Betogingen in Zuid-Afrika
Cuba wil niet
Rivaal Ronald
Reagan kondigt
Voor eind deze maand
redevoering aan
ontwerpbegroting EG
Paus: straf
Küng terecht
Surinaamse
ambassadeur
de laan uit
Mogelijk opnieuw
scholenboycot
Prijzen in EG
blijven stijgen
praten over
vluchtelingen
Man werpt mes
naar Bhagwan
VAN AARDENNE: WERELDECONOMIE ONSTABIEL GEWORDEN 1
EIS EUROPEES PARLEMENT:
Watergate-banden
te beluisteren
In Mozambique 200
choleragevallen
4
I
Lenina
Metro
Nuances
Voorletters
3
VRIJDAG 23
M E I
BINNEN- EN BUITENLAND
1980
door Nico Scheepmaker
F
isten
prijs
iet de
loeren
issen-
ïls de
d aan
e, die
ntract
ift dit
s aan
i Vis-
ipten
iehan-
handi-
n krij-
;e lich-
rbad
wordt
is ak-
B. en
i ruim
e stel-
ir met
dabad
■n het
om te
en be-
eraal
V-l
ngen
or de
inders
en uit
chade
d uit-
enver-
d aan
liljard
irand-
zoge-
meer
ukken
rzeke-
nden
’heid
(Van onze redactie buitenland)
PARIJS. De lidstaten van het Inter
nationaal Energie Agentschap (IEA), de
westerse industrielanden, zijn ernstig
verontrust over de nadelige uitwerking
die de stijging van aardolieprijzen heeft
op de wereldeconomie.
trijfël
Twee zwarte studenten worden na hun arrestatie in Bloemfontein weggevoerd door leden van de oproerpolitie.
Hans Küng.
1'
IEA ernstig verontrust
over stijging olieprijs
(Van onze redactie
buitenland)
ren in
)kken
atting
etuig-
igehe-
za de
imon-
inder-
igsge-
:ht te
or de
ct en
.raties
ior de
Begin deze week werd in de meeste
scholen, na een boycot van een maand, het
onderwijs hervat. Het ziet er echter naar
uit dat de scholieren de komende dagen
opnieuw op grote schaal thuis zullen
blijven.
Betogers, die hadden deelgenomen aan
demonstraties tegen de onderwijsonge-
jeloofd naar hun
laar naar verhou-
voor
i NGR
ia van
op te
ïtsont-
anten.
It vol-
>r een
handi-
irhoud
g, om-
ormen
acante
alleen
indivi-
;n van
al van
aantal
nspec-
le Sa-
is met
en en-
le Ka
lt van
el van
al ook
n. Mi-
eft de
ifensie
vaarde
onge-
mr-ge-
iet dit
isse is
Igende
m ge
elheid
Je Ex-
i) ver-
an het
15 kilo
en zal
huizen
zan de
HAVANA. Cuba heeft een voorstel
van de Verenigde Staten, Engeland en
Costa Rica voor onderhandelingen over
de opvang in het buitenland van Cubaan
se vluchtelingen afgewezen. Het Cubaan
se ministerie van Buitenlandse Zaken
noemt het initiatief een poging tot inmen
ging in de interne aangelegenheden van
Cuba.
In de afgelopen maanden zijn in totaal
ruim 65.000 Cubaanse vluchtelingen in
bootjes over zee naar de VS gereisd. De
Verenigde Staten willen de ongecontro
leerde uittocht ondervangen door een ge
regeld evacuatieprogramma.
Amerika heeft Cuba laten weten dat een
groot aantal landen op grond van humani
taire overwegingen bereid is Cubaanse
burgers te ontvangen voor tijdelijke of
vaste hervestiging. Havana vindt „huma
nitaire overwegingen” misplaatst, want
de mensen die hebben gevraagd Cuba te
verlaten, pogen niet te ontkomen „aan
enige economische, politieke danwel reli
gieuze vervolging”.
Zolang Castro weigert orde te brengen
in de Cubaanse uittocht, wijst Amerika
een Cubaanse uitnodiging van de hand
voor gesprekken over normalisering van
de betrekkingen tussen beide landen.
NEW DELHI (ANP, AFP). Een fana-
tiek-godsdienstige hindoe heeft gister
morgen een mislukte aanslag gepleegd op
de Indiase religieuze leider Bhagwan
Shree Rajneesh.
Tijdens een ochtendtoespraak wierp de
hindoe een mes naar de geestelijke, dat
hem echter miste. Bewakers wisten de
hindoe te overmeesteren. Naar verluidt is
hij lid van de uiterst rechtse hindoe-orga-
nisatie Prai Shiv Sena en was hij van
mening dat de religieuze opvattingen van
Bhagwan een bedreiging voor zijn gods
dienst vormen. Bhagwan werd in het wes
ten bekend, omdat veel Europeanen en
Amerikanen hem volgen.
De regering van Suriname heeft verder
besloten het personeel op de ambassade
in Den Haag met eenderde te verminde
ren. Alle personeelsleden van Surinaamse
komaf, die de Nederlandse nationaliteit
bezitten, zal onverwijld ontslag worden
aangezegd. De economisch attaché, C. La-
mur, zal voorlopig de leiding krijgen van
de ambassade in Den Haag.
Hij heeft de opdracht gekregen een
hechtere relatie aan te gaan met de. in
Nederland wonende Surinamers.
(Van onze redactie buitenland)
BLOEMFONTEIN. In Zuidafrikaanse steden wordt opnieuw betoogd
tegen het inferieur geachte onderwijs voor zwarten en kleurlingen.
(Van onze redactie buitenland)
PARAMARIBO. De Surinaamse am
bassadeur in Nederland, W. van Eer, is
deze week door de regering van Suriname
van zijn functie ontheven en naar Para
maribo teruggeroepen. De ambassadese-
cretaris Kruisland is eveneens ontslag
aangezegd. Dit meldt de voorlichtings
dienst van Suriname.
De maatregel maakt onderdeel uit van
is de
leven,
id van
dat er
m, 99
ide als
vorig
m 587
Gisteren is in Utrecht het proefschrift
van William Peter van den Bereken, „Het
beeld van het Westen in de Sowjet-pers”,
aan de westerse pers voorgesteld. Laat ik
beginnen twee van de tien stellingen te
citeren:
4. Het beeld dat de Sowjet-pers van de
binnenlandse situatie in de Sowjet-Unie
geeft, doet in valse idealisering niet onder
voor het beeld dat de commerciële recla
me in het Westen schept van de moderne,
vrije, zelfbewuste mens.
10. De zin „Ja echal v Leningradskom
ordena Lenina metropolitene imeni Leni
na ot stanch ploscad Lenina do stancii
Leninskij prospekt” beschrijft een reële
situatie.
Die eerste stelling vind ik een treffende
vergelijking, de tweede verdient enige na
dere toelichting. De Sowjet-Russen heb
ben de gewoonte allerlei instellingen, fa
brieken en dergelijke te vereren met een
orde of naam van een beroemd, geliefd
persoon, en die persoon pakt nogal vaak
uit als Lenin. Een „zavod imeni Lenina”
plegen we simpelweg te vertalen met de
„de Leninfabriek”, hoewel er eigenlijk
„de fabriek van de naam Lenin” staat. Uit
bovengenoemde Russische zin blijkt, dat
de metro van Leningrad niet alleen is
opgesierd met de naam van Lenin, maar
ook met de orde van Lenin, wat je zou
kunnen vergelijken met de gewoonte in
Duitse wetenschappelijke kringen om
iemand Dr. Dr. Muller te noemen als hij
op twee terreinen de doctorstitel heeft
veroverd. Er staat dus dit:
„Ik reisde met de Leningradse metro
van de naam Lenin en de orde Lenin van
station Leninplein naar station Leninbou-
levard”.
Of als je het samenvattend op de Neder
landse manier zou willen vertalen, dan
zou je al gauw verzeild raken in zoiet als:
„Ik reisde in Leningrad met de Lenin-
Lenin-metro van station Leninplein naar
station Leninboulevard”.
e Ver-
specia-
werk-
aantal
csitua-
dat in
n be-
jn ge-,
p den
igt zei
g van
Lukt dit niet, dan moet
de ontwerp-begroting wor
den gebaseerd op de be
sluiten van de landbouw
raad van drie weken gele
den in Luxemburg. Daar
werd overeenstemming be
reikt over een verhoging
van de prijzen met vijf
procent.
Dankert zei op een pers
conferentie dat het Euro
pees parlement en de nati
onale parlementen maxi
male druk op de regerin
gen moeten uitoefenen om
tot een oplossing van de
problemen te komen.
Toevallig was het dezelfde Lenin die de
Sowjet-pers een leidraad heeft gegeven
met de woorden:
„De krant is een collectieve propagan
dist, een collectieve agitator en een collec
tieve organisator”.
Daar houdt men zich, blijkens het on
derzoek van dr. Van den Bereken, met
grote nauwgezetheid aan: de Sowjet-pers
wil geen informatie-sec verstrekken, „in
formeren is ageren, berichten is betogen,
hoe indirect ook”.
Het verschil in schrijftrant is soms een
kwestie van nuances, schrijft Van den
Bereken. Het is gebruikelijk te spreken
van „Washington” of „Londen”, of van
„Het Witte Huis” of „Downingstreet” als
de regering van de Verenigde Staten of
Groot Brittannië wordt bedoeld (dat is
ook in de westerse pers de gewoonste zaak
van de wereld), maar dergelijke niet-offi-
ciële aanduidingen worden alleen ge
bruikt voor westerse regeringen. Nooit
wordt de Sowjet-regering aangeduid met
„Moskou” of „Het Kremlin”, altijd met de
„regering van de Sowjet-Unie”. De Sow-
jetpers schrijft ook nooit over „Oost-
Duitsland”, maar altijd over de „DDR”.
„Oost-Berlijn” heet consequent „Berlijn”,
maar wel wordt West-Duitsland gebruikt
naast de BRD. Landen als Polen of Roe
menië worden bij voorkeur de „Poolse
Volksrepubliek” of de „Roemeense Socia
listische Republiek” genoemd, terwijl
men toch nooit van het „Koninkrijk der
Nederlanden” spreekt als men Nederland
bedoelt.
Regerings- en staatshoofden van de
Sowjet-Unie worden herhaaldelijk ver
meld met hun officiële functieaanduiding:
„voorzitter van het presidium van en
zovoort, terwijl men bij westerse rege
ringsleiders volstaat met de naam van de
persoon, bovendien vaak alleen de achter
naam, wat bij Sowjet-hoogwaardigheids-
bekleders beslist niet kan. Als het zo te pas
komt worden ook ex-politici, overleden of
nog in leven, geciteerd mits zij uit het
Westen komen, want zelfs maar het noe
men van Sowjet-ex-regeringsleiders of
staatshoofden is uitgesloten in de Sowjet-
pers. Gaat het om uitgesproken „vijan
den” van de Sowjet-staat, dus om mensen
als Boecharin en Trotski, dan worden die
steevast zonder voorletters genoemd, ter
wijl in dezelfde tekst bij de positieve hel
den de voorletters voor hun naam wel
worden vermeld.
i
En dan wordt er natuurlijk ook veel
ongewenst nieuws weggelaten. Van 3 tot
12 juni 1979 bracht de paus een bezoek
aan zijn geboorteland Polen. Dat is in de
wereld toch niet onopgemerkt voorbijge
gaan, behalve dan in de Sowjet-Unie. Op 3
juni werden de Pravda in telegramstijl
gemeld dat de paus in Polen gearriveerd
was, en op 11 juni werd in telegramstijl
bericht dat hij weer vertrokken was. Niet
dat er in de tussenliggende dagen niets
over Polen gemeld werd. Over een maal-
tijden-afhaalcentrum, over het miljoenste
diploma hoger onderwijs dat uitgereikt
was, maar over de paus geen woord. Tot
dat hij dus weer afgereisd was...
BRUSSEL (ANP). In de maand
april zijn de prijzen in de Europese
Gemeenschap gestegen met gemid
deld 1,7 percent. Volgens cijfers van
het Europees Bureau voor de statis
tiek stegen de prijzen het sterkst in
Groot-Brittannië, namelijk met 3,4
percent. Nederland komt na Italië op
de derde plaats met één percent prijs
stijging in de maand april. België was
laagste met een prijsstijging van 0,1
percent.
De inflatie, die in hoge mate veroor
zaakt wordt door de prijsstijgingen,
bedroeg in de Gemeenschap de afge
lopen 12 maanden gemiddeld 14,3
percent. In Groot-Brittannië werd het
geld in de periode 21,8 percent min
der waard. In ons land bedroeg de
geldontwaarding 6,9 percent. In
West-Duitsland was de inflatie het
laagst met 5,8 percent.
STRAATSBURG.
De Europese ministers
van Financiën moeten
deze maand met een
ontwerpbegroting voor
dit jaar komen, als dit
niet gebeurt kan de Eu
ropese Gemeenschap
na de zomer niet meer
aan haar financiële ver
plichtingen voldoen.
Het IEA overweegt het bestaande distributiesysteem
voor olie soepeler te maken. Nu treedt dit systeem in
werking indien de olie-invoer in een van de lidstaten
meer dan zeven procent afneemt, maar ook kleinere
schommelingen in de olie-invoer kunnen verstorend wer
ken omdat de prijzen hierdoor kunnen worden opgedre
ven. Door gebruik te maken van te vormen extra-voorra-
den, hoopt het agentschap deze spanningen uit de olie-
markt te halen.
Het Europees Parlement heeft gisteren tijdens een
vergadering over de Rotterdamse vrije oliemarkt in een
resolutie gesteld, dat het niet wenselijk is de prijzen op
die markt aan banden te leggen. De Rotterdamse „spot-
market” vervult volgens het EG-parlement een aantal
belangrijke functies, zoals het zorgen voor evenwicht
tussen vraag en aanbod en het doen van leveringen aan
onafhankelijke ondernemingen. Dat weegt volgens het
parlement op tegen de nadelen. Het debat was aange
vraagd door Frankrijk dat van mening is dat de Rotter
damse markt verantwoordelijk is voor de prijsstijgingen
van olie. Wel wil het parlement meer inzicht in de
werkwijze van de vrije markt.
In navolging van de meeste andere olieproducenten
verhoogden gisteren ook Nigeria en Algerije hun olieprij
zen, met respectievelijk twee en een dollar per vat. De
beste Nigeriaanse olie kost nu 36,71 dollar per vat en de
beste Algerijnse 35,21 dollar per vat.
LISSABON (AP). De afgelopen twee
maanden zijn meer dan 200 gevallen van
cholera ontdekt in de omgeving van de
Mozambiquaanse hoofdstad Mapoeto.
Autoriteiten in Mozambique hebben al
tien sterfgevallen ten gevolge van deze
ziekte gerapporteerd. Het Portugese pers
bureau ANOP maakte dit gisteren be
kend.
De ministerraad zou dan
schromelijk in zijn verant
woordelijkheid te kort
schieten en dat zou een
ernstige bedreiging bete
kenen voor de werking en
de geloofwaardigheid van
de Gemeenschap.
Dat is de strekking van
een, volgens de Surinaamse autoriteiten
dringend noodzakelijke, reorganisatie
van de buitenlandse dienst. In de verkla
ring wordt gesteld, dat terwijl het aantal
personeelsleden van de ambassade als
maar toenam, de prestaties steeds meer
afnamen.
VATICAANSTAD. Paus Johannes
Paulus II heeft in een brief aan het West-
duitse episcopaat laten weten, dat de
Zwitserse theoloog Hans Küng terecht is
gestraft, omdat hij de leer van de rooms
katholieke kerk en in het bijzonder het
dogma van de pauselijke onfeilbaarheid,
niet meer volledig aanvaardt.
In de brief die half mei werd verstuurd,
maar pas gisteren is gepubliceerd, zegt de
paus ook dat het dogma van de pauselijke
onfeilbaarheid en de weigering van de
kerk om daarmee te schipperen, niet moet
worden gezien als een hinderpaal op de
weg naar de uiteindelijke eenheid met de
andere christelijke kerken.
Paus Johannes Paulus zegt dat de leer
van een onfeilbaarheid een geschenk van
Christus aan de kerk is en wel een ge
schenk dat onontbeerlijk is voor de kerk
om haar zending te kunnen uitoefenen.
„Als iemand de onfeilbaarheid anders
verstaat, verwijdert hij zich van de echte
en oorspronkelijke visie van het geloof en
maakt hij, zij het misschien onbewust, de
kerk los van hem, die haar als bruidegom
bemint en zichzelf voor haar heeft opgeof
ferd”.
WASHINGTON. George Bush, de
enig overgebleven rivaal van Ronald Rea
gan in de strijd om de republikeinse kan
didatuur voor het presidentschap, heeft
gisteren voor maandag een rede aange-
kondigd. Naar verwacht zal hij dan laten
weten of hij nog wil doorgaan met het
nagenoeg besliste gevecht om afgevaar
digden voor de republikeinse nationale
conventie van 14 juli.
Bush liet gisteren ook weten dat hij geen
campagne zal voeren in de westelijke
staat Californië, waar de republikeinen
op 3 juni 168 afgevaardigden kiezen. Zijn
campagneleider deelde mee dat Bush
kampt met geldgebrek.
Ditmaal ondermeer uit solidariteit met
nog steeds stakende studenten van de
universiteit in Bloemfontein. De Zuidafri
kaanse regering heeft gisteren naar deze
stad politieversterkingen gestuurd, nadat
zich daar woensdag incidenten hadden
voorgedaan, waarbij een zwarte door de
politie werd doodgeschoten. Volgens een
verklaring van de politie gebeurde dit,
nadat zwarte betogers zich een militaire
vrachtwagen hadden toegeëigend.
lijkheid, wierpen barricades op, blokkeer
den wegen en deden aanvallen op wonin
gen van politie- en regeringsfunctiona
rissen.
De meeste scholieren waren afgelopen
maandag naar de leslokalen terugge
keerd, nadat premier Botha een onmid
dellijk onderzoek had
grieven. In Kaapstad,
ding zeer veel kleurlingen wonen, wordt
nu echter weer op grote schaal opgeroe
pen om de lessen te boycotten. De actie
voerders verklaren, dat de boycot thans
niet alleen is gericht op de ongelijkheid in
het onderwijs, maar ook wordt opgezet uit
sympathie met de doorstakende studen
ten van de universiteit van Bloemfontein
en met stakende arbeiders in de vleesin
dustrie in Kaapstad, terwijl ook wordt
geageerd tegen recente verhogingen van
de prijs van het openbaar vervoer.
ber te zijn over de hoeveelheid olie die rond 1985 voor het
westen beschikbaar zal zijn. Werd vorig jaar nog gespro
ken over een dagelijkse invoer van 26,1 miljoen vaten
(van 159 liter), gisteren werd geconcludeerd dat niet kan
worden gerekend op meer dan 22 miljoen vaten per dag.
In het slotcommuniqué worden alle westerse indu
strielanden dan ook gevraagd meer op energie te bespa
ren. De VS worden gevraagd de maximumprijzen voor
olie en gas af te schaffen, terwijl de VS, Canada en
Australië worden gevraagd krachtige maatregelen te
nemen ter verhoging van de kolenproduktie.
West-Duitsland, Engeland en Japan worden verzocht
het gebruik van steenkool te stimuleren. Daarnaast sprak
de IEA-conferentie zich uit voor krachtiger inspanningen
op het gebied van kernenergie, terwijl daarnaast wordt
gevraagd een klimaat te scheppen voor een objectieve en
evenwichtige discussie over kernenergie.
Het energieagentschap bekritiseerde Nederland eerde-
rom het feit dat de elektriciteitscentrales van aardgas
overschakelen op olie. Minister Van Aardenne maakte
echter duidelijk ,dat het niet de bedoeling is het aardgas
uit onze bodem voor ondervuring van centrales te gebrui
ken. Uiteindelijk bleek er begrip te bestaan voor de
Nederlandse houding. Ons land wordt niet genoemd
onder die landen waarvan wordt gevraagd de aardga-
sproduktie te verhogen. Wel wordt Den Haag gevraagd
intensiever naar kolen en aardgas te zoeken.
een resolutie die het Euro
pees parlement gisteren
heeft aangenomen. De re
solutie werd opgesteld
door de Nederlandse socia
list Dankert, voorzitter van
de begrotingscommissie
van het parlement.
Als de ministers blijven
weigeren de ontwerp-be
groting op te stellen, zullen
de parlementariërs de mo
gelijkheden van verdere
politieke en wettelijke
stappen overwegen om te
bewerkstelligen dat de
rechten van het Europees
parlement als deelgenoot
in de begrotingsautoriteit,
worden geëerbiedigd en
verdedigd.
In de resolutie wordt ver
der gezegd dat de raad,
eveneens voor eind deze
maand, moet komen met
WASHINGTON (UPI(. De Ameri
kaanse oud-president Richard Nixon
heeft zijn gerechtelijke strijd opgegeven
tegen het besluit van het Nationaal Ar
chief van de VS volgende week een cen
trum te openen waar het publiek de ge
ruchtmakende bandopnamen kan beluis
teren, die tot zijn val als president hebben
geleid.
De opening van dit centrum kan nu
alleen nog worden tegengehouden indien
vroegere medewerkers van Nixon, wier
stemmen ook op de banden te horen zijn,
bezwaar maken. Die kans is echter uiterst
gering. Wie die banden wil horen heeft wel
zitvlees nodig, want ze worden tussen 9
uur ’s ochtends en 3 uur ’s middags achter
elkaar afgedraaid. Totaal duren de opna
mes zo vier dagen. Onder de opnames is
de beroemde opname van het gesprek
tussen Nixon en Haldeman, drie dagen na
de inbraak in het democratische hoofd
kwartier in het Watergate-gebouw, waar
uit 18,5 minuut is weggewist. Door wie of
hoe is nooit opgehelderd.
een oplossing voor de pro
blemen rond de Britse bij
drage aan de EG en de
daaraan gekoppelde kwes
tie van de landbouw
prijzen.
Dit staat in het slotcommuniqué dat gisteren is uitgege
ven na de IEA-bijeenkomst in Parijs. De conferentie
heeft twee dagen geduurd en ging voornamelijk ove r het
streven van de aangesloten landen naar een verminde
ring van de olie-invoer op langere termijn.
Minister Van Aardenne van Economische Zaken, die
de conferentie heeft bijgewöond, zei na afloop dat de
ongerustheid van de deelnemers sterker had kunnen
worden uitgedrukt in het slotcommuniqué. „De olieprijs
verhogingen doen een zware aanslag op de betalingsba
lansen van de industrielanden en de ontwikkelingslan
den en daardoor is de wereldeconomie zo onstabiel
geworden, dat nog maar een klein duwtje nodig is om een
grote ontwrichting teweeg te brengen”, aldus Van Aar
denne gistermiddag tegenover verslaggevers.
De bij het agentschap aangesloten landen blijken som-
