Orchestral Manoeuvres
Oergevoelens benadrukt
kan werkelijk boeien
in Die Bacchantinnen
Gezonde muzikaliteit
bij Caecilia Consort
Les Percussions
naar ons land
Over Dingen, Smaak en
een beetje ergenis
Topnamen op
ji. Pinkpop ’80
w
■k si
Guernica dit
J)»
najaar terug
naar Spanje
17
1980
WOENSDAG 23 APRIL
Nieuwe hoop voor electronica in de
Schlosstheater geeft geen visie op Euripides
Frisse aanpak van barokmuziek
Vormgevers tonen ontwerpen bij Felison
S
V.
NIEUWE KADETT
HUREN?
Bouwens Autoverhuur
„pop”
Je
KUNST
r 1
1
Bouwjaar 1979
27,50 per dag, inkl. 100 km
en verzekering
Excl. BTW en benzine
Langere huurtijd op aanvraag
Kampervest 23, Haarlem
Tel. 312638
,1
lil
In de Boekenweek heeft uw boekhandel
een gratis Boekenweekgeschenk voor u.
En dat is dit jaar „De verdachte Verheugt”
van Janwillem van de Wetering.
Een boek vol avontuur en Amsterdamse
humor met het politieduo Grijpstra en de
Gier. De verdwenen dame, het vermoorde
hondje, de heimelijke liefde van een bar
meisje: schakels die leiden tot een onver
wacht einde.
Als u bij de erkende boekhandel voor
ten minste 17,50 aan boeken koopt krijgt u
„De verdachte Verheugt” cadeau.
(Echter zolang de voorraad strekt.)
0ÜOQÜ
I3OI:I<I:NWI:I:K
Deze aanbieding geldt alleen tijdens de actie-
periode van 17 t/m 30 april.
ALMA POST
Minfune Tsuji
V
XL
i
Lamp en tafel, ontwerpen van de Vormgevers Associatie te zien bij Felison.
in
(ADVERTENTIE)
:et
in
it-
in
üu.. ’’W
(Van onze kunstredactie)
GELEEN. Het definitieve program
ma van de elfde editie van het openlucht
festival Pinkpop, dat op Pinkstermaan
dag 26 mei in het Burgemeester Damen-
sportpark te Geleen zal plaatsvinden,
omvat optredens van de Amerikaanse
hardrockgroep Van Halen, de Ameri
kaanse r b-formatie J. Geils Band, de
Briste new wavetoppers Joe Jackson en
The Jam en de ska-verrassing The Speci
als. Het spits van het programma wordt
afgebeten door de Newyorkse rocker
Garland Jeffreys en de Belgische caba
ret-rocker Raymond van het Groene-
woud.
Toegangskaarten van het festival gaan
vanaf 23 april in de voorverkoop a raison
van 27,50. VW-kantoren en andere be
spreekbureaus mogen voor reserverings-
kosten niet meer dan een gulden per kaart
berekenen. De totale voorverkoop bekoopt
veertigduizend plaatsen en dat maakt het
zeer waarschijnlijk dat het festival in kor
te tijd uitverkocht zal zijn.
Ook dit jaar zal de KRO Radio en Tv
weer opnamen maken van het festival.
Alle deelnemende artiesten, met uitzonde
ring van Van Halen hebben daartoe hun
medewerking toegezegd.
De groep verzorgt donderdagavond in
het Utrechtse Muziekcentrum Vreden-
burg een programma, dat twee Neder
landse premières omvat, te weten Aèra
van de Franse componist Francois Ber
nard MAche en de Pleiades van Iannis
Xenakis. Les Percussions spelen vrijdag
ih Eindhoven en zaterdag in Groningen in
plaats van laatstgenoemde stuk werken
van John Cage en Yoshihisa Taira.
De voorstelling is meer bijzonder dan
verhelderend. Over Euripides’ bedoeling
Voorstelling: Die Bachantinnen van Euripides. Gezelschap: Schlosstheater uit
Moers, West-Duitsland. Vertaling: Erich Fried. Regie: Hoik Freytag. Vormgeving:
Jörg Domenik. Met: Volker Lippmann, Beat Gahwiler, Werner Heinrichmöller,
Klaus Gamper, Gabriele Rolle, Beate Bauer, Marianne Dietz, Bettina Mucken-
haupt. Gezien op 22 april in de Rotterdamse Schouwburg.
met het stuk bestaan gissingen. Hij zou tot
het stuk geïnspireerd kunnen zijn doordat
hij toen hij het schreef in Macedonië leef
de, een half-Barbaars land waar de Dio-
hysus-cultus nog wildere vormen had dan
in Athene. Hij zou het ook geschreven
kunnen hebben als reactie op de Barbaar
se godjes die in het oorlogvoerend Athene
weer de kop opstaken (vergelijkbaar met
de Baghwan nu).
Aan een visie op Euripides en zijn tijd is
het Schlosstheater echter niet toegeko
men. Het lijkt of men überhaupt weinig
naar de tekst heeft gekeken, en zich vast
pinde op bepaalde oer-gevoelens. De ge
baren zijn tenminste van een algemene,
voor de hand liggende soort, en doen
denken aan voorstellingen die De Appel al
jaren geleden het zien (o.a. ook van de
Bacchanten).
Eén ding vond ik wel heel bijzonder, de
behandeling van de vrouwen in het stuk.
Naakt of in oranje overalls hebben ze
nergens het beperkt vrouwelijke dat Bac
chantes snel krijgen. Dat valt vooral op bij
Agave, die als ze haar zoon heeft gedood
niet de bedroefde moeder wordt. Gabriele
Rohe speelt haar als een treurig kind, en
dat past uitstekend, want de man die haar
op de moord opmerkzaam maakt is haar
vader. Vooral het moment vóór haar ont
nuchtering is prachtig: rechtop zit ze in
het waterbassin, nog geheel in haar roes,
kletsend tegen haar vader als een kind in
de badkuip. Mannen mochten altijd al
kind zijn, in deze voorstelling mogen de
vrouwen het eindelijk ook. Een vooruit
strevend accent op een verder wat achter
haalde voorstelling.
Dit heeft het Museum voor Moderne
Kunst in New York de Spaanse regering
dinsdag schriftelijk toegezegd. Op 30 sep
tember eindigt in het genoemde museum
een grote Picasso-tentoonstelling waar
voor werken uit de gehele wereld bijeen
worden gebracht.
VELSEN. Bestaat er zoiets als toeval? Er zijn heel wat levensbeschouwelijke
stromingen, waar binnen deze vraag keer op keer aanleiding is voor een avondje
vruchtbare discussie. Volgens de antroposofie bestaat het toeval in het geheel niet, de
samenhang der Dingen is totaal. „Dingen” is toevallig (sic!) ook de titel, waaronder
drie jonge ontwerpers, Hans Ebbing, Tom Haas en Paul Schudel, tezamen het buro
Vormgevers Associatie, hun werk exposeren bij Felison.
tieuzer de prietpraat er omheen: ,(Zig-zag
stoel. Deze stoel is vorm geworden verzet
tegen het dikke, weelderige meubel. We
gebruiken. De ritmiek is vaak terugge
bracht tot de eenvoud van een ritmebox,
zodat maatwisselingen nauwelijks voor
komen. Alle beweging en dynamiek moet
komen van de vocalen en daartegen afge
zet, een combinatie van toestinstrumenten
die elk afzonderlijk waarneembaar die
nen te zijn.
Veel van die nieuwe elektronische mu
ziek maakt een ontzielde, of bewust van
emoties ontdane indruk door de koelheid
van presentatie en compositie. Een zekere
afstandelijkheid lijkt daarbij ingebakken.
Bij Orchestral Manoeuvres, een Liver-
pools duo dat al jaren lang met elektroni
ca bezig is, lijken dergelijke terkortko-
mingen adequaat te zijn ondervangen. De
teksten van zanger-schrijver McCluskey
?n.
jer
tot
en
m-
n-
im
De dag na de opening begon Kees van
Kooten zich in de bescheurkalender het
volgende af te dromen: „Soms zou ik best
een Moderne Smaak willen hebben. Dat
lijkt mij namelijk reuze makkelijk en
enorm veel tijd schelen, als je uitsluitend
Moderne Dingen Mooi vindt. Je hebt dan
nomen door zijn plaatsvervanger, de uit
Japan afkomstige violiste Mifune Tsuji.
Een volkomen authentiek beeld kon men
zich dus niet van het ensemble vormen,
maar ik vraag me af of het nog beter had
kunnen spelen dan nu het geval was.
Er werd namelijk met zo’n verve, zo’n
kennis van zaken en zo’n gezonde muzika
liteit gespeeld dat het een genot was om te
horen. Dat bleek al direct- in de frisse
aanpak van muziek uit de barokperiode
(Intoduttione Teatrale opus 4 nr. 5 van
Locatelli en Concerto nr. 4 in A groot van
Vivaldi) waar de muziek voor zichzelf
sprak, niet gedwongen in welk opgelegd
keurslijf ook. En ook het in aard en wezen
helemaal op deze barokmuziek aanslui
tende Vioolconcert in G groot (Hoboken
Vila: 4) van Haydn was precies wat het
zijn moest. Licht en elegant van beweging
met een toch steeds zingende muzikale
lijn. De soliste (Mifune Tsuji) ontpopte
zich als een indrukwekkend violiste met
soepele techniek, een steeds zuivere into
natie en een feilloos gevoel voor het aan
brengen van klankkleuren.
Maar ook in de romantische muziek na
de pauze kon het ensemble zich opperbest
vinden. Een van de verrukkelijke jeugd-
symfonieën van Mendelssohn (in dit geval
de tiende) kwam in al zijn glanzende facet
ten tot uitdrukking. De serenade voor
strijkorkest opus 20 van Edward Elgar
had precies die welige klankkleur die zo
analoog is met de ronde, glooiende lijnen
van het Engelse landschap en de twee
walsen opus 54 van Dvorak waren één en
al gratie. Dit alles in naadloos verlopende
samenhang, stijlvol en gaaf.
GEMMA COEBERGH
MADRID (DPA). Het beroemde
schilderij Guernica van de Spaanse schil
der Pablo Picasso zal op 30 september
met 57 voorbereidende schetsen en twee
studies in olieverf van New York naar
Spanje worden overgebracht.
dolle Bachantes optreden, bij het vrouwe
lijk publiek zijn gesitueerd, soms zelfs van
de mannenhelft gescheiden door gaas
doek. Daar bevinden zich bovendien aard
se zaken als een bassin met water en
modder, waarin de vrouwen zich wen
telen.
HAARLEM. In het puntgaaf uitgevoerde en uitgebreid opgezette programma
boekje dat bij het optreden van het Caecilia Consort te verkrijgen was stond van alles,
tot en met levensbeschrijvingen en foto’s van alle ensembleleden. Er stond alleen geen
woord in over het Caecilia Consort zelf, terwijl daar toch ook wel wat wetenswaar-
digs over zou zijn te vertellen. Al was het alleen al om te weten sinds wanneer het
ensemble bestaat, door wiens initiatieven het is ontstaan, waarom zij deze naam
hebben gekozen, of ze zich op bepaalde stijlperioden uit de muziek richten, waar ze
zoal gespeeld hebben, enzovoorts.
J
gratuite beweringen, waar de begelei- brug moet komen. Op zich ook weer niets
op tegen, natuurlijk. Ik voorspel zelfs dat
de theedoek-hangertjes van het drietal,
eenmaal in produktie genomen, in een
(Van onze kunstredactie)
UTRECHT. Voor het eerst sinds 1974
komt de Franse avant-garde slagwerk-
groep Les Percussions de Strasbourg
naar ons land voor enkele concerten. Het
zeskoppige ensemble, dat in 1961 werd
opgericht op instigatie van Pierre Boulez
en leden van het Philharmonisch Orkest
van Straatsburg en het Symfonie Orkest
van de Franse omroep omvat, was het
eerste westerse ensemble dat zich conse
quent met het spelen van muziek voor
Slaginstrumenten bezighield en zo een
belangrijke bijdrage in de ontwikkeling
van het specifiek componeren voor dat
instrumentarium betekende.
Concert: Orchestral Manoeuvres in
the dark. In Paradiso; onderdeel van
korte Nederlandse toemee. Bezetting:
Andy McCluskey (zang, basgitaar en
toetsen), Paul Humphreys (toetsen,
synthesizer, taperecorder en koorzan
ger) plus sessiemusici.
Amsterdam, 22 april 1980.
I
Concert dooor het Caecillia Con
sort: Mifune Tsuji, Ldsló Tucsni, Nico
Brandon, Mary de Ligt, Kees Bandel,
Lauri Bos, Peter Hoogeveen (viool),
Zoltdn Benydcs en. Jouke van der
Leest (altviool), Tadashi Tanaka en
Max Werner (cello) en A. M. van der
Klaauw (contrabas). Soliste: Mifune
Tsuji. Programma: Locatelli, Vivaldi,
Haydn, Mendelssohn, Elgar, Dvorak.
Tuinzaal Haarlems Concertgebouw,
22 april 1980.
kersgroepen benut, zonder dat nieuwe ge
luiden of toepassingen zijn ontdekt. Ook
typische synthesizergroepen van veelal
Duitse komaf we noemen Klaus Schul
ze, Kraftwerk en Tangerine Dream
bleven steken in hol gegoochel of preten
tieus muzikaal gemediteer.
De nieuwe Britse groepen maar laten
we ook niet klakkeloos voorbijgaan aan
de Amsterdamse Minny Pops, die buiten
onze grenzen veel lof krijgen toegezwaaid
hanteren een minimum aan presentatie
en een maximum aan klanken; je zou ook
het Engelstalige begrip Sounds kunnen
het geding. Waarom moet ik mij zo storen
aan L
dende folder vol mee staat? Ik zal u eens
een voorbeeld gevent „Hoe rijker we wor
den des te lelijker alles wordt.” Inder-
daad, sinds mijn fiets gestolen is, smaakt grote behoefte zullen gaan voorzien. Maar
is een expositie bij Felison de aangewezen
weg om de industrie te benaderen? Nee.
De ontwerpers dienen zich met hun ont
werpen te bestemder plaatse te vervoe-
kiezen omdat je bijna Alles Even Mooi
vindt. Ik echter, verstoken van het gering
ste greintje Moderne Smaak, kan niet
kiezen omdat in mijn ogen bijna Alles
Even Lelijk is”. Vervolgens doet Koot een
vreselijke ontdekking: „Zou het sops we
zen dat ik geen slechte of ouderwetse
smaak heb, maar helemèal geen smaak.
Dat zou me wat moois wezen, want ik ben
nu natuurlijk al veel te oud om me er nog
eentje aan te leren. Maar ik ga niks force
ren; liever géén Smaak dan een Moderne
Smaak!”
Is het nog wel toeval te noemen dat
uitgerekend ik door de krant naar
Beeckestijn word gestuurd om het werk
van deze drie „Fundamentalisten” uit de
design-hoek te beoordelen? Nee, hier zijn willen hun werk graag onder de aandacht
waarschijnlijk hogere, boze machten in brengen van de Nederlandse Industrie,
het geding. Waarom moet ik mij zo storen ^ie vervolgens met opdrachten over de
In feit zijn de ontwikkelingen sinds hal
verwege de jaren zeventig zo ongelooflijk
groot en zo gevarieerd dat er geen verge
lijkbare periode in de geschiedenis van de
lichte muziek aan te wijzen is waarin juist
zoveel „gebeurde”. Enkele, op zich aan
vechtbare termen zijn voldoende om even
globaal aan te duiden, waarop we doelen:
de punkexplosie van 1977, de ontwikke
ling van de new wave, cold wave en no
wave, de nang naar doowopmuziek en de
rock uit de jaren zestig, enzovoort.
I Vrij nieuw en nog onbepaald is de op
komst van jonge formaties, die feitelijk
breken met de geschiedenis van op rock
geïnspireerde muziek en met een nieuw
instrumentarium, dat een overmacht aan
elektronische instrumenten bevat, trach
ten nieuwe wegen en vormen te vinden,
die eigenlijk nauwelijks nóg onder de
noemt popmuziek zijn te vatten. Vreemd
genoeg geven opnieuw Britse muzikanten
daarbij de toon aan. Namen als Human
League, Joy Division, Cabaret Voltaire,
etc. raken al enigszins ingeburgerd.
In het verleden zijn er ook voldoende
pogingen geweest om elektronica te inte
greren. Vaak leidde dat tot bombastische
klanktaal. In veel symfonische rockbands
worden synthesizers als eigentijdse strij- ademen tegen een koel geluidsdecor span
ning uit; ze gaan over zijn emoties en
hebben niets van de mystieke taal van een
over het paard getilde muzikant als Gary
Numan, die ook al in oude fouten vervalt.
Bovendien is de muziek van Orchestral
Manoeuvres boeiend en pulserend genoeg
om als swingende dansmuziek getuige
songs als Electricity en Dancing te
kunnen worden aangemerkt. Bombast
blijft verre van McCluskey en Humphries
afstaan; en zoiets is bemoedigend voor de
waarde van eigentijdse ontwikkelingen.
JOHN OOMKES
AMSTERDAM. Je kent „ze” vast wel. Het zijn vaak nog jonge mensen, maar hun
dunk van de huidige ontwikkelingen in rock- en popmuziek is gering. 'Zonder
überhaupt op de hoogte te zijn van de actualiteit zetten zij voor de zoveelste keer een
oude Supertramp-elpee op, worden er enkele scherpe woorden aan The Ramones
gewijd en mijmeren zij verder in hun voorkeur voor het verleden. Niets ten nadele van
wie dan ook gesproken. Een ieder zijn meug natuurlijk, maar dat er „niets” zou
gebeuren is een grote onwaarheid.
sterk ruimtelijke vorm. Een minimum
aan vorm maar eeri maximum aan ex
pressie en komfort.” Hoeft het nog nader
betoog dat de armleuningen het veld heb
ben moeten ruimen, teneinde „de vorm te
minimaliseren”? Ik voor mij laat deze zig-
zag-roemer graag even aan me voorbij
gaan, en ga zo aanstonds, na het tikken,
nog een stukje lezen in mijn 'gebloemde
crapaud. Weet u, wat volgens onze drie
vrienden ook héél verderfelijk is? Als iets
lijkt op wat anders. Dat de vorm als het
ware wordt „toegevoegd” aan het pro-
dukt, om het beter verkoopbaar te maken.
„Zakradio's gaan lijken op scheerappa-
raten, TV-toestellen zien eruit als 17de
eeuws meubilair, of we hebben te maken
met de onzinnige army-look. Het be
staansrecht van deze dingen wordt ont
leend aan de verkoopcijfers”Zal ik u
eens een geheimpje verklappen? Ik heb
eens voor de luttele somma van Hfl. 21,95
een klein radiootje gekocht. En weet u wat
ik nog elke keer voel, als er weer iemand
tegen me zegt „God, wat. een leuk foto-
toestelletje heb je daar”? Ik voel me dan
als een kind zo gelukkig! maar dit is dus
geheel en al verkeerd, want de dingen
mogen niet anders lijken dan ze zijn.
Tenzij...
ROTTERDAM. Bij Die Bachantin-
fien van het Schlosstheater uit Moers
(West-Duitsland) zitten de mannen uit
het publiek in afzonderlijke hokjes, afge
sloten door een halve deur waar ze
merheen moeten hangen om de voorstel
ling te volgen, als paarden over de stal
deur. De hokjes vormen de twee lange en
(ne korte zijde van een sluisvormige
ruimte. De resterende korte zijde heeft
een tribune, waarop het vrouwelijk pu
bliek zit, op smalle banken bij elkaar.
Zo’n scheiding heeft op mij een twee
slachtige uitwerking. Ik vind de mannen
zielig en contactarm, de vrouwen sociaal
en knus. Maar ik vind ook dat de mannen
bevoordeeld zijn in hun eenpersoonsver-
blijven, als loges, terwijl de vrouwen als
vee op elkaar gepakt worden.
'Eenzelfde tweeslachtigheid is terug te
vinden in de voorstelling, die lange tijd
Wankelt tussen de goede en de slechte
kanten van de Dionysus-verering (Euripi
des geeft dan ook aan): Is het beter een
vrije Bachante te zijn zoals Agave, of is
het verstandiger verzet te bieden tegen
Bacchus, zoals Theseus doet? De traditio
nele rink van het eerste met „vrouwelijk”,
het tweede met „mannelijk” wordt aange
dikt doordat de koorscènes, waarin de
P
verse spinazie mij beter. Maar de heren
ontwerpers hebben aan mij een hele
kwaaie, te allen tijde bereid hen een koek
je van eigen deeg te presenteren. Daar
gaat-ie: Hoe lelijker de stoel^ des te preten- gen stuur mijn artikeltjes toch ook
- - rechtstreeks naar de krant, en niet eerst
naar het Letterkundig Museum?
ARTHUR BELMON
hebben gezocht naar een^ uitgesproken (p)e expositie in het Noorderkoetshuis
van Beeckestijn, Rijksweg 136, Velsen,
duurt nog tot 27 april. Geopend 14-17
uur).
Ik kan de lezer van deze kolommen dan
ook niets anders meedelen dat dat het
Caecilia Consort bestaat uit 13 bespelers
van strijkinstrumenten (acht violen, twee
altviolen, twee celli en een contrabas), dat
het werkt onder auspiciën van Impresari
aat Wolf uit Leusden en dat het (samen
met het Dubinsky pianokwartet en het
Gaudeamus strijkkwartet) is ingepro
grammeerd in een serie concerten.
Maar van het Caecilia Consort zullen we
zeker meer horen, want het is zonder meer
een uitstekend ensemble. Hierbij zij opge
merkt dat concertmeester Maurits Bos
man door ziekte dinsdagavond niet aan
wezig kon zijn en dat zijn rol werd overge-
Tenzij de Vormgevers Associatie anders
beslist. Als het er om gaat een wandklok te
laten lijken op een object van Von Grave-
nitz, zijn de heren graag bereid het met
hun werkfilosofïe op een akkoordje te
gooien. En lijkt een stofzuiger nog wel op
zichzelf, als men hém plaatst in de exposi-
hooguit het probleem datje moeilijk kunt tieruimte van Felison? Nee, dan lijkt het
gej3ruiitsvoorwerp ineens op KUNST.
Mag toegepaste kunst dan niet in het
museum worden tentoongesteld, zult u
zich afvragen. Van mij wel. Als een stoel
illustratief is voor het vorm- en stijlinzicht
in een bepaalde periode, is er geen enkele
reden deze niet te exposeren. Om een
voorbeeld niet te ver van huis te halen: In
het Stedelijk Museum plaatst men nog wel
eens de stoel van Rietveld in het midden
van de zaal. Deze stoel blijkt dan een
verhelderende aanvulling te geven op het
werk van Piet Mondriaan aan de wand.
De tentoonstelling, die de Vormgevers
Associatie het bestuur van Felison echter
in de maag heeft gesplitst, dient een ge
heel ander doel. De drie jonge ontwerpers
(ADVERTENTIE)
Spannend cadeau
in de Boekenweek.
- ‘U
