Premier
na aanslag
Bloedwraak tegen VN-soldaten gevreesd
Zimbabwe vrijdag onafhankelijk
Burgemeesters protesteren
beslissen over
Uitstel verkiezingen
bezette Jordaanoever
Bewind Liberia
Indonesië
Canada wil 50%
olie-industrie
in eigen handen
Soames prijst Moegabe
in afscheidstoespraak
wil bevrijding
van Afrika
Berlinguer
in Peking
r
Op Witte Huis
Slachtoffers straling
bieden rapport aan
gens ziekte of overlijden die tot dusver
zijn ingediend, vrijwel allemaal afge
wezen.
Zesdaags bezoek gisteren begonnen
Van Agt te vroeg in
zijn echtgenote Eugenie werden aan de
vliegtuigtrap verwelkomd door presi
dent Soeharto, zijn echtgenote, de vice-
president Adam Malik en zijn vrouw.
I
kerncentrales”
„Bonn moet snel
1
I
XI
I
Zeep
Immoreel
I
*2
I
F*
Etkind
Worst
2
3
BINNEN- EN BUITENLAND
1980
APRIL
DINSDAG 15
door Nico Scheepmaker
(Van onze redactie buitenland)
gr gal
nka
eid
leid
imu-
wor-
hét
;sbe-
be-
n de
iben.
srge-
veel
neeft
Pais
’sbe-
van
ngen
t sth
1DA-
goe-
itie
ven
ing
idse
:ids-
rga-
ook
ide-
1 en
s lid
ïiap-
>atie
be-
ees-
s al
ren”
oor-
ntje
in de
a de
je ter
op 30
na
sloten
tegels
nden.
lende
stdijk
gas
iar?
JERUZALEM. De leider van de christen-rechtse militie in
Zuid-Libanon, majoor Haddad, heeft gedreigd het Ierse contin
gent van de VN-vredesmacht met geweld te verdrijven als de
Ieren zich niet vrijwillig terugtrekken.
q»
I
trijfel g
Haddad dreigt met
geweld tegen Ieren
Majoor Haddad
13
vaart
5 gis-
voor
Hij
lister
it en
ische
a wil
dling
voor
der
de
het
gres
rum
zal
neid
:atie
:hil-
De Amerikaanse regering heeft de onge
veer 500 aanspraken op vergoeding we-
lingen in Zimbabwe. Het gaat om mensen
die over de grens zijn gevlucht en om
mensen die door het vroegere blanke be
wind naar „beschermde dorpen” waren
getransporteerd. De VS hebben voor dit
jaar 15 miljoen dollar toegezegd en voor
het komende begrotingsjaar nog eens 25
tot 30 miljoen dollar.
Sji’itische dorpelingen van Atiri, van
wie een aantal dient in Haddads leger,
hebben de Ieren gedreigd met bloed
wraak, nadat tijdens het weekeinde twee
jonge inwoners van Atiri omkwamen bij
gevechten met de Ierse VN-troepen.
sen, werknemers in de nucleaire industrie
en mensen die in de buurt van kemproef-
gebieden wonen.
Er moet, zo vinden de samenstellers van
het rapport, een eind komen aan experi
menten waarbij de reactie van de mens op
kernexplosies wordt onderzocht. Dat der
gelijke experimenten zijn uitgevoerd,
bleek in 1978 uit de stukken die het minis
terie van Defensie moest publiceren op
grond van de wet op openbaarheid van
overheidsinformatie.
Overigens heeft de Britse regering giste
ren vergunningen verstrekt voor de bouw
van twee nieuwe, gasgekoelde kernreacto
ren, in Heysham (Lancashire) en Tomess
(Schotland). Groot-Brittannië telt op dit
moment zestien kerncentrales.
De Indiase legerchef Malhotra leidt
premier Indira Gandhi weg enkele minu
ten nadat een man haar een vergiftigd mes
heeft toegeworpen. De premier werd bij
de aanslag niet geraakt, maar een van
haar lijfwachten raakte gewond. Gandhi
had juist in het parlementsgebouw een
herdenking van een leider van de kaste
van onaanraakbaren bijgewoond.
Etkind zegt: „Ik ben goed op de hoogte
van de toestand in Moskou en Leningrad,
mijn geboortestad. Op het moment is er
niks te krijgen. Het is enorm moeilijk om
aan etenswaren te komen. Ik heb net een
brief van een vriend gekregen die me
schrijft dat zijn vrouw een stukje zeep
wilde kopen. Daartoe is ze naar zes ver
schillende winkels gegaan, pas in de ze
vende heeft ze bij toeval een stukje kun
nen bemachtigen (ze was een vriend te
gengekomen die haar verteld had dat er
daar nog een stukje te koop was). Er is
geen zeep, er zijn geen lucifers, er is geen
vlees, er zijn geen worstjes”.
(Van onze redacteur in Indonesië,
Bob Mantiri)
JAKARTA. Premier Van Agt
en minister Van der Klaauw (Bui
tenlandse Zaken) zijn gistermiddag
in Jakarta aangekomen voor een
officieel bezoek van zes dagen.
De premier werd op het vliegveld Ha
lim begroet met 19 saluutschoten en
voor de tweede keer sinds Indonesië 30
jaar geleden onafhankelijk werd klonk
in Indonesië het Wilhelmus.
De eerste keer dat het Nederlandse
volkslied in Indonesië werd gespeeld
was tijdens het staatsbezoek van konin
gin Juliana en prins Bemhard in 1971.
Evenals dat bezoek van negen jaar gele
den is ook dit van Van Agt een histori
sche gebeurtenis. Want sinds de souve-
reiniteitsoverdracht is geen Nederland
se premier op bezoek geweest in de
voormalige kolonie.
noet
chte
■ina-
nde-
;den
stel-
van
het
hun
>OS-
i de
htte
van
aakt
ieve
■blij
de
lees-
tari-
ge-
erk-
leeft
veer
vee-
leen
win
De atleten die naar Moskou en de ande
re olympische steden komen, zullen van
dit alles niets te weten komen, ze zullen
een soort toeristen zijn, zegt Etkind:
„Toeristen zien alleen wat ze te zien
krijgen. Zij zullen uitstekend te eten krij
gen en aan allerlei banketten aanzitten,
wodka drinken en kaviaar eten. Terwijl er
voor de bevolking een grote schaarste is,
zullen de sportlui feestvieren en zich vol
vreten. Ik vind dat immoreel. Zelfs in
Duitsland in 1936 was het niet zo. De
Duitse bevolking had te eten en bovendien
wist men in Duitsland in 1936 nog niet wat
er zou gaan gebeuren in 1938. 1936 was
nog een betrekkelijk kalm moment. De
Kristalnacht was in 1938. Daarom zou je
nog, zij het met moeite, kunnen begrijpen
dat de mensen in 1936 naar Duitsland
gingen om aan de Spelen deel te nemen.
Alles moest nog komen. Maar in de Sow-
jet-Unie in 1980 is er niet genoeg te eten
voor de bevolking, er zijn concentratie
kampen die de realiteit van het verleden
èn het heden vormen. Naar Moskou gaan
in 1980 is veel en veel erger dan naar
Berlyn gaan in 1936”.
de Israëlische premier Begin voert van
daag en morgen in Washington overleg
over de autonomiekwestie. Bij zijn aan
komst in de Verenigde Staten zei Begin
gisteren dat hij alles in het werk zal stellen
om het overleg te versnellen.
De bezwaren vanuit het Westen tegen de
Olympische Spelen in Moskou richten
zich in de eerste plaats tegen de Russische
inval in Afghanistan en in de tweede
plaats tegen de verbanning van Sacharov
naar Gorki en het gevangen zetten van
tientallen dissidenten met het oog op die
naderende Olympische Spelen.
Een derde bezwaar wordt door Efim
Etkind te berde gebracht in een interview
met Renée Postma in het Rusland Bulletin
van februari-maart 1980. Etkind, geboren
in 1918, was hoogleraar in de literatuur
wetenschap in Leningrad, werd in 1974
gedwongen de Sowjet-Unie te verlaten, en
doceert nu aan de universiteit in Parijs.
Moskou zal een belegerde stad worden,
voorspelde Boekovski. In normale tijden
komen er elke dag tussen de 1 en 2 miljoen
Russen van buiten Moskou in de hoofd
stad. Door de voedseltekorten zal die trek
naar Moskou nog groter worden, maar de
autoriteiten zullen de stad zoveel mogelijk
afgrendelen. Nu al, zei Loebarsky, zijn de
zes dagelijkse treinverbindingen tussen
Gorki (ruim 1 miljoen inwoners) en Mos
kou teruggebracht tot één treinverbinding
per dag. Hij voegde daaraan toe, dat elk
stuk worst dat door een deelnemer aan de
Spelen wordt opgegeten, aan een Sowjet-
kind wordt onthouden.
Het is niet bekend hoeveel ex-militairen
en werknemers in de industrie lijden on
der stralingsgevolgen. Een onderzoek van
ongeveer 3000 mensen die in 1957 bij een
kernproef aanwezig waren, wees vorig
jaar uit dat bij hen tweemaal zoveel geval
len van leukemie werden aangetroffen
dan normaal.
Een onderzoek van de universiteit van
Utah toonde onlangs aan dat het aantal
leukemie-gevallen bij kinderen, wonend
in het gebied waar radio-actieve neerslag
van kernproeven in Nevada neerkwam,
met 250 procent was gestegen.
(Van onze redactie buitenland)
OTTAWA. De liberale regering van
Canada werkt aan een nieuwe olie- en
gaswet, volgens welke de olie-industrie
over tien jaar voor minstens de helft in
Canadese handen moet zijn. Nu wordt de
opsporing en winning van deze brandstof
fen nog geheel beheerst door maatschap
pijen uit de VS.
Canadese ondernemingen zullen bij het
verkrijgen van de benodigde vergunning
een voorkeursrecht krijgen en het zoeken
naar olie in afgelegen gebieden zal aan
banden worden gelegd. Verder wil de Ca
nadese regering ook een beperking van de
overige buitenlandse investeringen in de
Canadese industre. Premier Trudeau
kondigde dit alles gisteren aan bij de
opening van de nieuwe zittingsperiode
van het parlement.
(Van onze redactie buitenland)
JERUZALEM, WASHINGTON. Israel heeft de burgemeestersverkiezin-
gen op de bezette westelijke Jordaanoever uitgesteld tot overeenstemming is
bereikt over Palestijns zelfbestuur in het gebied. Dit hebben Israëlische
autoriteiten gisteren bekendgemaakt.
De burgemeester van Ramallah, Karim
Chalaf, zei dat hij en zijn collega’s van 24
andere gemeenten, zich niet bij het besluit
zullen neerleggen en binnenkort bijeenko
men om overleg te plegen. De verkiezin
gen zouden dit voorjaar plaatsvinden.
Zoiets vinden zelfs de grootste critici
van het Sowjet-bewind een melodramati
sche opmerking die kant noch wal raakt,
omdat zij zich een dergelijke situatie in
een ruimtevaartland niet kunnen inden
ken. Ik heb Boekovski en Loebarsky in de
wandelgangen om nadere informatie ge
vraagd. Boekovski vertelde van een
vriend die buiten Moskou woonde en die
op een feestdag een stuk worst in plakjes
sneed voor zijn zoontje van negen jaar.
Het jongetje begon te huilen, vond het
doodeng. Had in die negen jaar nog nooit
een worst gezien! En Loebarsky vertelde
hoe hij, na zijn vrijlating uit het kamp,
negen maanden lang in Taroesa, op 150
kilometer van Moskou, had moeten wo
nen. Dat was in 1977. „In al die negen
maanden heb ik daar nóóit een stuk vlees
of worst gezien, tenzij het door vrienden
uit Moskou voor mij was meegenomen”.
MUELHEIM (ReuterZDPA). EG-com-
missaris van energiezaken Brunner heeft
gisteren gezegd dat West-Duitsland snel
beslissingen moet nemen over de bouw
van nieuwe kerncentrales. Hij stelde dat
Frankrijk veel sneller werkt bij de uitbrei
ding van het gebruik van kernenergie.
que-
d of
:der-
nu
nde-
Me-
elke
om
prijs
Het rapport dat nu aan de regering is
gestuurd, is opgesteld tijdens een hoorzit
ting die het afgelopen weekeinde is gehou
den. Daarin zijn getuigenverklaringen
verzameld van artsen, wetenschapsmen-
Langs de route naar het Merdeka-
paleis stonden talrijke kinderen te
zwaaien met Nederlandse en Indonesi
sche vlaggetjes. Ook waren levensgrote
portretten aangebracht van premier
Van Agt en zijn vrouw, de president en
mevrouw Soeharto.
„Het feit dat de minister-president en
ik hier zijn bewijst hoe goed de betrek
kingen zijn met Indonesië,” zo vertelde
ons minister Van der Klaauw van bui
tenlandse zaken, die al eerder op het
vliegveld was gearriveerd. Hij was sa
men met zijn vrouw uit Nieuw-Zeeland
gekomen en had zich later bij het officië
le gezelschap gevoegd. „Maar goede be
trekkingen betekenen niet dat vraag
stukken zoals Oost-Timor en de mensen
rechten niet aan de orde worden gesteld
in de bilaterale besprekingen. De Indo
nesische minister van Buitenlandse Za
ken Mochtar Koesoemaatmadjo en ik
spreken met elkaar over allerlei kwes
ties. Dat is een normale zaak”, aldus Van
der Klaauw.
Minister Van der Klaauw zag op korte
WASHINGTON (Reuter). Een
delegatie van Amerikanen die zeggen
slachtoffer geworden te zijn van nu
cleaire straling, heeft gisteren een
rapport aangeboden op het Witte
Huis in Washington.
Daarin wordt verlangd dat de Ameri
kaanse regering en het bedrijfsleven de
verantwoordelijkheid aanvaarden voor
de gevolgen van de straling.
Vele delegatieleden lijden aan kanker,
sommige betogers kwamen per rolstoel,
weer andere waren blind of kaal. Ze zeg
gen dat him kwalen zijn veroorzaakt door
grote stralingsdoses, waaraan zij werden
blootgesteld bij kernproeven of werk in
de nucleaire industrie.
Dat is een hard, en niet bepaald popu
lair orodeel in het Westen. Je mag de
Sowjet-Unie van alles beschuldigen, maar
een vergelijking met Hitler-Duitsland be
zorgt ook de braafste democraat nog
steeds een groot gevoel van onbehagen.
Bovendien is hij bereid alles te geloven (de
onderdrukking, de concentratiekampen,
de censuur), maar niet dat er een chro
nisch voedseltekort heerst in de Sowjet-
Unie. De concentratiekampen zijn im
mers de keerzijde van de materiële wel
stand van de Russische bevolking, dus
wat moet, hij met de gedachte dat ook de
keerzijde van de keerzijde een weinig flo
rissante aanblik biedt?
ie is
jaar'
gt in
n ge-
eant-
1 de
en
at de
nt te
(Van onze redactie buitenland)
LONDEN-MONROVIA. De niéuwe
leider van de Westafrikaanse staat Libe
ria, sergeant-majoor Samuel Doe, heeft
gisteren in een radiotoespraak zijn sym
pathie uitgesproken voor bevrijdingsbe
wegingen elders op het Afrikaanse conti
nent. „Wij zullen niet rusten totdat elke
meter Afrikaans grondgebied zal zijn be
vrijd”, aldus Doe.
De nieuwe leider kondigde aan, dat hij
al het mogelijke zal doen, „de betrekkin
gen met alle vredelievende landen en de
relaties met buitenlandse investeerders”
te handhaven. Het recht op privé-eigen-
dom zal worden gerespecteerd, zo zei hij.
Intussen zijn in Liberia gisteren weer
twintig mensen gearresteerd die onder de
regering Tolbert prominente posities
innamen.
De arrestanten, onder wie oud-minis-
ters, worden beschuldigd van corruptie.
Ook de voorzitter van de True-Whig-Party
van Liberia, die tot aan de staatsgreep van
afgelopen zaterdag oppermachtig was, is
opgesloten.
De nieuwe regering van Doe bestaat uit
11 burgers en zes militairen. In het nieuwe
kabinet zitten drie ministers uit de rege-
ring-Tolbert.
De regerings-Fellowship arriveerde
overigens vroeger in Jakarta dan was
voorzien, waardoor het toestel een uur
lang boven de hoofdstad moest cirkelen
omdat president Soeharto en zijn gevolg
nog niet aanwezig waren. Van Agt en
(Van onze redactie buitenland)
SALISBURY-GENÈVE. De Britse gouverneur in Zimbabwe, Soames,
heeft gisteravond premier Moegabe bedankt voor de verzoenende houding die
hij heeft aangenomen na zijn verkiezing zeven weken geleden.
Haddad beschuldigt de Ieren van open
lijke samenwerking met de Palestijnen.
Niet duidelijk is hoe er door de Ierse
troepen op het dreigement is gereageerd.
termijn geen mogelijkheid de Neder
landse ambassade in Jakarta een onder
zoek te laten instellen naar de toestand
op het voormalige Nieuw-Guinea, West-
Irian. Daar zouden volgens sommige be
richten duizenden Papoea’s omkomen,
als gevolg van het beleid van de Indone
sische regering. In een motie van GPV’er
Verbrugh had de Tweede Kamer om een
dergelijk onderzoek gevraagd. „De am
bassadeur is er op het ogenblik niet”,
aldus de bewindsman, „maar ik zal het
in elk geval met de zaakgelastigde op
nemen.”
Van der Klaauw verklaarde desge
vraagd dat hij geen brief noch nota van
de Portugese regering op zak heeft ten
aanzien van Oost-Timor om die aan zijn
Indonesische collega Mochtar te geven.
Nederland behartigt de diplomatieke be
trekkingen van Lissabon in,Indonesië
dat de betrekkingen met Portugal na de
inlijving van Oost-Timor had verbroken.
Minister Mochtar verklaarde blij te zijn
dat zijn Nederlandse collega de kwestie-
Oost Timor aan de orde zal stellen. Hij
heeft niet eerder de gelegenheid gehad
om Van der Klaauw het Indonesische
standpunt uit te leggen „maar nu kan ik
ten aanzien van Oost-Timor met betere
feiten komen”.
Op de Internationale Conferentie in
Den Haag van het Comité Olympische
Spelen en Mensenrechten werd door ver
schillende ex-dissidenten gewezen op de
nijpende voedselsituatie in de Sowjet-
Unie, dóór de komende Spelen. Er worden
nu al voedselvoorraden opgeslagen om de
deelnemers en sporttoeristen te kunnen
voeden en de etalages in Moskou een blije
aanblik te bezorgen, maar dat gaat ten
koste van andere steden en de rest van het
land, waar allerlei etenswaren en goede
ren al niet meer verkrijgbaar zijn.
„Ik heb met bewondering en respect de
geest van verzoening opgemerkt in de
woorden en daden van de eerste minister
in de afgelopen weken en zijn duidelijke
vastbeslotenheid de eenheid van het land
en zijn economische kracht te handha
ven”, aldus Soames die voor de radio een
laatste toespraak hield voor zijn vertrek
vrijdag naar Groot-Brittannië. In de nacht
van donderdag op vrijdag om twaalf uur
precies, wordt het land officieel onafhan
kelijk van Londen.
Gisteren keerden nog 2600 leden van het
voormalige guerrillaleger van Nkomo (ZI-
PRA) vanuit Zambia terug naar Rhodesië.
Nkomo heeft nu in totaal elfduizend sol
daten op de verschillende verzamelpun
ten in het land. Moegabe heeft ruim 23.000
strijders van zijn leger (ZANLA) in de
verzamelkampen. Het proces van integra
tie van beide machten met de Zimbabwe-
se regeringstroepen verloopt tot nu toe
langzaam, zo wordt vernomen.
Het Hoge Commissariaat voor de
Vluchtelingen van de VN in Genève heeft
gisteren meegedeeld dat men ruim 110
miljoen dollar (220 miljoen gulden) nodig
heeft voor de ruim énén miljoen vluchte-
Volgens de traditie der sji’iten, moet de
dood van de twee jongeren worden gewro
ken door het vermoorden van de moorde
naar of een van diens gezinsleden.
Gisteren was het rustig in het betrokken
gebied, maar de situatie is nog steeds zeer
gespannen, vooral in de westelijke sector
bij de Hamrabrug, die door Nederlandse.
VN-militairen wordt bezet.
Leden van Haddads militie verklaarden
dat de Nederlanders raketten en artillerie
hebben aangevoerd. Zij dreigden met
maatregelen als hieraan niet een einde
wordt gemaakt. In verband met de ge
spannen situate zijn de Nederlandse troe
pen opnieuw in staat van opperste paraat
heid gebracht.
Intussen is een in Zuid-Libanon gestati
oneerd detachement van het Libanese le
ger ter beschikking gesteld van de VN-
vredesmacht. Dit heeft de opperbevelheb
ber van het Libanese leger, generaal Vic
tor Choury, gisteren meegedeeld.
Een Israëlische grenspatrouille heeft
gisteren een Egyptenaar doodgeschoten
die in het noorden van de Sinaï illegaal
Israel wilde binnengaan. Dit is van mili
taire zijde in Tel Aviv vernomen.
Israel heeft gisteren in de Veiligheids
raad van de Verenigde Naties gezegd dat
inmiddels alle Israëlische troepen uit
Zuid-Libanon zijn teruggetrokken. De Li
banese ambassadeur Ghassan Tueni zei
deze verklaring in twijfel te trekken. Het
debat in de Veiligheidsraad wordt van
avond voortgezet.
(Van onze redactie buitenland)
PEKING. De leider van de Italiaanse
communistische partij, Enrico Berlin
guer, is gisteren in Peking aangekomen
voor een bezoek van negen dagen. Hij
werd op het vliegveld van de Chinese
hoofdstad verwelkomd door de secreta-
ris-generaal van de Chinese communisti
sche partij, Hoe Jaobang. Deze zei desge
vraagd, dat Berlinguers bezoek niet mag
worden gezien als een teken van normali
sering van de betrekkingen tussen beide
partijen, „omdat die al normaal zijn”. De
Italiaanse partijleider sprak overigens
vlak voor zijn vertrek naar China wel van
een „volledige hervatting van de betrek
kingen” tussen beide partijen.
De Italiaanse en de Chinese communis
ten onderhielden in feite geen contacten
meer sinds het begin van de jaren zestig,
toen het conflict tussen Moskou en Peking
uitbrak. Berlinguer is de eerste leider van
een zogeheten eurocommunistische partij
die China bezoekt.
Volgens Brunner, die sprak bij een be
zoek aan de Westduitse fabrikant van
elektrische centrales Kraftwerk Union in
Mülheim, moeten de komende tien jaar in
de negen lidstaten van de EG minstens
veertien grote kerncentrales en 25 steen-
koolcentrales worden gebouwd. De Ge
meenschap zou dan 75 procent van de
energiebehoefte kunnen dekken met
kernenergie en steenkool.
