Schaubühne
Pilobolus:
grote trekker
acrobatiek
in theater
in ballet
Gevarieerd aanbod van muziek
nze
eve
iwe
luis
door John Oomkes
t
2
t
k
n
7
il
il
omvang dit jaar zijn er meer dan 70
verschillende proramma’s voor in totaal ruim
300 voorstellingen zware eisen stelt aan de
financieringsmogelijkheden en organisatoren.
Wil het Holland Festival in zijn huidige vorm
kunnen blijven voortbestaan en gedijen, dan
liggen in de bovengenoemde omstandighe
den de beperkende factoren opgesloten.
„Wij hebben te maken met het hoge niveau
dat het Nederlandse kunstleven door het sei
zoen heen biedt” zo stelde festivaldirecteur
Frans de Ruiter eind april bij de presentatie
van het programma van de komende editie.
„Wij willen daar een zinvolle aanvulling op
bieden of zo mogelijk nog „over heen gaan.
Dat wordt een steeds moeilijker zaak". Een
dergelijke, zelf gestelde opgave om voor een
unieke kwaliteit te zorgen, heeft niet alleen
alles te maken met het steeds ruimere kunst
aanbod, maar bovendien met, uiteraard, de
financiering.
Geldelijke zorgen hangen ais een zwaarbe
wolkte hemel boven de onmiddellijke toe
komst van het Holland Festival. Enerzijds
reageert CRM in een tijd dat de magische
woorden „minder meer” al lijken te zijn inge
ruild voor „meer minder” niet adequaat op de
zich gerechtvaardigde vragen om aanpassing
(lees: verhoging) van de subsidie. Anderzijds
is het zo, dat de betrokkenen nu al hebben
leren leven met de financiële krapte.
Het Holland Festival schraapt de minimaal
benodigde bedragen nu bijeen door de eigen
vaderlandse kunstinstellingen te benaderen,
te vertrouwen op de mogelijkheden van het
NOS-budget, steun te zoeken in het buiten
land (West-Duitsland sponsort dit jaar de
export van een aantal Duitse voorstellingen)
en verder zo'n miljoen uit „incidentele” bijdra
gen te verwerven.
Al voor een groot deel steunt Nederlands
belangrijkste culturele evenment dus al op
Dansgroepen uit eigen land, maar ook uit West-Duitsland en de
Verenigde Staten komen met een uitgebreid programma in het
Holland Festival 1980. Uit Stuttgart komt het Stuttgarter Ballett, dat
onder artistieke leiding staat van Marcia Haydée. Een gezelschap
dat tot de belangrijkste ter wereld wordt gerekend. Het komt met drie
programma’s en wordt begeleid door het Residentie-Orkest.
Voornamelijk nieuw repertoire met in het eerste programma het
romantische ballet Kameliendame (Dame aux Camélias) van de
r
ït
U
)-
ij
st
f:
ir
n
choreograaf Jochen Neumeier, op muziek van Chopin.
sponsors uit het bedrijfsleven, want die vorm
van ondersteuning gaat achter deze verdoe
zelende terminologie schuil. Het is de vraag of
de sinds enkele jaren ingeslagen weg van
sponsoring op den duur wel een veilige zal
blijken te zijn. Ervaringen met dergefijke finan
ciële bijdragen is de kunstsector (nog) niet rijk,
maar als we op de resultaten van uiterst
wisselvallige sportsponsoring mogen afgaan,
is het in ieder geval een vrij wankele basis.
Merkwaardig is dat CRM in dit geval nog geen
reactie heeft laten horen.
Het festival heeft voor dit jaar feitelijk de
eindjes alweer aan elkaar kunnen knopen
en door veel kunst- en vliegwerk bovendien
voor een programma-aanbod kunnen zorgen
dat de liefhebbers met de lippen doet smak
ken. Zowel in de theatersector als op muziek-
theatergebied biedt het programma tal van
hoogtepunten. Daarover elders op deze pagi
na meer.
In een vooruitblik op een zo’n omvangrijke sector als muziek in
het Holland Festival is het meestal moeilijk de neiging te weerstaan
eerst de krenten uit de pap te pikken. In andere jaren is dat een
aanpak gebleken die aan het geheel nog enig cachet mocht
verschaffen, maar 1980 is voor wat het Holland Festival betreft
bepaald geen mager jaar.
Het Holland Festival beleeft komende
maand, van 1 tot 23 juni om precies te zijn, zijn
33e editie. Gedurende meer dan drie decen
nia is dit culturele evenement onverminderd
doorgegaan voor hét visitekaartje van het
Nederlandse kunstleven. Voor het oog van de
•wereld treden tijdens het festival dan de
Nederlandse kunstinstellingen, van het Natio-
nale Ballet tot het Concertgebouworkest, naar
voren om zich van hun beste kant te laten
zien. In omgekeerde zin vormt het Holland
Festival voor het eigen publiek bovendien een
uitgelezen mogelijkheid om kennis te nemen
van kunstzinnige topprestaties van buiten
landse signatuur.
Het zal duidelijk zijn dat een dergelijk opge-
zet evenement, dat ook nog eens door zijn
Wat er op theatergebied in Duitsland gebeurt, behoort al enkele
jaren tot het interessantste in Europa. Het Holland Festival heeft
daar oog voor en nodigde vorig jaar het Württembergische
r Staatstheater uit met een uitgebreid repertoire. Ook bij dit festival is er
weer een intrigerend Duits aanbod. Uit Berlijn komt de Schaubühne
t am Halleschen Ufer en dat is het grootste en invloedrijkste
gezelschap uit de Bondsrepubliek. Volgend jaar zal het in Berlijn het
modernste en grootste theatercomplex van Europa betrekken.
3
K
jr
n;
sing,
mens,
I
1
"I
eken-
r een
resses
e, het
it ver-
n aan
iver-
(BEWTH) trekt naar de
Scheepswerf in Schiedam (al vanaf
23 mei) om daar voorstellingen te
geven, zoals bekend weer
toegankelijk voor een beperkt
publiek. Poppenspeler Jozef van
den Berg, die al lang niets meer met
de oude poppenkast uitstaande
heeft, levert een aandeel met De
Marskramer. Een oude man
temidden van de attributen die zijn
leven hebben bepaald.
Uit New York afkomstig is Ping
Chong The Fiji Company, die een
speciaal project voor Mickery als
bijdrage aan het HF levert met als
titel Humbolt’s Current. Ook uit de
V.S. komen Christopher Knowles
en Robert Wilson met de
voorstelling Dialog Curious
George. Dit duo was al eerder in ons
land (Mickery) met Dialog en
stelling toegevoegd doordat de
VPRO-tv live-beelden van deze ope-
ningskermis in Theather Carré in
de huiskamer zal brengen. En wel
zodanig dat slechts een gedeelte van
het stuk op het scherm wordt ge
bracht, terwijl de premieregangers
op hun beurt de beelden zullen mis
sen die van het randgebeuren zullen
worden gemaakt (1 juni).
De sectoren pop, jazz en geïmpro
viseerde muziek zijn traditioneel
magertjes in het totale aanbod ver
tegenwoordigd. Dit jaar vallen al
leen een wat verlate produktie van
het Willem Breuker Kollektief en
een produktie rond ex-Neerlands
Hoop-lid Bram Vermeulen onder de
titel De Toekomst gaat het helemaal
maken te onderscheiden. Vermeu
len heeft hierin in samenwerking
met tekstschrijver Rik Zaal een oud
ideaal vorm gegeven. Hij heeft met
leden van de doowopformatie
PeeWee and the Specials een eigen
band samengesteld, De Toekomst
gedoopt, over wiens ontstaansge
schiedenis een spiegelbeeldverhaal
is geschreven
De opera- en muziektheaterpro-
dukties van eigen bodem zijn on
danks de charme van hierboven be
sproken evenementen de zwaarte
punten van het gehele muziekaan
bod van het Holland Festival. On
der muzikale leiding van Anton
Kersjes, de vaste chef van het Am
sterdams Philharmonisch, komt
eindelijk de lang verbeide première
van de opera Thijl van de sinds
enkele tientalen geherwaardeerde
componist Jan van Gilse van de
grond. Over de ontstaansgeschiede-
op minder voor de hand liggende,
maar wel geschikte lokaties van de
grond te tillen opgaat. Habbema is
ook betrokken bij een uitvoering
van Handels A Handel Pasticcio,
een beroemde opera-pasticcio die
onder Ton Koopmans leiding tot
stand komt (17 tot en met 20 juni).
De NOS is de promotor van een
concert op 14 juni in het Amster
dams Concertgebouw waarbij de
wereldpremière van Michaels
Heimkehr van de Westduitse com
ponist Karlheinz Stockhausen en de
Europese première van Michaels
Jugend op het programma staan.
Een spektakelstuk waarbij ook mi
me en danskunst een rol van bete
kenis spelen. Interessant is ook het
samenwerkingsproject van het RO-
theather en het Rotterdams Phil
harmonisch Orkest dat de Neder
landse première van Tom Stop
pards Every Good Boy deserves Fa
vour onder de titel ABCDEFG gaat
uitvoeren van 5 tot 16 juni. Stop
pard, die samenwerkte met compo
nist Andrè Previn, komt in dit werk
stuk op schitterende wijze de Russi
sche dissidenten te hulp.
Tot slot - een selectie moet een
selectie blijven - zien vele muziek
liefhebbers reikhalzend uit naar
de integrale uitvoering van Piere
Boulez’ Pli selon Pli, dat het Con
certgebouworkest onder Michael
Tabachnik op 21 en 22 juni brengt.
Het werkstuk wordt als een van
Boulez’ sleutelcomposities be
schouwd.
sam-
alast
ling.
n ver-
imort-
i/aakt.
datief
Scène uit Aus der Fremde van de Berhjnse Schaubühne (foto boven),
moment uit de Horvath-collage Und die Liebe höret nimmer auf van het
Dusseldorfer Schauspielhaus (foto links), de acrobatische choreografie
van het Pilobolus Dance Theatre (foto rechts) en Wim T. Schippers als J.
Plafond (foto onder).
De twee balletten van het tweede
programma, op muziek van Mahler,
zoals aangekondigd in de
programmaoverzichten van het
Holland Festival (bij elk theater en
bij de W verkrijgbaar) gaan niet
door. Deze balletten op muziek van
Mahler zullen door andere worden
vervangen. Eén van die
vervangende balletten is Opus I, op
muziek van A. von Webem, dat ook
in programma III wordt uitgevoerd.
In III ook Initialen R. B. M. E.,
evenals Opus I in een choreografie
van John Cranko. Muziek: Brahms.
Het Pilobolus Dance Theater uit
New York gebruikt acrobatiek als
dans. Er zullen twee verschillende
programma gepresenteerd worden.
Het is nog niet bekend hoe deze
gevuld zullen worden.
Het Nationale Ballet komt met de
reprise van Live/life in plaats van
de eerder aangekondigde nieuwe
enscenering van De Schone
Slaapster. Live is van Hans van
Manen en Life van Rudi van
Dantzig en Toer van Schayk.
Het Nederlands Dans Theater
.brengt Youth Memories van Mats
Elk (muziek Bartók, tweede
pianoconcert) en Soldatenmis van
artistiek leider Jiri Kylian. (muziek
B. Martinu). Begeleiding door het
Utrechts Symfonie Orkest, Daniel
Wayenberg, piano en koor en
solisten van de Slovenské
Filharmonie uit Bratislava.
Onder leiding van Kathy Gosschalk
komt Werkcentrum Dans met
Commonplace Quintet van Ton
Simons (muziek Michel Waisvisz) en
Quaquara Qua van Hans Tuerlings
(muziek H. Alkema). Nieuwe
vormen van dans ook in het
programma dat de Stichting De
Appel presenteert onder de naam
Nieuwe vormen van bewegen
dans. Verdeeld overeen groot
aantal plaatsen in ons land zijn er
vier verschillende programma’s
samengesteld, waarin tal van jonge
dansers meewerken. Met Min
Tanaka (Japan), Simone Forti
(USA) Miranda Tufnell, Dennis
Greenwood, Martha Grogun
(Engeland), Pauline de Groot
(Nederland) en Pooh Kaye (USA).
Dialog/Network. De voorstelling is
geënt op de belevingswereld van
een doofstomme.
Het Onafhankelijk Toneel komt
samen met Initiatives Populaires
met een bijzondere voorstelling van
Maxim Gorki’s spel Zomergasten.
Daartoe is een speciale villa
gehuurd, van waaruit het publiek
mag toezien wat zich buiten
afspeelt.
Laten we voordat we de echte
opvallende concerten en de muziek
theaterstukken er uitlichten daarom
even stilstaan bij de evenementen
die misschien wat minder op het
eerste oog opvallen. Zo heeft het
Nederlands Kamerorkest in het ka
der van het 25-jarig bestaan van dit
momenteel door China rondreizen
de ensemble een produktie ge
maakt van LTsle de Merlin of De
Omgekeerde Wereld van Chr. W.
von Gluck.
Deze komische opera, die concern
tant zal worden uitgevoerd, krijgt
toch e.en heel bijzonder tintje omdat
de acteur Henk van Ulsen ingescha
keld is bij de voorbereiding. Hij
zorgt voor de scenische vormgeving
en uitvoering van de produktie, ver
taalde de aria’s en bewerkte de ver
bindende teksten en zal bovendien
solistisch de handeling spelen.
Strict genomen komt daarmee het
concertante karakter wat op de
tocht te staan, maar niemand zal
daar verder een punt van maken
Een bijzonder evenement belooft
ook de opening van het Holland
Festival te worden. Tv-regisseur en
scriptschrijver Wim T. Schippers
heeft in een ongeloofwaardig korte
tijd een muziektheaterstuk geschre
ven, waarin een jonge vrouw op
zoek is naar de zin van haar be
staan. Een hele santekraam aan ac
teurs, musici, cabaretiers, koren en
wat al niet meer zullen daarbij on
getwijfeld een even chaotische,
doch komische uitwerking opleve
ren als die we bij Schippers tv-werk
langzamerhand gewend zijn. Een
extra-dimensie wordt aan de voor-
nis van deze op de figuur van vrij
heidsstrijder Uilenspiegel geschre
ven opera doen weliswaar de meest
anecdotische verhalen de ronde,
maar de kracht van de partituur
belooft een geuzenopera zoals er
geen tweede in de Nederlandse mu
ziekgeschiedenis te vinden zal zijn
1 Ook de nieuwste opera van Peter
i Schat zal tijdens het komende festi-
1 val tongen en pennen in beweging
zetten. Leverde hij driejaar geleden
een groots en veeleisend werkstuk
af door het levensverhaal van dui-<"
velskunstenaar Harry Houdini in
notenbeeld en enscenering vast te
leggen, deze keer liet de Amster
damse componist zich inspireren
door de oosterse symboliek, die in
een zestiende-eeuwse Chinese
volksvertelling te vinden is. Op ba
sis van een fragment rond de fabel
De Bedevaart naar het westen
maakten twee Chinese kunstenaars
een beeldroman rond de populaire
figuur Aap.
Feitelijk dus een opera gebaseerd
op een stripheld. De partituur van
de opera lapt zien dat Schat zijn
opzet beperkt heeft gehouden:
slechts vijf solisten en een ensem
ble, bestaande uit blaas- en strijk
kwintet, klavecimbel en slagwerk
zijn voorgeschreven. De produktie
is alleen te zien en te horen in een
speciaal daartoe op het Amster
damse landgoed Frankendaal ge
plaatste tent, zodat een unieke ge
beurtenis gewaarborgd lijkt.
Voortreffelijke hoogtepunten van
het Holland Festival lijken ook nog
te voorspellen voor wat de volgende
produkties aangaat. Zo heeft Cen-
trumregisseur Eddy Habbema de
uitdaging aanvaard om het midde
leeuwse spel Li Gieus de Robin et
de Marion van Adam van Halle (uit
1280) op het Muiderslot te enscene
ren (6,7, 10, 11 tot en met 14 juni).
Zodat ook in dit geval het aardige
streven van het festival om dit jaar
t’ De Schaubühne gaat in het HF drie
voorstellingen spelen. Hoogtepunt
zou de volledige Orestes-trilogie
g worden in een acht uur durende
k voorstelling, voorzien van lange
pauzes. De Orestie is evenwel niet
tijdig gereed gekomen.
J Peter Stein heeft Gross und
Klein van Botho Strauss
geregisseerd, dat op 7 en 8 juni in
’J. Rotterdam komt. In West-Duitsland
-werd deze voorstelling uitgeroepen
lot de beste van het seizoen ’78-’79.
Onder de titel Die ganz begreifliche
Angst vor Schlagen voert de
Schaubühne een collectief project
op, samengesteld uit het werk van
de Franse satiricus en blijspel
schrijver George Courteline
(pseudoniem voor Moineaux), op 9
en 10 juni in Den Haag. Tenslotte is
4 er van dit gezelschap nog de
„spreek-opera” Aus der Fremde,
I van Ernst Jandl, onder regie van
Ellen Hammer, op 11 en 12 juni in
Rotterdam.
Duits toneel, ook voor kinderen,
daarvoor zorgt het GRIPS Theater
uit Berlijn, dat ook een voorstelling
5 voor volwassenen heeft
uitgebracht: Eine linke Geschichte,
van Volker Ludwig en Detlef
Michel. Een stuk over de hoop en
i het idealisme van de studenten uit
de woelige jaren zestig en wat er
van hen geworden is. GRIPS
4 Theater, dat in zijn kindertoneel
ook een duidelijke boodschap wil
uitdragen, komt met zes
kinderprodukties. Max und Milli,
J voor kinderen Vanaf 5 jaar, en voor
dezelfde leeftijdsgroep Spaghetti
■- mit Ketchup. Die schönste Zeit im
Leben (van Ludwig en Michel) werd
geschreven voor de jeugd vanaf 13
jaar. Het is een musical achtig stuk
over een jeugdcentrum en werkloze
jongeren en er werkt een
popgroepje aan mee. Banana (over
spannende dingen tegen de
achtergrond van uitbuiting in een
Zuidamerikaanse bananen
republiek), Ein Fest bei Papadakis
tover gastarbeidersproblematiek)
en Starker als Superman (over
vooroordelen tegenover invaliden)
zijn drie stukken bestemd voor de
leeftijd vanaf 8 jaar. GRIPS
Theater streeft er naar met
^plezierig en spannend theater de
■kinderen toch aan het denken te
zetten.
Om even bij kindertheater te
blijven. Vertrouw nooit een trol is
de titel van een Nederlandse
bijdrage, een speciale HF-
produktie in samenwerking met het
Circle Ensemble. Een opera voor
kinderen en hun ouders over de
sprookjeswereld van de trollen.
Regie Henk Vorel, muzikale leiding
Lucas Vis. Uit Gent komt het
Kindermusical Ensemble met
Spring, een musical over een reis
door de historie. Voor kinderen
vanaf 6 jaar.
Circus Emma, een stuk over
potsenmakers in het circus, komt
van de groep Wiedus uit Rotterdam
en verder is er van 31 mei t/m 8 juni
in Den Haag nog een speciaal
kindertheaterfestival met tal van
attracties. Daaraan werken buiten
de vele groepen uit ons land ook
buitenlandse gezelschappen mee,
zoals GRIPS, Krikkemik (België) en
het Papaplutheater (Denemarken).
,Terug naar toneel voor ouderen.
Nog een Duitse bijdrage kqmt van
het Düsseldorfer Schauspiêïhaus
en de Hochschule der Künste. Van
Odön Horvath spelen zij Und die
Liebe höret nimmer auf, een collage
van Horvath-teksten. Riante
produkties uit Amsterdam speelt
De Ontdekking van Bruce Gray,
ëen stuk over een noodlijdende
filmstudio, met zwaar rokende
detectives en hevig smachtende,
bedreigde meisjes. Regie Bruce
i»“J3ray. Het bewegingstheater
