IJMUIDEN IN
OORLOGSTIJD
I
I
EDORIKS
t
I
t
t
t
t
Koningin Beatrix
herinneringsalbum
de inhuldiging van
minuut tot minuut.
Nu overal
te koop
agenda
0
Verder deze week:
weet er
meerval
WW
E
e
De derde sleutel van uw nieuwe
Opel Rekord of Ascona is van GOUD!
'WT’
IJMOND
WOENSDAG 28 M EI 19 8 0
Omlaag
P7122
Vleermuis
XI
1
GM
vol-
n.
IJmuiden, woensdag 27 mei
1942 omstreeks elf uur
’s morgens, een Noordzee-
vesting in aanbouw. Het
strand: verboden voor bur
gers, de haven: beperkt toe
gankelijk. Visserschepen,
zij aan zij gemeerd met re
presentanten van Duitse
marineflottilles. Bedrijvig
heid alom. De oorlog was
een begrip geworden waar
mee men had leren leven.
Onderstaande impressie is een uit schaarse gegevens opge
bouwd verslag van een klein drama dat zich in de eerste helft van
1942 rond IJmuiden heeft afgespeeld. Zomaar een gebeurtenis uit
de oorlog. Weinig spectaculair in vergelijking tot de zware lucht
aanvallen die later nog zouden volgen. Niettemin vormde deze
„crash” van een in vele opzichten uniek type vliegtuig (waarvan er
slechts één boven Nederland is waargenomen) een bijzonder
elementje in de lange reeks van oorlogservaringen waarin IJmui
den het middelpunt is geweest.
Willeke Alberti: "Ik hoop dat John
snel weer bij me terugkomt!"
De hartewens van Liesbeth List
ging eindelijk in vervulling.
Caroline en Philippe: ..Wij kunnen
niet zonder elkaar1"
arne
tel.
'oofd
St.
2PJ
Een 14-karaats stunt van Auto Hendriks bij uw nieuwe auto
krijgt u tijdelijk een gouden sleutel kado!
Zonder risiko op vakantie. Bij Auto Hendriks krijgt u met alleen een
gouden sleutel
Ook de sleutel tot een veilige, zorgeloze vakantie hebben we al voor u klaar
liggen
Met de onovertroffen Opel/GM-garantie rijdt u zonder risiko naar de zon
Alle Rekord- en Ascona-modellen zijn leverbaar met automatische
transmissie
U kiest en koopt uit voorraad. Vaste afleveringskosten Dagelijks
geopend, donderdag koopavond Uw kopje koffie staat al klaar
DE MEESTE AUTO'S.
DE EERUJKSTE INRUILWAGENS. 1
2
w
=5
Story heeft deze week
een grote verrassing voor u. Een prachtige bijlage
(32 pagina’s op speciaal papier met schitterende
kleurenfoto’s), die u de historische dag
van 30 april '80 opnieuw laat meebeleven. U vindt
er alle ontroerende momenten
van Beatrix' inhuldiging in terug. Van minuut
tot minuut. Gratis voor u bij de nieuwe Story.
Een uniek document om te bewaren.
veto
"T“ er gelegenheid van
I het feit dat 35 jaar
geleden een einde kwam aan de Tweede Wereld
oorlog beschreven twee IJmuidenaren exclusief voor
onze bladen een aantal gebeurtenissen die plaats
vonden in IJmuiden tussen 1940 en 1945. Peter A.
Veldheer en Paul N. J. Steenbakker houden zich nog
steeds intensief bezig met het verzamelen van gege
vens uit die tijd en het reconstrueren van de door hun
ingewonnen informatie.
Velsen-IJmuiden
Beverwijk
Heemskerk
In en om Haarlem
Whirlwind” in ’t water
OPEL
Mocht er, die zonnige lente-och-
tend van het tweede oorlogsjaar, al
iemand aan de zeereep, langs „de
kant” of op de „kop van de haven”,
bij het gerucht van vliegtuigmoto
ren hebben opgekeken, dan zal die
toch nauwelijks beducht zijn ge
weest voor „luchtgevaar”. Men was
in IJmuiden gewend geraakt aan
overtrekkende vliegtuigen, Duitse
voornamelijk. De Britten waren in
die tijd nog lang geen regelmatige
bezoekers: hun activiteiten hadden
zich tot dusver beperkt tot een aan
tal, vrij incidentele, scheervlucht-
aanvallen op schepen in de haven
of hoogoverinstallaties - waardoor
overigens al wél diverse slachtof
fers waren gevallen. Gewoonlijk
werd hun nadering tijdig gesigna
leerd door de luisterposten voor de
kust, zodat het onheilspellend ge
loei van de luchtalarmsirenes de
bevolking voor hun komst kon
waarschuwen, terwijl dan boven
dien de overal in de duinen opge
stelde luchtafweerbatterijen op ’t
eerste gezicht, oorverdovend acte
de présence gaven. Het slankge-
bouwde gevechtsvliegtuig dat nu -
zonder aanzwellend motorgebul-
der - laag over zee kwam aanzetten,
had, door snelheid en vlieghoogte,
het verrassingselement mee. Nie
mand zal er meer dan een vluchtige
blik op hebben geslagen. Het zou
wel een toestel van de „Luftwaffe”
zijn, zal men gedacht hebben; die
zag men dagelijks langs de kustlijn
patrouilleren - een Messerschmitt
of een Dornier of hoe die dingen
dan ook verder mochten heten...
Maar men vergiste zich daarin. Het
Flight-sergeant J. R. Brennan
(van 137 Squadron) was een uurtje
tevoren met zijn tweemotorige ja
ger, serienummer P 7122, van de
basis Matlaske opgestegen. Vrijwel
gelijktijdig was een tweede toestel
van hetzelfde type (nr. P 7046) ge
start, gevlogen door Pilot-Officer
La Gette. Samen hadden zij op
dracht een zogenoemde „Channel
sweep” uit te voeren langs de
Noordfranse- en Belgische kust. De
vlucht had een spectaculair ver
loop. Volgens de schaarse gegevens
die hierover bestaan, zouden de
twee toestellen tijdens hun pa
trouille het pad hebben gekruist
van een eenzame Junkers 88, die na
een korte schermutseling werd
neergeschoten. In een wilde warre
ling van het luchtgevecht moeten
de beide vliegers elkaar uit het oog
verloren hebben. Brennan schijnt
toen, bij zijn pogingen het contact
weer te herstellen, zover te zijn
afgedwaald, dat hij tegen elf uur de
was een Westland „Whirlwind”, af
komstig uit Engeland!
De Westland „Whirlwind” was een
tweemotorig jachtvliegtuig van
enigszins onorthodoxe constructie,
de grote Rolls Royce „Peregrine”
motoren van 885 PK elk, staken ver
voor de romp uit en de vleugel
bood, mede door de inbouw van
zogenoemde „Fowler-flaps”, van
onder af bezien een merkwaardige,
vleermuisachtige aanblik. Het sta-
bilo was hoog in het kielvlak aange
bracht. Als bewapening voerde het
vier 20 mm. Hispano boordkanon-
nen, die dicht opeen in de neus
Met gierende motoren scheerde
Brennan over de vloeiende contou
ren van het Fort. Vanaf een „Flak”-
toren op het hoogoventerrein ijlde
gekleurd lichtspoor hem toe. In een
reflex duwde hij de neus van zijn
toestel naar omlaag en zette zijn
duim op de vuurknop. De vier 20
mm. kanonnen kwamen donde
rend tot leven.
waren gemonteerd. Het werd ge
vlogen door één piloot.
den sommigen niettemin met be
zorgde blikken de manoeuvres van
de ranke machine, waarvan de pi
loot wanhopige pogingen aanwend
de buiten het vuur te geraken. Na
enkele, aarzelende, zig-zag-bewe-
gingen, draaide hij boven Driehuis
een wijde bocht naar links en keer
de op zijn weg terug, onafgebroken
bestookt door de Duitse luchtdoel-
kanonniers. Toen gebeurde het on
afwendbare. Terwijl de piloot, zich
kennelijk oriënterend op het
water plonsde”, vlak achter enkele
Duitse marinevaartuigjes die, ter
hoogte van de voormalige steiger
van de Alkmaar Packet” vanuit de
richting van de Velser Pont nader
den, waardoor enige tijd de mening
heeft geheerst dat het de bedoeling
van de piloot zou zijn geweest zich
op deze bootjes te storten. Gezien
de snelheid waarmee één en ander
zich heeft afgespeeld, lijkt dit ech
ter nauwelijks aannemelijk. Alles
had zich in een zo’n kort tijdsbestek
voltrokken, dat weinigen zich een
goed beeld van het gebeurde heb
ben kunnen vormen. Binnen enkele
minuten had het water zich weer
rimpelloos boven de onheilsplek
gesloten en herinnerde, behalve
enige ronddrijvende fragmenten,
niets meer aan de ramp. Inwoners
van Velsen-Noord hebben nog
urenlang in de vrees verkeerd, dat
het toestel in de Trompstraat zou
zijn gevallen. Te bergen viel er
voorlopig niets, Duits marineperso
neel, gedeeltelijk reeds ter plaatse,
stond machteloos. Pas geruime tijd
later werd het wrak van de machi
ne boven water gehaald en op de
steiger gelegd, het lijk van de piloot
geborgen. Dit zou, volgens de wei
nige beschikbare gegevens, op de
militaire begraafplaats in Bergen
ter aarde zijn besteld.
Nederlandse kust overvloog - een
bestemming die gezien de vrij be
perkte actieradius van de „Whirl
wind”, moeilijk in zijn vliegplan
kan zijn opgenomen.
Blijkens de door de R. A.F. ver
strekte informatie, was het - merk
waardig genoeg - dit exemplaar,
dat op 27 mei 1942 in het Noordzee-
kanaal bij IJmuiden een zo ramp
zalig einde vond....
De „Whirlwind” van Flt./Sgt.
Brennan is het enige toestel van dit
type geweest dat ooit in bezet Euro
pa is neergekomen. Nog tot 1943
heeft men er „low-level-attacks” te
gen doelen aan de Franse Kanaal-
kust mee uitgevoerd, daarna zijn
de Squadrons die ermee vlogen
heruitgerust met de „Typhoon”,
een aanvalsvliegtuig dat in alle op
zichten beter voldeed. Er zijn in
totaal 112 „Whirlwinds” gebouwd.
In januari 1942 werd de laatste
door de fabriek afgeleverd, voor
zien van het serienummer P 7122.
O
CO
CM
CM
O
0)
MMU.
■o.
Haarlem-centrum. Houtplein 21-25 tel 319374 - Haarlem-Sclialkwijk. Antillenweg hoek
Amerikaweg (achter het Elisabeth's Gasthuis), tel 319374-3356 36 Openingstijden
18 uur. zaterdag 9-17 uur Donderdag koopavond
Noord-zeekanaal, een nieuwe
bocht naar links inzette, gleed het
toestel - mogelijk reeds eerder ge
troffen - plotseling over de linker
vleugel af en stortte pijlsnel om
laag. Precies op dat moment be
woog het bootje van Donkersloot
(gemeenzaam „Jan Poepernij” ge-
noe’ .d) dat aan de Oostzijde van de
Spoorbrug een veerdienstje over
het kanaal onderhield, zich met en
kele passagiers ongeveer in ’t mid
den van de stroom.
wMril*
13.00-16.00 uur te bezichtigen.
maandag t/m vrijdag 8-18 uur. zaterdag 9-17 uur Donderdag koopavond Mk
Eind 1941 waren twee „Flichter-
Squadrons” van de Royal Air For
ce ermee uitgerust, te weten de
nummers 137 en 263. Oorspronke
lijk ontworpen als onderschep-
pingsjager voor dag en nacht, op
perde de Britse luchtmachtstaf te
gen de zomer van 1942, gezien de
weinig bevredigende ervaringen
met het toestel in die rol, plannen
de „Whirlwind” voor „Cross-Chan-
nel” operaties in te zetten, waarbij
men speciaal dacht aan „hit-and-
run” acties tegen gronddoelen in
Noord-Frankrijk.
Eén van de toeschouwers daarop,
toen nog een jongen, weet nog dat
de „Whirlwind” schuin naar bene
den kwam en „als een steen in het
Het valt te betwijfelen of hij heeft
beseft wéér hij zich bij benadering
bevond, mogelijk heeft hij zelfs ge
meend weer boven Engeland te zijn
teruggekeerd - zulke vergissingen
kwamen voor....Pas toen de beman
ning van een luchtafweeropstel-
ling, méér allert dan de andere, het
vuur op hem opende, reageerde hij.
Nu was iedereen op de grond
gealarmeerd. Overal knalde en
knetterde de luchtafweer. Brennan
trok zijn machine steil omhoog en
wierp deze in een scherpe rechter-
bocht, waardoor zijn koers dwars
over het stadscentrum kwam te lig
gen. Waren het eerst meerendeels
de lichte luchtdoelkanonnen ge
weest die hem onder vuur namen,
thans mengden zich ook de zware
batterijen uit de omgeving in de
helse kakofonie. Links, rechts, voor
en achter overal rondom het ge
doemde toestel dat, fluitend van
snelheid, op vol vermogen een ont
snappingsroute zocht, tekenden
zich de onheilspellende zwarte
wolkjes van de ontploffende grana
ten af. Beneden, in de straten en
tuinen van de woningen, zochten de
mensen, van wie velen door het
mooie weer naar buiten waren ge
lokt, ijlings beschutting. Vanachter
de ramen en uit de portieken volg-
DIVERSEN
Storingsnummer openbare verlichting, gas en
water 10777.
Telefonische Hulp Dienst. Bereikbaar dage
lijks van 19.00-04.00 uur 's nachts, zaterdag en
zondags van 11.00-04.00 uur ’s nachts onder
nummer 023-326655.
Alarmnummers: Politie 19033, Ongevallen
dienst 23355. Hoogovens 02510-96000. Brand
weer Santpoort 370750, voor Velsen-Noord en
IJmuiden 20750.
Algemene Hulpdienst: iedere werkdag van
9.00-11.30 uur, tel 02550-18888.
Stichting Huishoudelijke en Gezinsvoorlich-
ting, Willebrordstraat 102, IJmuiden. Spreek
uur: maandag en donderdag 10.00-12.00 uur.
Centraal Orgaan Bejaardenbeleid: Centraal
Bureau, Abelenstraat 1. IJmuiden op werkda
gen van 9.00-10.00 uur. Tel. 12464.
Stichting school- en beroepskeuze NH, Plein
1945 nr. 90 gebouw De Beurs 4e etage. Spreek
uur dokumentatiecentrum, na tel. afspraak elke
vrijdag 14.00-16.00 u., tel. 02550-19142.
Gezinsverzorging, hulp aan bejaarden en
langdurige zieken, Velserduinweg 52, IJmui
den. Maandag t/m vrijdag 9.00-10.00 uur Tel.
02550-11830 of 22169. Spreekuur Santpoort
maandag en donderdag 9.00-10.00 uur Her-
BIOSCOOP EN THEATER
City I, Kennemerlaan, woensdag 20.00 uur
„Als adelaars vielen zij aan”.
City II, Kennemerlaan, woensdag 20.15 uur
cyclusvoorstelling „Coming home”.
TENTOONSTELLINGEN EN MUSEA
Pieter Vermeulenmuseum: Ma. t/m vrij. 9.30-
17.00 uur.
- auaasreMMs uvcvixvanjii, xvijrvswrg V Clöeil, 18e-
T eeuwse stijlkamers Di. t.m zondag 14.00-17.00 en
vormd Wijkcentrum, Burg. Enschedélaan 67,
tel. 023-376874.
Sociaal Adviesbureau, spreekuur donderdag
09.00-10.00 uur, De Brulboei, Kanaalstraat 228,
IJmuiden-Sluiswijk, 11.00-12.00 uur, De Duin
pan, Duinweg, Santpoort-zuid.
Sociale Dienst, Spaarnestraat 2, IJmuiden,
maandag t/m vrijdag 9-10.30 uur nieuwe kliën-
ten, voor andere kliënten ook on afsnrnak
maandag t/m donderdag 9.00-10.30 uur kliënten
Wet Werkloosheidsvoorziening of Rijksgroeps
Regeling Werkloze Werknemers, tel. 02550-
19124.
Sociaal Psychiatrische Dienst, Plein 1945 no.
90; gebouw De Beurs (vijfde etage). Bereikbaar
iedere werkdag van 9.00-17.00 uur; tel. 19142.
Sporthal Zeewijk, woensdag 19.00-23.00 uur
zaalvoetbalkomp.
Sporthal IJmuiden-Oost, woensdag 19.00-
23.00 uur zaalvoetbalkomp.
Centrale bibliotheek. Plein 1945. Woensdag
19.00-21.30 uur. Donderdag 10.00-12.30, 14.30-
17.30 en 19.00-21.30 uur.
Centrale Jeugd- en Tienerbibliotheek, Wil-
lemsbeekweg 96. Donderdag 15.30-17.30 uur.
Filiaal IJmuiden-West, Zeewijkplein 27-29.
Donderdag 10.00-12.30 en 19.00-21.30 uur volw.
en tieners.
Filiaal Santpoort-Noord, Crocussenstraat 1,
donderdag 14.30-17.30 u.
Filiaal Velsen-Noord, Wij kerstraatweg 177,
donderdag 19.00-21.30 uur volw.
Dienstencentrum Zee- en Duinwijk, Zeewijk
plein 260, tel. 20650 tussen 11.00 en 12.00 uur.
Donderdag 9.30, 10.30 en 11.30 uur Engels, 9.30-
11.30 uur creatief bezig zijn, 11.00-12.00 uur
spreekuur wijkpostleider, 14.00, 15.00, 16.00 uur
gymnastiek.
Handenarbeidcentrum Velsen, Andreaweg.
Open: dinsdag t.m. vrijdag 9.30-21.30 uur maan
dag 13.30-21.30 uur, zaterdag 9.00-12.00 uur.
Stichting alg. maatschappelijk werk, De
Noostraat 4, IJmuiden. Spreekuur dag. van 9-10
uur. Tel. 10661.
Buurthuis De Planeet, Mercuriusstr. 56, tel.
14441, woensdag 19.00-20.30 uur hobby- en zaag-
club 6-14 jr.
Buurthuis De Spil, Rembrandtlaan 45, woens
dag 19.30-21.30 uur tot 16 jaar, donderdag 9.30-
11.30 uur peuterspeelzaal, 9.30-11.30 uur textiele
BIOSCOPEN EN THEATER
Kennemer I Zeestraat, woensdag 19.30 uur:
„Tess”.
Kennemer II, Zeestraat, woensdag 20.30 uur,
arthouse cyclus „Série Noire”.
Luxor I, woensdag 19.00 en 21.30 uur: „One
flew over the Cuckoo’s nest”.
Luxor II, woensdag 19.00 en 21.30 uur: „Take
the money and run”.
DIVERSEN
Alarmnummers: Politie 25555, brandweer
22922, milieuklachten 96000.
Centrale bibliotheek. Kerkstraat 44, woens
dag 10.00-12.30, 14.00-17.00, 18.30-21.00 uur vol
wassenen; 14.00-17.00 en 18.30-21.00 uur jeugd.
Donderdag gesloten. T/m 31 mei expositie Ara
bische Tapisserie Tjitske Ketting en Arabeske
kunst van Cor Barendse tijdens openingsuren.
Jeugdbibliotheek, K. Smithstraat 110a, don
derdag gesloten.
Dienstencentrum voor bejaarden. Kerk
straat. Maandag t/m vrijdag geopend van 09.00-
17.00 uur. Spreekuur leiding donderdag 14.00-
15.00 uur.
Stichting school- en beroepskeuze NH, Plein
1945 nr. 90 gebouw De Beurs 4e etage. Spreek
uur dokumentatiecentrum, na tel. afspraak elke
vrijdag 14.00-16.00 u., tel. 02550-19142.
Expositiegebouw, Const. Huijgenstraat t.m.
15 juni expositie „Groeten uit Amsterdam”.
Open za., zo. en wo. van 14-17 uur.
TONEEL
Stadsschouwburg, (Wilsonsplein, tel.
319188) 20.15 u.: Voorstelling door Postaal Ge
noegen. Dond. 20.15 u.: Toneelgroep Vondel met
„Vrijdag de dertiende”.
Toneelschuur I, (Smedestraat 23, tel. 312439)
20.30 u. Harry Hageman en de Vries met „Een
man alleen”. Dond. 20.30 u.: Theaterunie met
„Venus en Adonis”.
MUZIEK
Concertgebouw, (L. Begijnestr., tel. 321155)
Dond. 20.15 u.: Westfries Mannenkoor uit Wog-
num o.l.v. André Kaart.
Le Bouleau, (Haltestraat 14, Zandvoort)
Dond. 21 u. Hans Keune Kwartet.
BIOSCOPEN
Cinema Palace, (Gr. Houtstr., tel. 311004)
15.30, 19 en 21.30 u „1941”, a.l.
Frans Hals, (Frans Halsplein, tel. 254731) 19 en
21.15 u. „Voor een handvol dollars”, 16 j.
Lido, (Houtplein, tel. 312288) 14, 19 en 21.15 u.;
„De Muppet film”, a.l.
Luxor, (Gr. Houtstr., tel 311865) 14, 19 en 21.30
u. „Kramer versus Kramer”, a.l.
Roxy, (KI. Houtstr., te, 312395) 19 en 21.30 u.:
„Samen uitsamen thuis”, a.l.
Studio, (Gr. Markt, tel. 310033) 19 en 21.15 u.:
„Life of Brian”, 12 j.
Cinema Quirinus Internationaal, (L. Veerstr.,
tel 326145) 14, 15.30. 19, 20.30 en 22 u.: „Porno-
pretjes in zachte bedjes”, 16 j. Dond. 14, 15.30,
19, 2030 en 22 u.: „Zij zullen u in hun bed
verwennen”. 16 j.
werkvormen, 9.30-11.30 en 13.30-15.30 uur naai
en, 16.00-17.30 uur hobbygroep 7-9 jaar.
Buurtcentrum Zeewijk, Dennekoplaan 289,
woensdag 20.00-22.00 uur jeugdinstuif, 20.00-
22.00 uur textiele werkvormen, donderdag
10.00-11.30 uur WAO-Engelse les.
Buurthuis De Brulboei, Kanaalstraat 228,
woensdag 18.30-19.30 uur zelfverd. voor vrou
wen, 20.00-22.00 uur kleien en kletsen, 20.00-
22.00 uur bloemschikken, donderdag 9.00-11.30
en 13.30-16.00 uur peuterspeelzaal, 11.30-15.30
uur VIDO, donderdag 16.00-18.00 uur Tiener
soos.
Buurtcentrum De Mei, Geelvinckstraat 26,
Velsen-Noord. Woensdag 19.00-20.00 uur jazz-
ballet, donderdag 9.15-11.15 uur peuterspeel
zaal, 9.15-11.15 uur vrouwen gespreksochtend,
9.30-11.00 uur badminton, 9.30-10.15 uur gym
voor ouderen, 10.00-11.30 uur textiele werkvor
men, 13.30-17.30 uur jongerencafé, 18.00-19.00
uur judo gevorderden.
Sociëteit Asterix, Larixstraat 2, IJmuiden,
woensdag 20.00-23.00 uur.
Openluchtzwembad De Heerenduinen, ge
opend door de week van 10.00-20.00 uur en za. en
zo. van 10.00-16.30 uur.
Recreatiebad „De Hoogeberg”, Trompstraat.
Gesloten.
Instructiebad, donderdag: 9.45-10.45 uur moe
der en kind; 11.00-12.00 uur gemengd zwemmen.
Creativiteitscentrum IJmond, Clara Stern
school Moerbergplantsóen, woensdag 20.00-
22.30 u. boetseren en potten bakken.
Huis ter Hagen, Driehuis t/m 4 juni expositie
poppen van Marijke Crévecoeur en schilderijen
en tekeningen van Piet Bruins, open dagelijks
van 10.00-21.00 uur.
Museum Beeckestijn, Rijksweg Velsen,
1 10.00-12.00 uur.
Noordelijk Koetshuis van 18 mei t.m. 15 juni
Felison expositie „Twee heren exposeren”.
Open di. t.m. zo. 14-17 uur.
Bedrijfsmuseum Hoogovens, Bessemerstraat
Velsen-Noord, dinsdag en donderdag 10.00-12.00
en van 14.00-16.00 uur en op aanvraag tel. 02510-
91022 en 93088.
Gemeentehuis: Tel. 19000. Bezichtiging op
werkdagen van 10.00-12.00 uur.
Ruïne van Brederode, Velserenderlaan, Sant-
poort-Zuid. Dinsdag t/m zondag 09.30-12.00 en
Witte Tejater, Kanaalstraat, t/m 31/5 tentoon
stelling pentekeningen, houtsneden en etsen van
Tim Blaauw, in de foyer te zien voor en na de
voorstellingen.
i'.
44
