Belangrijke schakels in het net van Europese wandelpaden
F
GR-paden
De route van de rood-witte bordjes
F
v
K
f|
°l
- a
DDR
POLSKA
GREAT BRITAIN
A
E 3
E
FRANCE
E 3
ES
ITALIA
ESPANA
I-
a
door Carlo Nagel
a
Het pad leeft
5
Overgeklad
e
E6
Deeltje avontuur
a fESKOSLOVENSKO
E6\i
D
«V
I)
Schouderklopjes
SCHWEIZ
E*/ A
!=M0^
^NEDERLAND?
Gie Beirnaert, een zeer
vriéndelijke administrateur van
een kabeltelevisiemaatschappij
uit Beveren, 29 jaar oud, heeft
grotendeels in gezelschap van
voorzitter Hubert Yseboodt, hun
vrouwen en nog twee kennissen
de ganse GR 5 tussen
Antwerpen en Nice gelopen. Met
twinkelende ogen denkt hij terug
aan Pyreneeëndorpjes, waar de
mensen zich nauwelijks bewust
waren van zaken die zich buiten
een straal van vijfentwintig
kilometer afspelen
„Waar wij de verjaardag van
Hubert hebben gevierd met een
diner van zeven gangen, dat acht
gulden per persoon kostte. Waar
een plant uit de sierpot werd
genomen, omdat die als
soepterrien moest dienen. Waar
de vrouw van de patroon vroeg of
we met een voorgerecht éven
geduld konden oefenen, omdat
haar man het buitje wilde
afwachten voordat hij in de tuin
de benodigde sla zou gaan
plukken Het gesprek met
Beirnaert begint goed, maar
maakt wel een beetje hongerig.
tik
^^*^^XMyCt redw.tr obraha
-'—'7 E4
OSTERREICH
7 '°-
BUNDESREP OEÜfsCHÜ*?
-
'.JE
O Rostock
o
Oluotburg
Ei
■tmotd
0o»«r
El
l« Havre
O
M»U O
Pans o
0 Troyts
jr-
ONam«s
Bourges O
Benny on o
MAl
IE 3
Rcyan
E
Clermont-Ferrand
Milano
Grenoble
Bordeaux
.Venei ia
Verona
oTorino
El
JUGOSLAVIJ
ek
i
nova
E2
- Talrijke kaartjes
OFirenae
Marset lie
Nice
9r
- 4"
i-
i-
'Hamburg
in T
U
Rijeka
Intussen is het niet niks, die organisatie van GR-paden.
letters die in Frankrijk en in Wallonië staan voor
„Grande Randonnée” en in Vlaanderen voor „Grote
Route”, dat laatste in verband met de taalstrijd. In
Frankrijk, Luxemburg en België samen werden tot nog
toe 30.000 kilometer GR-paden met het uniforme wit-
rode tekentje bewegwijzerd en beschreven in zo'n 250
topo-gidsen.
Wat er zoal komt kijken bij het leggen van zo'n route als
de GR 5, Noordzee-Rivièra, wat de vreugde, maar ook
wat de gevaren zijn van het wandelen ervan daarover
gaat bijgaand Interview met GR-enthousiast Gie
Beirnaert, de verantwoordelijke man voor de
driemaandelijks verschijnende GR-berichten. Maar ook
anderen komen aan het woord.
Richard Tummers, die met de Amsterdamse student
Steven van Schuppen aan het Singel in Amsterdam het
op wandelsport gespecialiseerde winkeltje „Pled-a-
terre" runt, vertelde in Essen dat sedert de opening
ervan begin 1977 zijn omzet ieder jaar is verdubbeld.
In Nederland heeft de ANWB zich na de oorlog, net als
de Koninklijke Touring Club in België, helemaal
georiënteerd op het auto-toerisme, een verwijt waarop
door de „wielrijdersbond" laatst nog in een dikke
kleurenbijlage van Vrij Nederland werd gewezen.
Voorzitter Hubert Yseboodt, die de avond tevoren in de
Kiekenhoeve in Essen de door hem zelf gemaakte dia-
sonorama van de grote route nummer tien over de
hoogteketen van de Pyreneeën vertoont, zegt: „Met de
komst van de auto hield het volk op het landschap in
detail te ontdekken. Daarop komt nu de reactie. Terug
naar de natuur, ja. De lange-afstandswandelaar zoekt
het avontuur van iedere dag weer nieuwe horizonten te
ontdekken. Juist in het alsmaar trekken in één
windrichting verschilt onze organisatie fundamenteel
van allerlei organisaties die plaatselijke
rondwandelingen en dagtochten uitzetten”.
Onderhoud? Birnaert: „Na vier, vijf
jaar worden de tekens onduidelijk.
Er komt mosgroen op. de kleuren
vervagen door de zon. Wij vragen
onze werkers in het veld de route
eens per jaar na te lopen. Er kan
eens een affiche van een autorallye
overheen zijn geplakt. Een
's winters geschilderd teken kan
's zomers wel eens worden
overwoekerd door bloesem. De
Fransman zegt: „Le sentier vive”
(„Het pad leeft”) en zo is het ook”.
Folders van druk bezochte
toeristenplaatsen beloven
vakantiegangers meestal ten
onrechte dat ze in het bos „spelende
eekhoorntjes en rennende
konijnen” zullen zien. Daarvoor
zijn er veel te veel mensen in dat
hebben. En in Oost-Vlaanderen
deed zich een misverstand voor.
Daar waren de tekens aangebracht
zonder medeweten van de VW-
directeur in Moerzeke. Die liet ze
allemaal verwijderen. Die zaak
hebben we opgehelderd en dezelfde
VW-directeur neemt nu het
onderhoud van de tekens voor zijn
rekening".
Richard Tummers, van „Pied-a-
terre” maakte het in de Jura mee
dat een boer, op zijn vraag of er veel
wandelaars voorbij kwamen,
antwoordde: „Nooit”, terwijl
Tummers er voortdurend zag
passeren. En op zijn vraag, wat dan
die wit-rode tekentjes te betekenen
hadden, antwoordde de boer dat
Vraag aan Biernaert: worden
bewoners langs de route niet
ingelicht? Hij zegt: „Jawel. Wij
raden onze mensen ter plaatse aan
om bij het markeren
documentatiemateriaal mee te
nemen, met een telefoonnummer
waar de mensen ook nog eens
kunnen informeren. We vragen om
een publikatie in het gemeenteblad.
Maar je bereikt niet iedereen”.
die ze inderdaad op verzoek van de
wandelorganisatie had
aangebracht).
fFlentburg
^EiSX
Z Kral
E 6. „Oostzee-Adria' Van Roskilde tot
Rijeka (2796 km)
KOMPASS - WANDERFUHRER
- Onmisbaar bij het plannen van uw
tocht langs een der E-paden.
- Nuttige adressen van lokale informa
tiecentra
- Ingedeeld in voorbeeld dagtrajekten.
- In de duitse taal
Alle zes delen via ons sekretariaat uit
voorraad leverbaar
E 4. ..Pyreneën-Jura-Neusiedler See
Van Bourg Madame tot Rust (2532 km)
Het Franse gedeelte van de E 4 wordt
gevormd door de GR-paden 36. 7, 4.
42, 429 en 9
London o
Guiidfortp»^
Touloust
O
Is Beirnaert niet bang dat als het
wandeltoerisme al te zeer toeneemt,
bepaalde natuurgebieden weer
taboe zullen raken voor de Grote
Routes? Een zorgelijke trek komt
om zijn mond. „In België voorlopig
niet, maar in Frankrijk zijn er
tekenen die daarop wijzen. Daar is
de GR-fédération een erkende,
openbare en gesubsidieerde dienst.
Het Pare National de la Vanolse in
de Alpen is zo goed onderhouden, zo
in trek bij wandelaars, dat je er het
idee hebt dat je over een boulevard
loopt. De berghutten zijn er overvol,
het kamperen moest er worden
gereglementeerd. Kijk, dat is nu
ook weer de bedoeling niet. Er moet
nog een deeltje avontuur blijven
bestaan. Je moet eens een keer
nergens kunnen overnachten”.
Aan de andere kant bestaat er het
gevaar van onderschatting van een
Grote Route. Steven van Schuppen
van „Pied-è-terre”: „Beginners
kiezen vaak een route waarvan je
wéét dat ze er ongelukkig van zullen
terugkomen. Of helemaal niet
E 3. „Atlantische Oceaan-Ardennen-
Böhmerwald” Van Royan tot Marktre-
dewitz (2295 km) het Franse en Belgi
sche gedeelte van dit pad wordt ge
vormd door de GR 4, 33, 3. 13, 1, 12 en
de GR AE
E 5. „Bodenmeer-Adrla" Van Konstanz
tot Venetië (600 km)
een stuk GR? Gie Beirnaert: „Dat is
alleen een propagandamiddel. Er
bestaat toch een zekere
drempelvrees bij mensen om voor
het eerst die tekentjes te gaan
volgen. Als het een keer kant en
klaar voor ze wordt gepresenteerd
met de bus er naartoe en weer
terug, gelegenheid onderweg om de
maaltijd te gebruiken dan komen
ze over die drempel. Het
sneeuwbaleffect ?it er toch in. De
familie Pieters uit Antwerpen
begon op zeker moment de GR 5 te
lopen, vanuit Luik, want het laatste
stuk was toen nog niet
bewegwijzerd; eerst als echtpaar,
later met de buren. Toen met de
kinderen, die ook weer vrienden
meenamen. Ze kwamen met een
hele familie en de halve buurt jaren
later in Nice aan”.
Beirnaert reageert wat gelaten op
de uitgesproken verbazing dat de
opening van het laatste stuk GR 5
niet in Bergen op Zoom plaats
heeft. „Er zijn geen medewerkers in
Nederland, er ontbreekt een sterke
man. Praten ja, maar er komt niets
uit de bus. Wij gaan eerst
schilderen, vragen daarna pas
toelating. Bij u doen ze dat
andersom”.
Nimej
O
X.
©Zagreb
B
II
mglona s
bij wijze van spreken wolven of
guerrilla’s kunt tegenkomen”.
Ook Gie Beirnaert geeft toe:
„Dames met hoge hakken en een
handtas, daar krijg je last mee op
de route. En dan de brieven die we
krijgen van mensen die koud of
miezerig weer hebben gehad. Die
geven zich er geen rekenschap van
dat wij het weer niet in de hand
hebben. Ze hebben zichzelf
onvoldoende voorbereid, want je
kunt met goed materiaal iedere
weersoort trotseren”.
„Pied-a-terre" komt volgende
maand met een gids over vakanties
te voet in België en Luxemburg,
waarin van de vele rood-wit
gemarkeerde routes wordt vermeld
wat de karakteristieken van het
landschap zijn, de
overnachtingsmogelijkheden, de
zwaarte van de wandelweg en een
opsomming van het kaart- en
gidsmateriaal. De schrijver ervan,
Steven van Schuppen: „Soms moet
je in de winkel wel eens lachen. Dan
zoekt een gezin eerst een route uit
op een dor bergplateau en vraagt
dan of er wel voldoende
mogelijkheden zijn om te kunnen
zwemmen”.
Grote-Routepaden zijn er voor
individuele wandelaars. Waarom
In het Belgische grensplaatsje Essen, tussen
Roosendaal en Antwerpen, hebben ze drie weekeinden
achtereen feest gevierd. Eerst kwam de Belgische
minister van Nederlandse cultuur, mevrouw De Backer
er demissionair en wel de nieuwe tennisbanen
openen. Een week later vierde de bevolking het eerste
huwelijk uit de geschiedenis van een meisje uit het dorp
met een jongen uit de Duitse staalstad Essen. En toen
werd in Essen het laatste traject geopend van het
wandelpad Noordzee-Rivièra, dat over een afstand van
meer dan tweeduizend kilometer van Bergen op Zoom
naar Nice voert.
Hoewel lange-afstandswandelaars in principe
individuele trekkers zijn, waren er enkele honderden op
stevige stappers, in kniekousen en knickerbockers
vaak bovendien herkenbaar aan een wit-rood vlaggetje
met GR erop, naar Essen gekomen. Een vrolijk
gezelschap, in zijn sas door het fraaie lenteweer en het
zojuist afgelegde mooie deel van de route tussen
Heide-Kalmthout en het grensplaatsje. Een tevreden
trekker is geen onrustverwekker.
E 2. „Noordzee-Rivièra Van Oostende
en Bergen op Zoom tot Nice (1957 km)
De paden GR 5 en GR 5A maken!
integraal deel uit van dit internationale
wandelpad.
Dan ga je als wandelaar al gauw de
mist in. Beirnaert: „Dat is een
psychologische kwestie: wat de
mens niet kent, daar staat hij
afwijzend tegenover. Na enkele
maanden, een jaar, krijgt een route
al meer bestaansrecht, neemt het
vandalisme af. Om die reden
wachten we met het uitgeven van
een topo-gids tot de route zijn
definitieve vorm heeft gekregen,
hier en daar misschien nog een
stukje is omgeleid”.
„Neemt het laatste stuk van de GR 5
Noordzee-Rivièra door Vlaanderen:
daar zijn we drie jaar mee bezig
geweest. Op sommige stukken was
de frequentie van de rood witte
tekens te laag, dat gaf onzekerheid
bij de wandelaar. Op plaatsen
zonder bomen of palen neem
stukken hei hebben we oude
gasbuizen in de grond geslagen en
gemarkeerd. In de omgeving van
Kalmthout wilden de bewoners van
een kasteeltje niet die
wandeldrukte in de buurt. Maar het
was een openbare weg, ze konden
het niet tegenhouden”.
Nog vandalisme op het nu juist
geopende traject? „Ja”, zegt Gie
Beirnaert, „bij Averbode zijn drie
weken terug de tekens weggehaald,
Ten slotte is er een stichting lange-afstandspaden in
oprichting, waarvan het secretariaat bij de Rijksdient
voor de IJsselmeerpolders is ondergebracht. Wie weet
komt het er nog ooit van dat wit-rood gemarkeerde GR-
paden ook Nederland doorkruisen. Een feit is dat ook in
ons land de belangstelling voor deze hoogst actieve
vorm van vakantie houden snel toeneemt.
Tijdens de wandeling van Heide-
Kalmthout naar Essen ontvangt de
enige Waal die meeloopt nogal wat
schouderklopjes. Zolang er maar
over wandelen wordt gesproken, is_
er niets aan de hand.
Beirnaert: „Er zijn goede contacten*
met de Walen, al geloof ik dat ze
toch een beetje argwanend en met
lede ogen kijken naar de wind die
wij Vlamingen de laatste jaren ook
op GR-gebied in de zeilen hebben.
Zij werken al 25 jaar, hebben een
uitstekend wandelnet, maar wij
staan administratief veel sterker.
Zij hebben alleen een postbus in
Luik, wij kunnen terugvallen op de
Vlaamse Jeugdherberg Centrale”.
Het wandelen als actiemiddel in de
taalstrijd. Beinaert: „Er wordt
overwogen een jeugdherberg te
openen in de Voeren. Als u kijkt
naar de Grote Route 5, zult u zien
dat juist tegen de taalgrens aan
vaak onze jeugdherbergen liggen.
Wij zijn principiëler dan onze
Waalse vrienden. Nee, ze zullen in
de Voerstreek niet willen
samenwerken”
Bij het stationnetje in Heide heeft
's ochtends een van de „schepenen”
van Kalmhout langdurig het woord
gevoerd. Tijdens de wandeling
spreekt een kenner van de heide de
wandelgroep vanaf een molensteen
toe. Er wordt gespeecht bij de
officiële ingebruikneming van de
„wandelboom” in Essen.
Vervolgens wordt dat vijftig meter
verderop, vanaf een boerenkar, nog
eens dunnetjes overgedaan.
Onderscheidingen worden
uitgereikt, dankbetuigingen geuit.
Is dat niet wat veel van het goede?
Beinaert: „Vlamingen hebben niet
dezelfde mentaliteit als Hollanders.
Wij hechten aan dat officiële. Zeker
zit daar ook het streven naar een
stukje erkenning in. Wij geven
graag wat ruchtbaarheid aan de
zaak”.
Buiten zijn de wandelaars aan het
Zurich
Nu kan men in Nederland verbaasd aanvoeren dat
Bergen op Zoom toch geen plaats aan de Noordzee is,
en inderdaad is hier sprake van een Vlaamse
vergissing, die het aanvankelijke voornemen van een
wandelpad vanaf Bergen aan Zee doorkruiste. Toen dat
later doorzien werd, liet men het maar zo, omdat men
het doortrekken van de route door het Rotterdamse
industriegebied geen aantrekkelijke gedachte vond.
Door een vertakking van het wandelpad naar Oostende
te voeren, werd bovendien In het idee van een traject
Noordzee-Rivièra voorzien.
Het wandelen van doorgaande routes, na de Tweede
Wereldoorlog in onbruik geraakt door de opkomst van
de auto, is duidelijk aan het heropleven. In Wallonië
begon men in 1959 al met het wit-rood markeren van in
verval geraakte wandelpaden, in navolging van het
Franse GR-systeem. In Vlaanderen pikte daarop de
Vlaamse Jeugdherberg Centrale aan, In wier schoot
sedert 1977 de onafhankelijke vereniging VJH Grote
Routepaden is ontstaan.
'oSrczecih
t
Berlin
I
f
A
X
Oostende**’
^j^Puigcvd»
AND. t
'g«n op Zoom
cl
I^Bonno
Jrier
1° J
FE3
l X-.
'tweri.
0
k Brussel
BELGIE
LUX
luit
f
V'
frrory^ano
7 O Amsterdam'1
j
O Rocterdam_ j
E 1. „Noordzee-Bodenmeer-Middel-
landse ZeeVan Flensburg tot Genua"
(2422 km.)
Toch lijkt er nu wat op gang te komen. C. de Veye, chef
van de afdeling Vrijetijdsbesteding van de ANWB, In
Essen present om daarna nog aan een doorgaande
fietsroute door Vlaanderen te beginnen, vertelde dat
zijn organisatie deze zomer uitkomt met een
beschreven wandelroute van het traject van Moelingen
(grensplaatsje tussen Luik en Maastricht) naar Den
Bosch, met in het achterhoofd die route nog eens te
kunnen doortrekken naar Vlissingen. Bovendien komt
de ANWB met een kaart, waarop alle
wandelmogelijkheden in Nederland en in het
grensgebied vermeld staan.
Bergen op Zoom en Essen kom ik
op vrijdag 9 mei veel klein wild
tegen. Koeien reageren huppelend
op het passeren van die eenzame
wandelaar. Aan een boer op wiens
boerderijtje van rode steen een wit-
rood GR-teken is aangebracht,
vraag ik of ik goed loop naar Essen.
Hij zegt, in opperste verbazing:
„Menierke toch, dat is gans wijd
van hier! Dat kan ik u niet uitleggen
hoe ge dan gaan moet”.
Maar waarom begon hij aan het
avontuur van zo’n lang traject? Gie
Bernaert: „In de eerste plaats door
de fantastische verhalen van
Hubert. Ook om te kunnen zeggen:
wij zijn te voet van Antwerpen naar
Nice gegaan. Het is leuk als er dan
veelbetekenend naar het voorhoofd
wordt gewezen”.
Hij wordt serieus: „Vooral omdat je
dan altijd een doel hebt voor je
vakanties, ook voor korte, in een
ander seizoen. De Vogezen in de
winter zijn een formidabele
ervaring. Mensen die „alles” al
gezien hebben, ontdekken een land
pas als ze een Grote Route lopen. Ze
praten met een boer over het
(melken van koeien, ze leren wat van
de gewassen, van het spelen der
seizoenen. Dat is een openbaring
voor ze”.
Hij vertelt wat er allemaal komt
kijken voordat een route over
honderden of duizenden kilometers
js uitgezet. „Je zet hem eerst op de
kaart uit, daarna ga je kijken of het
doenbaar is, of de weg schoon
genoeg is. Je zoekt vrijwilligers ter
plaatse, die de wit-rode tekentjes op
joogafstand van elkaar willen
(Schilderen. Zelfkunje de mooiste
weggetjes nooit vinden.
„Praktische problemen, een boer
I die niet wil meewerken, laat je ze
[Zelf oplossen. Wij komen pas in
actie als erbijvoorbeeld voor de
markering door een natuurgebied
toestemming nodig is van de
overheid. Het is dan een voordeel
(dat wij kunnen reflecteren aan wat
jwe in het verleden al aan
toestemming hebben losgepeuterd.
.Vaak is het het moeilijkste om er
achter te komen wie de juiste man
op de juiste plaats is om
toestemming te verlenen”.
lyon
Luitmlxx/gl
Reims
Nürnberg
si
V*
Zurich
35585
Wandelen van Noordzee naar Riviera
Klagenfurt
Triest
Bar
Gy
Frankfurt
yHrdalbarg
)E' X'
O Stuttgart Passa^X^
_l München °linz
•'burg o r Steyrn.
Et Salitjprg
Konstanr Vora'^x^*^*!.11 t
\OJrin«bruekf
Boi«n
Limoges
E6J t
OHannoxrr
oMagbtburg
i
p Göttingen
O Oltipiig
E6/Z oErfurt
FuWa(<
o
ff Barn
A,
&anfl\.w
Lsi
-Z
om. Daar lopen zij; alle kanten uit.
wegwijzers worden overgeklad.
georganiseerde dagtochten langs
bijvoorbeeld. Er zijn routes waar je
met de taalstrijd niets van doen
schoolmakker Pierre Niort (de man
