ii
achtergrond j
Drie doden bij hevige
gevechten Z-Libanon
i
1
Rijkdom Liberia zeer ongelijk verdeeld
President Tolbert om leven gebracht
Verdachten van
incident VARA-
ploeg vrijgelaten
Toestand nog zeer gespannen
or
il
Zeelieden staken
Weer ruime zege
president Carter
op Westduits
vrachtschip
Opnieuw aanslag
in Baskenland
Boeing 727 stort
neer: 54 doden
Einde staking
in New York
Oogsten verloren
rond Hebron
Ruim 4000 Cubanen
weg bij ambassade
Militair rapport:
ambtelijke top in
Suriname corrupt
I
Halter
i
Crimineel
Hulp
”1
2
BINNEN- EN BUITENLAND
19 8 0
MAANDAG
APRIL
1 4
(Van onze redactie buitenland)
LONDEN MONROVIA. Het nieu
we militaure bewind in Liberia onder
leiding van de inmiddels als staatshoofd
geïnstalleerde sergeant-majoor Samuel
K. Doe zal een militair tribunaal instellen
dat regeringsfunctionarissen van het vo
rige bewind zal moeten berechten, voorz
over zij zich schuldig hebben gemaakt
aan corruptie, hoogverraad en grove
schending van de mensenrechten.
^monroviaS y
trijfël
Militair tribunaal
in Liberia na coup
I’
jr.
-
van
land
wen
con-
een
n de
staat
t ver-
ijksu-
relfde
listen
rotor-
vordt
tomo-
ij het
nacht
ibilist
üjfers
itatis-
lotor-
ij on-
nobi-
ilgens
deren
iggen
t een
omen
?hool,
e eer-
otori-
tor of
siding
lat er
’elijk-
:ische
to- of
Ook werd het VN-hoofdkwartier onder
vuur genomen. Een Fiji-soldaat, een sol
daat van Haddad en een 16-jarige jongen
kwamen daarbij om het leven.
De rust in Zuid-Libanon is inmiddels
weergekeerd, maar de situatie is nog
steeds zeer gespannen.
Bij de beschietingen door Haddads troe-
(Van onze redactie buitenland)
BEIROET JERUZALEM DEN HAAG. De christenmilitie van
majoor Haddad in Zuid-Libanon heeft zaterdag enkele tientallen tank- en
motiergranaten afgevuurd op het Ierse en Nederlandse deel van het VN-
gebied.
gevangen genomen op beschuldiging van verraad nadat
de partij had opgeroepen tot een algemene staking om de
regering omver te werpen. Zaterdag had het nieuwe
bewind volgens berichten uit de hoofdstad Monrovia
allereerst de gearresteerde partijleiders vrijgelaten.
Volgens radio-Monrovia zal het speciale militaire hof
zes leden tellen. Terecht zullen komen te staan vroegere
medewerkers van Tolbert, inbegrepen de leden van zijn
kabinet met uitzondering van drie hunner die ook zitting
hebben in de nieuwe regering. Het kabinet van Doe telt in
totaal 15 leden, van wie vijf officieren. Zeker vier burger-
leden zijn PPP-leden.
De radio maakte melding van arrestaties van vroegere
functionarissen, maar zei niet hoeveel dit er waren en
noemde geen namen. Er werd alleen gezegd, dat zich
onder hen ook leden van het kabinet van Tolbert be
vonden.
De voormalige president Tolbert was een van de rijkste
zakenlieden van zijn land. De staatsgreep kan gezien
worden als een reactie van de armen op het bewind van
de rijken in Liberia. Tolbert was de vertegenwoordiger
van een elitegemeenschap, namelijk de 45.000 afstamme
lingen van de bevrijde Amerikaanse negerslaven die in
het begin van de negentiende eeuw naar Liberia gingen
Volgens het Israëlische legercommando
heeft Israel inmiddels al zijn troepen te
ruggetrokken uit Zuid-Libanon. De laat
ste 150 Israëlische soldaten zijn gister
avond teruggekeerd, zo werd gezegd.
De Amerikaanse regering zal haar betrekkingen met
Liberia handhaven, terwijl zij afwacht of de nieuwe
machthebbers een effectief gezag zullen vestigen. Dit
heeft een wooordvoerder van het ministerie van Buiten
landse Zaken in Washington zaterdag meegedeeld.
Nog een zin uit het Wereldbankrap-
port: „Liberia wordt beschouwd als een
hoogst ineffeciënt en berucht verspiller
van vreemd kapitaal Dit is niet juist. Tot
de-
□osi-
pen-
zich
:eem
van
noet
:plof-
‘t ge-
jl uit
s eer-
n uit
man,
t wie
heeft
istru-
>f hij
F-16-
lukte
zijn
onin-
t een
alle
>estel
entig
lat in
.000.
ilgens
net in
a ver
moet
1” rij-
siding
theo-
volgd
to op
rein.
ar-
re-
ler
Ise
ve-
5n-
gs-
ise
me
en,
lag
:h-
de
n.
pen zijn geen Nederlanders gewond ge
raakt. Wel werd bij de hevige artilleriebe
schietingen door Haddads troepen zater
dagavond het VN-hoofdkwartier in Na-
koera zwaar beschadigd. Op het Neder
lands hoofdkwartier in Haris vielen vijf
tankgranaten. De Nederlanders schoten
terug met anti-tankraketten van het type
Tow. Daarbij werd een pantserwagen van
de militie van Haddad getroffen, waarbij
een militieman werd gedood.
Dit bericht van radio Monrovia werd opgevangen door
de BBC. President Tolbert werd zaterdag om het leven
gebracht bij de coup in Liberia.
Als minister van buitenlandse zaken in het door het
nieuwe staatshoofd benoemde kabinet zal oppositieleider
en voorzitter van de Progressieve Volkspartij, Gabriel
Baccus Matthews, fungeren, zo meldde de radio verder.
De PPP werd vorige maand verboden en zijn leider
MADRID (DPA). Twee ETA-leden
hebben gisteren het hoofd van de politie
in de stad Vitoria in Spaans Baskenland,
Eugenio Lazaro, toen deze in burger een
wandeling maakte in het centrum, dood
geschoten.
Lazaro is het 39ste dodelijke slachtoffer
van terrorisme in Spanje tot dusverre, dit
jaar.
NEW YORK (Reuter). Het ruim 33.000
leden tellende personeel Van de onder
grondse en de busdiensten in New York
heeft zaterdag het werk hervat na een
staking van 11 dagen die de stad naar
schatting 1,1 miljard dollar (circa 2 mil
jard gulden) heeft gekost.
Aan de staking kwam een einde nadat
overeenstemming was bereikt over een
loonsverhoging van 17 pet., verdeeld over
twee jaar. Burgemeester Edward Koch
was bepaald niet gelukkig met deze rege
ling. Volgens hem betekent de verhoging
van de lonen een belangrijke verzwaring
COLOMBIA (UPI). President Carter
heeft in het weekeinde weer een stap gezet
naar herverkiezing in november. In de
voorverkiezing van de Democratische
Partij in de staat Zuid-Carolina versloeg
hij met groot verschil zijn rivaal Edward
Kennedy.
Zuid-Carolina mag voor de Democrati
sche conventie 37 gedelegeerden afvaardi
gen, waarvan er na zaterdagavond 34 voor
Carter zijn. Kennedy slaagde er slechts in
één gedelegeerde te behalen, terwijl twee
niet gebonden zijn.
De overwinning van Carter was geen
verrassing, omdat al eerder in de ingewik
kelde procedure van deze staat was geble
ken dat de democratische kiesgerechtig
den een voorkeur hadden voor de huidige
president. Desondanks toonden leden van
Carters organisatie zich verbaasd dat hun
kandidaat nog zoveel niet gebonden gede
legeerden in zijn kamp had weten te
halen.
van de belastingen en waarschijnlijk een
verhoging van de tarieven van het open
baar vervoer. Op het ogenblik verdient
het personeel van het openbaar vervoer
17.000 tot 18.000 dollar per jaar. Het voor
lopig loonakkoord leidde tot grote ver
deeldheid binnen de Unie van Trans
portarbeiders (TWU). Bij een stemming in
Ik voelde me wel meteen gecharmeerd
en aangesproken door Marek Halter,
wiens filosofie heel eenvoudig maar daar
om niet minder waar was: in de Sovjet
unie vragen mensen om hulp, wie ben ik
om die hulp dan te weigeren? Stel ik zit
met mijn auto in een file, ik heb een
reisdoel, ik schiet maar niet op, daar zie ik
in de berm mensen die om hulp smeken,
ze zijn gebotst, ze kunnen niet verder, er
zijn zelfs gewonden bij, ik heb een ver-
bandtrommeltje in mijn auto, aan de an
dere kant: ik heb mijn reisdoel, ik heb
toch al vertraging, kan ik het niet beter
aan anderen overlaten om te stoppen en
hulp te bieden, maar zullen die dat wel
doen, hebben die ook niet een reisdoel en
haast, en hoeveel urgenter is trouwens
mijn reisdoel en mijn haast dan de hulp
die ik kan bieden aan mensen in nood, dus
ik stop en bied hulp.
SAN SALVADOR (UPI). De twee
agenten die op de VARA-tv-ploeg zouden
hebben geschoten in de hoofdstad San
Salvador van het Middenamerikaanse
land El Salvador, zijn zaterdag door de
autoriteiten vrij gelaten. Zij verbleven
sinds twee april in een militaire gevange
nis in verband met de schietpartij, waar
bij een journalist en een geluidstechnicus
werden gewond. Volgens het militair tri
bunaal dat de zaak onderzoekt zijn de
twee leden van de nationale politie vrijge
laten wegens gebrek aan bewijs.
ROTTERDAM (ANP). Acht van de
zestien bemanningsleden van het West-
duitse vrachtrschip Hans Oldendorff zijn
deze week in Rotterdam in staking ge
gaan, omdat de rederij de lonen heeft
verlaagd van 900 naar 700 gulden per
maand.
Een jaar geleden deed zich in de Rotter
damse haven op dit schip een soortgelijk
incident voor, toen rederij Oldendorff
zich niet aan het arbeidscontract hield. De
rederij heeft dit contract, dat ze heeft
afgesloten met de internationale vervoers-
federatie (ITF), vorig jaar opgezegd. Het
contract garandeerde de bemanning, die
uit allerlei nationaliteiten bestaat, een
loon van 1400 gulden per maand. Daar
valt nu volgens ITF-woordvoerder Johan
Altena niet meer over te praten.
Ook onder Finse zeelieden wordt ge
staakt. De Finse bond van koopvaardij-
officieren heeft haarleden opgeroepen het
werk neer te leggen, nadat loononderhan
delingen waren stukgelopen.
FLORIANOPOLIS (Reuter). Vieren
vijftig mensen zijn om het leven gekomen
toen een Boeing 727 van de Braziliaanse
luchtvaartmaatschappij Transbrasil za
terdagochtend in een verlaten streek op
rond 25 kilometer van Florianopolis neer
stortte. Vier inzittenden hebben de ramp
overleefd. Ze liggen in een ziekenhuis.
Het toestel was met 50 passagiers en 8
bemanningsleden op weg van Sao Paulo
naar Florianopolis.
door Nico Scheepmaker
PARAMARIBO (SNA en ANP). Op
het Surinaamse ministerie van Opbovw
was voor de staatsgreep van 25 februari
sprake van corruptie, waarbij hoge amb
tenaren waren betrokken.
Dit wordt gemeld door de Nationale
Militaire Raad (NMB) in Suriname in een
tussentijds rapport over corruptie binnen
het ambtelijke apparaat. Hoge ambtena
ren zouden onder meer zichzelf hebben
gemachtigd hun handtekening te zetten
onder overeenkomsten voor miljoenen
projecten en geheime overheidspapieren
zouden zijn doorgespeeld naar belangheb
bende particuliere bedrijven.
Dorpelingen van het Zuidlibanese plaatsje Bint J’ Bail droegen gistermiddag de 16-jarige
jongen ten grave die zaterdag omkwam bij de gevechten tussen de VN-vredestroepen en de
christen-militie van majoor Haddad.
De TWU moet al een boete betalen van
twee miljoen gulden, terwijl de stakers
ieder twee dagen loon voor elke stakings
dag moeten inleveren, omdat hun actie in
strijd was met het wettelijk verbod op
stakingen van overheidspersoneel. Lawe
zei dat zijn bond erop zal aandringen dat
de boetes worden geschrapt.
alle
'rika
3 de
ake-
vrij-
JERUZALEM (AFP). Tientallen hec
tares graan en olijven van arabische inwo
ners van de streek rond Hebron zijn on
langs verloren gegaan door een besproei
ing met ontbladeringsmiddelen door
vliegtuigen van het Israëlische ministerie
van Landbouw. Volgens ooggetuigen zijn
landbouwgronden bij de dorpen Idna,
Doura en Yatta getroffen. Volgens Israëli
sche militaire zegslieden is de schade „bij
vergissing” toegebracht.
Drie helicopters van de VN-vredes-
macht werden op de grond vernield, en
het medisch hoofdkwartier Tier, een ten
tenkamp dat wordt bemand door Noorse
doktoren, ging in vlammen op. Pas zater
dagnacht werd het vuren gestaakt. Gister
middag kwamen de VN-commandant Ers
kine, Haddad en de Israëlische comman
dant Ben Gal bijeen om te proberen de
situatie te kalmeren. De VN-macht en
Haddad wisselden tevens een aantal sol
daten uit dat krijgsgevangen was ge
maakt. De telefoonlijn naar Nakoera, die
door Haddads troepen was afgesloten,
werd hersteld.
komt voor rekening van Firestone. Na
de mijnbouwondernemingen (40 procent
van alle werkgelegenheid) is Firestone
de grootste werkgever (40.000 mensen in
1974 toen de rubberproduktie op een
hoogtepunt was). Van elke dollar die met
rubber wordt verdiend, blijft bijna 50
cent in Liberia.
De export van hout leverde in 1978 39
miljoen dollar op. Vrijwel het hele land
is in concessie uitgegeven aan (buiten
landse) firma’s. Die betalen een soort
belasting ter financiering van nieuwe
aanplant. Ook in deze sector is het Libe
riaanse aandeel zeer klein, net als in de
mijnbouw en de rubber. Een rapport
van de Wereldbank uit 1978, zegt daar
over: „Liberia heeft noch het kapitaal
noch de capaciteit om zelfs maar een
eenvoudige zaagfabriek op te zetten”.
Het is toch ook eigenlijk te gek om los te
lopen? Het verdrag van Helsinki garan
deert de rechten van de mens, de Sovjet
unie heeft het verdrag ondertekend, het
heeft net zo lang doorgedramd totdat het
door iedereen werd getekend, maar toen
er in Moskou en andere steden commitee-
tjes van in feite hulpeloze individuën zon
der enige middelen werden opgericht die
erop gericht waren (zoals ze het ironisch
formuleerden) om de Sovjet-autoriteiten
te helpen bij nakomen van het Verdrag
van Helsinki, toen werden al die mensen
successievelijk gearresteerd, gevangen
gezet, voor vele jaren in concentratiekam
pen gestopt of in psychiatrische inrichtin
gen opgeborgen, alsof het om zware crimi
nelen, moordenaars en kinderverkrach
ters gaat in plaats van om brave huisva
ders, intellectuelen met een schoon gewe
ten, mensen die met de moed der wan
hoop bereid waren alles wat ze bezaten
(hun gezinsleven, hun baan, hun rust) op
het spel te zetten behalve hun integriteit.
En het meest schandaleuze, het meest
genante ook is dat de Sovjet-autoriteiten
hun niet eens het recht gunnen gearres
teerd en veroordeeld te worden voor de
feiten waarvoor zij gearresteerd en be
recht worden. Cronid Loebarsky noemde
het geval van een viertal leden van een
dissidente groepering van wie de een be
schuldigd werd van verkrachting, de
tweede van wapenbezit, de derde van han
del in verdovende middelen en de vierde
van verzet tegen de militie. Bijkbaar trek
ken criminelen bij voorkeur ALLES in het
criminele.
het bestuur staakten vrijdagavond de
stemmen. Toch gaf voorzitter John Lawe
de stakers opdracht het werk te hervatten,
in afwachting van het resultaat van een
schriftelijke stemming ver het loonak
koord.
laat in de jaren vijftig ging er geen
buitenlands geld naar Liberia”.
De oudste negerrepubliek van Afrika
was vorig jaar juli een week lang cen
trum van het zwarte continent. De jaar
lijkse conferentie van de Organisatie
van Afrikaanse Eenheid (OAE) vond in
Monrovia plaats. De totale kosten van
dit gebeuren beliepen, volgens buiten
landse waarnemers ter plaatse, onge
veer 200 miljoen dollar.
Ter vergelijking: de jaarlijkse staat
suitgaven bedragen 360 miljoen dollar.
Er zijn nu een nieuw hotel, een nieuwe
brug en ruim 30 bungalows, die nodig
waren om de staatshoofden in onder te
brengen, maar nog jaren zal het land de
financiële last van deze conferentie blij
ven voelen.
Hulpverlening is hier een zaak van
lange adem. De Europese Gemeenschap
steekt veel geld in de landbouw (onder
andere aanleg van een grote oliepalm-
plantage) infrastructuur, gezondheid en
training. Liberia kreeg onlangs 10,5 mil
joen dollar uit de Europese ontwikke
lingsfondsen als compensatie voor de
daling in de exportopbrengst van ijze
rerts sinds de wereldmarktprijs voor dit
produkt enige jaren steil naar beneden
ging.
en daar in 1847 Afrika’s oudste republiek stichtten. De
afstammelingen van de „kolonisten” hebben de 1,6 mil
joen oorspronkelijke bewoners van het land, bekend als
de „plattelanders”, overheerst via hun True Whig Party,
die ruim een eeuw lang in Liberia aan de macht is
geweest. De beperking van het stemrecht tot mensen met
een zeker bezit, maakte dat de „plattelanders” voor het
overgrote deel geen stemrecht hadden. Een paar dagen
voor de staatsgreep was echter een wetsontwerp aange
nomen dat de invoering van algemeen stemrecht voor
volwassenen inhield. Het onderscheid bestond ook in het
leger. De afstammelingen van de uit Amerika gekomen
negers waren officieren, de inheemse négers konden
maar zelden verder komen dan onderofficier. De staats
greep werd geleid door onderofficieren. De grote man is
sargeant-majoor Samuel K. Doe die zich tot staatshoofd
heeft uitgeroepen. Een van de eerste daden van de
nieuwe regering was het verhogen van het loon van de
gewone soldaat.
HAVANNA (AFP, AP en UPI). Cu
baanse functionarissen die betrokken zijn
bij de bezetting van het terrein van de
ambassade in Peru door ongeveer tiendui
zend mensen die Cuba willen verlaten,
hebben gezegd dat 2719 van deze vluchte
lingen een paspoort hebben gekregen
waarmee zij uit het land kunnen.
Daarnaast kregen 748 mensen een vrij
geleide op grond waarvan zij het land
kunnen verlaten zodra daar een mogelijk
heid voor is en besloten 426 Cubanan toch
te blijven. In totaal hebben nu ruim vier
duizend bezetters het terrein verlaten.Een
particuliere luchtvaartmaatschappij
heeft aangekondigd driehonderd vluchte
lingen te zullen ophalen. Tot dusver heb
ben naast Peru, de VS, Canada, Spanje en
Costa Rica zich bereid verklaard vluchte
lingen op te nemen.
overgrote meerderheid van de bevolking
leeft van ruilhandel en primitieve land
bouw in de tropische bossen.
De Liberiaanse economie rust op drie
pijlers: de ontginning van de ijzererts
voorraden, produktie van rubber en de
bosbouw.
De vier ijzerertsmijnen hebben een
totale capaciteit van 23 miljoen ton
ijzerertsproduktie per jaar. Er zijn nog
drie grote ertslagen maar om die te
exploiteren zijn investeringen van 500
miljoen dollar en meer vereist. Van elke
dollar die in de mijnbouw wordt ver
diend blijft slechts 16,5 cent in Liberia
achter (lonen en afdrachten aan de rege
ring).
In de rubbersector zijn zeven grote
buitenlandse bedrijven werkzaam, als
mede 5300 kleine Liberiaanse bedrijfjes,
doorgaans van bijna middeleeuws ka
rakter. De Amerikaanse bandengigant
Firestone bezit hier, sinds 1929, de groot
ste rubberplantage ter wereld. Vijftig
procent van de totale rubberproduktie
Wat kunnen die Fransen lullen zeg! Ru
dy Kousbroek heeft toch gelijk als hij het
Franse volk een hogere beschaving toe
dicht dan het Nederlandse volk, dacht ik,
toen ik tijdens de Internationale Confe
rentie over de Olympische Spelen en de
Mensenrechten in de Tweede Kamer eerst
Marek Halter, daarna Dominique Grisoni,
en ten slotte Roland Dinner het woord had
horen voeren. De meeste andere nationali
teiten (ik telde er dertien in totaal) spra
ken in mindere of meerdere mate „vrij
van papier”, maar die Fransen gingen
staan en oreerden zonder enige hapering
tien of twintig minuten achter elkaar met
geen ander hulpmiddel of aantekening
dan hun eeuwenlange cultuur.
Roland Dinner noemt zich „activist”.
Dominique Grisoni is journalist en filo
soof. En Marek Halter is behalve beeldend
kunstenaar ook de oprichter van de comi
tés die eerst in 1978 Argentinië, en daarna
in 1980 de USSR voor de voeten wilden
lopen.
Toen de eerste middag een Engelse
spreker al volgens plan op het katheder
stond om zijn referaat uit te spreken,
vroeg Dominique Grisoni (de filosoof dus)
even het woord. „Punt van orde” noemde
hij het. Hij pakte de zwerfmicrofoon, stel
de zich op tussen de regeringstafel en de
voorzittersstoel, en leverde een litanie af
van ongeveer twintig minuten, waarbij hij
de hele wereld, als was het zijn achtertuin
tje, omspitte om er al zijn duizend bloe
men in te kunnen planten. Die Fransen,
nog zo’n staaltje van hun culturele achter
grond, citeren ook bij het leven: you name
it and i’ll cite it! Camus, Kafka, ze draaien
er hun hand niet voor om. Grisoni wist
zelfs een primitieve stam te zitten waar
het stamhoofd als enige taak had met een
stok op de grond te stampen, een zo mono
tone handeling dat niemand van zijn stam
nog naar hem luisterde. Het verband met
de critici van Moskou was geloof ik, dat
die ook niet meer doen dan wat beleefd
mummelen zonder dat iemand er nog acht
op slaat, in plaats van als een kind te
schreeuwen om aandacht. Maar het kan
best zijn dat ik het verkeerd begrepen
heb, want mijn Frans is maar Zozo Lala,
en je moet wel een auditief genie zijn om
alles te begrijpen wat de Engelse tolk in je
oormicrofoontje zegt, twee stappen nadat
de Fransman „live” en met culturele stem
verheffing buitenom je oorschelp is bïn-
nengedrongen.
(Door Jan Gerritsen)
Liberia, de oudste republiek van Afrika (1847) heeft 1,7 miljoen inwoners.
Met een gemiddeld inkomen per hoofd van de bevolking van 475 dollar is
Liberia zeker niet het armste onder de ontwikkelingslanden in Afrika.
Maar dit cijfer heeft toelichting nodig.
Uit een rapport van de deskundigen
van de Europese Gemeenschap: „Ver
taald in koopkracht verdienen slechts
30.000 mensen in Liberia meer dan 250
dollar per maand. De 6000 of 7000 bui
tenlanders - Libanese en Indiase hande
laren, Europese en Amerikaanse zaken
lui en kaderpersoneel in de ijzerertsmij
nen - vormen samen de grote verdie
ners”.
De Liberiaanse bevolking groeit jaar
lijks met 55.000 mensen. Ongeveer de
helft van dit aantal moet een plaats
krijgen in het arbeidsproces, terwijl er
jaarlijks maar 3000 tot 4000 banen bijko
men. De spanning die hierdoor ontstaat,
wordt nog vergroot door de immigratie
van goedkope buitenlandse werkkrach
ten. Zo komen vrijwel alle taxichauf
feurs in Monrovia uit de buurlanden
Guinee en Ghana.
Slechts ongeveer eenvijfde van de Li-
berianen die aanspraak maken op een
plaats op de arbeidsmarkt, zijn opgeno
men in de monetaire economie. De
51721
AFRIKA
“NiMBA
IVOORKUST
- Spoorweg
----- Autoweg
SIERRA 1
LEONE J
BbonkocX,
