Minister Albeda van Sociale Zaken:
Vierduitstukken
voor de school
H.DE VRIES
SPORT
weit vertel jc me nou?
i
Q
Kortebaandraverij onderdeel
openingsfeesten Breestraat
DE ENIGE TANDPASTA DIE HET SPEEKSEL HELPT.
i IsT
OVER IJMUIDEN GESPROKEN
I
I
ri
1
i
IR
1
4
an
55
J
Hebt u nog uw eigen tanden en kiezen?
Dan is deze advertentie uiterst belangrijk
voor u.
De afgebeelde tandpasta - Zendium
bevat namelijk behalve fluoride ook enzymen.
De enzymen in Zendium verhogen de
bacterieremmende werking van het speeksel.
4
i
Een etentje „buiten de
deur” van goede
kwaliteit tegen betaal
bare prijs vindt u in
In Nederland
Herinneringen
(Van onze Haagse redacteur)
DEN HAAG/IJMUIDEN. Mi
nister Albeda van Sociale Zaken
weigert Hoogovens toe te staan 500
Joegoslaven te gaan werven. De be
windsman heeft dit dinsdagavond in
de Tweede Kamer verklaard. Spre
kers van alle fracties keerden zich
nadrukkelijk tegen het verlenen van
i» de benodigde vergunning, die bij het
arbeidsbureau was aangevraagd. Al
beda is ook niet bereid met het IJ-
muidense staalbedrijf en het steun-
comité illegalen om de tafel te gaan
zitten. De bedoeling van zo’n gesprek
was te bezien of buitenlanders die nu
illegaal en zonder werk in Nederland
zijn, bij Hoogovens in dienst kunnen
worden genomen. De minister vindt
het regulariseren oftewel het „wit
ten” van die mensen niet passen in
het kabinetsbeleid.
Bierhal
Bedreiging
door Jan K
van Baarsel 4.
En leveren daardoor een bijdrage tot
het natuurlijk evenwicht in de mond.
Door deze aktivering is uw speeksel
beter gewapend in de strijd tegen de bacteriën
en dus tegen aantasting van uw gebit.
Misschien niet onverstandig om
binnenkort ook met Zendium te gaan poetsen.
TRADITIONEEL EVENEMENT NIEUW LEVEN INGEBLAZEN
tl
-z 1
K®
H.
J
Hoogovens mag geen
(ADVERTENTIE)
(ADVERTENTIE)
(ADVERTENTIE)
i
B9
i
ijmuiden
ter in de Schoolstraat en in de President
Krugerstraat. Op de foto naast Jan
Spruit diens schoolvriend Piet Vermeu
len (zoon van F.P.) die in de Kanaalstraat
woonde. Verder noemt de heer Spruit
juffrouw Van Dantzig, meester Bijkerk
(„een hartstikke goeie man”) en juffrouw
Van Riessen. Van de afgebeelde leerlin
gen herkende mevr. H. Carati-Houtwip-
per te IJmuiden haar broer Gerrit; het
gezin woonde toen de opname werd ge
maakt in de President Stejjnstraat. Een
aantal herinneringen werd tevens opge
haald aan de directe omgeving van de
school waarop we later terugkomen.
VELE NAMEN werden ons tenslotte
genoemd door mevr. A. de Pagter-Smits
te IJmuiden: „Het was de Comitéschool,
de foto dateert van 1905 of 1906, het was
de eerste of de tweede klas. De school
stond waar nu Breezicht is gevestigd. Ik
sta zelf op de foto. Verder herkende ik op
de eerste rij van links naar rechts juf
frouw Van Dantzig, de heer Bijkerk, vier
jongens van wie er één Ras heet, Gerrit
Houtwipper, juffrouw Kroonstuiver en
juffrouw Velthuizen. Tweede rij: Rade-
maker, twee broers Zorgdrager, een on
bekende, P. Broek en Klaas van der
Valk. Derde rij: Broek, Cornelia Prins,
Alie Smits, een onbekende, H. Tjaden,
Henk Muller en Riek Roobol. Vierde rij:
Jan Nieuwenhuizen, Verzijden, Doortje
Tellier, Bets de Krijger, Pietje van Stra
ten, Piet Vermeulen, Jan Spruit, Sophie
Roobol en Elizabeth Prins.”
•••••••••••••••••••••••a*
Specialiteiten-restaurant
HET HOGE DUIN
Vriendelijke bediening en...
een schitterend uitzicht op de
Noordzee v.a. 40 meter hoogte!
Bel voor inlichtingen en/pf
reserveringen: 02517-5943
Rijkert Aertszweg 50
te Wijk aan Zee
(Van een onzer verslaggevers)
BEVERWIJK. De al jaren sluimeren
de Beverwijkse harddraverijvereniging
„Prins Bernhard” heeft voor dit jaar weer
de kortebaandraverij op stapel staan. De
organisatie van dit vroeger voqr Bever
wijk traditioneel gebeuren werd mogelijk
nadat gemeentebestuur en politie-autori-
teiten geen bezwaar meer zagen in het
afsluiten van de Breestraat voor het ver
keer. De harddraverij zal 14 augustus een
onderdeel vormen van de feestelijkheden
ter gelegenheid van het ingebruiknemen
van de gerenoveerde Breestraat.
De bewindsman op het departement
van Sociale Zaken deed zijn uitspraken
tijdens een uren vergend debat in de
Tweede Kamer over de problematiek
rond illegale buitenlandse werknemers.
Honderden van hen zouden sinds het in
werking treden van de wet arbeid buiten
landse werknemers op 1 november door
werkgevers op straat zijn gezet. Dit omdat
deze door pittige straffen bedreigd wor
den indien zij vreemdelingen zonder ver
blijfsvergunning in dienst hebben. Het
tekort aan arbeidskrachten bij Hoog
ovens was onderdeel van die discussie.
Alle partijen, van WD’er Nijpels tot en
met de PSP’er Van der Spek, kantten zich
tegen het verzoek van het staalconcern.
Een verzoek dat de werving behelst van
500 Joegoslavische arbeidskrachten die
via een bemiddelend orgaan twee jaar in
IJmuiden aan de slag zouden gaan. Com
plicerende factoren in de affaire zijn de
poging van steuncomité illegalen om zul
ke buitenlanders die hier al zijn bij Hoog
ovens in dienst te laten treden, én de
bezetting van een woonoord in Heerhugo-
waard dat eigendom van het bedrijf is
maar al een paar jaar leeg staat.
geleden. De Vissershaven en de vuurto
ren vind ik ook nu altijd even mooi om
naar te kijken. Ik herinner me uit mijn
jeugd dat Thalia Theater als kerk dienst
heeft gedaan en dat er later een manden-
makerij was gevestigd; we stonden er als
kinderen graag naar te kijken. Later zijn
wij in de Kanaalstraat komen te wonen,
tegenover de stadhouderij van Gebr.
Boon. Terugdenkend aan die tijd besef je
dat het vroeger geen weelde was bij de
meeste mensen. Maar ik geloof dat er
meer werd gelachen dan nu.
„Hierbij nog een liedje van Speenhoff
uit de tijd dat de Vissershaven vijfent
wintig jaar bestond. Er waren toen zeven
jubilarissen. Als ik me goed herinner
waren dat Schneiders, Heijkoop, Tol,
Koevoets, Doevedan.s Mërkens en De
Kort. De tekst van het liedje was als
volgt:
„Kom laat de klok maar luiden, - -Kom
laat de klok maar slaan, - De afslag van
IJmuiden, - Zal altijd voortbestaan!
„Vijfentwintig lange jaren, - Heeft de
Rijksafslag bestaan; - Vijfentwintig
drukke jaren, - Is de afslagklok gegaan. -
Heel wat harde kalbejauwen, - Heel wat
rog en tong en bot, - Wachtte daar, als
heerlijk voedsel, - Het bekende vissenlot.
- Haring, schol en pieterlieden, - Schelvis,
haai en vriend makreel, - Speelden daar
hun laatste rollen, - Óp het glibberig
toneel! - Vijfentwintig jaren vismarkt, -
Voor het welzijn van ons land, - Voor het
welzijn onzer magen, - Eist een dichtje in
de krant. - Treilers, loggers, komt maar
binnen, - Van de hoge, verre zee; - Brengt
ook voor de dunste beurzen, - Óns voor
naamste voedsel mee!”
De minister van Sociale Zaken meent
dat Hoogovens eerst maar moet proberen
alsnog in Nederland aan het benodigde
produktiepersoneel te komen. Bovendien
verwees Albeda naar de arbeidsmarkt
van de Europese Gemeenschap. Hij ver
meldde dat al 400 Engelsen belangstelling
hebben getoond voor het werk in de IJ-
mond. Albeda: „Bovendien moet niet de
indruk gewekt worden dat Hoogovens on
middellijk om al die 500 mensen zit te
springen. Ze zouden in de loop van dit
jaar geworven moeten worden”.
De bewindsman is niet van plan in te
gaan op een uitnodiging van het genoem
de steuncomité. Dat toog verleden week
Onlangs werd in „IJmuiden wat vertel
je me nou?” een prentbriefkaart afge
drukt waarop men de oude vishal zag en
bovendien een klein huis. Mevr. Bruin-
De Kort haalde naar aanleiding hiervan
herinneringen op: „In dat huisje ben ik in
1902 geboren. Mijn vader was toen ha
venknecht. Hij woonde daar al toen de
eerste trawler in de vaart kwam, de Bet
sy. (Deze werd gebouwd in 1895 en stond
aanvankelijk in Den Helder ingeschre
ven als de HD 348; in 1898 werd de boot
vanuit IJmuiden in de vaart gebracht als
de IJM 75. - JvB). Wij hebben daar niet zo
lang gewoond, want we gingen verhuizen
naar de Breesaapstraat, vlakbij de
school waar meneer Ten Napel hoofdon
derwijzer was. Vóór Ten Napel was me
neer Van der Hoeven het hoofd.
„Ik was een meisjes van zeven jaar
toen ik al met mijn vader bovenin de
vuurtoren was. Dat is reeds zeventig jaar
landse Draf- en Rensport goedgekeurd.
Het parcours op de Breestraat zal een
lengte van 300 tot 325 meter hebben het
geen volgens de organisatoren veel dra
vers zal aanspreken waardoor ook de
kwaliteitsrijders op de baan zullen ver
schijnen.
In overleg met openbare werken, politie
en brandweer zal 14 augustus de baan
worden afgezet met hekken en strobalen.
Om het parcours deugdelijk te beveiligen
denken de organisatoren zelfs een beroep
te doen op het depot van de verkeerspoli
tie in Driebergen. Daarnaast zal ruim 35
kubieke meter zand nodig zijn om de
Breestraat tot een geschikte baan voor de
draverij om te toveren.
De kosten van de kortebaandraverij
zijn door de vereniging begroot op circa
20.000 gulden. Hierin is 7.500 gulden voor
de prijzen opgenomen, circa 7000 gulden
voor de baankosten en een bedrag voor
vergoedingen voor het personeel. De
hoofdprijs is gesteld op 4000 gulden. Aan
de start zullen maximaal 32 paarden kun
nen verschijnen.
„Oud-IJmuidenaar”, Santpoort: „Op
de hoek van de Adrianastraat en de Kei
zer Wilhelmstraat had de weduwe De
Nobel vroeger een delicatessenzaak.
Even verderop in de Keizer Wilhem-
straat, richting Prins Hendrikstraat, be
vond zich een pakhuis dat als bierhal was
ingericht door de bierhandel De Ge
kroonde Valk. De klanten zaten op ton
nen. Later had Henk Jongsma hier een
groentezaak.”
(Reacties op deze rubriek: schriftelijk
aan het bureau van dit blad met vermel
ding „IJmuiden wat vertel je me nou?”,
telefonisch 023-378601.)
„Geen twijfel aan, de Comitéschool, on
geveer vijfenzeventig jaar geleden. Ik
ben twee 5 3 jaar op de school van
meneer Bijkerk geweest, een erg sympa
thieke man. Op de foto links juffrouw
Van Dantzig, daarnaast meneer Bijkerk,
rechts juffrouw Velthuizen. We woonden
vlakbij de school, in de Keizer Wilhelm
straat, bij de melkzaak van Ellis de Bie.”
Ook de heer Klaas van der Valk te IJmui
den herkende genoemde leerkrachten.
De familie W. Prins-De Groot in Velsen-
Zuid noemde ons eveneens de heer Bij
kerk en bovendien de namen van leerlin
gen, zoals twee van de vjjf dochters van
schipper Pieter Prins die destijds in de
President Krugerstraat woonde, bij
Plaatsman: Cornelia en Elizabeth; voorts
de meisjes Tjaden en Roobol.
EEN LEZER DIE zichzelf op de foto
herkende: Jan Spruit te IJmuiden, gebo
ren in 1898. De opname is in 1906 ge
maakt, vertelde hij, van de tweede of de
derde klas van de christelijke school. Jan
Spruit (op de foto „vooraan, met witte
bloes”): „Ons gezin was in 1904 uit Oe-
denhoom, bij Hellevoetsluis, naar IJmui
den gekomen, op aanraden van een zwa
ger van mijn vader, Van der Plas uit
Zwartewaal, die in IJmuiden „in de ko
len” zat. We woonden toen de foto werd
gemaakt in de President Steijnstraat, la-
Albeda heeft de Kamer laten weten dat
van de legaal in Nederland verblijvende
buitenlandse werknemers er 16.000 werk
loos zijn. Staatssecretaris van justitie me
vrouw Haars wees op de bedreiging die
illegalen zouden kunnen vormen voor an
deren met een verblijfsvergunning. In
dien die laatsten twee jaar zonder werk in
ons land zijn, zouden zij de grens over
moeten. Het kabinet voelt er niets voor,
zoals de progressieven hebben voorge
steld, opnieuw duizenden illegalen de
kans te bieden hun verblijf hier een wette-
lijke basis te geven. Een dergelijke maat
regel is vier jaar geleden al getroffen, het
ging daarbij om de zogeheten regulari-
satie.
Albeda: „Het over de grens zetten van
illegalen kun je geen straf noemen. De
mensen die hier zonder toestemming zijn,
weten dat ze de kans lopen verwijderd te
worden”. Minister De Ruiter van justitie
deelde mee dat tot nu toe dertig werkge
vers zijn geverbaliseerd wegens het in
dienst hebben van illegale arbeiders. Het
getal van die laatste categorie zou inmid
dels 130 bedragen. Geen duidelijkheid
werd in het debat geschapen over het
aantal illegalen dat zonder bemiddeling
van de gewestelijke arbeidsbureaus in
middels op straat is gezet.
AAN HET EINDE van de vorige eeuw
kreeg IJmuiden een „vierduitenfonds”.
De „plak”, zoals het vierduitstuk met zijn
waarde van 2Va cent in de volksmond
werd genoemd, was een zeer gangbaar
betaalmiddel in die tijd waarin de prijzen
op en halve cent werden afgerond; zelfs
de begrotingen sloten toen nog op een
halfje. Umuiden dankt zijn „vierduiten
fonds” aan de evangelist W. Wesseldijk.
Deze beperkte zich wat de jeugd betreft
niet tot het verzorgen van het godsdien
stonderricht maar gaf ook les in lezen,
schrijven en rekenen. Men kan hem de
eerste „christelijke onderwijzer” van IJ
muiden noemen. Het was Wesseldijk die
voor de stichting van een christelijke
school pleitte wat er uiteindelijk toe leid
de dat de Comitéschool aan de President
Steijnstraat tot stand kwam. Een belang
rijk deel van het benodigde geld werd
verkregen door het „vierduitenfonds”
waarvoor de hervormden, toen nog Pro
testanten genoemd, wekelijks hun offer
tje brachten; ook praktisch alle andere
IJmuidenaren deden min of meer regel
matig een vierduit in het zakje.
EEN KORTE TERUGBLIK op de ge
schiedenis van de hervormde gemeente
in IJmuiden. Het dorp was nog geen twee
jaar oud toen er dikwijls goedsdienstoe-
feningen in de openlucht werden gehou
den. Dat gebeurde in wat toen nog een
stuk duinterrein was maar op den duur
tot het hart van de plaats zou gaan beho
ren (hier zou een gebouw voor de Natio
nale Bankvereniging verrijzen). Wilde
men in die begintijd een kerkgebouw
voor de hervormden bezoeken van moest
men er een verre wandeling voor over
hebben, twee uur heen en terug, omdat
de dichtstbijzijnde kerk in het dorp Vel-
sen stond. Geen wonder dat de IJmuide
naren graag de bijeenkomsten „om de
hoek”, zij het in de openlucht, bijwoon
den. Een dame van een buitenplaats,
mej. A. H. Insinger, reed eens op haar
paard door IJmuiden toen ze een aantal
gelovigen in het duin bijeen zag, onder
leiding van een evangelist die zijn vakan
tie in Haarlem doorbracht. Ze werd zo
Omstreeks 1938 werd deze foto van de Haringhaven gemaakt, naar alle waarschijnlijkheid
door de IJmuidenaar Arie Blok. (Foto beschikbaar gesteld door de heer W. Koomen te
IJmuiden).
getroffen door de sfeer dat ze contact
opnam met de predikant van het door
Velsen, ds. E. Heldring.
ER KWAM IN korte tijd een Comité tot
Evangelisatie te IJmuiden tot stand. Dit
kreeg veel financiële hulp van bewoners
van buitenplaatsen en van Amsterdamse
kooplieden, terwijl ook het koninklijk
huis een bijdrage gaf. Precies een eeuw
geleden kreeg IJmuiden door het voort
varende initiatief zijn eerste hervormde
kerk, „in het duin” zoals in die jaren nog
werd gezegd (Enschedéplein). Evangelis
ten kwamen de diensten leiden; IJmui
den heeft er achtereenvolgens zes leren
kennen met als man die heel belangrijk
opbouwend werk deed in het tijdvak
1895-1905 Broeder Wesseldijk.
SINDS 1878 HAD IJmuiden een open
bare lagere school aan de Breesaapstraat
(school A die school C zou worden toen er
voor A - de „Franse school” - een nieuwe
huisvesting aan de Kerkstraat tot stand
kwam). De eerste christelijke school
werd in mei 1898 gesticht. Daartoe werd
een terrein achter de hervormde kerk,
aan de Keizer Wilhelmstraat en de Presi
dent Steijnstraat, gekocht. Timmerlie
den en metselaars zorgden ervoor dat de
eerste leerlingen een fraai nieuw gebouw
konden betrekken. Hoofd van de christe
lijke of Comitéschool (zo genoemd naar
het Comité tot Evangelisatie) werd H.
Bijkerk. In de begintijd waren er drie
klaslokalen. „Meester” Bijkerk werd in
IJmuiden zeer populair. Hij zorgde er
niet alleen voor dat het onderwijs op een
hoog peil stond maar volgde de jeugd
ook bij al haar wel en wee. Hoe goed de
herinneringen zijn die velen aan zijn
school hebben gehouden bleek ons zo
juist weer uit de reacties van lezers.
OP 6 FEBRUARI plaatsen we in deze
rubriek een foto die een lezeres „in de
oude doos” had gevonden. We vroegen de
veteranen onder onze lezers vast te stel
len om welke school het ging, omstreeks
welke tijd de opname was gemaakt en
wie er zoal door de fotograaf waren
vereeuwigd. De eerste reactie kwam van
een „Oud-IJmuidense” van 83 jaar:
Zendium is ontwikkeld door Akzo Dental Research, postbus 3. eenenda.il.
Het evenement dat vanoudsher duizen
den bezoekers op de been bracht vond
voor het laatst in 1954, op de Breestraat
plaats nadat de toenmalige eigenaar van
deze verkeersverbinding, Rijkswater
staat, geen vergunning meer voor de af
sluiting wenste te verlenen. Op aandrang
van de burgerij en met name burgemees
ter A. J. Hubers stelde de harddraverij
vereniging, die onder bewind van de heer
J. Berg was blijven voortbestaan, zich in
1977 weer kandidaat voor de organisatie
om zo de kortebaandraverijen weer uit de
vergetelheid te halen. Dit is ondermeer
mogelijk geworden door een vorstelijke
schenking van het Beverwijkse bedrijf
Nilo B.V. waarmee de draverij dit jaar
gefinancierd kan worden. Het ligt in de
bedoeling van de harddraverijvereniging
om de kortebaandraverij periodiek te la
ten terugkeren in het Beverwijkse cen
trum waarbij gestreefd zal worden naar
een jaarlijkse organisatie. Vooralsnog
moeten de draverijliefhebbers rekening
houden met een driejaarlijks gebeuren.
Na de toestemming om de Breestraat af
te mogen sluiten, waardoor de draverij
mogelijk werd, diende de heer J. Berg, die
sinds 1949 lid van de vereniging is, de
Beverwijkse Harddraverijvereniging
„Prins Bernhard” weer nieuw leven in
blazen. Door wijziging van bepalingen
was de vereniging haar rechtspersoonlijk
heid in de afgelopen jaren verloren. Hier
door was de oprichting van een nieuwe
vereniging noodzakelijk. Deze wordt
thans gevormd door het vijfmanschap J.
Berg als voorzitter, secretaris, gemeente-
voorlichter de heer J. Th. Leeuw, de heer
M. Gras als penningmeester, baancom
missaris de heer L. Scholten en de heer H.
E. M. ter Horst die zich met verschillende
organisatorische aangelegenheden zal be
lasten. Burgemeester A. J. Hubers heeft
het beschermheerschap op zich genomen.
Afgelopen maandag werd de baan door
afgevaardigden van de Stichting Neder-
Als een soort midzomerfestijn zullen in augustus de renpaarden en sulky 's zich op de Breestraat verzamelen. De draverij is dit jaar een
onderdeel van de openingsfeesten ter gelegenheid van het gereedkomen van de Breestraat-renovatie. Gestreefd wordt naar een periodieke
herhaling van de kortebaandraverij.
Joegoslaven werven
met vjjf illegalen naar IJmuiden om
Hoogovens te vragen deze mensen in
dienst te nemen. Adjunct-directeur perso
neelszaken F. Scholten stond daar nega
tief tegenover, omdat het bedrijf geen
illegalen te werk wil stellen. Een houding
die in overeenstemming is met de bedoe
ling van de novemberwet.
T.W^ASTAMET
R-WBIW?6 werkingSS
WWW*
