1/Js
DE ENIGE TANDPASTA DIE HET SPEEKSEL HELPT.
Componeren in Haarlem
concert-thema in mei
Craig Russell
in september
naar ons land
Él
i"
11
lil
I
Bh.
THE HITCH BESCHOUWDE FILMEN ALS CORVEE EN ACTEURS ALS VEE
lil
Kinderboekenweek
opent in
Middelburg
ai
1
SB
w
Paul van Westering
componeert
vaderlands” werk
•wl
f
;J
Zetduiveltje
Rijk muziekleven in de Spaarnestad
A 4
11
KUNST
19 8 0
APRIL
WOENSDAG
3 0
-
- door Pieter van lierop -
UTRECHT. Op vermoedelijk Chaplin na heeft geen enkele
filmregisseur uit de geschiedenis ooit in vermaardheid kunnen wed
ijveren met de gisteren overleden Alfred Hitchcock. En dat terwijl
Chaplin in al zijn films op één na vrijwel onafgebroken zelf in beeld
was, terwijl Hitchcock in zijn werkstukken slechts luttele seconden
voor zichzelf placht te reserveren, en dan moet je nog goed je ogen
openhouden of je had het „handelsmerk” gemist. Maar Hitchcock’s
naam werd synoniem voo een soort film: de thriller, die vriendelijk of
grimmig geaard kon zijn, maar altijd garant stond voor spannend
escapisme. Als „The master of suspense” zal tot in lengte van dagen
zijn legende levend blijven.
HAARLEM. Van de veertien
componisten die in Haarlem ge
woond en gewerkt hebben, c.q.
wonen en werken, zal er het een
en ander te horen zijn op de acht
concerten die de maand mei in
het kader van het zogenoemde
Stedenproject in het Haar
lemse concertgebouw gegeven
worden. Bij deze concerten is het
overigens steeds zo, dat er slechts
een gedeelte van het programma
Haarlems genoemd kan worden. Een uit
zondering daarop vormt het concert van
vrijdag 30 mei: een liederenavond waarop
uitsluitend werk van Haarlemse compo
nisten aan de orde komt.
Door Johan van Kempen
Morbide humor
k i
Premières
En leveren daardoor een bijdrage tot
het natuurlijk evenwicht in de mond.
Door deze aktivering is uw speeksel
beter gewapend in de strijd tegen de bacteriën
en dus tegen aantasting van uw gebit.
Misschien niet onverstandig om
binnenkort ook met Zendium te gaan poetsen.
Volgende film
i <i-' iii iiW:
1
i I
i 1 "j
Hebt u nog uw eigen tanden en kiezen.7
Dan is deze advertentie uiterst belangrijk
voor u.
De afgebeelde tandpasta - Zendium -
bevat namelijk behalve fluoride ook enzymen.
De enzymen in Zendium verhogen de
bacterieremmende werking van het speeksel.
-
Hitchcock kan
a
zijn laatste
nu
film maken
f-
hoofdpersoon
1
JOS DE KLERK.
HENDRIK ANDRIESSEN.
JAN MUL.
Russell als Judy Garland
(Foto Lex van Rossen)
(ADVERTENTIE)
e-
v-
n.
n-
r
r
(Van onze kunstredactie)
LOS ANGELES. De Canadese enter
tainer in travestie Craig Russell, wiens
debuut in ons land vorig jaar een zege
tocht werd, komt in september terug
voor een zestal shows in het kader van
een uitgebreide Europese toernee. Rus
sell zal tijdens deze toernee voor het eerst
ook in Parijs en Londen te zien zijn,
terwijl ook Scandinavië interesse toont
voor de man die in act en zang een kleine
dertig vrouwelijke Hollywood- en show-
business-sterren ten tonele voert.
Hitchcock’s carrière omvat een halve
eeuw filmgeschiedenis. Geboren op 13 au
gustus 1899 in Leytonstone (in het Engelse
graafschap Essex), als zoon van een ka
tholieke groenteman, kwam Alfred Hitch
cock na een strenge opvoeding op een
internaat van de Jezuïeten, terecht in het
reclamewezen. Via de Engelse dochter-
maatschppij van Famous-Players-Lasky
rolde Hitchcock in 1919 het filmbedrijf
binnen en maakte in 1922 zijn eerste (on
voltooid gebleven) film: Number 13.
gekomen. Spannende vertellingen waarin
lang niet altijd het „who dunnif’-element
van belang was. Het was juist een van de
meest kenmerkende trucs van de meester
om de duistere feiten al aan de zaal prijs
te geven, als zo’n arme Cary Grant of
James Stewart nog helemaal niet wisten
wat hen boven het hoofd hing en met open
ogen op het gevaar afliepen, in de hoop
juist daar veiligheid te vinden.
geweest. Tot de meest geringe details
placht hij scène voor scène, shot voor shot
in zijn scenario voor te schrijven en zelfs
voor te tekenen. Het opnemen was daarna
routine.
e,
)t
n
a.
et
la
0-
il.
10
o-
n.
d
s
o
e
e
*m
ok.
ij-
tet
ar
55
n
n
is
le
Q.
d
le
n
n
>n
o-
15
n
;r
ie
j-
h
i-
i-
il
L-
8
i-
V-
ig
‘1-
11.
SS
LL-
T
e
P
ït
It
‘T
S
e
a.
)0
)0
n.
61.; l'i
(Van onze kunstredactie)
In opdracht van de NOS heeft de in
Zandvoort gevestigde componist Paul
Chr. van Westering een zogenoemd „va
derlands” werk geschreven voor symfo-
nie-orkest, dat de naam Fanfare, Berceu-
ze en Koraal heeft gekregen.
Van Westering verwerkte onder meer
het Wilhelmus in deze compositie, die op 5
mei in de Haagse Houtrusthallen zal wor
den uitgevoerd in aanwezigheid van de
koninklijke familie.
De gebeurtenis zal ook via radio en TV
te volgen zijn. De muzikale realisatie ligt
in handen van het (versterkt) Promenade
Orkest onder leiding van Jan Stulen.
Anders dan in Londen waar Russell
vermoedelijk een gezamenlijke show met
de Engelse komiek Max Bygraves plant,
zal hij in Nederland wederom solistisch
optreden. De aanpak in de nieuwe show
zal verschillen van zijn vorige toernee,
omdat nu de ontwikkeling van zijn diver
se vrouwelijks voorbeelden centraal zal
staan. Zo krijgt het publiek straks bij
voorbeeld Barbra Streisand in verschil
lende stadia van haar loopbaan voorge
spiegeld. Ook worden enkele nieuwe „ty
pen” gebracht, zoals Evita Perron en De
borah Harry (Blondie).
De entertainer zal op zijn toernee wor
den vergezeld door een vijf man sterke
filmploeg die een geïmproviseerde docu
mentaire rond de persoon en de showman
Russell zal samenstellen.
Opgetreden wordt op 6 september in het
Scheveningse Circustheater, op 7 septem
ber in de Utrechtse Schouwburg, van 8 tot
en met 10 september in het Amsterdamse
Theater Carré en op 11 september tenslot
te in de Rotterdamse Schouwburg. Een tv-
optreden behoort niet tot de waarschijn
lijkheden. Kaarten voor de shows zullen
overigens voorlopig nog niet verkrijgbaar
zijn.
(Van onze kunstredactie)
AMSTERDAM. „Alle spiegels tot ver-
spiegels”, zo luidt het thema van de 27e
kinderboekenweek. Deze wordt van 1 tot
12 oktober gehouden. De kinderboeken-
weekuitgave, die voor deze week speciaal
zal verschijnen heet Spook tussen spoken.
Willem Wilmink schreef de tekst en Alfons
van Heusden verzorgde de illustraties.
De opening van de kinderboekenweek
is dit jaar in Middelburg. Een speciale
trein, met schrijvers, tekenaars, uitgevers
en lezertjes, vertrekt vanuit Amsterdam
daarheen. Dan zullen ook de gouden en
zilveren griffels voor schrijvers en het
gouden penseel voor een tekenaar worden
uitgereikt.
De eerste naam die de gemiddelde mu
ziekliefhebber, binnen dit kader in ge
dachten zal schieten is die van Hendrik
Andriessen. De oudste van de nog levende
Haarlemse componisten, wiens werken
dikwijls ook in de Spaarnestad hun pre
mière beleefden alvorens hun weg te ba
nen naar een vaste plaats op het Neder
landse en vaak ook internationale reper
toire.
Verbindingsdraden zijn er in het van
ouds rijke Haarlemse muziekleven altijd
genoeg geweest en ook nog steeds aan
wijsbaar. Zo is bijvoorbeeld stadsorganist
Albert de Klerk die ook vanwege aller
hande nevenactiviteiten zoals het diri-
gentschap van het Koor Katholiek Haar
lem zeker in onze regio geen enkele intro
ductie meer behoeft een oudleerling
van Hendrik Andriessen.
De Klerks schrijfstijl, die balanceert
tussen die van de neobarok en de laatro-
mantische en moderne Franse toonkunst,
Typerend voor Hitchcock was verder de
droge, morbide humor (met vaak een ka
tholieke geestelijke als doelwit, de regis
seur had heel wat op zijn Jezuieten af te
reageren) en zijn jongleren met zoge
naamde „red herrings”, een term waar de
meester, „dwaalsporen” in cle plots mee
placht aan te duiden.
En dan was er nog de Hitchcock type
rende inventiviteit op technisch gebied,
om bijzondere effecten te bereiken. Het
fameuze, vergiftigde glaasje melk uit Sus
picion, waar hij de dreigende uitstraling
van wist te suggereren met een lampje in
het glas. De hand met de revolver, die hij
voor Spelbound liet fabriceren in afmetin
gen van ruim een meter hoog, om zo die
bedreigende hand en Ingrid Begman bij
de deur, tegelijkertijd scherp in beeld te
kunnen krijgen. Een „MacGuffin” placht
hij zo’n soort vondst te noemen. Het legen
darische shot in Frenzy, waarbij de plaats
van de moord verlaten wordt via een
onondoorbroken camerabeweging, een
trap af, een huis uit en dwars de straat
over.
is in het verleden al uitgebreid in de
concertpraktijk te bewonderen geweest.
Evenals van De Klerks in moderner idi
oom componerende oudleerling Bernard
Bartelink, thans organist van de Haar
lemse kathedraal, kan men op 30 mei
kennismaken met specimen van diens cre
atieve bijdragen aan het liedrepertoire.
Ook de in 1969 overleden musicoloog en
recensent van het Haarlems Dagblad Jos
de Klerk, vader van Albert, is vertegen
woordigd in de Haarlem-maand. En wel
met diens Bevrijdingscantate op het
nationale feestdagconcert op 5 mei door
de Haarlemse Koorunie en later met De
Fluit van Pan, dat door het West-Fries
Mannenkoor uit Wognum (met Renée Hes-
merg als fluitsoliste) op donderdag 29 mei
ten gehore wordt gebracht. Bij diezelfde
gelegenheid hoort men een mis van de in
1916 op 45-jarige leeftijd overleden en
destijds hoog gewaardeerde Philip Loots,
wiens nagedachtenis nog wordt geëerd
met een hardstenen bank in de Haar
lemmer Hout.
Bij andere films was hij aanvankelijk
vooral betrokken als scenarioschrijver of
regieassistent. In 1925 begint zijn eigenlij
ke carrière, die in zijn eerste, Engelse
periode geleid heeft tot de hoogtepunten.
Blackmale (1929), The man who knew too
much (1934), The 39 steps (1935), Sabotage
(1936) en The lady finishes (1938). In 1937
was hij al eens door David O. Selznick
gevraagd om naar Hollywood te komen
.voor het vervaardigen van een film over
de ramp met de Titanic. „Hitch” zag wei
nig in dat project, maar wist de uitnodi
ging zo om te buigen dat hij twee jaar later
wel Rebecca in Amerika kon maken.
En vervolgens bleef hij daar 20 jaar
wonen (met een onderbreking in ’49 en ’50
voor weer twee Engelse produkties) om er
in totaal 26 films te regisseren. En velen
daarvan werden klassiek: Spellbound
(’45), Notorious (’46), Dial M. for Murder
(’54), The remake van The man who knew
too much (’56), Vertigo (’58), North by
Northwest (’59), Psycho (’60), The Birds
(’63). In 1972 maakte hij (weer terug in
Engeland) Frenzy en in ’75 Family Plot
(weer in Amerika).
Dat Hitchcock’s naam zo’n begrip is
geworden bij het breedst denkbare pu
bliek dat anders helemaal niet zo goed bij
pleegt te houden wie van een film eigen
lijk de regissseur mag zijn, houdt verband
met de heel markante stijl van deze mis-
daadfilmer bij uitstek, die het publiek ook
altijd heeft gegeven waar het voor was
Maar die liefde voor technische foefjes
veroorzaakte in sommige van zijn ilms
ook beduidende zwakten. Zoals de door
Dali ontworpen Freudiaanse droomse-
quence uit Spelbound. En Family Plot
moet de laatste film ter wereld zijn ge
weest waarin een autorit nog gesugge
reerd moest worden via achtergrondpro-
jectie. „Hitch” filmde niet graag op straat.
Het is op een week na vier jaar geleden
dat Hitchcock’s 53e films, Family Plot,
zijn wereldpremière kreeg in Cannes. De
kans dat Hitchcock’s 54e film nu snel
gemaakt zal worden is groter geworden
nu de meester is overleden, al klinkt dat
gek. Toch is het mogelijk.
In het nieuwsbericht over het
Northsea Jazz Festival, dat wij
gisteren publiceerden, is een hin
derlijke fout geslopen. Een passe
partout voor één festivaldag komt
vanzelfsprekend niet op tien maar
op vijftig gulden (in de vorm van
een trein-toegangsbiljet op 65 gul
den). Een passepartout voor het
geheel driedaagse gebeuren kost
125 (met treinkaartje 130) gulden.
Ut.
Typerend voor Hitchcock waren de
spectaculaire finales in bijvoorbeeld het
topje van het Amerikaanse Vrijheids
beeld, aan de wijzers van Big Ben, over de
presidentskoppen van Mount Rushmore.
Typerend voor Hitchcock was zijn voor
keur voor wat sullige, houterige acteurs
en liefst blonde, koele heldinnen (Grace
Kelly, Kim Novak, Ingrid Bergman, Tippi
Hedren), die in zijn visie achter hun preut
se mantelpakjes nu juist een en al opge
kropte sensualiteit bewaarden.
Hitchcock heeft nooit onder stoelen of
banken gestoken dat hij het maken van
films, vooral de laatste jaren, steeds meer
was gaan zien als een corvee. „Het belang
rijkste werk voor een film, doe je thuis”,
placht hij steevast op te merken in inter
views, „eerst besluit je wat de personages
in een bepaalde intrige zullen gaan doen
en daarna geef je hun voldoende persoon
lijke kemmerken om aannemelijk te ma
ken dat ze het doen”.
Hitchcock is altijd een technisch man
netje geweest, vanaf het moment dat hij in
1919 de filmbusiness binnenstapte als ver
vaardiger van titelplaten en ontwerper
van decors. Dingen zijn voor hem in zijn
films altijd belangrijker geweest dan ech
te herkenbare menselijkheid „Acteurs
zijn vee”, was zijn meest fameuze uit
spraak en een begenadigd spelregisseur is
Hitchcock ook nooit geweest. Er diende
eenvoudig te gebeuren wat er in de script
stond en de camera suggereerde er wel
bij, wat er aan emoties diende over te
komen. En die dingen stonden allemaal
muurvast van tevoren, voor improvisaties
is erbij Hitchcock op de set nooit ruimte
Nog steeds wordt er in Haarlem druk
gecomponeerd, zodat er ook premières
hun beslag zullen krijgen. Een Roemeens
vioolpianoduo brengt op zaterdag 31 mei
in de Tuinzaal een dit jaar voltooide sona
te van Rob du Bois, terwijl er de avond
daaraan voorafgaand dan al op het zelfde
podium splinternieuwe liederen zullen
hebben geklonken van Henri Carf (pseu
doniem van Henk van Kempen sr., beter
bekend als architect, onder meer vanwege
diens in de nabije toekomst te realiseren
restauratieplannen voor de Grote- of St.
Bavokerk).
Hans Kox, onlangs nog in het nieuws
vanwege diens niet malse kritiek op het
huidige muziekonderwijsbestel, laat zich
dan ook al als liedcomponist gelden. An
dere bekende Haarlemse namen als die
van Willem Rettich, Jan Mul, Henk Bij-
vanck, Paul Christaan van Westering en
Sas Bunge staan op dat zelfde program
ma ondanks de helaas ook in de
muziekwereld voorkomende conflicten
die zich in het verleden en heden tussen de
betreffende componisten hebben voorge
daan en voordoen broederlijk naast
elkaar opgesteld. Artistieke barrières zijn
nu eenmaal gemakkelijker te slechten dan
die welke in het maatschappelijk verkeer
soms worden opgeworpen.
Sommige van de genoemde componis
ten zijn al korte of lange tijd overleden.
Tot de laatste categorie behoort ook de
18de eeuwer Jacob Nozeman, die destijds
door naspeuringen van Jos de Klerk aan
de vergetelheid werd ontrukt en van wie
ook al liederen te horen zullen zijn, even
als van de in 1935 overleden Gerard von
Bracken Fock: een componist die ook
schilderde en op excentrieke wijze het
evangelie uitdroeg. Een vrijwel vergeten
figuur, die het alsnog meer dan waard is
om leven en werken nog eens extra te
belichten. Binnenkort leest u dan ook nog
enige nadere bijzonderheden over het be
wogen leven van deze Haarlemse kunste
naar en over de manier waarop diens
artistieke nalatenschap wordt beheerd.
flB S wnopasta m, Ss
Universal Pictures heeft daar de rech
ten voor opgekocht van twee Blake-boe-
ken: Sean Bourke’s The springing of
Georg Blake en The short night, van Ro
nald Kirkbridge. Er waren al lokaties ge
vonden in onder meer Finland en er was
gedacht aan hoofdrollen voor Sean Con
nery en Liv Ullman. Dat de film, drie jaar
na voltooiing van het script, nog steeds
niet is opgenomen, heeft Hitchcock’s
slechte gezondheid als oorzaak. Men heeft
het niet aangedurfd een miljoenenproject
te starten, met een voor verzekerings
maatschappijen niet meer acceptabele
Hitchcock in regiestoel.
De 80-jarige Brit leefde sinds 1974 op
een pacemaker en zijn krachten waren de
laatste tijd zo afgenomen, dat hij vorig
jaar tijdens een ter ere van hem gegeven
banket in Hollywood, zijn feestrede afstak
via een van huis meegebrachte videoreco-
der. Nu Hitchcock is overleden, zal Uni
versal ongetwijfeld een andere regisseur
aanzoeken om onverwijld volgens Hitch
cock’s postume, maar gedetailleerde aan
wijzingen, The short night te realiseren.
Maar die film zal dus het dierbare han
delsmerk moeten missen.
En al dat voorbereidende werk heeft
Hitchcock met uiterste precisie reeds ver
richt voor „The short night, wat zijn vol
gende film had moeten worden. Samen
met Emest Lehman had Hitchcock de
blauwdruk gereed gemaakt voor deze
film, die als romantische thriller is aange-
kondigd en die de legendarische spion
Georg Blake als hoofdpersoon zou
hebben.
w
.1
iol
Xx. W
