I
■I
Chinese Dutman
Ideologische ziel
door
Bob Tadema Sporry
Blote-voetenartsen
Familiepoep
-
Om de miljoenenstad Sjanghai heen liggen de communes die de stad
in deze tijd van distributie van groente, fruit en rijst moeten voorzien
van voedsel. Een van die communes heet Hung Xu, gesticht in 1958
op een basis van 16 brigades en 120 produktieteams. Het is een
showcommune voor buitenlanders en is dat altijd geweest. Veertien
jaar geleden verdiende Hung Xu die eretitel ten volle. Tegenwoordig
is het er een scharrige troep en beter dan waar ook ziet men hier dat
er duidelijk iets mis is met de landbouw, China’s plechtanker, die het
bestaan verzekert van zeker 80 percent van de bevolking die nu het
miljard heeft bereikt volgens de laatste gegevens.
I
Liever eigen
lapje grond
it
dan commune
n
e
J
n
n
e
n
De afdeling kinderboeken in het
warenhuis van Hung Xu. De inhoud der
boeken is heel erg: tendentieuze ver
halen, bloeddorstige helden of mier
zoete propagandaverhalen
Sport toont in China diezelfde
griezelige perfectie die het Oo'stblok
zo kenmerkt. Sportlieden doen in
hun leven dan ook weinig anders
dan sporten. Hun revolutie
bedrijven ze met het batje, op de
schaats, met acrobatiek en atletiek,
optredend in de reusachtige
stadions en circussen die Sjanghai
in ruime mate bezit. Men is er
ambtenaar-pingponger, -voetballer,
-kunstrijdster, -acrobaat of -
acrobate. Allemaal ambtenaren die
nimmer morren op wat de regering
met hen uitvoert en die nimmer op
de onzalige gedachte zullen komen
I
tot 20 per jaar! Maar een boer
woont wel praktisch voor niets en
kan zijn eigen produkten
verorberen. Medische hulp en
school zijn gratis. Maar het feit dat
harder en beter werken niet wordt
gehonoreerd begint irritatie op te
wekken ondanks alle zonnige
berichten uit de propagandabladen.
Want nog altijd krijgt men stukloon
en via dat stukloon worden de
werkpunten verdiend. Dus wie ziek
is of oud of niet tot werken in
staat
it
i-
e
De commune Hung Xu bezit meer
dingen dan vroeger om het leven
aangenaam te maken. Er is een
behoorlijk voorzien warenhuis
waar men het kennelijk goed
toeven vindt, want men neemt er de
tijd voor om daar te winkelen. Er is
een bioscoop met films die goed zijn
voor de ideologische ziel. Er zijn
sportterreinen, waar werkeljk
gesport wordt en een speelterrein
voor kleintjes. En verder zijn er
natuurlijk scholen van diverse
soorten.
Op de lagere school zitten de
kleintjes in oeroude banken met de
armen stevig over elkaar en een
rechte rug. Schoongewassen,
kortgeknipt voor jongetjes en
gewone haartjes voor de meisjes
zitten ze daar in hun opvallend veel
betere kleertjes dan vroeger en
geven ons een idee van een Chinese
school anno onze tijd. Aller ogen
zijn gericht op kameraad-juffie, die
achter een harmonium made in
Sjanghai zit. Ze speelt geen vroomi
lied maar een fikse krijgsmars. En
met hun schelle stemmetjes zingen
ze vol enthousiasme het bekende
oude liedje: Bloed vloeit door de
Yang-tse.
Net als op een westerse school is er
een prikbord vol tekeningen.
Tanks, geleide projectielen,
vurende kanonnen, brandende
steden, dat is het wat hummels van
zes tekenen. En bij de ingang naar
het schooiert hangt hun eigen
muurkrant. En ze blijken de Bende
van Vier uitnemend te „kritiseren”.
Het hangt er ook vol met de
tekeningen van diegenen, dié het
mooist een wurgende vuist rond de
Oma's hebben in China een be
langrijke taak. Ze worden ingezet bij
de crèches en kwijten zich vol liefd van
hun taak.
beslist niet in dank afgenomen. Ze
zijn elitair.
De werkers in de commune-
industrieën klagen ook al over te
moe zijn voor akkerwerk. Als ze
daar na een achturige werkdag ook
nog naar toe moeten wandelen om
de boer te spelen! Maar daar werd
iets op gevonden. De
industriearbeiders moeten nu
akkers aanleggen rond de industrie.
Tussen neus en lippen door kunnen
slechte inborst van de boeren die de
nieuwe tijd zien lokken in dier
voege dat er nu eens iets voor hen
kan afvallen als extraatje. En wat
goed bedoeld was van de regering
viel falikant verkeerd uit.
In heel China kan men dezelfde
klacht beluisteren die dan ook via
de muurkranten en gewone kranten
breed uit werd gemeten: de boeren
dqen niet wat er van hen wordt
verwacht. Ze bleven en blijven
achter in de produktie. Ze doen de
familiepoep in de voren van hun
eigen tuintje in plaats van in die van
de akkers en dat was natuurlijk niet
de bedoeling toen boeren een eigen
landje kregen om voor eigen
gebruik wat te telen. Maar wie
ontdekt hoe hoog de prijzen op de
vrije markt zijn, waar hun
produkten verkocht mogen
worden, die snapt meteen waar het
om gaat. Zelfs een Chinees blijkt
dan meer mens te zijn dan de
regering lief is. Hij ploegt de eigen
voren lijnrecht en wiedt ieder
onkruidje. De irrigatiegoten zijn
behoorlijk uitgediept, de aarde is er
geschoffeld en vochtig en ruikt
duidelijk naar goede mest. En zo
weet het boerengezin de eigen
karige inkomsten wat te vergroten
zodat er ook eens een extraatje af
kan, iets voor het huis (en ze wonen
niet slecht in Hung Xu) of een
speeltje voor een kind. Speeltjes
zijn tussen twee haakjes
verschrikkelijk duur .Vroeger
bestonden die niet als zijnde pure
luxe.
Maar de boeren zelf hebben ook
klachten en niet zo weinig. Ze
hebben geen goed gereedschap, er
is watergebrek en mestgebrek, zij
moeten werken met nieuwe
graanhybriden, die meer
produceren maar ook moeilijker te
verbouwen zijn. Er zijn fiscale
problemen en men ligt overhoop
met het samenstellen van de gehate
produktiestaatjes en het ontwerpen
van nieuwe plannen. Hun inkomens
zijn schandelijk laag, zelfs naar
Chinese maatstaven. Een boer
verdient per maand 35 yuan, dat is
ongeveer 50. Daarnaast kan hij
„sparen” uit wat de commune via
een primitief werkpuntensysteem
verdient. Dat sparen kan oplopen
De boeren klagen ook over de „niet-
producerende” werkers. Dat zijn de
zo langzamerhand beroemd
geworden blote-voetenartsen die
gewoon schoenen dragen en
onderwijzers. Niet-produceren
betekent in dit geval niet werken op
de akkers.
Ook Hung Xu heeft blote-
voetenartsen in de verschillende
dorpen. Degene die wij ontmoetten
zat in een schamel vertrekje dat
dienst deed als spreekkamer in de
polikliniek, die ook niet was wat
deze hoorde te zijn. De
veelgeroemde reinheid van veertien
jaar geleden was volkomen zoek.
De witte jassen waren goor en voor
al het paramedisch personeel
bestond de wasgelegenheid uit
zeepsop in een emaille kom, waarin
iedereen zijn handen waste om die
daarna af te drogen aan een verre
van onberispelijke handdoek.
De blote-voetenarts schreef met een
oude hakerige kroontjespen zijn
recepten uit die in een ander
vertrek werden klaargemaakt. Aan
patiënten was er geen gebrek. Het
waren mensen met kleine
ongelukjes, vage klachten, niet te
achterhalen pijntjes en
lichamelijke ongemakken die hij
kon genezen. De ernstige patiënten
of die waarmee hij geen raad wist
stuurde hij naar een der
ziekenhuizen van Sjanghai. Daar
hebben ze échte artsen.
Hij knikte ons koeltjes toe toen we
aan hem werden voorgesteld en
ging toen weer ijverig schrijven. De
anderen haalden hun schouders
even op en namen ons mee. Blote-
voetenartsen zijn niet zo erg „in”
meer als ze oorspronkelijk waren.
In het begin was het doodnormaal
dat een blote-voetenarts man of
vrouw na de dagelijkse praktijk
mee ging naar de akker om ijverig
mee te werken. Hetzelfde deden de
onderwijzers. Maar nu Nu
zeggen deze „luilakken” dat ze niet
meer meedoen, dat ze gewoon te
moe zijn, nog schrijfwerk hebben of
straks nog even naar de patiënten
moeten kijken. En dat wordt hun
ze dan spitten, wieden, schoffelen,
gieten en de rest. Hier gaat geen tijd
verloren!
De blote-voetenarts van de com
mune Hung Xu onderzoekt een
patient
Met een jongensjasje aan doet ze
een vlinderdansje voor de geëerde
gasten uit die onbekende westerse
wereld.
nekken van die vermaledijde bende
kunnen tekenen.
In de zomer, die in China lang en
heet is, valt de grote vakantie voor
bijna alle scholen. Maar wie mocht
denken dat dat niksen betekent
heeft het mis. De vakantie is er óók
voor schoolkinderen om te werken,
want ook zij zijn producentjes in de
dop. Ze doen ander werk wat ook
geldt voor het onderwijzend
personeel, want geen volwassen
mens heeft er ooit vakantie in
China. Dat acht men overbodig in
een land met een werkweek van 48
uren.
In de plantsoenen kun je dan
kleuters vinden die onder toezicht
paardebloemen steken voor de
’communekonijnen, want die
vruchtbare dieren zorgen voor
extra vleesrantsoenen. Grotere
kinderen worden ingezet bij licht
industriewerkradio’s in elkaar
zetten of op het land, waar ze
kanten van irrigatiegoten bijsteken,
wieden, schoffelen, snoeien, bomen
en heesters planten en op die
manier vast het boerenwerk onder
de knie krijgen.
De commune graan én groente
zijn er de voornaamste produkten
I ligt aan de weg naar het vliegveld
een eind buiten de stad aan een
brede asfaltweg, maar de eigen weg
naar de commune is een aarden
weg vol bobbels en kuilen. De rest
van de vele kleinere wegen is er dan
ook naar en zelfs in het
voornaamste dorp van de commune
is de hoofdstraat meer dan slecht.
Akkers en groentetuinen zien er
onverzorgd uit; de vrachtauto’s,
- pedicabs en werkfietsen zijn oud en
^Verbruikt. De tractoren zijn op zijn
■«best niet nieuw en de
Jchampignonkwekerijen die veel
X-geld opbrengen moeten hoognodig
•«herbouwd en vernieuwd worden.
fNu lijdt er niet één Chinees meer
ihonger in China al is er nog aardig
Éwat op de bon. Groente en zeker
Kruit waren altijd in de
yyrije handel verkrijgbaar maar dat
1 is afgelopen. Een Chinees is altijd
.bereid sober te leven, hard te
SÓverken, eerlijk de boel te verdelen
!en de grond te bewerken met de
I liefde die hij daarvoor al duizenden
jaren lang opbrengt. Maar met de
‘zozeer geroemde „groene revolutie”
Ivan de jaren zestig is het nu droevig
'gesteld. Die groene revolutie
Veroorzaakte eerst een ware
homwenteling in de economie van
'het land. De landbouwtechnologie
kan Amerika, steunend op
wetenschap en mechanisatie, drong
•Zelfs tot in China door en zelfs een
zo oerconservatief land als China
was bleek er vatbaar voor.
Mao’s erfenis aan hen die na hem
komen is niet gering: een
gedisciplineerd volk dat bereid was
het eigen genoegen terzijde te
schuiven als dat het land ten goede
kwam, een volk met een zeer
rechtzinnige moraal en dan ook nog
bereid tot een imponerend
boerenmilitarisme, waarop de
buitenlander zich maar al te gauw
verkijkt. Het militarisme zit er héél
diep in in China. Zelfs al neemt dat
nu en dan groteske vormen aan
zoals in de commune Hung Xu.
Want daar houden ze er een
- officiële „poepsoldaat” op na. Die is
er niet altijd geweest, maar bleek
F noodzakelijk gezien de veranderde
mentaliteit van de boeren en hij is
f waarlijk niet overbodig. Een
poepsoldaat is een milicien die,
r gekleed in uniform, een oeroude
bakfiets berijdt (zonder motor
uiteraard), waarop een enorme
houten tobbe staat. Die tobbe klotst
luid en verspreidt een
onvoorstelbare walm. In die tobbe
haalt de soldaat huis aan huis op
wat men vroeger zo delicaat „night
soil” noemde, namelijk de
uitwerpselen van de hele familie in
24 uur. Die poep is het officiële bezit
van de commune en daar dien je
dus af te blijven, wat ons niet
moeilijk zou zijn. Maar voor een
Chinese boer is poep kostbaarder
dan goud, want die gaat op de
akkers en de groentetuinen om
dure kunstmest uit te sparen.
Dat Hung Xu een poepsoldaat
nodig heeft is te danken aan de
van te willen staken. De eerste
Chinese Dutman moet nog geboren
worden. Terwijl kritiek op de
heersende regering totaal
onmogelijk is of behoort te zijn.
Maar of dat nu door al dat
gekritiseer op de Bende van Vier
kwam, de afgelopen twee jaren
werden er voorzichtig wat op- en
aanmerkingen gemaakt en eisjes
geen eisengesteld. In Sjanghai
zagen we zelfs iets wat verdacht op
een demonstratie leek. Achter een
groot rood spandoek inet witte
karakters dat langs het trottoir was
gespannen, stonden vele bejaarden
en zwaaiden met vlaggetjes. Niet uit
vreugde maar om de aandacht te
trekken. Onze gids die wat
moeizaam Engels sprak legde het
uit: deze eerbiedwaardige ouderen
vroegen om verkeersregels omdat
ze met dat steeds groeiende dolle
verkeer van al die fietsen en bussen
niet meer veilig konden oversteken!
Men gunt het hun van harte, maai
er is nog niet veel gebeurd.
Ernstiger gemor klinkt in de rangen
der industriearbeiders. Men wil
beter geoutilleerde werkplaatsen en
die zijn dan ook mensonterend.
Men wil meer licht dan dat ene
lampje van 25 Watt en bovenal meer
loon. Want zelfs in voor China
moderne grote fabrieken lopen nog
niet van die luxe figuren rond als
koffiedames. En koffieautomaten
zijn er natuurlijk helemaal niet. Een
fabriek is er voor de produktie en
die moet zo hoog mogelijk zijn en
daarmee uit.
Produktie is het waar alles om
draait. De Culturele Revolutie heeft
China danig achterop gebracht
want toen was produktie
allesbehalve nuttig of noodzakelijk.
Het ging er in de eerste plaats om
dat men streng in de leer was,
ijverig Mao’s boeken bestudeerde
en de „lijn” van de revolutie hoger
achtte dan iets anders. Alleen
hernieuwde en bovenmatig hoge
produktie kan China er via de Vier
Moderniseringen-bovenop helpen.
Maar zo gemakkelijk is dat nu ook
weer niet. Nu de eerste euforie van
de regering-nieuwe-stijl danig
geluwd is en het enthousiasme van
het buitenland bekoeld tengevolge
van niet nagevolgde contracten en
wonderlijke betalingswijzen is ook
de nieuwe vrijheid in rechtzinniger
banen teruggevoerd. China
ontdekte dat de prostitutie de
kwalijke kop weer opstak na
tientallen jaren afwezigheid, dat
corruptie weer begon te bloeien, dat
er afschuwelijke lieden waren die
probeerden rijk te worden. Men
sloeg hard en vrij genadeloos toe bij
dergelijke zondaren. Eer de jonge
Chinezen zullen kunnen leven als
onze jeugd zal er nog heel wat water
door de Yangtse moeten vloeien.
Nieuwe regels zijn alweer ingesteld.
Op nóg latere leeftijd huwen zonder
onverantwoordelijke
bokkensprongen buiten het
burgerfatsoen. Per gezin nog maar
één kind mogen hebben om de
onvoorstelbaar gebleken
overbevolking terug te dringen. En
werken, werken, WERKEN.
.Bloed
stroomt door de
Yang-tse' is een
heel populair
kinderliedje
(onder)
Het is een
rommelige troep
in het eens zo
perfecte Hung
Xu (rechts)
Hung Xu
heeft nette en
solide huizen
van vakwerk-
bouw (links)
De blote-voe
tenarts en zijn
kroontjesperi
(rechts)
V
