RUDI VAN DANTZIG BEPROEFT DANSERS EN PUBLIEK
Country Music festijn
Antwoord Gevend
mooi en moeilijk
vol levende legenden
Virtuoze oppervlakkigheid bij Leclerc
Energieke eenvoudsrock
bij Wreckless Eric
Francaise bespeelt Adema-orgel in Haarlemse kathedraal
1
Micro-tonaliteit
in studie op
EST A-conferentie
Middelbare cowboys, popcorn en warme worst
Ongecompliceerd uitgaansvermaak
Sater wil duidelijk
antwoord van
minister Gardeniers
Nederlandse filmweek
in Denemarken
Geen Poolse musici
voor Circus Dijkstra
KUNST
1980
DINSDAG 8 APRIL
(Van onze kunstredactie)
Minister Gardeniers van Cultuur,
Recreatie en Maatschappelijk Werk,
zal vanavond de opening verrichten
van de zevende Europese ESTA (Eu
ropean String Teachers Associaton)-
conferentie, die gehouden wordt in
het Congrescentrum De Leeuwen
horst in Noordwijkerhout.
AMSTERDAM. In de verte lichten rode vensters van een wolken
krabber uit boven een hoge betonnen muur. Daarvoor staan twintig
dansers en danseressen, in het duister, met de rug naar de zaal. Alleen
een dramatisch tegenlicht tekent hen af. „So ich traurig bin, weiss ich
nur ein Weg.zingt een sopraanstem temidden van de onbewogen
dansers. .Ich denke dich bei mir, und singe dir ein Lied”. Stilte. De
groep verlaat het podium. Dit creëren van spanning, oproepen van
reacties, is te zien als het „Vragend” beginbeeld voor Antwoord
Gevend, Rudi van Dantzigs nieuwste ballet.
*7
(Foto: Jorge Fatauros)
Complexe danstaal in Antwoord Gevend.
JAN BAART
JOOST NIEMÖLLER
Wreckless Eric.
(Foto: Lex van Rossen)
JOHAN VAN KEMPEN
De vereniging ESTA, opgericht in 1972
in Graz, Oostenrijk, heeft afdelingen in
vijftien landen van Europa, met een geza
menlijk ledental van meer dan 2500. In
1975 heeft Nederland zich ook bij de ES
TA aangesloten en heeft nu ruim 200
strijkers die lid zijn. Er worden gemiddeld
vijf bijeenkomsten per jaar gehouden, af
gezien van de elk jaar terugkerende con
ferentie die internationaal is.
Morgenmiddag zal er, als een van de
evenementen in dit kader, een studie vol
gen over microtonaliteit in het Teylers
Museum in Haarlem, waarna de deelne
mers (allen dus musici die het onderricht
Geen enkel bezwaar overigens, integen
deel misschien zelfs, om een Frans musi
cienne die ook al de typische, laatromanti-
sche toonkunst van haar land komt uit
dragen, een instrument ter beschikking te
afsluiting van het (te) lange programma
diende.
Zeer goed passend op een paasconcert
was de centraal in het programma gele
gen Tiende Orgelsymfonie van Widor, die
gebouwd is op de gregoriaanse melodie
van „Haec dies”, de graduale voor Pasen.
Het eigenlijke dansen, als uitwerking
van toenadering, afwijzing, manipulatie,
toegeven en reageren, begint in het twee
de deel. De instrumentale muziek daar
van, vijf stukken voor orkest, en alle
overige muziek van het ballet, is van An
ton Webem. Voor sommigen is dat nog
steeds een „moeilijke” componist. Het is
echter bepaald niet het moeilijkste facet
van Antwoord Gevend. Allereerst lijkt
Rudi van Dantzig het zichzelf moeilijk
gemaakt te hebben met dit ballet, zwaar
van emotie en symboliek. In een als totali
teit zowel intrigerende als pretentieuze
presentatie laat Van Dantzig zijn dansers
zwoegen op ingewikkelde en zwaarwichti
ge bewegingstaal. De houdingen en patro
nen in de choreografie zijn soms zo com
plex en onnatuurlijk, dat de dansers er
zichtbaar moeite mee hebben, zonder dat
het argeloze toeschouwers daardoor veel
duidelijker wordt, wat de bedoeling van
de bewegingen als totaliteit is.
Van Dantzig moet wel met grote liefde
aan zijn nieuwe ballet gewerkt hebben. De
beladen stemming die het oproept, lijkt
minutieus afgestemd op de muziek van
Anton Webem. Dat lijkt al heel wat. De
choreograaf is echter te gedreven om zich
dat als enige doel gesteld te hebben-
Het zichtbaar maken van emoties, het
uitdragen van een visie, op een meestal
actuëel maatschappelijk of persoonlijk
gegeven, is wat Van Dantzig pretendeert,
maar wat in Antwoord Gevend met moei
te, en slechts gedeeltelijk, duidelijk wordt.
Enkele (en dat tekent de kunstenaar)
haast toevallig lijkende bewegingen geven
soms de sleutel tot een compleet dansge-
deelte. Als geheel is het ballet van begin
tot eind boeiend, maar qua symboliek en
thematiek te ondoorzichtig.
De dansers mogen dan wel moeite heb
ben met de gecompliceerde choregrafie.
Ze laten door het hele werk wel fraaie
staaltjes van danskunst zien, wat natuur
lijk zowel een verdienste is van de choreo
graaf als de uitvoerende dansers. Vooral
de vaak atletische solo’s van Clint Farha,
op Stiff werd beroemd maar Eric niet.
Een beetje z’n eigen schuld was dat toch
ook wel: hij is tenslotte altijd pop blijven
maken in de Stiff-traditie (dat is eenvou
dig, swingend en kortademig), maar heeft
dat nooit weten te ontwikkelen tot een
persoonlijk geluid. Ook The Ramones
hadden tenslotte dat kleine beetje extra
van Phil Spector nodig, om tenminste uit
te stijgen boven het op zich uitstekende
principe van 1-2-3-4 rammen maar.
Tussen oud en nieuw werk was bij
Wreckless Eric (maar dat moge inmiddels
al duidelijk zijn geworden) weinig ver
schil te bemerken. Een klassieke „net-niet
hit” als Whole Wide World werd er met
hetzelfde krachtige plezier doorheenge-
raust als het recentelijke Popsong. Even
werd er ingehouden voor een bijna ingeto
gen Broken Doll, maar tijdens Rock Over
Rock Ola raakte de bescheiden gebouwde
zanger weer volkomen loos. En zo ging de
avond haast ongemerkt voorbij.
JOOST NIEMÖLLER
en ook het aandeel van Lindsay Fischer,
zijn zeer expressief. Monique Sand en
Francis Sinceretti in Dies ist ein Lied für
dich allein, mogen gelden als een voor
beeld van duet-dans in volle ontluistering.
Ontluistering die ook verbeeld wordt in de
groepsdansen, mannen agressief en be
weeglijk tegenover vrouwen als mario
netten.
Het duet van Clint Farha en Maria Ara-
Toegegeven dat Widor met de verwerking
van dit gegeven in het algemeen bepaald
geen grootse architectuur bedrijft, zou het
hierbij toch ook weer hoogst oneerlijk zijn
om te beweren dat de organiste alles uit
het werk haalde wat erin zit.
Eerder zou je kunnen zeggen dat Mi
chelle Leclerc slechts bij vlagen in staat is
om haar betoog, dat qua frasering nogal
eens in brokken uiteenvalt, een werkelijk
suggestieve kracht te verlenen. En al luis
terend was er wel reden om terugko-
die nodig om door te kunnen blijven
draaien, aldus de brief.
Sater verwijt de minister adviezen om
,de groep blijvend meer geld te geven in de
wind te slaan. Toezeggingen van Garde
niers om hierover overleg te plegen met
andere subsidiegevers, zijn Sater te vaag.
Mevrouw Gardeniers moet dan ook nu
duidelijk zeggen of zij voor of tegen het
voortbestaan van Sater kiest. „Ons geduld
met u is op”, aldus de brief.
Er bleken nogal wat van die levende
legendes te zijn. Early Bird uit Friesland
was er nog niet een, maar wel hard op weg
het te worden. Vandaar dat deze dame en
heer, plus begeleidingsband slechts drie
nummers lang tweestemmig over de lief
de mochten kwelen. Maar de Kendalls
kwamen uit Amerika en waren dus al echt
belangrijk. Ook hier een duo van tweeër
lei geslacht, waarvan vooral de zij opviel
door ongewone lengte, uitdagende zilve
ren kleding en een stem waartegen geen
babyfoon opgewassen kon zijn. Met uit
bundig handgeklap werden haar kommo-
dekreetjes beloond.
(Van onze kunstredactie)
DEN HAAG. In het kader van de
bilaterale culturele betrekking tussen De
nemarken en Nederland wordt van 15 tot
en met 25 april in Kopenhagen en in
Aarhus in Denemarken een Nederlandse
filmweek gehouden.
De week zal openen met de voor Wim
Verstappen geregisseerde film Pastorale
1943. Verder zullen de Denen de volgende
films te zien krijgen: Max Havelaar, Mari-
ken van Nieumeghen, Het debuut, Een
vrouw als Eva, Een stille liefde, Een schijn
van twijfel, Begrijpt u nu, waarom ik huil,
Life and Death. Oh mv darline en twee
(Van onze kunstredactie)
AMSTERDAM. Het ministerie van
Sociale Zaken heeft op verzoek van de
Nederlandse Toonkunstenaarsbond geen
vergunning verleend aan de directie van
circus Sjoukje Dijkstra om Poolse musici
in het circus te laten optreden.
The 3rd International Festival of
Country Music. Waarin onder andere:
Early Bird, de Kendalls, Roy Acuff,
Commandor Cody, de Bellamybro-
thers, Joe Sun, Emmylou Harris en
Charlie Rich. Ahoy-sportpaleis, Rot
terdam, 6 en 7 april 1980.
AMSTERDAM (ANP). De Amster
damse toneelgroep Sater moet behoorlijk
worden gesubsidieerd of moet verdwij
nen. Minister Gardeniers van CRM moet
duidelijk zeggen, wat zij met het gezel
schap wil.
Paasconcert door Michelle Leclerc,
orgel. Programma: Dupré, Widor. Ka
thedrale basiliek St. Bavo. Haarlem, 7
april 1980.
Michelle Lerlerc musiceerde weliswaar
voor de eerste keer op het Adema-orgel.
En het is natuurlijk niet mogelijk om een
instrument met een dergelijk uitgebreide
dispositie een-twee-drie te leren kennen.
Maar bij de afwikkeling van haar eerste
programmaonderdeel een aantal van
de genoteerde improvisaties uit Le Che-
min de la Croix van Marcel Dupré werd
al direct duidelijk dat deze organiste van
de kathedraal van Sens, zich tamelijk
oppervlakkig van de hier voorhanden
zijnde mogelijkheden inzake geraffineer
de klankkleurwerking bediende.
En bovendien; hoe de door haar geko
zen registraties in deze ruimte in klank
uitvielen, althans in welke verhoudingen
deze de oren der toehoorders bereikten.
Nog meer muziek van Dupré viel er op die
Dat is de strekking van een boze brief
van Sater aan de minister. Eerst werd
Sater op de minlijst geplaatst. Na de to-
neelstaking en interventie van het parle
ment kreeg het gezelschap ruim 13.000
gulden extra. Maar dat is niet meer dan
een „vorstelijke fooi”. Het gezelschap
heeft namelijk blijvend een hogere subsi-
di, vol fraaie vervreemdingseffecten, was
door te moeilijke grepen en houdingen
één van die net niet helemaal gelukte
dansen. Kort daarna toonde Van Dantzig
in alle simpelheid de oplossing met het
slotbeeld van het ballet: twee handen uit
gestoken naar mensen die onder de voet
gelopen zijn, het Antwoord dat een toe
komst openhoudt.
Volgens de NTB waren er genoeg Ne
derlandse musici beschikbaar voor het
circus maar wou Circus Dijkstra de gang
bare salarissen voor musici niet betalen.
Het circus wou 1.800 per maand aan de
musici betalen voor een zevendaagse
werkweek, terwijl de NTB om 60,- netto
per voorstelling vroeg.
Het circus heeft de NTB meegedeeld,
dat de artiesten nu zullen worden begeleid
door een geluidsband.
Eric (eigenlijke achternaam: Gouden)
verwachtte kennelijk Engelse toestanden
want voor de aanvang vroeg hij het pu-
bliek niet op hem te spuwen en geen
bekertjes te gooien. Waarna onmiddellijk
geopend werd met de Rock Roll riff van
Tonight is My Nigt en het kleine, zwartge-
lederde mannetje zette daarbij zo’n
scheur op dat meteen duidelijk werd wat
zijn opvatting van muziekmaken is: niets
anders dan ongegeneerd loltrappen onder
het motto dat opgekropte agressie de vrije
loop moet worden gelaten. Eric kreeg zijn
zin. Driekwart zaal was vanaf dat eerste
moment in onophoudelijke verticale be
weging.
Wreckless Eric was een van de eersten
die gecontracteerd werd voor het Engelse
Stiff-label. Samen met lan Dury en Nick
Lowe nam hij nog eens deel aan de inmid
dels beroemd geworden Stiff-tour (waar
bij Dury vreemd genoeg als drummer in
Erics begeleidingsband fungeerde) en ook
voor zijn eerste plaatopnamen werd de
meestal goedgehumeurde en vaak bezatte
Wreckless geassisteerd door de twee pro
minente collega’s. Enfin, bijna iedereen
Kr
bejaarde heer in grijs kostuum had geen
basgitarist, drummer of steelgitarist mee
genomen. Het betrof hier dus oude stijl.
Die conclusie moest voornamelijk op visu
ele gronden getrokken worden aangezien
het muzikale gedeelte door enige fikse
technische storingen de mist in ging. Maar
het publiek kennelijk meer geïnteres
seerd in wat het wilde horen dan wat er
ook werkelijk te horen viel reageerde
dolenthousiast. Roy mocht zelfs nog een
keer terugkomen. Toen deed hij gelukkig
het enige nummer wat ook werkelijk
overkwam: I saw the light van wijlen
Hank Wiliams. Luidkeels werd er meege
zongen.
Commandor cody was door het Alge
meen Dagblad al fijntjes omschreven als
een vreemde eend in de bijt. Wat deze
langharige Rocker bezielde om hier op te
treden werd niet geheel duidelijk (vooral
financiële redenen waarschijnlijk). Behal
ve een enkel Countrynummer als Down to
seeds had zijn optreden in ieder geval
weinig te bieden wat dit publiek ook wer
kelijk kon bevredigen. Cody maakt nog
steeds een prima soort ouderwetse Rock
Roll met vreemd genoeg een steelguitar
erbij. Het was in ieder geval de enige van
het hele festival die ook werkelijk stond te
swingen.
Ook de Bellamybrothers hadden lange
haren. Zij begaven zich echter op het
veilige pad waar je ook BZN en George
Baker kunt tegenkomen; een uiterst sta
tisch gebeuren dus, gelardeerd met veel
kitchromantiek. De twee boertjes zongen
onder andere een heel bekend liedje over
een vrouw met een beautiful body en
werden daarvoor beloond met bloemen,
een staande ovatie en geroep om meer
(wat kwam).
Volgens de presentator bracht ex-plug-
ger Joe Sun een waarlijk nieuwe sound
waarover in heel Amerika gesproken
werd. Hij kon het natuurlijk weten. Sun
was overigens niet een van de slechtste.
Opmerkelijk was in ieder geval een vrij
laag stemgeluid plus een uiterst ruimtelijk
steelgitargebruik. Op het eind van de
avond zou ook nog Emmylou Harris op
treden. Maar uw verslaggever bevond
zich toen al in zo’n belabberde staat van
ontreddering dat schielijk voor een vroeg
tijdig hazepad gekozen werd. (Voor de
goede orde: het programma werd de vol
gende dag nog voortgezet met onder ande
re drie Charlie’s, te weten Rich, Pride en
McCoy, ook Brenda Lee zou nog op het
toneel staan. De TROS maakte televisie
opnamen.)
HAARLEM. Wij hebben als Neder
landers altijd de neiging gehad om alles
wat buitenlands is op te hemelen. Een
voorbeeld ervan, hoe een dergelijke onge-
motiveerd-generaliserende houding ook
in de muziekwereld tot teleurstelling kan
leiden, vormde het optreden van Michelle
Leclerc. Een Franse organiste die oor
spronkelijk voor een concert op het Mül-
ler-orgel in de oude Bavo was geënga
geerd, maar nu vanwege de tijdelijke
sluiting van deze aan een noodzakelijke
restauratiebeurt toezijnde kerk het
Adema-orgel in de kathedraal aan de
Leidsevaart bespeelde.
Concert: Wreckless Eric. Met een
viermans begeleidingsband (twee gi
taristen, een drummer en een basgita
rist). Paradiso, Amsterdam, 5 april
1880.
de keuzecommissie van de (hier verant
woordelijke) Stichting tot bevordering
der Orgelkunst aanlegt bij het aantrekken
van buitenlandse musici voor de door
haar georganiseerde concerten.
Wat zijn eigenlijk de uitgangspunten?
Als het Frans is, is het goed? En gaat het
dan soms verder alleen om de virtuositeit?
Wat dat laatste betreft kan men in ons
land toch ook aardig terecht. En dat er
heel andere dingen nodig zijn dan finger-
fertigkeit om de voordracht een zekere
boeiende kracht te geven, werd hier in elk
geval ook weer eens ten overvloede
bewezen.
En het ging maar door. Daar was ene
Roy Acuff, die volgens de presentator in
zijn lange leven niet alleen musicus was
geweest maar onder andere ook (er volgde
een hele lijst) politicus en zakenman. Deze
AMSTERDAM. De vele buitenlanders die zaterdagavond, aan het begin van het
paasweekend, in de hoofdstad rondhingen zullen wel debet zijn geweest aan de
onverwacht grote opkomst die Wreckless Eric in Paradiso te beurt viel. Want een
I naam heeft hij amper op het Europese vasteland. Nu, al die mensen die belust waren
op „gewoon een avondje uit” konden tevreden zijn, want ze kregen een portie
energieke eenvoudsrock voorgeschoteld, waarbij ongecompliceerd uitgaansvermaak
volkomen op z’n plaats was.
ROTTERDAM. In een walm van popcorn en warme worst had Zondagavond het
derde Internationale Country Western festival plaats. Een massaal festijn in het
Rotterdamse Ahoy-sportpaleis wat eerder associaties opriep met ponypark Slagha
ren dan met een muziekgebeuren. Duizenden dames en heren van voornamelijk
middelbare leeftijd liepen er al etend en drinkend in complete cowboypakken rond. In
de wandelgangen was een uitgebreide markt georganiseerd waar onder andere
propagandamateriaal voor de niet meer bestaande Everlybrothers gekocht kon
worden, benevens bedrukte T-shirts met rodeotaferelen, platen, cowboyhoeden en
andere Wild West souvenirs. Op het enorme podium kondigde een Amerikaans
presentator met onmiskenbaar aardappelstrottenhoofd de ene levende legende na de
andere aan. Tenminste, als je hem mocht geloven.
DANS: Antwoord Gevend (wereld
première) door Het Nationale Ballet.
Choreografie: Rudi van Dantzig. Mu
ziek: Anton Webem. Decor, kostuums
en lichtontwerp: Toer van Schayk.
Danssolisten: Clint Farha, Lindsay
Fischer, Monique Sand, Francis Sin
ceretti, Valerie Valentine, Joanne
Zimmerman, Henny Jurriëns, Maria
Aradi.
Dansensemble: Rachel Beaujean,
Katalene Borsboom, Caroline lura,
Tamara Rimes, Charles Flanagan,
Leo Besseling, Sjoerd van den Berg,
Fred Berlips, Julian Brandon, John
Brown, Robert Poole, Rob ,van
Woerkom.
Muziekuitvoering: sopraan Jennie
Veeninga, violiste Linda Ashworth,
pianist Ed Spanjaard, het Nederlands
Balletorkest onder leiding van Adam
Gatehouse.
Reprises: Les Sylphides (Fokine/
Chopin), Een Verwaarloosde Tuin
(Van Schayk/Mozart), Agon (Balan
chine/Strawinsky
Stadsschouwburg Amsterdam, 5 en
6 april 1980.
af te vragen welke artistieke maatstaven
muziek werd gebouwd.
tion uit diens Symphonie Passion, dat als
ontvangst wacht ten stadhuize aldaar.
