Dublin doet beroep op Carter
Japan helpt Mexico
in ruil voor olie
Pragmatici
in nieuwe
Cubanen mogen
per boot weg
gehuurd zijn door de Cubaanse gemeen-
Chinese top
Regering dreigt met sluiting scholen
Olieramp in
rivier de Po
i
Tokio gebruikt nu olievoorraad
Elite-onderdeel
bewind Liberia
Geen chemische
presidentschap
Dodental brand
tehuis gestegen
1
Autonomiegesprek
begint 30 april
Executie van 13
oud-ministers
leger Zimbabwe
nu ontbonden
Chemische wolk
boven New York
OPEC-bijeenkomst
in Saoedi-Arabië
Griekse premier
nu kandidaat
Overleg Gromiko
met Fransen over
inval Afghanistan
wapens uit VS
in Afghanistan
2
3
WOENSDAG 23
APRIL
1980
BINNEN- EN BUITENLAND
ille
ort
ing
Tie
ijs
rijs
imi-
een
gas-
nds
rele
en
md,
ize
ing
ring
de
laag
of
ain-
gië-
ant-
?ing
ids-
be-
(Van onze redactie buitenland)
KAAPSTAD-JOHANNES
BURG. De Zuidafrikaanse
oproerpolitie heeft gisteren
met geweld een eind gemaakt
aan een demonstratie van
■8.000 scholieren in Kaapstad.
De jonge kleurlingen, die pro
testeerden tegen de achterstel
ling in het onderwijs ten op
zichte van de blanke kinderen,
werden met traangas uit
eengejaagd. Het was voor het
eerst sinds het begin van de
acties van de scholieren vorige
week dat het tot een treffen
kwam met de politie.
Scholieren Z-Afrika
met politie
slaags
Een van de boten met Cubaanse vluchtelingen verlaat de haven Mariel op weg naar Key West in Florida.
EG veroordeelt
moord op Ieren
communisme:
en
t en
efe-
die
van
slijk
zich
raat
aar-
De onrust onder de scholieren van ge
mengd ras begon vorige week op scholen
in de Kaapprovincie, waar het merendeel
van de Zuidafrikaanse kleurlingen woont.
De afgelopen dagen breidde de actie zich
steeds verder uit. Gisteren weigerden ook
kleurlingscholieren in Transvaal en Oran-
jevrij staat naar school te gaan. De scholie
ren deelden pamfletten uit waarin staat
dat de Zuidafrikaanse regering voor elke
blanke student drie keer zoveel geld uit
geeft als voor een kleurling- of zwarte
ma zouden gisteren al 300 asielzoekende
Cubanen zijn vertrokken met boten, die
De Zuidafrikaanse regering heeft intus
sen gedreigd, alle scholen voor kinderen
van gemengd ras te sluiten, als deze week
niet een einde komt aan de boycot van de
lessen op school. Aan die boycot doen
volgens de Zuidafrikaanse minister voor
Kleurlingenzaken Steyn 20.000 leerlingen
mee, maar Zuidafrikaanse kranten spre
ken van ruim 100.000 leerlingen.
sse-
sex-
de
ren.
teur
gis-
ring
De
t de
eld-
itie,
eld-
.trie
van
•rie-
ika-
Sta-
van
ens
oen
Wa-
!UW
zal
itel-
j be
ing
de
kte
□tie
bo-
ige-
ge-
>ge-
de
lor
ken
ing
der
ers,
eeft
dad
i de
983
:eu-
vijs
ens
ster
llen
um
te
binnenkomst van Cubanen via deze zee
weg overigens illegaal. De weg over zee is
belangrijk sinds Cuba eind vorige week
een eind maakte aan de luchtbrug tussen
Havanna en Costa Rica waarmee 732 van
de naar schatting tienduizend Cubanen,
die verblijven op het terrein van de Peru
aanse ambassade in Havanna, naar het
buitenland zijn vertrokken. Overleg over
deze kwestie duurt nog voort.
PEKING. In de Chinese
hoofdstad Peking vormt zich een
nieuwe regeringstop. De benoe
ming afgelopen woensdag van de
61-jarige Zhao Ziyang en de drie
jaar oudere Wan Li tot vice-pre
miers is in dit verband wel de
belangrijkste beslissing van de
afgelopen drie jaar.
dat ds Russische troepen uit Afghanis
tan worden teruggetrokken.
Gromiko zal in Parijs bok praten
over de voorbereiding van de confe
rentie in Madrid waar in november
wordt gesproken over ontspanning en
veiligheid in de wereld. Frankwijk wil
na ’’Madrid” een Europese ontwape
ningsconferentie die zich zal beperken
tot conventionele bewapening. De lan
den van het Warschau Pact willen ech
ter ook de kernbewapening in een der
gelijke conferentie behandelen.
DIJON (AP). Het dodental als gevolg
van een aangestoken brand, die gisteren
een bejaardentehuis verwoestte in het
Frans stadje Saint-Jean-de-Losne nabij
Dijon, is gestegen tot 21. Dat hebben de
plaatselijke autoriteiten meegedeeld. De
slachtoffers zijn 14 vrouwen en 7 mannen.
Niet 21 maar 17 bejaarden hebben rook
vergiftiging opgelopen. Tien van hen zijn
er ernstig aan toe.
van de Veiligheidsraad ten aanzien van
Zuid-Libanon te steunen.
Intussen heeft de Ierse regering presi
dent Carter van de VS gevraagd, een
beroep te doen op Israel, de steun aan de
christen-militie van Haddad te staken. De
Ieren hebben verder gevraagd om een
conferentie van alle landen die in het
kader van de VN troepen hebben in Zuid-
Libanon. Nederland heeft intussen ver
klaard aah een dergelijke conferentie te
willen meewerken. Overigens zijn giste
ren vier Ierse detachementen aan de
grens van Haddads enclave vervangen
door Noorse troepen. In totaal gaat het om
80 man.
Een woordvoerder van het Israëlische
kabinet zei gisteren, dat Israel Haddad zal
vragen, de aanvallen op de VN-troepen te
staken.
De Veiligheidsraad van de VN is het nog
niet eens over een ontwerpresolutie van
Tunesië waarin de jongste Israëlische
aanvallen op doelen in Zuid-Libanon
scherp worden veroordeeld.
Op verzoek van de PvdA-fractie zal de
Tweede Kamer morgen praten met de
bewindslieden van Defensie en Buiten
landse Zaken over de situatie in Zuid-
Libanon.
ATHENE. De 73-jarige Griekse pre
mier Karamanlis heeft zich definitief kan
didaat gesteld voor de presidentsverkie
zingen. Zijn partij Nieuwe Democratie
koos de bewindsman gisteren unaniem tot
kandidaat.
Het Griekse parlement is vandaag be
gonnen met het kiezen van een nieuwe
president. In de eerste stemmingsronde
heeft een kandidaat de steun van twee
honderd van de driehonderd afgevaardig
den nodig. Het lijkt onwaarschijnlijk dat
Karamanlis al in de eerste ronde wordt
gekozen omdat zijn partij slechts 174 ze
tels bezet.
Ook in de tweede stemmingsronde zijn
voor een kandidaat tweehonderd stem
men nodig, terwijl het aantal benodigde
stemmen in de derde ronde 180 bedraagt.
Overigens zijn er nog geen tekenen die
erop wijzen dat ook de zwarte scholieren
zich zullen aansluiten bij de boycot. In
1976 was het juist deze groep die de grote
protestbeweging in Soweto op gang
bracht tegen de invoering van het Afri
kaans op scholen.
(Van onze redactie buitenland)
LUXEMBURG—DEN HAAG—JERUZALEM. De EG-ministers van Bui
tenlandse Zaken hebben gisteren op hun vergadering in Luxemburg de
moord op twee Ierse VN-soldaten in Zuid-Libanon veroordeeld. Die moord
was, naar wordt aangenomen, het werk van de christen-militie van majoor
Haddad.
Alle partijen die bij de kwestie Zuid-
Libanon zijn betrokken worden in de EG-
verklaring opgeroepen, de maatregelen
KEY WEST (UPI). Cubanen die hun
land per boot willen verlaten, kunnen dat
onbelemmerd doen. Dat heeft radio Ha
vanna gisteren in een uitzending bekend
gemaakt. In de uitzending werd het zen
den van schepen vanuit het nabij gelegen
Florida aangemoedigd. Volgens het Cu- ou
baanse communistische partijblad Gran- schap in de Verenigde Staten. Een woord
voerder van het ministerie van Buiten
landse Zaken in Washington noemde de
(Van onze redactie buitenland)
NEW YORK7BRUSSEL. De Ameri
kaanse vertegenwoordiger in het comité
van de Verenigde Naties voor ontwape
ning, Charles Flowerree, heeft gisteren
categorisch tegengesproken dat de Ver
enigde Staten ooit chemische wapens heb
ben geleverd aan een van de partijen in
het Afghaanse conflict. De Afghaanse re
gering had de VS hiervan beschuldigd.
Flowerree zei gisteren voorstander te
zijn van een internationaal onafhankelijk
onderzoek naar het eventuele gebruik van
chemische wapens in Afghanistan of el
ders in Zuidoost-Azië.
De Amerikaan verklaarde dat het re
giem in Kaboel de Amerikanen had be
schuldigd om de aandacht af te leiden van
het gebruik van chemische wapens tegen
het „weerloze Afghaanse volk” door de
Russische militairen die Afghanistan be-
SALISBURY (DPA/AFP/UPI). Het
elite-onderdeel van het Zimbabwese leger
dat gericht was op bestrijding van de
guerrillalegers, de Zealous Scouts, is gis
teren opgeheven. Dit legeronderdeel is er
meermalen van beschuldigd gruweldaden
te hebben begaan om die vervolgens in de
schoenen van de zwarte guerrillastrijders
te schuiven.
Gisteravond kondigde premier Moega-
be in een televisietoespraak strenge maat
regelen aan tegen politiek geweld. Dezelf
de avond nog werden twee mensen dood
geschoten bij een begrafenis van aanhan
gers van Moegabe die eerder het slachtof
fer waren geworden van politiek geweld.
De nieuwe minister van Buitenlandse
Zaken in Zimbabwe, Moezenda, heeft gis
teren voor de radio verklaard dat zijn
land vriendschappelijke betrekkingen wil
onderhouden met de niet-gebonden lan
den en zich niet tot „vriend van een be
paald blok zal laten maken als de betrek
kingen met andere landen daaronder
lijden.”
(Van onze redactie buitenland)
JERUZALEM, CAIRO. De
marathononderhandelingen tussen Egyp
te en Israel over Palestijnse autonomie
voor de westelijke Jordaanoever en de
Gazastrook beginnen volgende week
woensdag, in het Israëlische Herzlija. La
ter zullen de onderhandelingen worden
voortgezet op Egyptisch grondgebied. Dit
is officieel bekendgemaakt in Jeruzalem
en Cairo. Volgens de akkoorden van
Camp David moeten de onderhandelin
gen uiterlijk 26 mei zijn afgerond.
een
(Van onze redactie buitenland)
TOKIO. Japan wil Mexico helpen bij de opbouw van de industrie in ruil
voor meer olie. Gisteren besloot het Japanse kabinet de nationale olievoor-
raaden, toereikend voor 95 dagen, aan te spreken.
Deze stappen zijn genomen omdat
maandag de levering van olie door Iran
aan Japan is stopgezet na een conflict
over een door Teheran gewenste prijsver
hoging van 2,5 dollar per vat (ruim vijf
gulden per 159 liter). Zowel de Japanse
olie-importeurs als de oliemaatschappijen
Shell en BP gingen hiermee niet akkoord,
op aanraden van de regering in Tokio.
Iran vatte dit op als een steun aan de
Amerikaanse boycotmaatregelen en zette
daarom de olielevering, die tussen tien en
dertien procent van de Japanse import
uitmaakte, stop.
Mexico levert Japan sinds kort 25.000
vaten per dag, veel minder dan de 520.000
vaten per dag die Iran leverde. In oktober
breidt Mexico de olie-export naaf Japan
uit tot 100.000 vaten per dag en in politieke
■kringen is vernomen, dat Japan door be
loftes te doen op economisch gebied
300.00 vaten per dag van Mexico zou wil
len kopen. Tokio zou onder meer bereid
zijn twee miljard gulden te investeren in
de Mexicaanse staatsindustrie.
Directeur Lantzke van het Internatio
naal Energie Agentschap (IEA) heeft gis
teren gezegd, dat geen haast is geboden
bij een beslissing over extra levering van
olie aan Japan nu Iran de kraan heeft
dichtgedraaid. De IEA kan indien de oliè-
import van een van de lidstaten voor
langere tijd met meer dan zeven procent
terugvalt, hetgeen in de Japanse situatie
mogelijk is, besluiten dat andere landen
een kleine hoeveelheid minder olie krij
gen teneinde het getroffen land extra van
olie te kunnen voorzien. Het laatste land
dat om een dergeljke IEA-hulp vroeg was
Zweden begin vorig jaar, dat plotseling
tien procent minder olie kreeg. Het ener-
giebureau besloot toen niet bij te sprin
gen, ómdat de vermindering slechts tijde
lijk was.
Overigens heeft de olieminister van de
Verenigde Arabisch Emiraten, Oteiba,
verklaard dat zijn land bereid is Japan
extra olie te leveren, nu de Iraanse leve
ranties zijn stopgezet. Ook West-Duits-
land en de rest vanEuropa kan hierop
rekenen, als daar bijvoorbeeld door het
afkondigen van sancties tegen Iran, de
olie-import vanuit het land zou wegvallen.
Vorig jaar produceerden de emiraten 89
miljoen ton olie, ofwel 2,7 procent van de
totale wereldproduktie.
(Van onze redactie buitenland)
MONROVIA. Dertien oud-ministers
en andere functionarissen van het afge
zette bewind van Liberia zijn gisteren
geëxecuteerd. Onder de doodgeschoten
mensen bevond zich ook de broer van
voormalig president William Tolbert. Het
staatshoofd kwam bij de staatsgreep van.
12 april om het leven.
De dertien mannen werden terechtge
steld nadat ze schuldig waren bevonden
aan hoogverraad, corruptie en grove
schending van de mensenrechten.
Tijdens de openbare rechtzittingen van
een militaire rechtbank kregen de be
klaagden geen verdedigers toegewezen.
Ook mochten zij geen bijzonderheden we
ten over de aanklachten die tegen hen
waren ingediend.
Het nieuwe staatshoofd, Samuel Doe,
heeft verklaard dat Liberia een burgerre
gering zal krijgen en dat er verkiezingen
zullen worden uitgeschreven „wanneer de
zaak gekalmeerd is”. Nog 92 functiona
rissen uit de afgezette regering wachten
op hun berechting.
CARACAS, KOEWEIT (Reuter). De
olieministers van de OPEC, de organisatie
van olieproducerende landen, komen op 7
mei in de stad Taif in Saoedi-Arabië bij
een om de plannende bespreken, die voor
zien in een aanpassing van de olieprijzen
om het kwartaal en een stabilisering van
de totale olieproduktie voor vijf jaar.
De aanpassing van de prijzen zou ge
beuren aan de hand van de waarde van
een aantal valuta’s, opdat niet alleen de
koers van de ollar de waarde van de olie
uitmaakt. De Iraakse olieminister Abdoel-
Karim zei gisteren dat er binnen de OPEC
steeds meer stemmen opgaan voor en
uniform prijsbeleid. Verder zou de orga
nisatie de totale produktie op 32 miljoen
vaten per dag willen brengen en daarop
houden tot 1985. Naar schatting zullen de
westerse landen in dat jaar 35 miljoen
vaten van OPEC-landen vragen.
De politieke oppositie in Zuid-Afrika
heeft de regering gewaarschuwd voor het
gevaar van een herhaling van de onlusten
in 1976 in Soweto, de zwarte voorstad von
Johannesburg, waarbij zeshonderd doden
vielen.
scholier. Geprotesteerd wordt tegen het
gebrek aan fondsen voor onderwijs aan
jonge kleurlingen, waardoor een ernstig
tekort aan leerkrachten en leermiddelen
bestaat. In de pamfletten wordt verder
geprotesteerd tegen het Verplichte onder
wijs in het Afrikaans.
Zij heeft de tot dusverre bij geruch
te aangekondigde terugtrekking van
de 75-jarige Deng Xiaoping uit het
dagelijkse regeringswerk in de ko
mende maanden zeker gemaakt. Te
vens zet zich de „generatiewisseling”
in de leiding voort. Zhao Ziyang en
Wan Li gelden als pragmatici, die
weinig gemeen hebben met de intus
sen vergrijsde dogmatici uit de tijd
van Mao. Zij hebben bovendien naar
Chinese opvatting de beste leeftijd
voor de politiek.
Deng zal naar de mening van waar
nemers in Peking tijdens de voor
augustus aangekondigde bijeen
komst van het Nationale Volkscon
gres zijn aftreden als eerste plaats
vervangend premier bekendmaken.
Zijn opvolger zal vermoedelijk Zhao
Ziyang heten. Deng zal zich een func
tie als „adviseur” van de regering of
een eretitel laten geven om formeel
nog wel in’ het regeringsapparaat te
zitten maar tevens ontheven te zijn
van de beslommeringen van alle dag.
Zijn invloed en macht worden daar
door geenszins kleiner.
De twee nieuwe vice-premiers zijn
in het kielzog van Deng omhoogge-
kommen. Zhao Ziyang werd door
Deng al geruime tijd als opvolger
uitgekozen en geïnstrueerd. In 1975
werd Zhao Ziyang hoofd van de pro
vincie Sichuan. Vijf maanden gele
den werd hij volledig lid van het
Politburo, het Pekingse centrum van
macht. Eind februari werd hij in het
permanente comité van het Politburo
gekozen.
Wan Li, die in de jaren dertig in
Frankrijk heeft gestudeerd, was tot
dusverre hoofd van de Oostchinese
provincie Anhui. Als vice-burgemeps-
ter van Peking was hij verantwoorde
lijk voor de bouw van dé grote rege
ringsgebouwen en de beroemde grote
hal van het volk. Tijdens de politieke
troebelen van de culturele revolutie
werden Zhao Ziyang zowel als Wan
Li door de toenmalige leiding in Pe
king bekritiseerd en uit alle ambten
gezet. In 1971, vier jaar later, doken
zij weer pp nieuwe posten op. Sinds
dien voert hun weg in Peking steil
naar boven.
Zhao Ziyang heeft alle kans om
uiteindelijk Hua Guofeng op de post
van regeringsleider op te volgen.
Waarnemers achten dit reeds moge
lijk volgend jaar, wanneer een nieu
we Volkscongres wordt gevormd.
Hua Guofeng zou zich dan op aan
dringen van zijn critici kunnen be
perken tot de functie van partijleider.
Het vorige week eveneens bekendge
maakte besluit van de leiding in Pe
king om de beide „ultralinkse” func
tionarissen Ji Dengkui en Chen Xili-
an als vice-premiers de woestijn in te
sturen, werd reeds geruime tijd ver
wacht. Beiden hadden in februari
hun posten in het centrale comité van
de partij verloren, samen met de
vroegere chef van de lijfwacht van
Mao, Wang Donxing. Waarnemers
achten de afzetting van de drie een
maatregel om de topleiding in Peking
te zuiveren van sympathisanten van
de zogenaamde „bende van vier” en
de Deng-fractië te versterken.
Zhao Ziying is een economische
vernieuwer, die zich er niet voor heeft
gegeneerd ideeën van het kapitalisti
sche Westeii ovër te nemen om de
produktie op te voeren en zijn land
aan te passen aan de eisen van de
twintigste eeuw. Met gebruikmaking
van een aantal westerse methoden
hielp Zhao de failliete provincie Si
chuan weer solvabel maken en zijn
welslagen in deze grootste provincie
van China was de directe aanleiding
voor de promotie van deze 61-jarige
socialist naar de topleiding van het
land. Zhao’s snelle opgang wordt
door diplomaten in de Chinese hoofd
stad gezien als het voornaamste on
derdeel van het plan van Deng om
medestanders van diens pragmati
sche beleid ook na zijn terugtrekking,
aan de macht te houden om te voor
komen dat China weer terugvalt in
een maoïstische „revolutionare” peri
ode, die de economische ontwikke
ling weer zou kunnen omkeren.
Kortelings zei Zhao, dat de Chinese
communisten kritiek hebben op het
Russische systeem vanwege de zware
afhankelijkheid van gecentraliseerde
staatsplannen en produktiequota.
„De greep van de staat is te sterk en
dit betekent geen stimulans voor het
enthousiasme”, zo zei Zhao.
Zhao heeft bedrijfsbeheer gestu
deerd in Joego-Slavië, Hongarije en
in Westeuropese landen, heeft hon
derd bedrijven toestemming gegeven
om een deel van de winst te behouden
voor investering, en voor uitbreiding
van het bedrijf. Zij mogen ook hogere
bonussen betalen aan de werknemers
en achterblijvers ontslaan, een revo
lutionair idee in een communistisch
land.
Zhao zei vorig jaar dat China zou
moeten vasthouden aan twee uit
gangspunten voor
staatseigendom van de produktie-
middelen en loon naar prestatie. Alle
mogelijke middelen kunnen naar zijn
oordeel worden aangegrepen en alle
belemmeringen dienen te worden
weggenoemen om de produktie te be
vorderen.
(Van onze redactie buitenland)
PARIJS. De Russische minister
Gromiko van Buitenlandse Zaken is
vandaag in Parijs tweedaagse bespre
kingen begonnen met zijn collega Pon-
cet en de Franse president Giscard
d’Estaing. De Russische inval in Af
ghanistan zal tijdens het overleg in de
Franse hoofdstad Parijs centraal
staan.
Op 17 april beschuldigde Poncet in
het Franse parlement de Russen ervan
door hun actie in Afghanistan „Het
evenwicht en veiligheid in dat deel van
de wereld” in gevaar te hebben ge
bracht.
Volgens de bewindsman was hier
mee „een slag toegebracht aan de be
trekkingen en de grondslagen waarop
de vrede rust”. Poncet eiste tenslotte
ELIZABETH (UPI/AP). De Ame
rikaanse stad New York werd giste
ren bedreigd door een twintig kilome
ter lange wolk van giftige gassen,
welke was ontstaan door een brand
in een gebouw waar 35.000 vaten che
misch afval waren opgeslagen.
De brand was maandagavond uit
gebroken, waarbij steekvlammen tot
honderd meter hoogte reikten. Vijf
brandweerlieden raakten bij het
blussingswerk gewond. Gisteren wer
den scholen in de Amerikaanse sta
ten New Jersey en New York gesloten
en werden kinderen en bejaarden ge
adviseerd binnen te blijven. De waar
schuwingen werden gegeven, omdat
de autoriteiten niet op de hoogte wa
ren van de samenstelling van de
wolk.
zet hébben.
In Brussel zal op 14 mei een NAVO-
conferentie over de Russische inval in
Afghanistan worden gehouden. Een dag
eerder begint de voorjaarsconferentie van
de NAVO-ministers van Defensie. Aan het
overleg over Afghanistan nemen ook hun
collega’s van Buitenlandse Zaken deel.
PA VIA (AFP). Als gevolg van een
breuk in een pijpleiding is gisteren twee
duizend ton olie in de Italiaanse rivier de
Po gestroomd. De ramp deed zich voor
even ten zuiden van de stad Milaan, nabij
Pavia. De eerste olie is reeds honderd
kilometer stroomafwaarts gekomen.
Met plastic dammen en nylon versper
ringen wordt getracht de verontreiniging
tegen te houden. Gevreesd wordt dat zo
wel flora als fauna langs en in de rivier
vernietigd zullen worden en dat het
grondwater, dat wordt gebruikt als drink
water, ernstig zal worden verontreinigd.
