John Watts:
Fischer-Z vond na
exposides J
maar toch
Van droogdok tot
festivalterrein
anderhalf jaar
tenslotte eenheid
1
„Je moet het uit de grond stampen
NEGENHONDERD BANEN
/■&PHOEKS I EEN
vh.MARCANTI
„Als trio beter
1
1
Pinkpop uitverkocht
Hotelkamer
Buitenterrein
Niet rijp
In natura
I
■■I
DONDERDAG 22 MEI
1980
KUNST
Door John Oomkes
THEATRE DES NATIONS
door Alma Post
Ki
it,
AMSTERDAM Het programmaoverzicht van het komende Festi
val of Fools is bijna niet te lezen, zo vol. Het bevat rond de 100 groepen,
die tussen 29 mei en 16 juni met elkaar 600 voorstellingen zullen geven.
Het programma is nu wel voor 99% zeker, vertelt Cor Schlosser,
projektleider van theater De Melkweg en een van de organisatoren
van het festival. Er komen zelfs nog groepen bij: Grupo de Arte Pau
uit Brazilië bijvoorbeeld, die aanvankelijk verhinderd was, De Cu
baanse groep De Escambray heeft afgehaakt, maar daarvoor in de
plaats komt een andere Cubaanse groep: Teatrova.
Organisatoren Huib Schreurs (links) en Cor Schlosser.
J)
Kunstenaar Rob Loos bezig aan zijn golf. (Foto s: Lex van Rossen)
i.
en apparaatjes
(ADVERTENTIE)
(ADVERTENTIE)
Hoe hebben jullie dit terrein gevonden?
Schlösser: „We zijn sinds begin 1979 op
zoek geweest naar een terrein, toen kre
gen we namelijk het plan om het festival
op één plaats te houden, om de groepen de
kans te geven meer contact met elkaar te
houden, en onszelf ook. We wilden iets
met buiterrein en gebouwen, toen zijn we
het hele industriegebied gaan afzoeken.
GELEEN (ANP). Pinkpop, Neder
lands grootste popfestival dat jaarlijks
op Tweede Pinksterdag in Geleen wordt
gehouden, is uitverkocht. Volgens de or
ganisatoren zijn in de voorverkoop onge
veer 50.000 kaartjes van de hand gegaan.
schilderijen en Wim Mors sculpturen in
hout en steen van 25 mei tot en met 13 juni.
Geopend: dinsdag tot en met zaterdag van
11 tot 17 uur, zondag van 14 tot 17 uur.
Aan het woord is John Watts, een aardi
ge, intelligente jongeman die de motor is
achter het succes van de Britse new-wave-
Omdat op onze eerste plaat, Word Salad,
songs voorkomen die ik had geschreven
tijdens het practicumjaar van mijn psy-
chologiestudie, gold ik opeens als iemand
die op een goedkope manier observaties
van andere mensen in pakkende liedjes
wilde vertalen”.
„Zo’n etiket is een verschrikking; het
voorkomt dat mensen werkelijk luisteren
naar wat je te zeggen hebt. Ze vatten je
teksten óf te serieus op, óf ze weten al van
tevoren wat je ermee bedoeld te zeggen.
Als wij als band dan toch in een hokje
geplaatst moeten worden, dan komen we
nog het meest overeen met een band als
XTC. Die groep heeft een min of meer
zelfde benadering. Enerzijds is het muziek
waarop je kunt dansen, anderzijds gaat
het om veel méér, ook al worden de onder
werpen dan óf afgezwakt óf versterkt
door mijn merkwaardige gevoel voor
humor”.
formatie Fischer-Z. Na het eigenlijke in
terview dat we doen komen de ware ach
tergronden achter het plotselinge vertrek
van Fischer-Z’s toetsenman Sputnik Skol-
nik naar voren als we in een ontspannen
omgeving de inwendige mens versterken.
Een affaire die van belang is, omdat deze
attractie van het Haarlemse Luilakfesti-
val (vrijdagnacht) en het Festival of Fools
(4 juni) plotseling niet uit vier, maar uit
drie musici blijkt te zijn samengesteld.
Naast Watts, die gitaar speelt, alle songs
schrijft en de centrale figuur is tijdens
concerten, zijn drummer Steve Liddle en
bassist David Graham overgebleven. Een
inkrimping die nu al zijn vruchten blijkt
af te werpen, ook al kostte het afscheid
nemen van de toetsenman pijn na jaren
van vriendschap. Watts: „De afgelopen
twee maanden werd ik voortdurend onder
druk gezet door de platenmaatschappij
met het argument dat de band zonder
Skolnicks keyboards niet meer als Fi
scher-Z zou klinken”.
Zoals bekend wordt het Festival of
Fools dit jaar voor het eerst op één terrein
gehouden en niet meer in de drie organise
rende theaters De Melkweg, Shaffy en
Paradiso-. De opzet is extra groot doordat
dit vijfde Festival of Fools tevens dient als
wereldtheaterfestival, Théötre des Nati
ons, dat dit jaar door Amsterdam georga
niseerd wordt. Het Festival of Fools werd
zes jaar geleden opgericht door de clown
Jango Edwards, als alternatieve tegen
hanger van het Holland Festival
Jullie hadden een voorkeur voor de
haven?
Huib Schreurs, organisator en projekt-
leider van Paradiso: „Ja dat geeft een
gevoel van ruimte om je heen, en van weg
kunnen en van verband tussen de dingen.
Boten, schepen, dat associeert met ver
plaatsing en traditie. En doordat het iets
lijkt dat totaal niet met theater verbonden
is, krijg je een heel bepaald effect, een
vreemde combinatie van gevoelens. En
dat is mooi.”
Watts over de redenen waarom er ver
der scheef tegen Fischer-Z werd aangeke
ken: „De voornaamste fout die er in ons
geval is gemaakt betreft eigenlijk het mo
ment waarop we een platenkontrakt kre
gen aangeboden. We waren er niet rijp
voor. Feitelijk was er niet eens sprake van
een band. We hebben er nu anderhalf jaar
en twee elpees lang over gedaan om naar
elkaar toe te groeien. Dat proces heeft
Steve Skolnik niet kunnen meemaken, of
liever gezegd, niet willen meemaken. Hij
is feitelijk op het hobbyistische niveau
blijven steken, was ook niet overtuigd van
zijn eigen ambities in de muziekwereld.”
„Als een soort van afscheidsgeschenk
je breekt niet zomaar hebben we hem
nog laten meespelen op ons tweede al-
Verdere kaartverkoop zou tot overbe
volking van het festivalterrein leiden en
dat wil de Pinkpoporganisatie voorko
men. Vorig jaar waren er naar schatting
60.000 mensen naar het popfestival geko
men, en deze massa was eigenlijk meer
dan het terrein, een sportcomplex aan de
rand van Geleen, kan bergen.
Op Pinkpop, dat dit jaar voor de elfde
keer wordt georganiseerd zullen aan
staande maandag van elf uur ’s ochtends
tot half negen ’s avonds zeven groepen
van internationaal formaat optreden.
Liefhebbers van Nederlandstalige rock,
new wave, rythm en blues en hard rock
kunnen dan aan hun trekken komen met
groepen als Raymond van het Groene-
woud en de Centimeters, The Jam, J.
Geilsband, Van Halen, Joe Jackson Band
en Garland Jeffreys.
Een derde van het budget van het festi
val moet gedekt worden met de inkom
sten, wat betekent dat er ongeveer 30.000
bezoekers nodig zijn, iets minder dan 2000
per dag. De rest komt van CRM en ge-
meénte samen, en zal tussen 900.000 en
één miljoen liggen,
Schlösser: „We gaan er van uit dat die
30.000 mensen er komen, waarschijnlijk
veel meer. Het laatste festival in 1978 trok
al meer dan 30.000 bezoekers, en dit is veel
ruimer van opzet. Verder hebben veel
steun van bedrijven gekregen, maar dan
in natura. Typmachine’s en geluidsappa
ratuur te leen, gratis verf. Het enige wat
wij die bedrijven in ruil hebben aangebo
den is naamvermelding in het program
maboekje.”
Met de Beeldende Kuntenaars Regeling
werd contact opgenomen, zodat BKR-
kunstenaars nu werken aan het opsieren
van het terrein. Twee van hen, Rob Loos
en Ad van der Steen, metselen een golf
aan een van de kaden. Van der Steen: „De
AMSTERDAM. „Eind vorig jaar deden we een groepsinterview voor de
Brusselse omroep Radio Capital, in een studio die niet groter was dan een
huiskamer. De interviewer was opgefokt omdat Steve Skolnik diens vriendin
op zijn schoot had genomen en we allemaal eigenlijk een slok te veel
ophadden. Tijdens dat radiogesprek kwamen de meningsverschillen in de
band opeens voor de buitenwereld bloot te liggen. Zonder dat de boel in een
ordinaire ruzie ontaardde, werd haarfijn duidelijk dat Steve alleen stond”.
Onder de titel Drinken en Klinken in
Kennemerland organiseert de Historische
Werkgroep Haarlem van 31 mei tot en met
22 juni een tentoonstelling op de eerste
verdieping van de Vleeshal aan de Grote
Markt in Haarlem. Deze expositie toont de
geschiedenis van voormalige herbergen in
deze regio door middel van foto’s, tekenin
gen, archivalia, glaswerk, vaten en recla
memateriaal. Dagelijks geopend van 10
tot 17 uur, zondags van 13 tot 17 uur.
„Zo’n dwaas verwijt komt voort uit het
systeem waarin zo’n firma opereert. Wij
kregen van aanvang af een verkeerd eti
ket opgeplakt. Dat van de popgroep met
het psycholische tintje, terwijl we veel
meer inhoud hebben. Dat aspekt en het
feit dat onze eerste presentatie voor de
Engelse muziekpers dankzij een falende
installatie net zo’n fiasco werd als ons
eerste optreden in Paradiso, maakte dat
we thuis niet serieus worden genomen.
Schlösser: „Deze week komen er uit alle
hoeken van het land spots, met name van
Shaffy en de Melkweg, maar ook van
andere groepen hebben we licht en
geluidsapparatuur geleend. Alle podia uit
Shaffy en De Melkweg komen hierheen en
alle mensen uit de drie organiserende
theaters, die tijdens het Festival dicht
gaan. Voor de meeste groepen staat het
podium klaar als ze komen, maar sommi
ge zijn aangezocht om bepaalde projekten
te doen. The People show bijvoorbeeld,
bouwt een enorme ophaalbrug. Stu ge
bruikt 40 kubieke meter zand, die leggen
rails en zijn met een trein bezig. Ze kwa
men met 6 vrachtwagens, en er doen 56
mensen aan mee.”
Hoe hebben jullie al die groepen bijel-
kaar gekregen?
Schlösser: „Voor een deel zijn het de
groepen die altijd al naar het festival
kwamen. Dan de Nederlandse makers
van margetheater, zo’n 25 groepen. De
rest zijn mensen uit landen waar we tot nu
toe niet aan toekwamen. Dat komt ook
door het Thèëtre des Nations-aspect, en
Cor Schlösser: „Toen we hoorden dat de
ADM hier wegging hebben we het terrein
bekeken, en we vonden het meteen ge
schikt. Er zijn een stuk of acht grote
hallen en een aantal kleinere ruimtes. Het
enige nadeel was dat zij pas op 1 mei het
terrein overdroegen aan de gemeente, en
wij dus maar vier weken zouden hebben
om hier te bouwen en in te richten. Dat is
iets langer geworden omdat we vanaf half
april als gast van de ADM de kantoor
ruimtes konden gebruiken. Het goeie is
dat we het terrein hebben kunnen overne
men als funtionerend bedrijf. Als we hier
een jaar later gekomen waren was het
onmogelijk geweest. Alles functioneert,
sanitair, elektra, terreinverlichting, rollui
ken. We hoeven alleeen de theatervoorzie
ningen te maken.”
Wat voor gevoel geeft het om zo’n ter
rein in bezit te nemen?
Schreurs: „Rijk, heel rijk”. Schlösser:
„Tot 1 mei was het voelbaar dat we hier
De Rotterdamse kunstenaar Eric Vis
ser exposeert schilderijen, gouaches en
grafiek in Galerie Klein (Krocht 6, Haar
lem) van 23 mei tot en met 25 juni. Tijdens
dezelfde periode zijn ook keramische ob
jecten van Jan van Leeuwen in Galerie
Klein geëxposeerd. Geopend: dinsdag tot
en met vrijdag van 12 tot 17.30 uur, zater
dag van 12 tot 17 uur.
In Galerie Tholen (Breelaan 28, Bergen
N-H) exposeert Rob Verhagen olieverf-
opdracht was dat het iets met water moest
zijn. We hebben ook nog plannen inge
diend met klompen en molens, maar ze
kozen deze golf, een heel zwaar werk, en
een gezonken schip, dat aan een van de
ducdalven komt te liggen, geïnspireerd op
de Titanic.”
Alla,Haarlem
heeft Malle Babbe
de Haarlem Nicols
en de Luilak
bloemenmarkt?
John Watts: „Een etiket is een verschrik
king (Foto Lex van Rossen)
bum, Going deaf for a Living. Achteraf
geredeneerd, stom, stóm. Terwijl de band
mentaal allang een trio was, hielden we de
buitenwacht voor alsof Skolnik nog écht
in het spel voorkwam. Ik heb voor hem
alle arrangementen geschreven, zodat we
uiteindelijk als een band van drieëneen
halve man hebben gefunctioneerd. Dat is
nou een voorbeeld van wat ik volwassen
worden noem. Nu zou ik zo’n situatie niet
permitteren”.
Ondanks de pressie ging Skolnik en
trok Watts definitief de machtspositie
naar zich toe. John: „In de ware zin des
woords vormt Fischer-Z geen band als
alle anderen. Ik schrijf, produceer en
werk alles van tevoren zo uit, dat alleen
datgene wat ik op de plaat wil horen, of
live als ideaal geschouw op een gegeven
moment ook gerealiseerd wordt. Steve
Liddle en David Graham geloven in mijn
muziek, staan daar achter. Ik mag me
gelukkig prijzen met zo’n puike ritmesec
tie. Ze zijn voor mijn muziek namelijk erg
belangrijk. De reggae die vaak in Fischer-
Z-songs voorkomt, is het gevolg van een
Andere bewuste keuze. Ballads zonder te
gendraadse ritmiek speel ik niet meer. Er
moet zówel een natuurlijke spanning in
onze muziek voelbaar zijn éls een stuctuur
hoorbaar zijn waarin de zang en de bas
kunnen profiteren van de ruimte. Voor
zoiets heb je een sterke ritmesectie meer
dan wat dan nodig”.
Watts over zijn imago: „Je moet ook wat
de inhoudelijke kant van je muziek be
treft leren te kiezen. Toen ik songs van
Vtfjrd Salad live speelde, merkte ik dat ik
het moeilijk vond om de zware boodschap
van songs als Lies, Remember Russia of
The Worker geloofwaardig over te bren
gen naar het publiek toe. Terwijl ik op de
plaat de artisticiteit van mijn observaties
van het dagelijks leven tot in het meest
extreme wilde vastleggen, ontbrak live de
humor. Halverwege een show wilde ik dan
wel eens gein trappen je zit per slot van
rekening in een sfeer waarin de communi
catie tussen publiek en muziek allesbepa
lend is en dan moest je Remember
Russia zingen. Als je zoiets met een greins
op je gezicht doet, gelooft niemand je”.
„Op Going deaf for a Living zijn niet om
dié reden de songs anders van teneur. Het
verschil wordt bepaald door het feit dat
mijn leven nu anders verloopt. In plaats
van het sanatorium leef ik nu in hotelka
mers; mijn ervaringen verschillen dus. Ik
heb met opzet geen album over het leven
on the road willen maken. Dat is al zo
vaak gedaan. Wél is het bijna een concep
talbum over gevoelens geworden; liedjes
over merkwaardige kanten van liefde en
haat. Samen met het oudere repertoire
kan ik nu een programma, een set samen
stellen die veel meer recht doet aan al wat
mij bezighoudt”.
Watts, die met plezier constateert dat de
basis van Fischer-Z nu solide is, zal in de
toekomst het avontuur niet uit de weg
gaan. „Nee, alleen wil ik van het intellec
tualistische imago af. Wat ik nu nog te
zeggen heb over intermenselijke relaties
als gevolg van mijn studie, verwerk ik in
een toneelstuk, waarvan ik het grootste
deel inmiddels heb voltooid. In feite breng
ik dus een lichte scheiding in mijn activi
teiten aan. In rockmuziek kun je nu een
maal niet alles wat je bezighoudt kwijt;
het is per slot van rekening ook nog eens
entertainment”.
„Ook ik vind onze platen erg, in ieder
geval té gepolijst klinken. Nu we met zijn
drieën zijn is live in ieder geval geen
sprake meer van een poeslief geluid om
dat de gitaar belangrijker geworden is.
Overigens, wat wij aan toetsinstrumenten
nodig hebben kunnen we ook met deze
bezetting laten horen. David speelt behal
ve bas ook toetsen, gedeeltelijk door mid
del van pedalen”.
Behalve theater moet ook de gezellig
heid een zwaartepunt van het festival
worden. Anders dan bij andere festivals
sta je na de voorstelling immers niet op
straat. Er komen tien eetpunten, er zijn
plannen voor een vliegerfeest en een fire-
sculpture, een kunstwerk dat op de laatste
nacht in brand wordt gestoken.
Ik vraag of ze er niet gek van worden.
Huib Schreurs: „Je moet iets uit de grond
stampen wat er gewoon niet is. Er moet
zoveel gebeuren. Maar langzamerhand
komt het dan toch in orde. Kijk, je weet
een hoop dingen niet. Niemand weet alles.
Maar tot je verbazing... je maakt jouw
stukje af en dan zie je dat andere mensen
ook hun stukje afmaken.”
Het festivalterrein is van 29 mei t.m. 16
juni dagelijks (behalve 2 juni) open van
14.00 uur tot 24.00 uur. Reserveren kan nu
bij Cisca, N.T.C. of Shaffytheatervanaf
27 mei ook aan het terrein aan de Meeu
wenlaan (tel. 321445). Voor de Fool-
school, dagelijks van 9-17.00 onder lei
ding van de optredende artiesten, zijn
nog enkele plaatsen open. De kosten zijn
f300.-, inclusief een festivalpas.
Op Jiet terrein, de oude werf van de
Amsterdamse Droogdok Maatschappij
(ADM) net aan de overkant van het IJ, in
Amsterdam-Noord wordt dag en nacht
gewerkt. Buitenlandse groepen druppelen
al binnen, Theatr Stu uit Polen is er, The
People show uit Engeland is er, een paar
j Nederlandse groepen zijn al aan het werk.
De voorbereiders van het festival zijn
bezig met de techniek in de zalen. Podia
opbouwen, kabels voor de belichting op
hangen.
de mogelijkheden die we gekregen heb
ben via het III (Internationaal Theater
Instituut). Dat zijn vooral groepen uit
Oost-Europese en Zuid-Amerikaanse
landen.”
maar te gast waren, er werd nog gesloopt,
kranen van de ADM werden weggehaald.
Vanaf 1 mei is het een heel ander gevoel.”
Schreurs: „Het is bepaald leuk. De mees
ten van ons wonen hier ook. Je ziet hier
allerlei schroeven, moeren, interessante
bouten en apparaatjes op de grond
liggen”.
■F-
olijke voorlichting over maar
plaatwerkertot ekonoom. van
tot treiter. In de Hoeksteen (vh. Marcanti)
op 22 mei van 14.00-21.30 uur en op 23 mei van
10.00-19 00 uur, Jan van Galenstraat, Amsterdam.
S* Jap
