BEELAERTS VAN BLOKLAND:
Nota zwaveldioxyde
in feite achterhaald
NIEUW JASJE
Werkloosheid
iets gedaald
3
In centrales nu nog
geen kolenvergassing
het bedrijfsleven
I
Politiek drukt op
„Haast met
kernenergie
overbodig”
Kritiek elektriciteitsbedrijven:
Vrouwen willen
geen mannenbanen
Strengere eisen
voor werken met
schadelijke stoffen
ril
I «1
- f
B
it
25
DONDERDAG
een
nde
1 3
ung.
eop
sr zijn
en
iten,
ien u
>ver
:n
ten
ng-
Dit zei minister Beelaerts van Blokland
van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Or
dening gisteren in Rotterdam bij de ope-
„Isoleer meer
M
ning van het symposium
voor de toekomst” van de Stichting Kom
fort Optimalisering (SKOOP).
I
ECONOMIE
MA A R T 19 8 0
ROTTERDAM (ANP). Er zijn het
afgelopen jaar ruim 260.000 aanvragen
geweest voor isolatie-subsidie. Dit zijn er
60.000 meer dan was voorspeld.
W RL
I
Interesse voor isolatie
teerd
he
dm,
De Kamerbodes gaan binnenkort hun traditionele kleding verwisselen voor een moderner kostuum. Deze week kregen zij een
eerste ontwerp te zien. Het zijn v.l.n.r. Bert van Leeuwen (bode), Dick Faase (Kamerbewaarder) en Bram den Hartog (bode).
364,00
276,00
7,23
DEN HAAG (ANP). De arbeidsin
spectie van het ministerie van Sociale
Zaken gaat zwaardere eisen stellen aan
het werken met methylformiaat en furfu-
rylalcohol. De eerste stof wordt onder
meer gebruikt als bestrijdingsmiddel, op
losmiddel voor vetten, vetzuren, oliën en
dergelijke en als grondstof bij de berei
ding van onder meer blauwzuur.
Furfurylalcohol wordt onder meer ge
bruikt als oplosmiddel voor plastics en
kleurstoffen en als vloeibaar drijfgas.
Over de nadelige effecten van furfurylal
cohol op de mens is, aldus het ministerie
van Sociale Zaken, betrekkelijk weinig
bekend. Toch hoopt de arbeidsinspectie
dat met strengere eisen ten aanzien van de
concentraties waarmee mag worden ge
werkt irritaties aan de ogen kunnen wor
den verminderd.
Methylformiaat heeft bij proeven met
dieren geleid tot ernstige longaandoenin
gen. Bij de mens is dat effect nog niet
gebleken, maar voorzichtigheidshalve wil
de arbeidsinspectie toch ook bij deze stof
een grens stellen aan de concentraties
waarmee mag worden gewerkt.
De toegestane concentraties van drie
andere stoffen, n-hexaan, N-heptaan en
N-pentaan, die onder meer worden ge
bruikt bij de fabricage van lijm, worden
verlaagd, aldus het ministerie van Sociale
Zaken.
Om energiebesparende maatregelen in de gebouwde
omgeving te stimuleren, heeft de overheid een jaarlijks
subsidiebudget van ongeveer 230 miljoen gulden gereser
veerd voor gebouwen, installaties, verlichting en trans
portmiddelen van non-profitororganisaties en rijksge-
bouwen.
Tevens is er een energietoeslag in de wet op de investe-
ringsrekening (WIR) in de maak voor zogenaamde profit-
organisaties die energiebesparende maatregelen nemen.
Uit het onderzoek over woningisolatie van SKOOP
blijkt verder dat 68 procent van de ondervraagden in
woningisolatie is geïnteresseerd, maar dat de gezond
heidszorg met 88 procent het hoogst scoort.
De woningisolatie wordt economisch bijzonder verant
woord geacht, waarbij de voorkeur uitgaat naar dubbele
beglazing (79 procent) op de voet gevolgd door het
dichten van kieren en gaten (77 procent).
ARNHEM (ANP). Het rege
ringsbeleid rond de (toekomstige)
uitworp van zwaveldioxyde (SO2)
in de atmosfeer boven ons land is
gebaseerd op te oude gegevens. De
kosten van de ontzwavelingstech-
nieken worden bovendien zwaar
onderschat. Die kritiek heeft de
Vereniging van Directeuren van
Elektriciteitsbedrijven in Neder
land (VDEN) op het vorig jaar
september door de regering gepre
senteerde zwaveldioxyde-beleids-
kaderplan.
De vereniging wil daarom, dat de
Gezondheidsraad op een basis van re
cente gegevens nieuwe normen vast
stelt voor de grenswaarde van SO2 in
de buitenlucht. De elektriciteitsdirec-
teuren vinden ook, dat de regering in
haar plan te weinig aandacht besteed
aan de problemen rond de bijproduk-
ten en het afval van de ontzwaveling-
stechnieken.
n.
it
uvel
n.
De bestrijding van de zwaveldioxyde-
uitworp in de lucht door de toekomstige
kolengestookte centrales zal daarom in de
komende jaren moeten geschieden door
middel van rookgasontzwaveling. Beide
systemen zijn ongeveer even duur, maar
rookgasontzwaveling is een vertrouwde,
zij het omslachtige techniek.
R 1
De KEMA heeft kolenvergassing wel
uitgebreid in onderzoek. Er wordt bij
voorbeeld deelgenomen aan het onder
zoek dat op dit gebied in West-Duitsland
plaatsvindt, terwijl met het energiebedrijf
in Rotterdam een plan wordt uitgewerkt
voor een kolenvergassingsinstallatie in
dat gebied. Met de Shell, die in samenwer
king met de Noordbrabantse Elektrici
teitsmaatschappij een kolenvergassings
installatie in Moerdijk wil bouwen, is wei
nig contact. Het door Shell gebruikte sy
steem wijkt ook af van de in West-Duits-
land ’aangehangen’ techniek.
Nog dit jaar worden bij Nijmegen en
Geertruidenberg twee geheel op steenkool
gestookte centrales in gebruik genomen.
Het aandeel van de steenkool in het
brandstoffenpakket van de Nederlandse
centrales stijgt dan eensklaps tot vijftien
procent. De KEMA verwacht dat rond de
eeuwwisseling door de Nederlandse cen
trales twintig miljoen ton kolen per jaar
wordt verstookt.
xndsei
lv. ed.)
96,00
Volgens de bewindsman heeft het door SKOOP gehou
den opinie-onderzoek „Gesprekken over woningisolatie”
onder meer uitgewezen, dat de Nederlandse burger be-
Daarin wordt onder andere gespro
ken over een maximale zwaveldioxy-
de-uitworp van vijfhonderd miljoen ki
logram per jaar. De VDEN pleit voor
een minder strak plafond, omdet de
regeringsnota zich volgens haar ba
seert op cijfers uit de jaren zestig. Geen
rekening is bijvoorbeeld gehouden met
het effect van de ongeveer 150 meter
hoge schoorstenen, die tegenwoordig
bij nieuw elektriciteitscentrales wor
den geplaatst, aldus de VDEN.
Deze verplichting, die vanaf 1 juli van kracht moet zijn,
geldt alleen voor nieuwe niet-industriële gebouwen, aldus
de minister. De bewindsman zal de Vereniging van
Nederlandse Gemeenten verzoeken hierover een artikel
in haar model-bouwverordening op te nemen.
De regering denkt dat in de periode
tot 1985 in ons land in totaal drie
vierhonderd miljoen gulden uitgetrok
ken moet worden voor de ontzwave-
lingsprogramma’s. Gedacht wordt aan
rijksbijdragen van 25 procent. De
VDEN heeft de „stellige indruk”, dat
genoemde kosten, althans wat centra
les betreft, foutief zijn berekend. Voor
de elektriciteitscentrales zijn deze kos
ten drie keer zo hoog als waar in het
beleidskaderplan van wordt uitge
gaan, aldus de VDEN. De vereniging
pleit voorts voor meer coördinatie tus
sen de verschillende ministeries op dit
gebied.
gië leven de twee werelden nog verder
langs elkaar heen dan bij ons. In Frank
rijk maakt men het veelzeggende onder
scheid tussen het wettelijke en het werk
elijke land.
Het land waar politiek en bedrijfsle
ven elkaar helemaal niet meer tegenko
men is Italië. In Milaan en Turijn trekt
men zich totaal niets van Rome aan. De
politiek is daar een schijnvertoning, zon
der enig contact met de werkelijkheid.
Zou dat echt een oplossing zijn? We
kunnen immers moeilijk zeggen dat het
bedrijfsleven in die landen slechter
functioneert dan bij ons. Het is dan ook
helemaal niet zeker dat het niet meer
gehoorzamen aan Den Haag en Brussel
tot een onmogelijke situatie zal leiden.
Als Den Haag en Brussel vanuit hun
schijnwereld steeds meer het bedrijfsle-
ven aan hun doelstellingen opofferen, is
de uitweg van het zich niet meer gelegen
laten liggen aan de politiek misschien de
enig mogelijke.
Maar daarbij moeten we één ding niet
vergeten. Ook als het bedrijfsleven de
politiek helemaal niet meer kan volgen
gaat de politiek toch door. De kosten
daarvan zijn enorm hoog en die moeten
door het bedrijfsleven worden opge
bracht. Dat gebeurt ook in Italië. Als
men daar Rome zou kunnen amputeren
zou het een grote zegen zijn voor de
welvaart. Maar dat kan nu eenmaal niet.
De financiële last van de politiek moet
dus altijd worden meegesleept. Het
wordt steeds meer een schimmenspel
zonder vat op de werkelijkheid. Maar
wel een zeer duur schimmenspel.
voor 30 procent tot een maximum van 1200 gulden
verleend.
Onder de titel „Thermische eigenschappen van wonin
gen” is in februari de NEN 1068 (1980) gepubliceerd. Deze
nieuwe vorm voor het isoleren van woningen, die de
minister op het congres presenteerde, bevat een aantal
rekenregels met betrekking tot thermische isolatie van
gebouwen en geeft tevens drie mogelijke manieren om
daaraan eenvoudige eisen te stellen. Eisen, die volgens de
bewindsman uitgaan boven de klasse „goed” van de oude
norm.
Verder maakt de nieuwe norm het mogelijk om in
tegenstelling tot voorheen nu ook eisen te stellen aan
de thermische isolatie van andere gebouwen dan wo
ningen.
Bovendien heeft de raad van de Europese Gemeen
schappen een richtlijn uitgevaardigd, waarin de lidstaten
van de EG verplicht worden ervoor te zorgen, dat leidin
gen en kanalen voor transport van warme lucht en warm
water, op economische wijze van isolatie worden voor
zien.
I
naar het bedrijfsleven geldt dat eigenlijk
als onbehoorlijk. In het bedrijfsleven
kunnen er twee dingen met hen gebeu
ren. Als zij lang in de politiek hebben
verkeerd bestaat er grote kans dat zij
niet meer geschikt zijn voor het bedrijfs
leven. Als zij maar kort in de politiek
hebben verkeerd is de kans groot dat zij
de politieke kijk van zich af weten te
schudden en leren hoe de werkelijkheid
echt in elkaar zit. Het zou van belang zijn
als de laatstgenoemde politici nog eens
zouden kunnen terugkeren in het politie
ke circuit, maar daar kan men mensen
met oog voor de werkelijkheid juist niet
goed gebruiken.
We kunnen ons afvragen: waar moet
dat heen, hoe zal dat gaan? Er zijn
enkele voorbeelden van landen waar de
vervreemding tussen politiek en be
drijfsleven nog verder is voortgeschre
den. Daarvoor moeten we in het alge
meen naar het Zuiden kijken. Al in Bel-
16,00
37,51
23,51
s
94,00
48,
65,
68,7(i
14,
85,IX
95,60
Een ommekeer in de politiek in de
richting van meer zinvolle bezigheden
valt niet te verwachten. Politici worden
steeds minder aanspreekbaar. Voor
mensen met werkelijkheidszin is hun
taalgebruik soms nauwelijks meer te
volgen. Probeer het met ondertiteling,
zegt Wim Kan. Ik vraag mij inderdaad
wel eens af: zou men het allemaal voor
Wim Kan doen?
Bij de centrale in Nijmegen zal zeer
waarschijnlijk een rookgasontzwave
lingsinstallatie worden gebouwd, die on
geveer de helft van alle rookgassen zui
vert. De KEMA verwacht, dat de in deze
installatie aan de rook onttrokken zwavel
dioxide zal worden gebonden aan kalk of
kalksteen. Er ontstaat dan gips als afval-
produkt. In Japan zijn goede ervaringen
met deze methode opgedaan, aldus de
KEMA. Nadelen van rookgasontzwave
ling zijn de grootte van de installatie (bij
na even groot als de centrale zelf), het vrij
omslachtige en trage chemische proces,
alsmede de hoeveelheden afval.
doorzeurende woningnood, voortduren
de boterbergen en andere onverkoopba
re overschotten en verspilling van geld
dat gebruikt had kunnen worden voor
het scheppen van nieuwe arbeids
plaatsen.
Een ander voorbeeld is de onmogelijk
ingewikkeld geworden inkomstenbelas
ting. Een Tilburgse promovendus heeft
kort geleden laten zien dat deze hele
rimram kan worden opgeruimd door de
inkomstenbelasting te vervangen door
een proportioneel tarief van 30 procent
boven de belastingvrije voet. De huidige
progressie is in hoofdzaak alleen maar
schijn. Het kan super-eenvoudig, zonder
de opbrengst voor de overheid te ver
minderen en het spaart hoge kosten uit.
Al deze beleidsonderdelen zouden wat
de voornaamste punten betreft gerust in
een plastic zak aan de rand van de straat
kunnen worden gezet, in Den Haag of in
Brussel. Toch gebeurt het niet. Dat komt
doordat de politiek niet op de resultaten
let. Argumenten dat het niet werkt, glij
den van de politici af als het water van
een eend. Men zoekt helemaal niet naar
dingen die goed werken, maar naar het
hoog houden van de ethiek. Men rekent
de uitkomst niet, maar telt het doel al
leen. Als in hoorzittingen van de Tweede
Kamer deskundigen al dit soort dingen
vernietigend onderuit halen, knutselen
de politici toch rustig door. Het is alsof
zij er niet bij zijn geweest.
Een belangrijke factor is vermoedelijk
dat het politieke circuit steeds meer ge
sloten wordt. Vroeger hadden we nog
wel eens een zakenkabinet, waar met het
kiezen van ministers in de eerste plaats
werd gelet op praktische deskundigheid.
Tegenwoordig worden ministers zoveel
mogelijk uit het parlement gerecruteerd.
Bij een kabinetswisseling worden zij
dan in de vijver van het Binnenhof te
ruggezet en er weer uitgeschept bij een
nieuwe kabinetswisseling, als hun partij
opnieuw aan de beurt is. Men komt nooit
meer met de praktijk in aanraking.
Wanneer oud-ministers ontsnappen
(Van onze redactie economie)
DEN HAAG. Het is volstrekt
overbodig om haast te maken met kern
energie. De elektriciteitsproducenten
schatten het totale gebruik van elektrici
teit voor de toekomst veel te hoog in. Het
gevolg daarvan is dat ook de aantallen en
het vermogen van de centrales niet klop
pen. Om die reden hoeft een beslissing
over de invoering van kernenergie niet
eerder dan in 1985 te vallen. De Bezin-
ningsgroep Energiebeleid stelt dit in het
maartnummer van het blad Milieude
fensie.
De Bezinningsgroep meent dat de reser
vecapaciteit van 27 tot bijna 50 procent zal
stijgen, wanneer grote kolen- en kerncen
trales een belangrijk deel van de elektrici
teitsvoorziening vóór hun rekening gaan
nemen. Volgens de groep een onnodige
stijging, die ook tot uitdrukking zal ko
men in de elektriciteitskosten.
De Bezinningsgroep Energiebeleid
vindt het een onjuiste beslissing om voor
al te mikken op kolen- en kerncentrales.
Niet alleen vanwege de grote kans op
storingen, maar ook omdat de bouwtijd
van dergelijke installaties erg lang is. Het
is bijna onmogelijk, zo zegt de groep, te
voorspellen dat de centrale op het mo
ment van aflevering werkelijk nodig is.
Het blad bepleit om die reden een klein
schaliger aanpak, waarbij de bouwtijd
verkort en de zekerheid van planning ver
hoogd wordt.
Tot slot zegt de bezinningsgroep dat de
overheid naast energiebesparing veel
meer het gebruik van windenergie moet
stimuleren. Het wordt de overheid kwa
lijk genomen dat de inpassing van wind
energie in het systeem van elektriciteit
sopwekking buiten beschouwing wordt
gelaten.
seft, dat besparen van energie veel goedkoper is dan wat
dan ook. „Hij is best bereid geld te steken in isolatie,
omdat hij weet er op langere termijn voordeel van te
hebben. In geld en in comfort”, aldus de minister.
De bewindsman toonde zich verder verheugd uit het
onderzoek te kunnen opmaken, dat in ons land geen
overtrokken beeld van de isolatie-subsidie leeft. Een
derde van de ondervraagden verwacht een subsidie van
22 procent of minder en de helft een bijdrage van tussen
de 23 en 35 procent. In werkelijkheid wordt een subsidie
(Van onze redactie economie)
DEN HAAG. De werkloosheid is de
afgelopen maand iets gedaald. Rekening
houdend met seizoeninvloeden nam zij
met 2800 personen af ten opzichte van
eind januari.
I In procenten van de afhankelijke be
roepsbevolking bedroeg eind februari de
werkloosheid van mannen 4,6 procent en
van vrouwen 7,7 procent. Het gemiddelde
werkloosheidspercentage staat daarmee
op 5,3. Hierbij is geen rekening gehouden
met de 26.230 bij arbeidsbureaus geregi-
streerde personen (van wie 79 procent
vrouwen) die beschikbaar zijn voor deel
tijdarbeid. Vergeleken met eind januari
deed zich hier een stijging met 440 perso-
nen voor.
De ontwikkeling van de werkloosheid
geeft voor vrijwel alle beroepen een da
ling te zien. Alleen bij het mannelijk tex
tiel- en horecapersoneel en bij de bouw
vakkers is sprake van een stijging. Vooral
de werkloosheid onder de laatsten is op
vallend. De werkloosheid steeg daar, on
danks de zachte winter, met 399 tot een
aantal van 23.161. Daartegenover staat
een vraag naar bouwvakkers van 8441,
een stijging ten opzichte van januari met
360.
ARNHEM (ANP). De KEMA in
Arnhem acht de tijd nog niet rijp om
kolenvergassing toe te passen in elek
triciteitscentrales. Er zijn nog te veel
onzekerheden, vindt de KEMA, het
onderzoeksinstituut van de Neder
landse elektriciteitswereld.
De verlaagde stookkosten zijn de meest doorslaggeven
de motivering om tot isolatie over te gaan (42 procent)
terwijl verbetering van het wooncomfort het laagst
scoort (24 procent). Negen van de tien Nederlanders zijn
voorstander van een voorzichtig energiegedrag.
Het Nederlandse bedrijfsleven
gaat steeds dieper gebukt onder re
gelingen en lasten die vanuit de poli
tieke sfeer worden opgelegd. Soms
weet men er geen raad meer mee en
men probeert zijn eigen gang te
gaan. Zo draaien de belastingen
steeds meer dol en ontstaat een vrij
wel ongrijpbaar zwart circuit.
De vakbeweging gaat daarbij ook niet
vrijuit. Door haar invloed op de politiek
weet zij soms dingen door te drukken
waarmee het heel moeilijk werken is.
Het duidelijkste voorbeeld is de
vermogensaanwasdeling (VAD), waar
mee minister Albeda van Sociale Zaken
weer wappert om de vakbeweging te
paaien. Deskundigen die daarmee moe
ten werken, zoals met name het instituut
van Accountants, hebben er geen goed
woord voor over.
Maar nu de vakbeweging zelf door de
loonbeheersing gepakt wordt, maakt zij
een draai van 180 graden. Ook zij neemt
het niet als zij door de politiek geringe
loord wordt. Dit is een uiterst belang
rijke ontwikkeling. De politiek wordt de
gemeenschappelijke vijand zowel van'
de werkgevers als de vakbeweging.
Geen van beide sociale partners kan
meer uit de voeten met wat er vanuit de
politiek over hen komt.
Bedrijfsleven en politiek leven meer
en meer in eigen denksferen. Het be
drijfsleven beoordeelt maatregelen op
hun resultaten, de politiek op hun doel
stellingen. Dan kunnen er situaties ont
staan waarin men eikaars taal niet of
nauwelijks meer verstaat. Ieder gaat
zijn eigen gang.
Ik noem naast de vermogensaanwas
deling enkele andere onderdelen van het
economisch beleid waar ik toevallig eni
ge verstand van heb. Dat zijn de woning
bouw- en huurpolitiek, de landbouwpoli
tiek en het subsidiëren van verliesgeven
de bedrijven. Dat kost miljarden gul
dens en het resultaat is alleen maar
UTRECHT (ANP). Vrouwen blij
ken, als het er op aankomt, er vooralsnog
niet voor te porren te zijn, traditionele
mannenberoepen uit te oefenen. Dit blijkt
uit de ervaringen van het Gewestelijk
Arbeidsbureau in Utrecht, dat al geruime
tijd ijvert voor het plaatsen van vrouwen
in banen die tot dusver uitsluitend voor
mannen weggelegd waren.
Zo is er een bedrijf dat wel vrouwelijke
plaatwerkers in dienst wil nemen, maar
volgens adjunct-directeur A. van de Mos-
selaar van het arbeidsbureau heeft drie
kwart jaar zoeken slechts één gegadigde
opgeleverd.
Gelet op actiegroepen als Vrouw en
Werk, Vrouw en Technische Beroepen en
Rode Vrouwen zou je verwachten dat er
onder vrouwelijke werkzoekenden nogal
wat belangstelling bestaat voor mannen
beroepen, maar als puntje bij paaltje
komt blijkt dat wel tegen te vallen, aldus
Van de Mosselaar.
Op 1 mei houdt het arbeidsbureau een
„vrouwenmarkt” waar ongeveer 35 werk
gevers aan deelnemen die allen bereid zijn
vrouwen te plaatsen in traditionele man
nenberoepen. Het gaat onder meer om
plaatwerksters, timmervrouwen, onder-
houdsbankwerksters, vrouwelijke mon
teurs en druksters.
Ondanks de weinig hoopgevende resul
taten tot dusver, blijft Van de Mosselaar
het een nuttige zaak vinden om actief
bezig te blijven met deze vorm van ar
beidsbemiddeling. Hij hoopt lering te kun
nen trekken uit de ervaringen die 1 mei zal
opleveren.
20,60
280, OD
147,30
52,
33,80
48,00
61,80
104,50
67,50
80,50
122,50
97,50
154,00
37,50
5a,00
146,00
50,50
53,50
40,50
5840
102,30
40,10
132,50
44,20
42,30
58,50
28,20
61,80
128,10
102,50
52,00
155,00
35,30
154,50
65,80
77,00
180,50
28,80
80,30
171,50
36,10
3640
42,50
43,70
108,50
310,00
136,00
145,00
245,00
overtreft verwachtingen
40,51
35,50
