in het kort
H
1
r
x S
E
<tD€ri5ti5Ch€ IÜ
notities
(door
udoj.buysX
Meer tijd met
tienerkaart
w
TA
J—
rnfonmjievooruwvakanhe:SNELWEGEN IN BELGIË
fel
RV’
!d
MAANDAG 5
M E I
1980
TOERISME
-
1 I
N
^7
Kaachen
USSEI
co
lTlleG
kt
Li
B
p_\
B
„01
I
Liège) 7
Sii
„M
de
AANBEVOLEN CARAVANROUTES
OVER DE ALPEN
churJ -yMEXBIAC^>^^Z?^?LL - -
nnen
F RANKR’J K f 1
Ij
al
1
rondom
NOORDZEE
(.ANTWERPEN^
.BRUGGI
.ENT.
GELEEN
LEUVEN
O
HALLE
TOURNA! (Doornik)
IpNIVELLES
I
S NAMUR (Namen)
'O
ITALIË
II ÉST
^0
km
RIJEKA'S
VIA BRUSSEL NU DAAR DE WESTEL’JKE RONDWEG AL IN GEBRUIK IS<
fl
Tsaar Peters
bron sijpelt
maar door
£5
EM
ALS WE NOG EVEN verder de
geschiedenis ingaan, zien we dat de
bron van tsaar Peter al in de veer-
NA ZIJN KUUR in Spa vertrok
de tsaar weer naar de Russische
landen. Via Holland, zoals ook op
zwart marmer te lezen is. Geen on
bekend terrein voor hem, want hij
was dezelfde tsaar Peter, die in
1697-1698 in Zaandam verbleef en
als scheepstimmerman werkte. U
kent het toch hè, het Tsaar Peter-
huisje.
HET WAS EIGENLIJK geen dag
voor een uitstapje. Vanuit de hemel
stortte evenveel water naar bene
den als in Spa onder de grond moet
zitten. En dat moet vreselijk veel
zijn, wanneer je enkel al het pro-
duktiecjjfer ziet van Spa Monopole
NV, die per dag in de net buiten het
centrum staande (en te bezichtigen)
fabriek niet minder dan 2 miljoen
flessen en flesjes met bronwater
vult. „Het komt allemaal uit de
grond meneer, en er wordt niets aan
toegevoegd”, wist de bediende me
na een summiere rondgang te mel
den. Onuitputtelijk dus kennelijk,
die Spase bronnen en het zou Tsaar
Peter zeker goed hebben gedaan te
weten dat ook de naar hem genoem
de bron nog steeds onophoudelijk
voort sijpelt.
tiende eeuw werd gebruikt. De heil
zame werking was nog niet beschre
ven, maar een Bredase edelsmid
zag vooruit, kocht van de prins-
bisschop van Luik een stuk land
rond de bron en zette daar de eerste
herberg neer, waar bezoekers logies
konden krijgen. Hollands vernuft.
A Antoine Fontaine veegde alle eeuwen op een hoop.
Hier in het midden boven, met de hand Napoleons op de
borst Tsaar Peter de Grote, geflankeerd door componist
Meyerbeer, die er in 1859 was (links) en een plaatselijk
advocaat. Daarnaast Nazer-ed-din, die Spa in 1889 als
Sjah van Perzië aandeed. Aan de voeten van Tsaar Peter,
in de pij, Cardinaal de Grosbeek, die al in 1580 van de
bron kwam proeven.
MÖNS
Bergen)
AALST
^>9
en n
bij
lem
voetl
daar
zen
KANUNNIK DE LA NAYE kan
de keizer dan eigenzinnig en door
drijvend noemen, ongeduldig was
hij zeker en het herstel kon hem niet
snel genoeg gaan. „De kanunnik
zag hem op een voormiddag eenen
twintig glazen drinken, en dit on
danks het verbod van zijn lijfarts.
Te dien tijde was het de mening van
alle bekende dokters behalve van
Boerhaave dat er gedurende het
volgen van een badkuur geen rauw
fruit gebruikt mocht worden: tsaar
Peter eet dan maar bij een van zijn
dagelijkse bezoeken aan de bron 6
pond kersen, benevens een schotel
vijgen”, aldus het al eerder, ook in
taalgebruik vergeelde, geciteerde
naslagwerk. Maar, de kanunnik zat
nog veel meer dwars en dat was
vermoedelijk de wijze waarop de
tsaar zijn kuur volgde: met een tic.
Want zoals wij cola-tic drinken, liet
de tsaar het bronwater versnijden
met alcohol. En zelfs zijn lijfarts
kon hem daar niet van weerhouden.
Met die wetenschap krijg je wel
meer begrip voor die eenentwintig
glazen op die ene ochtend.
VALENCIENNES')
TURNHO
0ASTOGNE
O
O
<T
beert zich allang ook aan de gewone
toerist te verkopen, met succes. En
dat minder dankzij de bronnen, dan
door de gulle Ardenner natuur, die
het eigenlijk onbeduidende provin
ciestadje rondom gevangen
houdt
De
zond
PSV
de 1
kenc
halei
vast
V
ger
de
gea
war
mei
ling
wee
paa
had
te t
ai
ei
la
le
w
Of
A
w
w
11
g<
SI
g
ai
ii
o
ujj
91
ui
E
H
Ji
H
V.
(s
b
a
v
o
s]
H
VOO
geli
Bre
moi
leel
cha
Haf
sch;
Haf
daa
iKORTR'JK
MET DIT ALLES in het achter
hoofd heeft de NS nu een kaart op
de markt gebracht, waarbij je nog
steeds acht dagen onbeperkt door
Nederland kunt reizen, maar je
mag er zestien dagen over doen. Je
kan dus steeds, als dat tenminte
nodig is, even bijkomen. De kaart is
verkrijgbaar in de maanden juni,
juli en augustus en kost 48.
LANDECKfT
I^l( X.NAUDERS^
RfSCW£A<V'''
SP0NmGN>OVz’
VANDAAG DE DAG is het nog
steeds een komen en gaan bij de
Pouhon Pierre Le Grand. En drin
ken van het ijzer-, zwavel- en kool
zuurhoudend water kan nog steeds.
Voor drie Belgische franken krijg
je een plastic beker en kun je je op
de benedenverdieping te goed doen
aan het, door de zwavel, licht naar
rotte eieren ruikende water. Ik was
op dat moment juist niet herstellen
de, dus ik heb er weinig baat bij
gehad, maar het water schijnt voor
dit soort mensen en degenen die
aan bloedarmoede lijden een zeer
heilzame uitwerking te hebben.
Vandaar ook dat er in de ochtend
een uur is gereserveerd voor men
sen, die kruiken en flessen willen
vullen en die daar 4 Belgische fran
ken per liter voor moeten neertel
len. Ruim een kwartje dus.
*53VILLACH
TARVISjfiffr -
PiANif <z-'0E00-.
>SZ.4l/LE
UOINE^ C LJUBLJANA
PORDENONI
TREVISIOO
VENETIE(Lï=~5=ll
TSAAR PETER was niet de enige
vorst die in Spa kuurde. Ze kwa
men van heinde en ver, adellijke
dames en heren, geleerden, compo
nisten. Spa leek een tijdlang het
middelpunt der aarde. De kunst
schilder Antoine Fontaine uit Spa
veegde alle eeuwen op een hoop en
Niet zo onbegrijpelijk dat het Spasymbool zo vrolijk
over de fles „bokt": zijn baas verkoopt twee miljoen
flessen per dag. En ze komen allemaal uit de grond
A „Er zijn andere gasten", maar het kuurgebouw staat
nog steeds trots in het centrum van provinciestadje Spa.
Links de Rue Royal, die naar de bron van Tsaar Peter
voert.
A Pouhon Pierre Le Grand, het gebouw dat een eeuw geleden om de bron werd
opgetrokken en in de plaats kwam voor het zuilenmonument dat door Willem II
werd geschonken.
MECHELEN
|O
'ook geëxploiteerd wordt door Spa-
Monopole, trekt nog steeds horden
mensen, die op het heilzame water
afkomen. „Maar het zijn wel andere
mensen geworden dan vroeger”,
vertelt de dame in Peters bron, met
lichte weemoed in de stem. De tijd
staat nu eenmaal niet stil, Spa pro-
ER IS SINDSDIEN, sinds dat be
zoek in 1717, wel wat veranderd.
Toen de tsaar, moe en ziek in Parijs,
op aanraden van zijn lijfarts Ares-
kin naar Spa toog was de pouhon,
de bron, beschut door niet meer dan
een nis, een eenvoudige overkap
ping, met vlakbij, in een gebouw,
een zaal, die men voor de badgasten
verwarmde „bij killig en vochtig
weder”. Dat was tot 1820, toen liet
de prins van Oranje (de latere Wil
lem II) een zuilenmonument om de
bron bouwen en weer zestig jaar
later, in 1880, werd het gebouw op
getrokken waarin de bron zich nu
bevindt. De bron heet natuurlijk
nog naar de tsaar: als Pouhon Pier
re Le Grand bleef ze bekend. In de
hal staat de votietafel, waar hij zijn
watertjes aan zou hebben gedron
ken. Er prijkt ook een borstbeeld
van de vorst en een albasten me
daillon met het wapenschild van
Rusland, dat hij het stadsbestuur
schonk na zijn geslaagde kuur.
Mooi in de hal is ook het beeld van
de waternimf, de schepping van
beeldhouwer Houssain de Douai.
j1-*
Xv.‘
'CHARLEROI
A Harm-Jan, een jonge toerist, betaalde zijn drie franc voor het sterk zwavel- en koolzuurhoudende water, waar ook Tsaar
Peter van dronk. Het enige verschil is dat de laatste het verdunde met alcohol
JE ZAL TOCH MAAR „EIGEN
ZINNIG EN DOORDRUVEND”
genoemd worden. Tsaar Peter de
Grote overkwam dat. Tenminste,
zo zag kanunnik M. de la Naye hem
en dat enkel omdat de Russische
vorst, tegen de wil van de dokters,
een pondje of wat kersen nuttigde,
toen hij in 1717 kuurde in Spa.
Overmatig zou je dat kunnen noe
men, maar eigenzinnig Ik
stuitte op dat voorval in een na
slagwerkje dat directrice Gilberte
Spruyt van het Belgisch Verkeers
bureau in Amsterdam me zond,
toen ik haar onlangs vertelde dat
ik van plan was een bezoek te bren
gen aan het Belgische stadje.
REMOUCHAMPSL Q
t 1
c
ZEEBRUGGj
--OOSTENDE
NIEUWPOORTj^^J^
GEEL
ROESELARE
Dunkerque
DE SPOORWEGEN HEBBEN
aan de tienerkaart wat gesleuteld.
Reden daarvoor was dat de popula
riteit van de kaart de laatste jaren
tanende was en er steeds minder
tieners waren te vinden die een
week lang dag in dag uit de trein in
wilden. Uitslapen wil je ook wel
eens nietwaar, als je ’s a onds door
nat in de Randstad terugkeert van
een dagje Maastricht.
schilderde in 1894 zijn „Gulden
boek van Spa”, een statieportret
van alle groten der aarde die het
stadje in de loop der eeuwen be
zochten.
ANNO 1980 wordt nog steeds ge
kuurd in Spa. De badinrichting,
„Bains”, op de Place Royale, die nu
^^lAA^RICHT,
,-f, -
Lasschuit heeft de 64 ste edi
tie van haar officiële adresboek
I hotels, motels en restaurants in.
Nederland op de markt ge
bracht. Editie 1980 derhalve. 296
pagina’s dik met een opsom
ming van 1100 bedrijven. Als
regel zijn alleen die bedrijven-
opgenomen, die de toets der kri-
I tiek kunnen doorstaan, aldus de
I uitgever. Die moeten wel, naar
ik heb begrepen, een klein be
drag neertellen, om ook opgeno
men te worden. De gids kost
/F 4,50 en is behalve bij de boek
handel ook bij de VW’s ver
krijgbaar
het Duitse Reis- en Informa
tiebureau in Amsterdam (Spui
24, 020-241293) vestigt mijn aan
dacht op een voordelig arrange
ment dat ik u niet wil onthouden.
Een achtdaags all-in arrange
ment op een Waddeneiland voor
DM 155. Dat all-in staat dan voor
f’ overnachting met ontbijt, wan-
I delingen o.l.v. een gids en boot-
I tochten o.a. naar het eiland Am-
rum. Het arrangement geldt en-
kei in mei en september. Inlich
tingen bij Uwe Duls, D-2251 Hal-
lig Hooge, telefoon 0949-4849-
238.. .
I als u toch die kant van Apel-
I doorn uitgaat voor een dagje
Veluwe, denk dan even aan
rijksmuseum Paleis Het Loo,
dat dagelijks, het hele jaar door,
open is van 10 tot 17 uur. Ingang
met parkeerterrein is aan de
Amersfoortseweg, waar tevens
de toegang is tot het 650 hectare
grote Koninklijk Park. De toe
gangsprijs is 2,-, tot 18 jaar en
boven de 65 de helft
te zien valt er een hoop aan
schilderijen, tekeningen, pren
ten, meubels, zilver, glas, porse-
I lein, keramiek, munten en pen
ningen, betrekking hebbend op
de historische relatie Nederland-
Oranje-Nassau en met name af
komstig uit het bezit van H. M.
de koningin. In de stallen zijn de
tuigenkamers te zien en rijtui
gen, vroege auto’s en in brui
kleen van de Koninklijke Stallen
in Den Haag een galaberline uit
1836
en nu we toch op de Veluwe
zijn, ook even naar het zuiden,
naar Kasteel Doorwerth in de
plaats met die naam, waar het
Museum voor Wildbeheer en het
j Nederlands Jachtmuseum on
derdak hebben. Op de bovenver- J
dieping is deze zomer een expo
sitie te zien over roofdieren die
te zien zijn in ons land, of hier
vroeger gehuisd hebben. Hier
bedraagt de toegangsprijs ƒ3,-
en kinderen tot 16 jaar en 65-
plussers betalen de helft. Op
weekdagen (behalve dinsdags)
is het museum van 10 tot 17 uur
open. Op zon- en feestdagen van
13 tot 17 uur
ook Zeeland doet wat voor de
ouderen en heeft een speciaal
gidsje uitgegeven met extra
voordelige vakanties voor men
sen van zestig en ouder. Het gaat
hier om arrangementen van een
week en er is ook een vaarvakan
tie mogelijk. Inlichtingen en re
serveringen bij de provinciale
VW Zeeland, Postbus 123, 4330
AC Middelburg, telefoon 01180-
28051.. .
I de Denen doen het weer even
anders en bieden op het prachti-
I ge eiland Bornholm, ten oosten
I van Kopenhagen in de Oostzee,
een weefvakantie aan. Dat ge
beurt in groepjes van 12 perso
nen en de prijs blijft onder de
500. Daarbij is volpension in
begrepen. Alle informaties
geeft het Bornholms Kongres-
f bureau, Snellemark 13, 3700
Renne, Denemarken. Maar u
kunt natuurlijk ook uw licht
I opsteken bij het Deens Ver
keersbureau, Keizersgracht 518
in Amsterdam 020-226717
i dat vergat ik te zeggen: u
moet vanzelfsprekend wel op ei
gen gelegenheid naar het eiland
toe. Daartoe kunt u in Kopenha
gen dé boot nemen en ’s zomers
in Travemünde in Duitsland j
wie wil weten hoe het in Den
Helder toegaat. Ook die Marine-
stad heeft een folder op de
markt gebracht met alle infor
matie over vakantieaccommo-
daties, bezienswaardigheden.
Er ligt ook een lijst klaar met de
evenementen voor het komende
seizoen, waarvan we allemaal
in ieder geval de vlootdagen
kennen, die elk jaar drukker be
zocht worden. De VW stuurt
I het een en ander op verzoek
graag toe. Postbus 41, Den Hel-
I der, telefoon 02230-13597
I over fietsvakanties, zoals het
rent-a-bike-systeem, in Gelder
land en Overijssel heb ik mijn
vingers in voorgaande edities al
blauw getikt, maar ik wil nu toch
nog even melden dat je ook Eu-
robike Holidays hebt. Al drie
jaar trouwens en dat gaat dan
over volledig verzorgde fietsva
kanties in Europa en Israel. De
nieuwe folder is uit en kunt u
aanvragen bij de provinciale
VW Gelderland, Stationsplein
45, 6811 KL Arnhem, 085-452921
of bij de provinciale VW
Overijssel, De Werf 1, 7607 HH
Almelo, 05490-18765
en nu we dan toch op de fiets
zitten: de Nederlandse Rijwiel
Toer Unie heeft alle fletsevene-
menten die dit jaar in ons land
worden gehouden op een rijtje
gezet. Ik heb ze niet geteld,
maar het zijn er heel veel. Wie er
een tientje voor over heeft kan
het programma (90 pagina’s dik)
bestellen door dat bedrag per
giro over te maken op rekening
626664 t.n.v. NRTU Zoetermeer.
Bij de mededelingen even ver
meiden „Programma 1980" en u
krijgt het omgaande thuis
(MET VERMIJDING VAN DE DRUKKE BRENNERPAS)
ulmc^ W - DUITSLAND
MÜNCHEN^*)
memmingen! zbadtölz
/^MURNAUtj (.^SALZBURG
-_ke^en\ r -JjKureiEiyA ^OOSTENRIJK
BREGENZ^ F(JSSE,NX^e w0r*^KITZBUHEL »&WALD
ZW L{ ©INNSBRUCK \mITTERSILL
SARGANs£1NM0ERS<5 ^FELBE^rAU^NTUNAieL
HINTER- j SPONQIGliAÖV^^i CORTINA,
RHEINK'ieCR*AfeD/NO b
pruNNEL BOLZANO
- ^Bellinzona
^Lugano
DINANT
0 km 30 4 BASTOGNE A
WIE NIET VIA GENT NAAR FRANKRUK WIL HEEFT IN DE SNELWEG E10 EEN VLOTTE VERBINDING
BREDA
E\*D E R L A N D
.ÏS-. x.. EINDHOVEN
I land en Overijssel heb ik mijn
3 V?
Ski
