Een Tip van de Sluier: boeiend beeld over echtscheiding
hacirlem
Vigo: meest gedurfde filmer
Filmhuizen
FIJNE REIZEN,LAGE PRJJZEN Uj
Prolongaties beheersen
Haarlemse filmagenda
i
Ongedwongen praatstuk van Bromet
REISBUROyERKE
U
Frans Hals haalt Speedtrap van stal
showroommodellen
tegen
biedt
Barrevoetestraat 13 schuin t/o HiFi Centre. Tel. 023-313277.
Der Amerikanischer Freund: onmiskenbare Wenders-touch
Stricker Keukenstudio
zeer hoge korting aan.
Gedurende de maand maart op het totale aanbouwpro-
gramma 25% korting.
Wij financieren uw keuken ook.
FILM
VRIJDAG 21
1980
MAART
Charles Boost
Haarlem
Barteljorisstraat 6, tel. 023 - 317955.
Naar zijn vorige films te oorde
len, De Noord 20-29 uit ’72 en
Drielandenpunt uit ’74, filmt
Frans Bromet graag dicht bij
huis. In die eerste korte film van
een half uur werd een straatje in
Ilpendam waar de Bromets wo
nen het doelwit van de camera en
in Drielandenpunt bracht de fil
mer zijn Joodse vader ertoe een
eerste stap op Duitse bodem te
zetten. In beide gevallen was er
sprake van een aandoenlijke ob
servatie binnen familieverband
die gedeeltelijk van documentair
karakter was maarook gebruik
maakte van speelfilmelementen,
een combinatie die tot verrassen
de en speelse effecten leidde.
iO
Jack Nicholson en The Chief in One flew over the Cuckoo's Nest.
(ADVERTENTIE)
Jean Vigo.
(ADVERTENTIE)
Hij speelt daarbij zowel de rol van do
cent die haar onderricht over de verschil
len in sexuele beleving tussen mannen en
vrouwen als de rol van gids in het wereld
je van therapeutische mogelijkheden, in
het leven geroepen om een zoekende gene
ratie van dit ogenblik haar identiteit te
hergeven en uit haar geestelijk isolement
te verlossen.
Het is duidelijk dat Bromet’s film af
wijkt van ieder gangbaar bioscoopgenre,
maar dat hoeft niemand af te schrikken.
Bromet houdt ook bij dit wat dieper gra
vend onderwerp een lichte, speelse toon
aan en weet op ongedwongen manier een
boeiend beeld te schetsen van actuele leef-
geneeswijzen. Het amusante daarbij is dat
de filmer nauwelijks zoekt naar de proble-
In Frans Hals dus een programmawis-
sejing, de Avalanche Expresse is ingeruild
voor Speedtrap, een al weer wat oude film
uit ’77 en thuis hoort in het bekende des
tructieve genre van autootjes kapot ma
ken. Het geheel draait om privédetective
Pete Novic die door enige verzekerings
maatschappijen is ingehuurd om een ge
vreesde autodief, bijgenaamd de „Road-
runner” op het spoor te komen. Als assis
tent krijgt hij een politie-inspectrice toe
gewezen die hem meer voor de voeten
loopt dan hem effectief helpt. Overigens
wordt de handeling bepaald door eindelo
ze achtervolgingen in snelle wagens waar
bij ontstellende vernielingen worden ver
oorzaakt. Een reclamezin voor deze film
luidt dan ook „zelden zag u zo’n chaos op
het witte doek”.
Behalve Frans Hals hebben alle overige Haarlemse bioscopen hun films van de
vorige week geprolongeerd. Zodat Spetters zijn vierde week in Lido is begonnen,
Belmondo als ’n Moordbandiet voor de tweede week in Luxor te zien is, de Franse
satire op de man, Hou je zakdoek bij de Hand eveneens een tweede week is ingegaan in
Studio, de re-issue One flew over the Cuckoo’s Nest zijn derde week in Palace is
ingegaan en Woody Allen’s Manhattan voor de zevende en laatste week in Roxy
draait.
re indruk gemaakt die zijn weerslag zal
vinden op de spaarzame films die hij later
zal gaan maken.
Zijn studies aan de Parijse Sorbonne
moet hij om gezondheidsredenen vroegtij
dig afbreken, door een slepende longziek
te is hij gedwongen in Zuid-Frankrijk te
gaan wonen waar hij in 1934 sterft. Hij
heeft dan vier films gemaak, A Propos de
Nice, een korte ironische documentaire
over de luxueuze badplaats, Zéro de Con
duite over een opstand in een jongens-
internaat en L Atalante, waarvan de han
deling zich afspeelt op een sleepboot naar
Parijs met Michel Simon als schipper en
Dita Parlo als zijn jonge vrouw. Een klein
oeuvre dat echter in korte tijd in filmkrin-
gen wereldberoemd is geworden.
Door een voortreffelijke rolbezetting
(naast Catherine Deneuve treden nog
Anou Aimée en Charles Denner op), ver
zorgd camerawerk en de zoete muziek van
de onafscheidelijke Francis Lai heeft Le-
louch nog getracht zijn „Viva”-verhaal te
redden van een totale ondergang, wat
.maar ten dele gelukt is.
de Franse filmerij, de in oktober 1934,
negenentwintig jaar oud overleden cine
ast Jean Vigo, naar wie onlangs een bio
scoop in het Filmcenter-complex achter
de Amsterdamse Stadsschouwburg ge
noemd werd.
In zijn tijd was Jean Vigo de meest
oorspronkelijke en meest gedurfde filmer
in Frankrijk. Hij was de zoon van de
anarchist Miguel Almereyda die in 1917
op beschuldiging van hoogverraad in een
gevangeniscel van Rennes belandde en
daar later dood aangetroffen werd. De
autoriteiten hielden het op zelfmoord
doormiddel van aan elkaar geknoopte ve
ters, vrienden spraken openlijk van poli
tieke moord. Deze gebeurtenissen hebben
op de toen 12-jarige Jean een onuitwisba-
I Voor de jeugd is er nog altijd Mary
.Poppins op de matinees van Studio en
Sjors en Sjimmie en de Gorilla op de
middagvoorstelling van Palace.
Al sinds 1964, het jaar dat hij afstudeer
de aan de Nederlandse Filmacademie, is
Frans Bromet bijzonder actief geweest als
cameraman, vooral voor de diverse zend
gemachtigden, maar ook bij speelfilm-
produkties als Frank en Eva, Camping, de
„Kronkel”-filmpjes en Meneer Klomp.
Tussen die bedrijvigheid door begon hij in
’76 (samen met Renee Daalder) te werken
aan het script van een eigen grote film die
Een Tip van de Sluier zou gaan heten.
Opnieuw ging Bromet daarbij uit van een
huiselijke situatie en opnieuw vermengde
hij documentaire gedeeltes met geënsce
neerde passages. Zelf omschrijft hij het
resultaat met „gedocumenteerd drama”.
Min of meer opgeschrikt door een echt-
scheidingsepidemie in zijn omgeving en
bevreesd dat ook zijn huwelijk wel eens
bedreigd zou kunnen worden, is Bromet
in zijn nieuwe film op zoek gegaan naar
mogelijke oorzaken voor het zo frequent
verbreken van de echtelijke banden, voor
al in de leeftijdsgroep van 30 tot 40. Om
over die problematiek te praten is echter
een partner nodig en om de zaak niet te
veel in de persoonlijke sfeer te trekken
heeft Frans daarvoor niet zijn eigen
vrouw genomen maar een gescheiden
vrouw met twee kinderen die ingeschre
ven heeft op een door hem geplaatste
dagbladannonce. Met haar, Hiske heet ze,
zal hij in het verdere verloop van de film
praten, discussiëren, ruzie maken met de
bedoeling haar uit haar isolement te halen problemen en van de daarbij behorende
en haar te provoceren tot uitspraken over
haar mislukt huwelijk.
gekomen, maar de Wender-„touch” is on
miskenbaar en dat is voldoende om de
film te moeten zien.
Van woensdag 26 maart tot en met za
terdag 29 maart brengt de Filmschuur Un
Papillon sur l’Epaule, een mysterieuze
film van Jacques Deray over een zeeman,
Roland Feriaud Lino Ventura die in Bar
celona aan wal gaat om er zijn vrouw te
ontmoeten maar van dat ogenblik af ge
confronteerd wordt met een reeks myste
rieuze gebeurtenissen waarbij zijn leven
bedreigd wordt, zijn vrouw ontvoerd en
om hem heen dodelijk gewonde slachtof
fers vallen. Het mysterie wordt niet opge
lost. Wanneer Feriaud uiteindelijk zijn
beklag komt doen op het Franse consu
laat, adviseert men hem de zaak te laten
rusten. Een goed advies want als Feriaud
doorgaat met eigen onderzoek, wordt hij
vanuit een rijdende auto doodgeschoten,
de bezoekers in de grootste onzekerheid
achterlatend.
Op donderdag jongstleden werd in het
Nederlands Filmmuseum, Vondelparkpa-
viljoen, Amsterdam de reeks klassieken
geopend met Erich von Stroheim’s Greed
uit 1923. Komende dinsdag wordt de serie
voortgezet met Intollerance van D.W.
Griffith uit 1916 en met op woensdag 26
maart twee „klassieken” van Jean Vigo, A
Propos de Nice en Zéro de Conduite.
Waarna op donderdag 27 maart dit pro-
gramma-onderdeel besloten wordt met
LAtalante”, eveneens van Vigo.
Deze slotvoorstellingen vestigen nog
eens de aandacht op een unieke figuur in
kinderen een wat zielig en incompleet
gezin vindt en dat hij Hiske wil helpen bij
het vinden van een nieuwe echtgenoot. Uit
nieuwsgierigheid gaat ze nog zo ver de
computer van een huwelijksbureau een
model echtgenoot voor haar uit te laten
zoeken, maar daarna weigert ze allé be
moeienissen met haar privézaken, ze wil
op haar eentje orde scheppen in haar
gevoelsleven.
Het blijft boeiend dit duel der sexen te
volgen, ook al zijn er momenten van aar
zeling en omzichtig elkaar verkennen die
de handeling vertragen. In een interview
van Sandra van Beek in het laatste num
mer van Skoop moet Frans Bromet toege
ven dat er weinig gebeurt met Hiske gedu
rende de film. Niettemin vindt hij het geen
„mislukte” film. Letterlijk zegt hij dan: Ik
had vooraf de illusie dat de film „the
rapeutisch” kon werken. Dat staat ook in
het oorspronkelijke script. Maar ik ben er
onderweg over gaan twijfelen of therapi
eën wel werken en zelfs dat ze wel eens het
tegenovergestelde zouden kunnen berei
ken als waar ze voor bedoeld zijn. Zo is
het ook met het idee „film als therapie”.
Dat mag als „mislukt” beschouwd wor
den, maar dan staat dat op een lijn met
alle andere therapieën”.
Over de verschillende vormen van the
rapie als hulpverleningsmiddel voor een
generatie die op zoek is naar zichzelf in dit
„Ik-tijdperk”, zoals de zeventiger jaren
wel genoemd worden, gaat het tweede
deel van Een Tip van de Sluier. Filmma
ker en „object” bezoeken het „Laborato
rium voor het Geluk”, een erostempel
waar een meditatiecentrum aan verbon
den is, een homosauna en een gelegenheid
tot groepsex, tot psycho-drama, het voe
ren van pre-orgastische gesprekken en
het kijken naar sado-masochistische tafe
relen, en zelfs naar een realistisch gefilm
de abortusoperatie.
Gedecideerd nu kiest Hiske wat ze wil
meemaken van dit rijke assortiment aan
therapieën en haar reacties op de ongewo
ne dingen die ze te zien krijgt zijn spon
taan en wisselen van verbazing en instem-
ming tot afkeer en een huilbui.
Het uiteindelijk resultaat van het expe
riment zoals we dat te zien hebben gekre
gen, is dan, kort samengevat, dat Hiske
erkent wel een schuldgevoel te hebben
overgehouden van haar echtscheiding
omdat ze daardoor de kinderen hun vader
heeft ontnomen en de vader zijn kinderen;
terwijl Frans Bromet concludeert dat het
maken van de film hem bepaalde dingen
heeft helpen duidelijk maken waardoor
het een heilzame uitwerking op zijn huwe
lijk heeft gehad.
De winst voor de betrokken partijen Egt
dus nogal uiteen, de winst voor de toe
schouwer is dat hij op ongedwongen ma
nier kennis heeft kunnen nemen van een
actueel probleem (huwelijk-scheiding) en
van de middelen waarmee de samenle
ving komt aandragen om te redden wat er
te redden valt. En dat alles zonder veel
nadruk of zwaarwichtigheid opgediend.
Een praatstuk dus dat bijna als introduc
tie kan dienen voor de film Kramer versus
Kramer die aan eenzelfde gevoel van on
behagen geboren is waaraan Een Tip van
de Sluier zijn ontstaan te danken heeft.
Een Tip van de Sluier is voor deze week
de enige landelijke première. Hij wordt in
16 Nederlandse bioscopen uitgebracht,
wat Amsterdam betreft in Alhambra 2 en
Cinecenter.
films die met grove erotiek en zinloos
geweld de spaarzame bezoekers trachten
te boeien. Robert is op een ochtend ver
dwenen, even onverwacht als hij gekomen
is en alleen zet Bruno zijn doelloze reis
voort, tot de volgende toevallige ontmoe
ting.
Hoewel opgesierd met talrijke span
nings- en suspense-elementen is ook Der
Amerikanische Freund een eindeloze en
zinloze reis van Hamburg naar Parijs,
naar New York en retour, door elkaar
lopende en in elkaar overgaande steden
eender en gelijkwaardige beton-woestij-
nen. De zachtmoedige lijstenmaker Jona
than (Bruno Ganz) wordt tot die reizen
gedwongen door zijn Amerikaanse
vriend, de gangster Ripley (Dennis Hop
per) die hem veel geld biedt voor het uit de
weg ruimen van tegenstanders uit de
Amerikaanse onderwereld. En Jonathan
heeft veel geld nodig om straks, als hij aan
zijn ongeneeslijke kwaal bezweken is,
vrouw en kind verzorgd achter te laten.
Wenders heeft iets van zijn eenvoud en
„onschuld” verloren in dit gecompliceer
de melodrama dat met het nodige buiten
landse (Amerikaanse) geld tot stand is
Vandaag en morgen (21 en 22 maart)
zet de Filmschuur zijn Wenders-retro-
spectief voort met respectievelijk lm
Laufe der Zeit en Der Amerikanische
Freund, twee hoogtepunten in het werk
van de Duitse filmer. In lm Laufe der
Zeit houdt hij de toeschouwers drie uur
lang in zijn ban met de brschrijving van
een reis zonder doel en een vriendschap
die even snel beëindigd als begonnen is.
Bruno heet de hoofdpersoon die met
een grote verhuiswagen door de Bundes-
republiek trekt om filmprojectoren in
kleine dorpsbioscoopjes te herstellen of te
vernieuwen. Zelf vindt hij het doelloos
werk omdat de dorpstheatertjes verdwij
nen en het zelfs niet zeker is of de film
Over tien jaar nog wel zal bestaan. Maar
doelloosheid is het kenmerk van Bruno’s
leven waaruit hij de vrouwen verbannen
heeft.
Onverwacht komt Robert in dat eenza
me bestaan binnenvallen. Hij rijdt met
zijn auto in een poel vlakbij de plaats
waar Bruno zijn vrachtwagen voor de
nacht geparkeerd heeft. Bruno geeft het
kleren en biedt hem een lift aan en filoso
ferend over de zin van het leven trekken
ze samen verder, nu en dan stoppend om
een provinciebioscoopje weer draaiend te
krijgen en nieuwe gesprekstof op te doen
over de zorgeloosheid en onkunde waar
mee de plaatselijke operateurs omgaan
met hun apparatuur. Omdat toch nie
mand meer let op de kwaliteit van de
projectie, noch op de kwaliteit van de
In de avondvoorstellingen presenteren
zich twee nieuwe films, waaronder een
reprise van Thank God it’s Friday, een
verouderde discofilm, waarin een hele
boel uiteenlopende mensen betrokken
wordt bij het optreden van disc-jockey
Bobby Speed in de discotheek The Zoo.
Reden voor dat drukke bezoek is een
danswedstrijd bij een live-optreden van
The Commodores. Zang, dans en wat
slapstick-grappen zorgen voor redelijk
amusement.
Roxy daarentegen heeft gekozen voor
Als ik het nog eens over kon doen: een
gecompliceerd verhaal over moederliefde
in de gevangenis, een ouderwetse draak,
maar door regisseur Claude Lelouch met
zorg aangekleed als gold het een eigen
tijds drama.
Het verhaal gaat over Catharine Berger
(Catherine Deneuve) die als 19-jarig meis
je verkracht wordt door haar directeur.
Bij een daarop volgende wraakactie door
haar en haar verloofde uitgevoerd wordt
een iets te harde klap uitgedeeld waar
door de verkrachter ter plaatse dood blijft
en de beide schuldigen in de gevangenis
belanden, hij voor levenslang, zij voor
zestien jaar. In zijn cel pleegt de verloofde
zelfmoord en Catherine, bang dat zij zich
psychisch niet staande zal weten te hou
den als zij niets heeft om in de toekomst
naar uit te kijken, zorgt dat zij in verwach
ting geraakt door zich met een verpleger
van de ziekenzaal af te zonderen in een
wc.
Onder toezicht van een haar wel welge
zinde advocaat wordt het kind buiten de
gevangenis opgevoed, onbekend met het
feit wie zijn moeder is. Eerst als Catherine
uit de gevangenis komt ontmoet zij haar
inmiddels 15 jaar geworden zoon en hij is
het die haar voorstelt aan een door hem
vereerde leraar wat bij beiden leidt tot
liefde op het eerste gezicht.
Frans Bromet met Hiske in Een Tip van de Sluier.
men die bij zijn „model” Hiske geleid
hebben tot een scheiding.
Niet alleen is de jonge vrouw, die overi
gens erg sympathiek overkomt, niet direct
bereid op allerlei vragen van de camera
man-interviewer in te gaan of met paskla
re antwoorden te reageren, Bromet blijkt
bovendien al bepaalde theorieën over het
mislukken van een huwelijk bij de hand te
hebben en manipuleert onopvallend zijn
gesloten partner in de richting van zijn
denken.
Het uitgangspunt bij Een Tip van de
Sluier bestond niet uit een tevoren be
dacht verhaal. Er was een framewerk van
mogelijkheden ontworpen waarbinnen de
ondervrager en zijn „slachtoffer” een
royale vrijheid van handelen gelaten
werd, in de verwachting dat zij zich gedu
rende het proces van filmen als duidelijke
karakters en gelijkwaardige gespreks
partners zouden ontwikkelen. Dat is niet,
helemaal gelukt. Hiske komt uit dit expe
riment naar voren als een sterk karakter
die lang niet altijd meegaand is en zich bij
tijden verzet tegen de strategie die Bromet
nodig acht om haar te provoceren en aan
het praten te krijgen, bijvoorbeeld als de
ondervrager zijn theorie ontwikkelt dat
de vrouw door een scheiding haar kinde
ren een vader ontneemt. Hierop door
gaand zegt Bromet dat hij Hiske en de
C
