou spelen.
Reden
Gedupeerden
e
J
M'S'
k\'
l
1 \v
nt
/e
)e
ik elke aflevering met plezier heb
gespeeld. Daarnaast ben ik ook
nog reuze trots dat Pipo 22 jaar
heeft bestaan. Er zijn niet veel
programma’s op de wereld die net
zolang hebben gelopen.
Pipo heeft Cor Witschge geen wind-
eieren gelegd. Met de regelmaat
van de klok treedt Witschge als
Pipo in het land op. Dat de clown
nog steeds populair is bij de kin
deren, bewijst Witschge’s overvol-
le agenda. Contracten voor de
cember dit jaar zijn al getekend.
Op de vraag of Witschge nooit
moe van Pipo is geworden zegt hij:
„Nee, natuurlijk niet. Het is toch
je vak. Bovendien heb ik er altijd
andere dingen naast gedaan. Ik
was niet voortdurend de clown.
Nu de nieuwe PTT-voorschriften officieel
gepubliceerd zijn, valt natuurlijk wel vast
te stellen wat in elk geval niet mag.
Gecodeerde berichten uitzenden
bijvoorbeeld; het uitzenden of doorgeven
van omroepprogramma’s, muziek- of
reclameuitzendingen en het doorgeven
van boodschappen aan anderen tegen
Overigens: richtantennes zijn niet
toegestaan. Alleen verticale antennes
ook die enige versterking geven,
bijvoorbeeld vijfachtste golflengte
groundplanes mogen worden
toegepast.
Vap basisstation tot een ander
basisstation zijn afstanden tot 40 of 50
kilometer haalbaar. Van een basis tot een
auto is maximaal zo’n 15 km mogelijk,
maar meestal minder door de bebouwing.
Portofoons hebben het kleinste bereik:
van 1 tot 5 km, maar over water kan het
wat meer zijn.
DX’en is met FM niet mogelijk omdat,
zoals gezegd, men in het buitenland het
(goedkopere) AM-systeem toepast. DX’en
is dit jaar wel interessant vanwege de
zonnevlekkenactiviteit van de zon,
waardoor ducts (reflectievlakken)
ontstaan in de atmosfeer. Daardoor zijn in
de kortegolfband (waartoe de 27 Mhz
behoort) enorme afstanden te
overbruggen. Overigens zal die
zonneactiviteit de komende jaren weer
afnemen, waarmee de omstandigheden
weer normaal, dat wil zeggen alleen
geschikt voor de korte afstand, worden.
Het FM-modulatiesysteem heeft voor die
korte afstand vele voordelen. Het maakt
het gebruik van een zelfde kanaal op
verschillende plaatsen in het land veel
beter mogelijk dan met AM mogelijk zou
zijn. Stations die op korte afstand van
elkaar hetzelfde kanaal tegelijk
gebruiken met AM, storen elkaar
Met weemoed denkt Witschge te
rug aan de beginjaren van Pipo.
„Het is natuurlijk een open deur
intrappen, maar het was vroeger
echt veel leuker. Alle afleveringen
gingen live de lucht in. Je werkte
daardoor prettiger. Het was span
nend. Als we dan na de uitzending
uit Studio Irene kwamen stond
het buiten zwart van de kinderen.
Het plezier van de kinderen is
eigenlijk de voornaamste reden
dat ik Pipo zo lang heb volgehou
den. Want nog steeds treed ik met
plezier op en die kleintjes vinden
het nog steeds prachtig. Daaruit
blijkt toch dat er niet zoveel ver
anderd is.”
de jeugd, zien het nu als een leuke
bijverdienste.”
Wie denkt dat met het verdwijnen
van Pipo ook de acteur Cor
Witschge in de vergetelheid raakt
serieus. Ik ben met zoveel dingen
bezig. 'Nee, ik ben niet zo’n leuke
broek.”
Zo
Cor Witschge staat al vanaf zijn
vijftiende jaar op toneel. Zijn eer
ste rol was als page in „Assepoes
ter” bij het jeugdtoneel van Rob
Gerards. Later stapte hij over
naar het volkstoneel van Herman
Bouber. Bekendheid kreeg hij ui
teraard door Pipo, maar visuele
bekendheid kwam door zijn rol in
de gekraakte serie „Centraal Sta
tion”. Een reeks die door de pers
ongenadig onderuit werd gehaald.
Iets wat Witschge nog steeds niet
begrijpt. „Het was een beetje een
Telegraafrel. We kregen ook ge
noeg positieve reacties. Daardoor
hebben we het ook twee jaar vol
gehouden. In totaal twaalf afleve
ringen.”
heeft het mis. Aan het eind van het
jaar zal hij te zien zijn als koning
in „Decamerone” van TROS-re-
gisseur Jan Keja. Eerder nog
heeft hij een hoofdrol in het to
neelstuk „Lavendel” van Rob
Bognèr dat door de Theaterunie
wordt uitgebracht. „Het is een tra-
gi-comedie die 7 maart in premiè
re gaat. We starten in Groningen.”
Wat Cor Witschge betreft is Pipo
nu achter z de rug. Hij verwacht
niet dat de VARA de clown nog
een keer van stal haalt. En zo ja,
dan betwijfelt hij het erg of hij de
rol dan zal accepteren. Witschge
denkt niet dat zijn live-optredens
als Pipo zich in 1981 zullen voort
zetten. Een afscheidstoemee als
Pipo zit er niet in. „Want”, zo zegt
de 55-jarige acteur, je weet maar
nooit en ik wil beslist geen Heintje
Davids worden.”
In elk geval hoort die storingsplaag met
de goedgekeurde (0,5 Watt FM-) MARC-
zendontvangers tot het verleden. Maar de
vele nieuwkomers zullen een ander soort
storingsproblematiek oproepen:
overbezetting van de beschikbare 22
kanalen! Zeker als er, zoals allerwege
wordt voorspeld, rond 1984 een miljoen
bakjes zullen zijn verkocht.
Gecombineerd met het feit dat er dus geen
gedragsregels zijn voor dit soort
radioverkeer, kan dat nog een „mooie
puinhoop” opleveren, zoals twee
Haarlemse jongens, die al lang op de
Burgerband opereren, het stellen. „Die
nieuwelingen weten van niets. Laat ze
eerst een boek lezen of goed luisteren hoe
het toegaat”, zeggen ze.
Inderdaad bestaat er een soort geheimtaal
(g-codes) die communicatieamateurs
onderling gebruiken. Verder is het handig
om een vaste roepnaam te gebruiken. Die
naam, vroeger alleen maar een
dekmantel, is nu een vast punt in de
contacten geworden. Contacten, die ook
veel vriendschap opleveren, als men
elkaar laat uitpraten.
De PTT heeft, behalve een aantal
technische voorschriften, niets
uitgevaardigd. Hoe het verkeer op de 27-
Mhz-band wordt afgewikkeld, is helemaal
de zorg van de gebruikers, als ze wat PTT
betreft maar binnen de technische regels
blijven. Met de inhoud heeft men geen
bemoeienis. Ook zijn er geen afspraken
over welke kanalen zullen worden
gebruikt. In Duitsland is een tijd kanaal 9
het noodkanaal geweest en kanaal 14 het
oproepkanaal, maar als het druk is stoort
bijna niemand zich eraan.
Wat dat betreft is er in Nederland ook
geen traditie. Want weliswaar waren er
onder de communicatieamateurs met
name zij die deel uitmaakten van een
vereniging - afspraken gemaakt, het
hielp allemaal weinig als er een breaker
kwam die zich daar niets van aantrok
onder het motto: „Jij stoort, maar ik ben
harder en we zijn allemaal illegaal en
ondergronds”. Met versterkers,
spottenderwijs kacheltjes genoemd,
maakte men in het nabije verleden elkaar
het leven zuur. En dat verschijnsel zal ook
zeker nog niet voorbij zijn. Als men achter
eikaars identiteit kon komen, waren
vechtpartijen het resultaat. Ook trouwens
tussen buren, die storing ondervonden
van 5 Watt amplitude modulatie (AM)-
zenders. Vandaar het wijze besluit van
velen om niet onder televisiezendtijd te
zenden of, zoals dat heet uit te komen.
-1
betaling. Ten slotte is het nog verboden
vanuit een vliegtuig te zenden, terwijl te
verwachten valt dat ook streng
opgetreden zal worden tegen het misbruik
maken van noodseinen.
Expliciet wordt in het nieuwe reglement
het gebruik van eindversterkers of
lineairs, waarmee de reikwijdte van de
zender kan worden vergroot, verboden.
Kacheltjes zijn dus taboe. Ook moet
iedereen, thuis of onderweg, de
vergunning (machtiging) bij zich hebben.
„Doe je nu je oude bakje weg”, vroegen
wij aan de twee Haarlemse jongens.
„Nee”, was het antwoord, „want anders
kunnen we niet meer DX’en (met
buitenlandse stations verbinding hebben).
In het buitenland zijn AM-gemoduleerde
zenders standaard. Zelf kopen we wel
FM-apparatuur erbij om in de omgeving
te kunnen tokkelen”.
Op dit moment is de situatie zo, datje met
(een goedgekeurde zendontvanger
ontzettend veel gestoor en gepiep
ontvangt. Dat is allemaal afkomstig van
de AM-zenders, die niet te ontvangen zijn
pp de nieuwe apparatuur. Je neemt dat als
storing waar. De MARC-spullen zijn zeker
beter, en niet eens veel duurder. Wel zijn
er nog heel veel mensen die zich afvragen
of ze nog steeds dezelfde antenne kunnen
gebruiken. Dat is inderdaad het geval,
want die antenne is aangepast voor de 27
Mhz-band, of de zendontvanger nu met
AM of FM (frequentie modulatie) werkt,
doet niet ter zake.
Deze week is bij uitgeverij Rostrum „Het CB-
Handboek” verschenen. „Alles over de 27 MC
luidt de ondertitel van deze handleiding, die
Robert Briel heeft samengesteld ten behoeve van
de zendamateur. In ruim 125 bladzijden geeft de
auteur (eindredacteur van de Veronica-
omroepgids en vroeger redacteur van Muziekkrant
Oor) informatie over onder meer de MARC, het
gebruik en de geschiedenis van de Citizenband, de
aankoop en werking van de CB-bak,
antennetheorie'en de bijbehorende juridische rim
ram. Een lijst van CB-clubs, overzichten van alle
gebruikte codes, tips voor de installatie van
mobiele en thuisposten en een marktoverzicht van
MARC-zenders completeren dit handboek. De prijs
bedraagt 19,90.
Dat heeft voor mij altijd centraal
gestaan: ik ben acteur en geen
clown. Daar komt nog bij dat ik
niets kan wat een professionele
grappenmaker moet kunnen. Ik
heb zelfs nog nooit geprobeerd om
op mijn hoofd te staan. Maar dat
maakte voor de kinderen nooit
wat uit. Een ander belangrijk
punt, dat ik het zolang heb volge
houden, is dat ik niet als clown
bekend was. De schmink gaf Pipo
te zien, maar op het moment dat ik
die witte make-up van mijn ge
zicht haalde, was ik weer Cor
Witschge. In bussen, trams en op
straat heeft vrijwel niemand me
ooit herkend als Pipo en dat is
maar goed ook, want ik ben een
heel serieus mens. Soms wel tè
Een van de redenen van de VARA
om met Pipo te stoppen is dat de
clown niet met zijn tijd is meege
gaan. Een argument dat Witschge
onzin vindt. „Wat is met zijn tijd
meegaan, vraag ik me af. Het is
een programma voor kleuters.
Dacht je dat die zien of we de serie
nu opnemen in Noorwegen of in
Spanje? Kom nou. De laatste
reeks speelt zich af in Spanje.
Voor mij had het niet gehoeven'. In
het Vliegenbos had je dezelfde re
sultaten geboekt. Het enige voor
deel dat je van zo’n geldverslin
dende trip hebt is het weer. Pipo is
altijd geaccepteerd zoals hij is.
Veel volwassenen vonden het ook
een fijn programma. In „West-
Best” zit ook geweld, met pistdlen
en dergelijke. Daar ben ik het niet
mee eens. Kinderen geloven wat je
ze laat zien, conformeren zich
daaraan. Ik vind het dus onjuist
om kleuters met pistolen en derge
lijke te confronteren.”
Opvoedkundige aspecten heeft
Witschge nooit in Pipo gezien. „Ik
heb daar nimmer voor gevoeld.
Wat moet je nu met zo’n program
ma opvoeden. Daar is Sesam
straat voor. Maar het is treurig
gesteld met kinderuitzendingen.
„J.J. de Bom/voorheen De Kinder
vriend” is een erg goed jongeren
programma en heel af en toe doet
de KRO nog wel eens wat. Er
wordt veel te weinig geld voor
jeugdseries uitgetrokken. Ze zijn
nog steeds de sluitpost op dé be
groting. Feit is echter wel dat kwa
liteit veel beter is geworden. Vroe
ger klooiden ze maar wat aan,
onder het mom, de kinderen zien
het toch niet. Maar ze zagen meer
dan men dacht. Nu worden derge
lijke uitzendingen serieus en pro
fessioneel aangepakt. Ook de ac
teurs die twintig jaar geleden
neerkeken op programma’s voor
namelijk sterk, zodat geen van beide
stations kan werken. FM zorgt voor een
soort wegdrukeffect van wat verder
verwijderde stations. Het sterkste station
wint automatisch van het zwakkere,
verder afgelegen station. Daarom zijn alje
professionele mobilofoons, portofoons en
ook de zendamateurs voor de korte en
middellange afstand overgegaan op FM.
Bovendien is de verstaanbaarheid beter
en is de modulatiemethode minder
gevoelig voor storingen (de ontsteking van
de auto bijvoorbeeld).
Dat hergebruik van een zelfde frequentie
heeft voor de PTT zwaar gewogen. Alleen
daarmee zal het straks mogelijk zijn om
zovele zendertjes op die 22 kanalen te
herbergen. Versterkers en lineairs
(kacheltjes of nabranders) hebben dan
eigenlijk ook geen zin meer. Daarmee
wordt namelijk een groot gebied door
slechts één zencler bestreken, met als
gevolg dat vélen niet meer kunnen
communiceren en dus hun mond moeten
houden. Schaffen meer mensen zo’n
(verboden) eindversterker aan, dan is het
spoedig afgelopen met het hergebruik van
alle kanalen en krijgt men veel
ontevredenheid en ruzie.
Wie meer wil, kan zendamateur worden
(met een licentie) of moet een mobilofoon
huren. In beide gevallen kan hij over de
hele wereld contacten leggen. Trouwens,
door de MARC-regeling is een aantal
mensen die op 27 Mhz wél een machtiging
hadden (die waren er ook) aardig
gedupeerd. Het is de groep
kraanmachinisten, aannemers en
antennebouwers, die met vergunningen
veelal met portofoons over korte
afstanden contact met elkaar
onderhielden. Zij krijgen nu nog slechts
vier frequenties ter beschikking in de 27
Mhz-band. Vóór april van dit jaar moeten
diezportofoons geschikt gemaakt zijn voor
de nieuwe kanalen. Binnen driejaar
moeten deze toestellen ook als
afgeschreven worden beschouwd, omdat
de PTT dan als eis zal stellen dat deze
portofoons eveneens met FM zullen zijn
uitgerust. Als een tegemoetkoming
hoeven de machtigingshouders in ’80 en
In die twee decennia besloot de
VARA twee keer om met de serie
te stoppen. De waanzinnige popu
lariteit van de wijze clown bracht
Witschge echter steeds weer terug
als Pipo. De socialistische omroep
heeft vorige week echter bekend
gemaakt er definitief een eind aan
te willen maken. Zaterdag gaat
definitief de laatste Pipo-serie,
traditiegetrouw geschreven door
Wim Meuldijk, de lucht in. „West-
Best” is de titel van deze achtdeli-
ge reeks, waarvoor de opnames
werden gemaakt in het Spaanse
Almeria.
Cor Witschge is niet erg onder de
indruk van het besluit van de VA
RA, om zijn creatie in de lappen
mand te stoppen. Net zoals deze
omroep vindt Witschge het na 22
jaar eigenlijk ook wel welletjes.
„Pipo is een stuk van mijn leven,
dat is een ding dat zeker is, maar
toen ik twee weken geleden van de
VARA een brief kreeg, die ver
meldde dat het nu echt afgelopen
was met de „praat-clown”, was ik
niet erg verbaasd. Het moest er
een keer van komen, niet? Ik kan
eigenlijk alleen maar zeggen dat
puinhoop worden”
’81 geen machtigingsgeld te betalen.
Voor vrachtwagenchauffeurs is de
situatie voorlopig nog niet zo rooskleurig,
omdat in de omliggende landen nog wel
AM is toegestaan. Zo goed als zeker is wel,
dat zij in Duitsland met losgekoppelde
microfoon moeten rijden, omdat daar
onze MARC-toestellen niet zijn toegestaan
(in Duitsland zijn maar 12 kanalen in
gebruik).
In België is in een overgangsperiode van
<jrie jaar vrijwel alles toegestaan, zodat
daar geen bezwaren zijn te verwachten. In
de toekomst zal België trouwens ook
overgaan op FM. Het is best mogelijk dat
ook de Duitsers de voordelen van FM
zullen gaan ontdekken. Nu al begint het
aanbod van toestellen die beide
modulatiesoorten kennen, behoorlijk toe
te nemen. Met name ook omdat in
Duitsland na het vrijgeven van de 27 Mhz
veel storing in radio’s, tv’s en pick-ups is
ontstaan. Bij de modulatiesoort FM is
daar veel minder kans op.
Jammer is het, dat in Nederland zowat
een compleet antenneverbod geldt. Veel
27-Mc’ers en ook radio-ontvang- en
(officiële) zendamateurs hebben daar
problemen mee. Meestal kan men, met de
model-bouwverórdening zoals die door de
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
(VNG) is voorgesteld, bij de eigen
woongemeente nog wel toestemming
krijgen voor het aanbrengèn van een
antenne of antennemast. In die model-
bouwverordening staat namelijk dat
zoiets is toegestaan voor signalen die niet
door de gemeenschappelijke antenne-
inrichting worden doorgegeven. Bij
zenden is (lat al héél makkelijk aan te
tonen, en dan gaat de gemeente meestal
wel door de knieën.
Maar een particuliere huiseigenaar of een
woningbouwstichting is lang niet altijd te
bewegen tot toestemming voor een
zendantenne. Ook koopcontracten zijn
wat dat aangaat een ware ramp. Probeer
het eerst met overleg. Een adres om te
onthouden is verder: Vereniging Antenne
Vrij, Amhemseweg 48, 7331 BC in
Apeldoorn. Ook de Consumentenbond in
Den Haag heeft zich in deze zaak sterk
gemaakt en is zelfs zo ver gegaan
processen te voeren voor leden. Enkele
zaken zijn gewonnen. Er is dus nog hoop.
,Dit kan een mooie
