Pergola past in
iedere tuin
Boormobil is
HOE MAAKT U
EEN PERGOLA?
hun meubels
Bejaarden
stellen eigen
eisen aan
een veelzijdig
hulpstuk
Vier schroevedraaiers in één
I
HANDIGE AFWASSET
Informatie
te .w-
WOENSDAG 12 MAART 1980
EIGENHANDIG
Klimplanten
Pergolaschutting
Hout
Metaal
Constructie
Verbindingen
Afscheiding
Als overkapping
Afwerking
t*
Fundering
Verankering
SI
i
volkomen
ires.
t,
Punt 1 en punt 2 zijn de meest gangbare,
and
I
Een met klimplanten begroeide pergola
is voor een kleine tuin een ideale
afscheiding, die voor een „open”
beslotenheid zorgt. Hij geeft wel het idee
dat er voldoende beschutting en privacy
is, maar beslist geen opgesloten gevoel.
Met planten kunt u de pergola net zo dicht
maken als u zelf wilt. In tegenstelling tot
een strakke haag of een schutting laat zo’n
bloemenrijke afscheiding uw tuin ook niet
kleiner lijken. Wel moet u ervoor
oppassen dat de pergola in een kleine tuin
niet te groot en te hoog gemaakt wordt.
Zo’n 2,5 meter is meestal hoog genoeg,
tenzij u met andere faktoren (bijv, ramen,
gebouwtjes e.d.) rekening moet houden.
Een pergola kan ook juist een heel
intieme en besloten sfeer scheppen als hij
gebruikt wordt om een zithoek of een
paadje te overkappen. Dit wordt ook vaak
gedaan om een verbinding te maken
tussen bijv, huis-zithoek en tuin. Met zo’n
pergola maakt u er dan echt één geheel
van. Om dit te bereiken hoeft u alleen
maar de horizontale balken bovenaan te
verlengen. Door daar overheen
inwendig roestvorming optreedt. Boven
dien is de constructie van metalen onder
delen lastiger dan hout. Nonferro-meta-
len, zoals aluminium, hebben dat nadeel
niet. Aluminium contructies zien er echter
wat „kil” uit; ze hebben geen rustiek uiter
lijk, en vormen daarom een wat minder
geslaagde combinatie met de begroeiing.
Mocht het u te lang duren voordat de
plantengroei langs de pergola voldoende
bescherming tegen wind en ongewenste
inkijk geeft, dan kunt u deze ook
gedeeltelijk dicht maken. Vaak zien we
dan tussen de standaards vlechtschermen
o.i.d. toegepast. Ook kunt u de ruimte
tussen de staanders opvullen met een
hekwerk waarlangs klimplanten geleid
De verbindingen tussen de verticale en
horizontale delen van een pergola kunnen
op eenvoudige wijze worden gemaakt.
Spijkers en schroeven zijn echter roestge-
de wand bevestigen omdat een bejaar
de de neiging kan hebben op de uitge
trokken lade te leunen. Daarbij zou de
kast kunnen omvallen.
Hoogpolig tapijt, zowel als gladde
vloerbedekkingen (vinyl, linoleum) kun
nen minder geschikt zijn. Een goede
vloerbedekking is een fine gauge; dat is
sterk, goedkoop en rolstoelvast.
Vele bejaarden vervangen niet graag
hun oude meubels. Toch kan zo’n „in
greep” hun leven wat gemakkelijker ma
ken, vooral wanneer ze gaandeweg wat
slechter ter been worden.
En tenslotte de planten. Als u het goed
wilt doen, begint u met enkele
groenblijvende soorten te planten. Zij
vormen de basis en in de winter de enige
versiering van uw pergola. De bekende
klimop (Hedera helix) is er zo een die de
hele winter groen blijft. Er zijn
verschillende soorten met mooie
bladvormen, die zichzelf allemaal met
hechtworteltjes vasthechten aan de
ondergrond. Een plaatsje in de schaduw
voldoet prima. De Cotoneaster dammeri
blijft niet alleen de hele winter mooi
groen, maar draagt ook bessen en bloeit in
het voorjaar met mooie witte bloempjes.
Hetzelfde geldt voor de vuurdoorn, die
langs een hekwerkje en met uw hulp ook
voelig. Ingekeepte gelijmde verbindingen
zijn daarom te prefereren. De halfhout-
verbinding is een prima techniek. Ge
bruik voor de verbinding tweecomponen
tenlijm.
hart van de paal een gat voor het betonijzer
en bevestig met tweecomponentenlijm.
best langs de pergola omhoog wil
klimmen. Tot slot de winterjasmijn, die in
de winter bloeit met gele bloempjes op de
kale groene twijgen.
Van de bladverliezende klimplanten
noemen we er enkele zoals de
klimhortensia (Hydrangae petiolaris), die
zichzelf vasthecht, heel geschikt is voor
een plaatsje in de schaduw en in de zomer
bloeit met prachtige witte
bloemschermen. Erg mooi is ook altijd
altijd de Clematis, die we in
grootbloemige en kleinbloemige
variëteiten kunnen krijgen. Vooral de
kleinbloemige C. vitalba die de hele zomer
bloeit met een overdaad aan kleine witte
bloempjes is de moeite waard. De
overbekende bruidssluier (Polygonum
aubertii) die tot diep in de herfst getooid
blijft met een pracht van witte bloemen.
Denk er wel om dat deze woekeraar
regelmatig binnen de perken gehouden
moet worden. Ook de blauwe regen
(Wisteria) is zo’n woekeraar die in het
voorjaar met lilablauwe bloemtrossen
bloeit en graag een zonnig plaatsje wil.
Nog twee planten druif en trompetbloem
(Campsis radicans) die met oranje
trompetvormige bloemen bloeit.
Als u echt blauwe druiven van uw eigen
pergola wilt eten, kunt u het beste de
„Rembrandt” nemen, die alleen bij
mevrouw Mantel in Avenhom (N.H.), tel.
02294-1283 te verkrijgen is. Daarnaast zijn
er nog enkele eenjarige klimplanten die
zeer de moeite waard zijn. Fijn om toe te
passen als de vaste planten nog niet zo
groot zijn of om in de zomer de nodige
kleur en fleur aan de pergola te geven.
Denk eens aan bijv. Oostindische kers,
Lathyrus, Cobaea scandens of klokrank,
hop en de klimmende winde.
Behandel alle onderdelen, voor de mon
tage, met een beschermd afwerkingsmid-
del indien u vurehout of ander niet-rotbe-
stendig hout gebruikt. Vocht regulerende
middelen als buitenbeits, impregnerings-
middelen enz. zijn hiervoor bruikbaar.
Houd u aan de gebruiks aanwijzing. Mee
stal zijn verscheidene lagen nodig, als
laatste een blanke afwerking. Strijk voor
al de kopse kanten en de verbindingspro-
fielen goed in. Deze behandeling heeft
geen negatieve invloed op de tweecompo
nentenlijm die u er staks op aanbrengt.
Sinds de elektrische boormachine een
nagenoeg voor iedere doe-het-zelver tot
gemeengoed geworden gereedschap is,
zijn er talloze handigheden bedacht:
tientallen hulpstukken en accessoires
maken het „arbeidsveld” van de boor
machine steeds groter.
Een van de meest recente ontwikkelin
gen blijkt in korte tijd grote populariteit
te hebben verworven: de boormobil. Wie
zo’n ding nog niet heeft niet wetend
dat het bestaat mist in dat ene hulp
stuk een aantal nuttige boormachine-
functies. Voor de ongeveer 45 gulden die
de boormobil kost, heb je er een makke
lijk werkende boorgeleider aan die een
aantal mogelijkheden in zich verenigt.
breed, en „tips” voor kruiskopschroe-
ven punt 1 en punt 2. Die ene schroeve-
kunnen worden. Punt 3 is een vrij zwa
re, voor heel grote schroeven.
Om het aantal noodzakelijk bij de
hand te hebben schroevedraaiers zo
De pergola is tegenwoordig erg in trek, en
geen wonder. Het is een prima ding, dat we
voor diverse doeleinden en op diverse
manieren in de tuin kunnen toepassen.
Bovendien zorgt de pergola vooreen (bijna
noodzakelijk) verticaal element in de tuk),
waar we ailede klimplanten fangs kunnen
leideh. Dat biedt vooral in een kleine tuin
meer mogelijkheden voor een gevarieerde
beplanting.
De „Dish-Co” is een driedelige afwas-
set van kunststof die duidelijk helemaal
op de dagelijkse praktijk is afgestemd.
Een afdruiprek bijv, bestaat allang,
maar wordt niet vaak gebruikt omdat
het „lekwater” op het aanrechtblad een
plensboel veroorzaakt. Deze set is voor
zien van een lekblad, dat samen met het
afdruiprek in de afwasbak past. De af
metingen (36 x 36 x 15 cm) maken de set
ook bruikbaar in de „minikeukens” van
caravan, boot, enz.
De Dish-Co (fabrikaat van Curver) is
tijdens de Vooijaarsbeurs in Utrecht als
noviteit gelanceerd en is in warenhuizen,
huidhoudwinkels enz. verkrijgbaar voor
15.95.
tuingrond worden gefundeerd, zorg er
voor dat er geen vocht uit de grond kan
optrekken in de palen. Een van de beste
methoden is: de staanders „los” van de
grond aanbrengen. Dat kan door in de
grond een eenvoudig betonnen funderink-
je voor elke paal te maken: een gat maken
van ca 25x25 cm, en 40 tot 60 cm diep, en
daarin betonmortel storten. Voordat het
beton hard is, zet u in het midden een stuk
betonijzer van bijv. 10 mm diameter, dat
ca 15 cm boven de grond uitsteekt. Zet het
later goed in de menie. Elke staander
wordt aan de onderkant voorzien van een
gat waarin het stuk betonijzer past, maar
zo dat de onderkant van de paal ca 5 cm
vrij van de grond blijft. Strijk de kopse
kant van de paal (dus de onderkant) voor
af met tweecomponentenlijm in, om een
tegen optrekkend vocht beschermd op
pervlak te verkrijgen.
Of de verticale delen (de „staanders”)
van de pergola nu op een terras of in de
breedte van de „vouw”
van de schroevedraaier) wat de breedte
betreft moet overeenstemmen met de
lengte van de gleuf in de schroefkop, om
beschadiging bij gereedschap
klimplanten te laten slingeren ontstaat
een heel intiem hoekje. Het is natuurlijk
ook mogelijk om zo’n dakje ook echt dicht
te maken, maar dan moet u wel
doorzichtig materiaal gebruiken, bijv,
polyester- of plexiglasplaten. U kunt dan
evenwel nog blijven genieten van de
klimplanten. Zo kunt u ook met een
pergola uw tuinpad een heel romantisch
tintje geven. Als u er dan ook nog
klimrozen overheen laat groeien, is de
sfeer van toen weer helemaal terug in uw
tuin.
Dat kan niet wegrotten, zoals hout.
Maar roest is een gruwelijke vijand. Een
pergola van stalen buizen kan heel „rank”
worden opgebouwd. Een werkelijk af
doende behandeling tegen roest vooraf is
een nauwelijks haalbare zaak. Ook al lijkt
de buitenkant van de (gemeniede en ge
schilderde) buizen nog volkomen intact,
dan kan inwendig toch het corrosieproces
op gang komen en zich voortzetten. En dat
is tenslotte ook een vorm van verrotting.
Er zijn geplastificeerde buizen in de han
del, maar ook daarbij bestaat het gevaar
dat - ondanks de kunststof afdekdoppen -
kunnen worden. Zo zal de zaak ook eerder
dichtgegroeid zijn. Om het effekt van een
pergola niet helemaal verloren te laten
gaan, kunt u dit het beste alleen toepassen
op plaatsen waar het echt nodig is, bijv,
bij de zithoek.
Zorg ervoor dat een vrijstaande pergola
voldoende stevig staat; maak zo mogelijk
een verankering aan een muur o.i.d. Ver
mijd direct contact tussen de uiteinden
van horizontale delen en de muur. Beves
tig ze op een afstand van enkele centime
ters, bijv, door een soortgelijke construc
tie met een stukje betonijzer, .zoals ook
voor de bevestiging in de grond is gesug
gereerd.
Alle onderdelen dienen, voordat ze be
handeld worden met buitenbeits of im-
pregneringsmiddel, op de hoeken ge
schuurd te worden. Wanneer de hoeken
enigszins splinteren, schuur of schaaf het
hout daar dan zodanig bij dat er geen
openingen meer zijn. Daar kan immers
vocht indringen. Gebruik afwerkingsmid-
delen die vrij zijn van agrressieve stoften
die de begroeiing kunnen aantasten. Fe
nol bijv, is een vijand van planten.
Onze tuin- en plantenmedewerker
heeft u misschien enthousiast gemaakt
voor de pergola. Maar hoe maakt u zo’n
ding? Materialen die tot een pergola kun
nen worden omgebouwd, kunt u kant en
klaar kopen....alleen het monteren moet u
dan zelf doen. U kunt een pergola ook
helemaal zelf maken. Een gedetailleerde
bouwbeschrijving daarvoor is niet te ge
ven, want er zijn wel honderden moge
lijkheden. Wat de vorm betreft, inzake de
aftnetlngen, de situatie ter plaatse (in de
tuingrond of op een terras gefundeerd),
de materialen (metaal, hout) enz.
Daarom een aantal algemene adviezen.
Een redelijk handige doe-het-zelver zal ze
weten in te passen. In de eerste plaats
moeten we het even over de materialen
hebben.
F
Maak eerst alle onderdelen van de per
gola op maat en zaag en steek de verbin
dingen uit. Controleer of ze goed passen.
Voordat u de pergola definitief gaat mon
teren, moet alles precies kloppen.
nog geen achttien gulden, de mogelijk
heden van vier verschillende schroeve
draaiers. Een stukje vereenvoudiging
dat door veel doe-het-zelvers op prijs
die voor vele schroefmaten gebruikt gesteld zal worden.
Veel van de gangbare meubels zijn in
feite ongeschikt voor bejaarden. Nu be
staan er wel speciaal voor oudere men
sen ontwikkelde meubels (zoals fau
teuils, bedden enz.) maar u zult zelden of
hooit in de winkel een aankondiging zien
als bijvoorbeeld „speciaal bed voor be
jaarden”. Waarom eigenlijk niet?
Bejaardentehuizen houden wel dege
lijk rekening met de eisen die aan het
meubilair (recreatiezaal enz.) moeten
worden gesteld. Ook voor zelfstandig
wonende of inwonende bejaarden is het
niet alleen een kwestie van comfort,
maar vooral ook van veiligheid, om met
geschikte meubels te leven. Ook andere
aspecten van de woninginrichting, zoals
de vloerbedekking, moeten eigenlijk
meer aandacht krijgen. Een aantal din
gen waarop gelet kan worden:
Het bed mag niet te laag zijn, zodat
de bejaarde er gemakkelijk op kan gaan
zitten. Daarbij mag het niet doorzakken,
dus een speciale matrasbodem of latten-
bodem is gewenst. Daarop komt dan een
lichtgewicht binnenvering. De totale
hoogte moet ongeveer 52 cm zijn.
Hoogte en diepte van de zitting
bepalen of een fauteuil geschikt is voor
een bejaarde. De voeten moeten bij het
zitten op de vloer rusten. De rugleuning
is vaak zo sterk hellend dat rechtop
zitten niet mogelijk is; ook het opstaan
wordt daardoor bemoeilijkt. Draaifau-
teuils zijn ongeschikt (geen steun bij het
zitten gaan) tenzij zij vastgezet kunnen
worden.
Er zijn speciale bankstellen voor
Dat is zeker een ideaal materiaal, dat
zich op natuurlijke wijze verdraagt met de
begroeiing. Hout is echter zeer gevoelig
voor aantasting. En u moet wel bedenken
dat een eenmaal omrankte pergola niet
meer van een nieuwe afwerking kan wor
den voorzien. De voorbehandeling moet
dus zodanig worden uitgevoerd, dat er
geen gevaar voor aantasting kan ont
staan. Niet zo’n eenvoudige zaak! Er is
overigens rotbestendig hout verkrijgbaar
(zoals red cedar), dat zelfs zonder afwer
king immuun is tegen rot en schimmels.
Het is wel een aardig stukje duurder dan
bijv, vurehout. Zonder afwerking met lak
of beits vergrijst het snel, maar dat hoeft
geen bezwaar te zijn.
bejaarden, die meestal echter moeten
worden besteld omdat ze bij de handel
nauwelijks in voorraad worden ge
houden.
Kasten, bergmeubels en dergelijke
moeten zodanig zijn ingedeeld dat er, om
er spullen uit te halen, niet hoeft te
worden gebukt of „boven de macht”
gereikt. Goed bereikbare hoogten liggen
tussen 70 en 135 cm. Laden moeten soe
pel lopen (liefst op telescoop-runners,
die uitvallen van de laden verhinderen)
en ook op makkelijk bereikbare hoogte
zijn aangebracht. Een kast met laden
moet heel stevig staan eventueel aan
De grote verscheidenheid aan
schroeftypes en maten maakt het on
vermijdelijk om een vrij grote reeks
schroevedraaiers in huis te hebben. Ie- hand te hebben schroevedraaiers
dere doe-het-zelver zal weten dat de veel mogelijk te beperken, brengen som-
breedte van de „vouw” (de onderkant mige fabrikanten nu combinatieschroe-
vedraaiers, zoals deze „vierweg Work
master” van Stanley. In de „kling” (de
stalen schacht) kunnen vier verschil
lij gereedschap en/of lende stiften worden geklikt: bleds voor
schroef te voorkomen. Bij de kruiskop- gleufkopschroeven van 6,3 en 4,8 mm
en pozidrivschroeven ligt dat wat ge
makkelijker; ondanks een zeer grote
reeks schroefmaten zijn de afmetingen draaier biedt dus, voor een prijs van
van de kruis-inkepingen gering in aan
tal. Ze worden gemeten in „punten”.
stop is voorzien, kan een reeks gaten
Op de machine gespannen kan er vanuit nauwkeurig op dezelfde diepte worden
de hand feilloos haaks mee geboord geboord. Wanneer in plaats van een boor
worden (zowel verticaal als horizontaal) een freesje in de boormachine wordt
en dat is in omstandigheden waarin een gespannen, werkt de boormobil tevens
vaste boorstandaard niet kan worden als „bovenfrees”. Ook voor slijpwerk is
toegepast een groot voordeel. De twee het hulpstuk geschikt. Een in het oog
onder de „zool” uitstekende geleiders springend voordeel is ook nog dat bijv,
centreren de boorpunt altijd meteen pre- in rond materiaal (ook metalen buizen)
cies in het midden van het materiaal, zonder centreren precies door het hart
zodat bijv, het boren van deuvelgaten in van de diameter geboord kan worden,
de zijkant van plaatmateriaal zonder De boormobil, vervaardigd door Wolf-
vooraf uitmeten volkomen zuiver craft, is zowel voor machines met een
gebeurt. „hals” van 43 mm verkrijgbaar, als voor
Omdat de boormobil van een diepte- Skil- en Black en Decker-machines.
Links een ingekeepte en met tweecompo
nentenlijm gelijmde verbinding tussen een
dering voor een verticale staander in beton.
Een gemenied stuk dik betonijzer draagt de
