Sovjet-Unie
brief
kernbewapening
Nederlanders
MUSKIE „VEILIGE KEUZE” VAN CARTER
Afrika wil
Studenten bezetten
Haags protest
na huisarrest
gezamenlijke
handelsmarkt
Dode bij politiek
geweld Turkije
Amnesty meldt
misstanden in
Congres tegen
NAVO-besluit
R
„Moskou niet
achter anti-
Duits verhaal”
t
EERST AKKOORD OVER BIJDRAGE Kritiek Botha op schoolboycot
Ondernemer moet
1617 jaar zitten
kerk in Colombia
BANKDIRECTEUR NEGEERT ETA-EIS
Chantage in open
afgewezen
3
2
BINNEN- EN BUITENLAND
19 8 0
WOENSDAG 30
APRIL
l
:ort
and
atie
sten
ieer
AO
S
achtergrond
LONDON-DEN HAAG. De Engelse premier Thatcher
heeft na de mislukte EG-topconferentie in Luxemburg in het
Lagerhuis gedreigd geen toestemming te geven voor verhoging
van de landbouwprijzen van de gemeenschap. De EG moet
eerst akkoord gaan met een drastische vermindering van de
Britse bijdrage aan de gemeenschappelijke begroting, aldus de
premier.
vorig I
min-
door-
ij
9
1
MS, LL
iWp -
I Hip
w
'ke-
Thatcher dreigend
over EG-landbouw
(Van onze redactie buitenland)
de
niet in Parijs.
■ren
ver-
de
•md
ter
pen
ert.
■nd:
de
Bijl-
wo-
s dat
gen-
igen
issie
ak-
van
dis
gaan
it de
vol-
and-
n de
;rga-
issie
den
iten
pro-
et is
kort
op-
wor-
jren
ver
sus
;ijen
i de
jten
tnis-
on-
ANKARA (Reuter/AP). Bij geweldda
digheden in de Turkse hoofdstad Ankara
is gisteren zeker één dode gevallen.
Linkse studenten en arbeiders demon
streerden tegen het regeringsbesluit op
morgen, 1 mei, geen betogingen toe te
staan toen leger en politie een eind aan de
betogingen maakten. Ongeveer twaalf
honderd studenten zouden na een vuurge
vecht zijn gearresteerd.
In Turkije kost het politieke geweld per
dag het leven aan gemiddeld tien mensen.
In de belangrijkste steden en provincies is
nu al ruim een jaar de staat van beleg van
kracht.
Als senator maakte hij deel uit van de
commissie voor buitenlandse zaken. In
1976 ontving Jimmy Carter in Plains
deze vooraanstaande politicus voor een
gesprek over het vice-presidentschap.
Het werd echter Mondale.
regering er niet over denkt om uit de EG
te treden en voorlopig ook niet tot de stap
wil overgaan om de bijdrage van inkom
sten uit de BTW aan de EG-begroting stop
te zetten.
grote opschudding in de Bondsrepubliek.
Zoals gemeld deed Novosti in de publi-
katie een ongekend scherpe aanval op de
„militaire ambities” van West-Duitsland.
Deze ambities vormen volgens het persbu
reau een gevaar voor de gehele wereld.
Novosti duidde West-Duitsland aan als
mogelijk ’doelwit’ bij een tegenaanval uit
het Oosten na het ontstaan van een oor
logssituatie.
Het dagelijks bestuur van het Land
bouwschap zal zich op korte termijn tot
minister Braks van Landbouw en Visserij
en het kabinet richten over de in de EG
ontstane situatie. Het dagelijks bestuur
heeft hiertoe gisteren in een extraverga-
dering besloten.
Het Landbouwschap maakt zich ernsti
ge zorgen over de gevolgen die het misluk
ken van de Europese top voor de land
bouw kan hebben. Het schap blijft een
verhoging van de prijzen met 7,9 procent
noodzakelijk vinden. Vóór het mislukken
van het gesprek over de Britse bijdrage
hadden de ministers van Landbouw een
akkoord bereikt over een verhoging van
gemiddeld vijf procent.
Novosti heeft verklaard dat het verhaal
geheel voor rekening komt van de schrij
ver, Vladimir Katin. Het commentaar was
ondertekend met ’’Waarnemer”, een for
mulering die doorgaans wordt gebruikt
als het stuk is ingegeven door de autoritei
ten in Moskou.
Huis, ondanks zijn sterke greep op het
buitenlands beleid, niet wordt gedomi
neerd door haviken die zorgvuldig hun
klauwen slijpen.
gedragen, dan was zo’n discussie onver
mijdelijk geweest en de resultaten had
den voor Carter rampzalig kunnen zijn.
Hoewel nog moet worden afgewacht
hoeveel gewicht Muskie in de schaal kan
leggen bij de discussies over het buiten
lands beleid, is zijn bereidheid om nu als
bewindsman te gaan optreden een va
derlandslievende daad van de eerste or
de. Toen Muskie zondag door de presi
dent werd opgebeld, was hij niet op de
hoogte van het voornemen van Vance
om af te treden. Hij dacht dat Carter
misschien een afspraak wilde maken om
„te gaan vissen”.
nsen
lukt,
tend
ïder-
oord
aden
ssen
Iden
reac-
De
het
:ade-
tsse-
ging
iagd,
n de
DEN HAAG (ANP). Sinds 1975,
het jaar waarin het slotakkoord van
Helsinki over de rechten van de mens
werd ondertekend, is er niet veel ver
anderd aan de misstanden in de Sov
jet-Unie op het gebied van de rechten
van de mens.
1 de
d en
at de
nche
avolg
■r het
rege-
scha-
wil
CAO
voor
teren
eren
jnde
izaal
nent
)aar-
itge-
de
toek
DA.
iand
atre-
1DA
Zij kreeg daarbij de steun van voormali
ge premier Callaghan, die er op wees dat
een akkoord over de landbouwprijzen al
leen bereikt kan worden wanneer ook
Groot-Brittannië daarmee instemt. De mi
nisters van Landbouw van de EG moeten
op 6 mei opnieuw proberen tot overeen
stemming over de landbouw te komen.
In een vraaggesprek voor de televisie zei
premier Thatcher dat zij al genoeg com
promissen heeft gesloten en het laatste
aanbod van de EG niet kan accepteren.
De definitieve breuk tussen Engeland en
de andere EG-landen ontstond over 400
miljoen gulden.
„Maar dat is het enige niet”, aldus de
premier. „De overige acht wilden een ver
minderde Britse bijdrage alleen geduren
de één jaar, ten hoogste twee jaar, accep
teren en daarna zouden wij weer meer
moeten betalen”, zo zei zij.
Premier Thc+^her zei wel dat de Britse
CAIRO (AFP). Een hof van be
roep in de Egyptische stad Alexan
dria heeft een eerdere uitspraak be
vestigd van een lagere rechtbank, die
onlangs een bouwondernemer ver
oordeelde tot 1617 jaar gevangenis
straf. De ondernemer had sleutelgeld
aangenomen van 462 huurders, die in
door hem gebouwde appartementen
wonen. Daarvoor kreeg hij 462 maal
drie jaar gevangenisstraf alsmede
231 jaar voor het plegen van valsheid
in geschrifte. Over zijn eigen onder
dak hoeft de bouwondernemer zich
geen zorgen meer te maken. Hij heeft
tot het jaar 3597 een dak boven zijn
hoofd.
(Door onze redacteur in de VS,
Henk Kolb)
De 66-jarige liberale democrati
sche senator Edmund S. Muskie
wordt de opvolger van Cyrus Vance
als Amerikaanse minister van Bui
tenlandse Zaken. De volksvertegen
woordiger uit Maine, met een poli
tieke ervaring van 22 jaar, staat
bekend als een man die zoekt naar
het verenigen van uitersten tot
werkbare uitgangspunten.
PARIJS (DPA). De bijeenkomst van
Oost- en Westeuropese communistische
partijen, die maandag en gisteren is ge
houden in Parijs, besloten met een oproep
aan de NAVO de kernbewapening in Eu
ropa niet te moderniseren en met de eis
dat alle Amerikaanse raketten van het
Westeuropese grondgebied moeten ver
dwijnen.
Verder willen de 22 communistische
partijen die in Parijs aanwezig waren, dat
de VS het tweede verdrag ter beperking
van de strategische bewapening direct
ratificeren, dat wordt gestreefd naar het
sluiten van overeenkomsten bij de ontwa-
peningsbesprekingen in Wenen en naar
het instellen van atoomwapenvrije zones
in Europa.
Aan het congres is niet deelgenomen
door de grootste Westeuropese commu
nistische partij, die van Italië. Ook partij
en Uit andere landen, waaronder Spanje,
Joego-Slavië en Roemenië verschenen
Een man als de republikeinse senator
Robert Dole heeft de aanwijzing van
Muskie een „sluwe manoeuvre” ge
noemd. Want niet alleen zal zijn benoe
ming onder veel applaus door de Senaat
komen, maar ook wordt daardoor een
debat vermeden over de buitenlandse
politiek die tot de bevrijdingsactie in
Iran heeft geleid. Zou Warren Christop
her, Vance’s plaatsvervanger, zijn voor-
(Van onze redactie buitenland)
BONN-MOSKOU. De leiding van de
afdeling West-Europa van het Russische
persbureau Novosti heeft gisteren na
drukkelijk ontkend dat een door zijn
agentschap gepubliceerd, sterk anti-West-
Duitsland gericht, commentaar de me
ning heeft weergegeven van de Russische
autoriteite"’ Het commentaar zorgde voor
In een open brief, die
gisteren in alle Spaanse
kranten is gepubliceerd,
schreef de bankdirec
teur dat het hem tegen
de borst stuit te moeten
betalen om zijn leven te
In 1968 was Muskie democratisch kan
didaat voor het vice-presidentschap. Bij
de presidentsverkiezingen van 1972 leek
hij de meest waarschijnlijke democrati
sche kandidaat voor het presidentschap.
De rustige, hoewel niet van tempera
ment gespeende Muskie werd echter on
deruit gehaald door een serie verdacht
makingen en incidenten, die president
Nixons medewerkers als politieke sabo
tage hadden bedacht.
Muskie, tegenstander van de neutro
nenbom, voorstander van het Panama-
kanaalverdrag, van bewapening van
Egypte en Saoedi-Arabië en van SALT-
akkoorden, is een steunpilaar geweest
voor Carters buitenlands beleid. Zijn
benoeming betekent dat dit beleid in
eerste aanleg wordt voortgezet, omdat
alle sleutelfiguren rond Vance op het
ministerie van Buitenlandse Zaken aan
blijven. Bij de presentatie aan de pers
waren behalve Carter ook Vance, Ha
rold Brown en Brzezinski aanwezig.
Door een „veilige keuze” te doen, heeft
Carter kennelijk geen vacuüm willen
laten ontstaan. Hij heeft het oog laten
vallen op een man die algemeen vertrou
wen geniet en wiens benoeming ook zon
der problemen door de Senaat zal wor
den goedgekeurd. Ook al ligt zijn erva
ring in bestuurlijke functies (onder meer
als gouverneur van Maine) naast zijn
niet aflatende strijd tegen milieuvervui
ling meer op financieel en fiscaal gebied
dan op het vlak van het buitenlandse
beleid.
Zijn uitverkiezing om althans deze pe
riode voorlopig met Carter uit te dienen,
moet de politieke omstanders die van
angstige voorgevoelens vervuld de re
cente ontwikkelingen hebben gadegesla
gen de zekerheid geven dat het Witte
van
i Eu-
rdoor
jging
van
s van
istiek
DEN HAAG. In een gezamenlijke
stap hebben de Nederlandse en Britse
ambassadeurs gisteren bij de Liberiaanse
regering geprotesteerd tegen het huisar
rest dat drie Nederlanders en twee Engel-
sen door de Liberiaanse autoriteiten is
opgelegd. Dit heeft het ministerie van
Buitenlandse Zaken in Den Haag meege
deeld.
Muskie is hoe dan ook geen „insider”
in de kring van degenen die op het
buitenlands beleid invloed hebben (ge
had).
In Washington wordt aangenomen
dat de nieuwe minister van Buitenland
se Zaken in eerste aanleg zwaar zal
leunen op Warren Christopher, de aan
blijvende onderminister die als Vance’s
mogelijke opvolger het meest werd ge
noemd. Maar Muskies aanstelling
brengt in elk geval rust en zou de geloof
waardigheid van Carters regering wat
kunnen restaureren, met name tegeno
ver de Europese en andere geallieerden.
in het stadion of in het
restaurant met mijn
vrienden. U hoeft mij
niet te zoeken. Ik hoop
dat u ooit eens deel uit
maakt van een authen
tiek volk zonder dat u
het nodig vindt uw ge
zicht te bedekken.”
De ETA heeft eerder
aangekondigd de man te
zullen terechtstellen als
het geëiste geld niet bin
nen de gestelde termijn
was afgedragen.
De bankdirecteur zegt
verder in z’n brief: „Ik
weiger toe te geven aan
de afpersing die mijn
volk te gronde richt.
ETA, ik ga door met het
leven te leiden die ik al
tijd geleefd heb. U kunt
mij vinden op mijn werk.
Na de recente staatsgreep is de situatie
van buitenlanders in Liberia nogal onze
ker, aldus het ministerie. Verscheidene
landen, zoals Frankrijk en de Bondsrepu
bliek, hebben al stappen genomen om
degenen die niet per se in het land moeten
blijven, zoveel mogelijk naar het eigen
land te laten terugkeren. Inmiddels heeft
een aantal Nederlandse vrouwen en kin
deren de thuisreis aanvaard. Op het mo
ment van de staatsgreep op 11 april -
bevonden zich 263 Nederlanders in
Liberia.
In een toespraak heeft het staatshoofd,
sergeant Samuel Doe, gisteren gezegd dat
de nieuwe Liberiaanse regering heeft be
sloten de executies te staken. Na de staats
greep werden dertien voormalige functio
narissen van de regering-Tolbert
terechtgesteld.
Dissidenten zijn gevangen gezet wegens
het uitoefenen van hun mensenrechten en
de Russische autoriteiten gebruiken hon
ger, dwangarbeid en gevaarlijke medicij
nen om mensen die om politieke of gods
dienstige reden gevangen zitten, te straf
fen. Dit staat in een 200 pagina’s tellend
rapport van Amnesty International over
mensen die in de Sovjet-Unie gevangen
zitten op grond van hun mening. Dit rap
port, dat gisteren in Londen is uitgegeven,
is een herziene en bijgewerkte versie van
het eerste Amnesty-rapport hierover van
1975. Het rapport is gebaseerd op officieel
gepubliceerd materiaal als wetten en com
mentaren, verklaringen van onder andere
gevangenen en hun vrienden en familie
leden.
Voor zover bij Amnesty International
bekend, zijn er sinds de verschijning van
het eerste rapport 400 mensen gedeti
neerd of anderszins in hun vrijheid be
perkt wegens het zich beroepen op hun
mensenrechten. De organisatie gelooft
dat er veel meer dissidenten gevangen
zitten dan zij weet. Een reële schatting is
onmogelijk door de officiële censuur en
dreigende represaillemaatregelen tegen
hen die hierover informatie verstrekken.
Er is Amnesty geen enkel geval bekend
waarin een Russische rechtbank iemand
heeft vrijgesproken die werd aange
klaagd wegens een religieus of politiek
delict.
De grondwet en de wetten in de Sovjet-
Unie bevatten beperkingen van de vrij
heid van de meningsuiting, vereniging,
godsdienst en beweging. Zowel de wet als
de toepassing ervan is, aldus het rapport,
ondergeschikt aan overwegingen van po
litieke aard, waardoor dikwijls grondwet
telijke principes opgeofferd worden aan
politieke doeleinden.
Een artikel dat met name de vrijheid
van meningsuiting beperkt, is artikel 70
van het Wetboek van Strafrecht. Dat ver
biedt „agitatie en propaganda” en „laster
lijke verzinsels waarmee wordt beoogd de
staatskundige of maatschappelijke orde
van de Sovjet-maatschappij te verzwak
ken”. Hoewel duidelijk wordt gesteld dat
de bedoeling die orde te verzwakken aan
wezig moet zijn, kijken de rechters hier in
de praktijk niet naar wanneer zij iemand
veroordelen wegens „anti-Sovjetagitatie”.
Mensen die informatie verspreiden over
schendingen van de rechten van de mens
pf streven naar meer rechten voor natio
nale minderheden, kunenn op grond van
dit artikel of artikel 190 waarin het belas
teren van de Sovjet-Uniei istrafbaar wordt
gesteld, veroordeeld worden.
Kerkgenootschappen in de Sovjet-Unie
moeten zich laten inschrijven bij de raad
voor Religieuze Zaken. Veel leiders van
kerkgenootschappen die niet geregi
streerd zijn, zitten in de gevangenis.
De maximumstraf in de Sovjet-Unie is
15 jaar gevangenis, gevolgd door 5 jaar
binnenlandse verbanning. Tijdens het uit
zitten van de straf kunnen gedetineerden
echter wegens misdaden extra straf krij
gen. Sommige dissidenten zitten als ge
volg van herhaalde veroordelingen al
meer dan 30 jaar gevangen.
De Sovjet-Unie kent verschillende straf
inrichtingen. Het zwaarste zijn de gevan
genissen, waar echter zelden dissidenten
in worden opgesloten. Daarnaast zijn er
werkkampen, te verdelen in vier categori
eën: met gewoon, verscherpt, streng of
speciaal regime.
Honger is een permanent aspect van het
kampleven. Gevangenen krijgen een stan
daardrantsoen dat 2500 calorieën bevat.
De internationale gezondheidsnorm ligt
tussen de 3100 en 3900 calorieën. Bij uit
zonderlijk zware arbeid kunnen gevange
nen een rantsoen krijgen met iets meer
calorieën, maar als strafmaatregel kan
het rantsoen ook worden verminderd. Het
ontvangen van een voedselpakket en het
kopen van extra voedsel in de kampen is,
gebonden aan strikte regels, dit recht kan
als straf worden ingetrokken. In zoge-
naamse strafcellen krijgt de gedetineerde
om de dag slechts 1300 tot 1400 calorieën.
De tussenliggende dag krijgt hij alleen
roggebrood, water en zout.
Van medio 1975 tot medio 1979 zijn
volgens Amnesty International, meer dan
100 mensen gedwongen opgenomen in
psychiatrische inrichtingen. Via een civie
le of een strafrechtelijke procedure kun
nen mensen verplicht worden opgeno
men. Volgens de wet moet niet alleen de
diagnose gesteld zijn dat iemand geeste
lijk gestoord is, maar moet ook zijn vast
gesteld dat de desbetreffende persoon een
gevaar is voor zichzelf of voor anderen,
wil tot gedwongen opname mogen worden
overgegaan. In honderden gevallen van
gedwongen opname was er echter geen
aanwijzing dat de slachtoffers gevaarlijk
of gewelddadig waren.
Gronden waarom tot opname werd be
sloten waren onder andere: het bekritise
ren van de regering, het proberen klach
ten onder de aandacht van de overheid te
brengen, pogingen het land te verlaten en
het verspreiden van anti-Sovjetpamflet-
ten.
Medicijnen worden in psychiatrische in
richtingen lukraak of als straf gebruikt.
Er worden vaak zware kalmeringsmidde
len toegediend die bij onjuist gebruik ge
vaarlijk kunnen zijn en ernstige bijver
schijnselen veroorzaken.
In de zogenaamde speciale psychiatri
sche ziekenhuizen hebben veiligheid en
discipline de prioriteit boven medische
verzorging. Het personeel wordt aange
steld door het ministerie van Binnenland
se Zaken en criminelen doen dienst als
ziekenoppassers. Er is herhaaldelijk mel
ding gemaakt van gevallen van - soms
fatale - mishandeling.
SAN SEBASTIAN
(AFP). De directeur
van een bank in
Spaans Baskenland
heeft in het openbaar
verklaard geen ge
hoor te geven aan de
eis van de afschei
dingsbeweging ETA
600.000 gulden „revo
lutionaire belasting”
te betalen.
President Carter schudt zijn nieuwe minister van Buitenlandse Zaken, senator Edmund Muskie, de hand na de persconferentie van
gisteren, waarin hij zijn keuze bekend maakte. Op de achtergrond, in het midden vice-president Walter Mondale en rechts de vertrekkende
minister Vance.
JOHANNESBURG. De Zuidafrikaanse minister-president Pieter Botha heeft
j gisteren in het parlement gezegd, dat hij pogingen om de regering omver te werpen zal
bestrijden met „alle macht die de staat ter beschikking staat”.
Botha sprak over de nu twee weken durende schoolboycot door kleurlingen in Zuid-
Afrika.
De politie in Johannesburg heeft gisteren honderden scholieren gearresteerd die
deelnamen aan een demonstratie. De betoging had aanvankelijk een vreedzaam
verloop, maar volgens de politie begonnen verscheidene scholieren met stenen te
gooien. Men zou daarop hebben ingegrepen. Ooggetuigen zeiden, dat de politie de
wapenstok gebruikte en particuliere huizen binnendrong om vluchtende scholieren te
achtervolgen.
Premier Botha betoogde voor het alleen uit blanken bestaande parlement, dat
veranderingen en hervormingen alleen op constitutionele wijze tot stand kunnen
komen. In de huidige protestgolf ziet hij een door marxisten geleide poging om een
revolutie op gang te brengen en „de beschaving te vernietigen”. De leider van de
oppositie, Frederik van Zijl Slabbert, riep de regering op om „eindelijk eens op het
gerechtvaardigde protest te reageren om escalatie te voorkomen”.
BOGOTA (AFP). Gisteren hebben
ongeveer dertig gemaskerde studenten de
kathedraal bezet van de Colombiaanse
stad Popayan. Om hun eis van vrijlating
van politieke gevangen kracht bij te zetten
gijzelen zij bisschop Silverio Buitrago. Dit
heeft het plaatselijke radiostation van Po
payan bekend gemaakt. Verder eisen de
bezetters dat de studenten, die vorig jaar
werden verwijderd van de universiteit,
weer worden toegelaten.
LAGOS (AFP/Reuter). De lidstaten
van de Organisatie voor Afrikaanse Een
heid (OAE) hebben gisteren op de eerste
economische topconferentie in de Nige-
riaanse hoofdstad Lagos in principe be
sloten een gemeenschappelijke markt op
te richten die rond de eeuwwisseling moet
functioneren.
Bovendien hebben de Afrikaanse lan
den een actieplan opgesteld, dat voorziet
in bevordering van de economische inte
gratie, zelfvoorziening op het gebied van
de voedselproduktie, uitvoering van het
programma van de VN voor transport en
communicatie en totstandkoming van ei
gen industriële ontwikkeling. Tenslotte is
een fonds opgericht voor ontwikkelings
landen in Afrika die geen olie produceren,
maar de olieproducerende staten willen
hierin geen bijdrage leveren, omdat zij het
bestaande OPEC-fonds voldoende
vinden.
Sinds begin dit jaar
heeft de ETA de verant
woordelijkheid opgeëist
van de moord op drie
Basken die weigerden de
speciale „belasting” te
betalen. Dit jaar zou de
afscheidingsbeweging
door afpersing ruim 24
miljoen gulden rijker
zijn geworden.
behouden. „Men heeft al
tijd gezegd dat Basken
niet laf zijn. Ik wil mij als
goed Bask gedragen”, al
dus de brief.
