Tijdens internationaal overleg blijkt:
WORLDWATCH INSTITUTE:
Aantal werkende
vrouwen neemt toe
RABO: offers
Wijnpias groter
1O LENING 1980
PER 1986X1990
r
rivellais
vernieuwd
noodzakelijk
li
Frans experiment: „Lift-bus”
I
Meer graan uit VS
naar Sovjet-Unie
STAAT DER NEDERLANDEN
ie sa
ECONOMIE
>1
25
VRIJDAG 6 JUNI 1980
zonder suiker I
579
^Fnsop
z'n Zwitsers.
lek^pr
I
«Ml t -L
nve
24
ECONOMIE
I
ngen
bedrag
open bedrag
koers
jaarlijks op 15 juli
rente
aflossing
inschrijving
10 juni a.s. van 9 tot 15 uur via banken en commissionairs
storting
15 juli 1980
prospectus
kosteloos bij banken en commissionairs
'rivella'
door
Prof. dr. F. Hartog
in 5 jaarlijkse termijnen van 15 juli 1986 af
vervroegde aflossing is niet toegestaan
de koers wordt na de inschrijving op’10 juni 1980
vastgesteld volgens het tendersysteem
NEW ORLEANS (ANP) De
problemen die verband hou
den met de recessie in de Ver
enigde Staten, de inflatie in de
wereld en de energiecrisis zijn
allemaal hanteerbaar mits re
geringen, internationale in
stellingen en de particuliere
sector samenwerken.
- - -
v
s
n
(ADVERTENTIE)
i
Bankiers achten problemen
1
van economie hanteerbaar
gevaar van een economische teruggang.
icht-
sster
kou-
inde
igen
nen-
OW.
Bevriezing uitgaven nodig
(ADVERTENTIE)
ening
50
Jt MAINTItHOW»!
isen
nger
ie Of
kne-
eed-
iiaal
De president van de Bundesbank, Karl
Otto Pohl, zei nog zeer weinig aanwijzin
gen te hebben gezien voor een achteruit
gang van de Westduitse economie. De
voorzitter van het bestuur van het stelsel
van centrale banken in de VS, Paul Volc
ker, ondersteunde deze zienswijze. Hij
stelde vast dat de economieën van West
Duitsland en Japan veel sterker blijken
dan algenfeen was verwacht.
Bevriezing van, de staatsuitgaven spoort
ook met loonmatiging. De staat legt zich
hiermee in grote trekken ook zelf de be
perkingen op die het van de loontrekkers
vergt. De éne nullijn roept de andere
nullijn op en draagt ertoe bij dat zij ge
makkelijker kunnen worden gedragen.
Mooi? Nee. Effectief? Ja. Om dit laatste
gaat het.
heid, ook in de politiek en sociaal opzicht
zouden de gevolgen ernstig zijn.
Op de eerste dag van de conferentie
hebben de bankiers zich beziggehouden
met de bijdrage die montaire deskunige
leveren aan de ontwikkeling van een be
leid voor bestrijding van de inflatie. Men
was het er algemeen over eens dat deze
bijdrage belangrijk is, maar op zichzelf
onvoldoende voor het herstel van econo
mische stabiliteit.
In deze omstandigheden moet worden
gerekend met een verdere daling van de
balansgroei. Ten aanzien van de winst
wordt opgemerkt, dat er in 1980 een winst
groei zal zijn die niet hoeft achter te
blijven bij de groei van het balanstotaal.
De procentuele stijging van 1979 zit er
echter niet in.
Het geconsolideerde balanstotaal groei
de vorig jaar met 28 pet van 9,592 mln.
tot 12,238 mln. De beschikbare winst
daalde van 19 mln tot 17 mln.
ROME (Reuter). De wijnproduktie
in de wereld is in het seizoen 1979-’8O
met maar liefst twintig procent ge
groeid tot 362 miljoen hectoliter. Dat is
nog nooit eerder gehaald, zo staat in
een rapport van de Voedsel- en Land
bouworganisatie van de VN, de FAO.
Het vorige record, van het seizoen
1973-1974, werd met twaalf- miljoen
hectoliter overtroffen.
Oohl vond dat niet alleen het beheersen
van de geldomloop, maar ook de stabili
teit van de wisselkoersen een belangrijk
oogmerk ven het economisch beleid dient
te zijn. Zowel zleutwiler als Miller toonde
zich tevreden met de huisige koers van de
dollar op de internationale wisselmark
ten. Op langere termijn achtte Miller een
oplossing noodzakelijk voor het probleem
van de deviezenreserves. Hij vond dat de
dollar op het ogenblik niet de juiste munt
is om als enige reserevaluta te fungeren.
een ommezien rond kunnen zijn. Bij wijze
van spreken zou de portier van het minis
terie van Financiën dit karwei kunnen
klaren. Veel politieke spanningen zouden
zo kunnen worden voorkomen.
Verder levert het geen schele ogen op
van degenen die meer getroffen worden
dan anderen. Niemand kan meer zeggen:
waarom ik wel en hij niet? De belangheb
benden die achter de verschillende begro
tingsposten staan kunnen zich dus niet
meer beklagen over meer gepakt worden
dan anderen.
Het is ook niet nodig, post voor post te
bevriezen. Men kan het doen per departe
ment, of binnen elk departement voor
grote afdelingen. Het zal wat betreft de
uitkeringen aan gemeenten en provincies
ook per gemeente en per provincie moe
ten gebeuren.
Elke begrotingseenheid waarvoor de
bevriezing geldt, zal dan zelf moeten uit
maken hoe de gelijkblijvende hoeveelheid
geld zal worden besteed. Willen ze een
bepaalde post uitbreiden dan kan dat, als
ze elders evenveel bezuinigen. Meer geld
dan in 1980 krijgen ze immers niet.
WASHINGTON (AP). Het aantal vrouwen op de wereld van wie kan
worden gezegd dat zij „economisch actief’ zijn, is tussen 1950 en 1975 gestegen
van 344 tot 576 miljoen, zo is bekendgemaakt door het Worldwatch Institute in
Washington.
„Tijdens de laatste 30 jaar zijn vrouwen
als nooit tevoren toegetreden tot de be
roepsbevolking. De neiging tot nog grote
re deelneming daaraan gaat het verst in
Daarbij moet overigens worden bedacht
dat de nullijn die de staat zich oplegt bij
bevriezing van de uitgaven straffer is dan
de geldende loonmatiging. Deze laatste
omvat immers nog een geringe stijging in
geld. Het spreekt vanzelf dat zoiets niet
lang kan worden volgehouden. Dat hoeft
naar alle waarschijnlijkheid ook niet. Het
is zich even inhouden om opnieuw krach
ten te verzamelen.
Mocht het op deze manier inderdaad
lukken dan weten we ook hoe dit voortaan
moet. Tot nu toe weten we alleen hoe het
niet moet. Wat in het voorgaande wordt
voorgesteld is nog nooit geprobeerd. Al
leen dat is al een aantrekkelijke kant
ervan. Slechter kan het niet uitvallen.
Zoals gezegd staat het lot van het kabi
net zelf hier op het spel. Dat zou niet zo erg
zijn, als de kans groot v as dat v e er iets
beters voor terug zouden krijgen. Maar
dat is zeer de vraag. Anderen, die nog
banger zijn voor matiging, staan al te
trappelen om het roer over te nemen. Een
nieuw kabinet van „sinterklazen” zouden
we in economisch opzicht vermoedelijk
niet meer te boven komen.
Dit was een van de belangrijkste conclu
sies van een driedaagse internationale
montaire conferentie van de Amerikaanse
bankiersvereniging in New Orleans. Aan
deze bijeenkomst hebben meer dan hon
derd presidenten van centrale banken en
handelsbanken deelgenomen.
De president van de centrale bank van
Zwitserland, Fritz Leutwiler, meende op
een perconferentie aan het slot van de
bijeenkomst te kunnen vaststellen dat re
geringen, centrale bankenn en bevolking
de bestrijding van de inflatie steeds meer
gaan zien als het belangrijkste doel van de
economische politiek. Hij zag ook bereid
heid om de politieke gevolgen daarvan te
aanvaarden.
Veel bankiers van buiten de Verenigde
Staten waren er aan het eind van de
conferentie niet van overtuigd dat de re
cessie in de Amerikaanse economie van
korte duur zal zijn,zoals hun Amerikaanse
collega’s menen. Zij zagen echter geen
tekenen van uitbreiding van de recessie
naar het buitenland, behalve dan naar
Groot-Brittannië. De Amerikaanse minis
ter van financiën, William Miller, ver
klaarde niet met zekerheid te kunne zeg
gen welke vorm de recessie in de VS zal
aannemen.
De deelnemers aan de conferentie wa
ren er in het algemeen over eens dat er een
krachtig, op samenwerking stoelend be
leid moet worden gevoèrd om de inflatie
uit de wereldeconomie te bannen, ook al
zal dat ten koste van de economische groei
kunnen gaan. Volgens Pohl is het risico
van inflatie nog steeds groter dan het
Veranderde samenstelling
méér smaak, minder kaloneèn.
Nu 10 kalorieën per glas
tegen 100 in een glas gewone
frisdrank.
PARMA (Reuter). In het lopende sei
zoen hebben de VS ruim 15 miljoen ton
tarwe en voedergraan naar de Sovjet-
Unie geëxporteerd tegen ruim elf miljoen
ton in het seizoen 1978-’79, zo hebben
graandeskundigen onlangs te horen ge
kregen op een bijeenkomst in Brussel.
Daarbij komt dat andere graanexporte-
rende landen, zoals Canada, Australië en
Argentinië, meer graan aan de Sovjet-
Unie hebben geleverd. De graanimport
van de Sovjet-Unie in het lopende seizoen
wordt door deskundigen geraamd op
ruim dertig miljoen ton, ruim tweemaal zo
veel als in het voorgaande seizoen.
Finn Olav Gundelach, lid van de Euro
pese Commissie voor Landbouw, heeft
meegedeeld dat de EG dit jaar vrijwel
evenveel graan naar de Sovjet-Unie heeft
geëxporteerd als vorig jaar, namelijk
300.000 ton. Tijdens een informele bijeen
komst van de ministers van landbouw van
de gemeenschap in Parma zei Gundelach
dat de EG beter in staat is geweest om de
graanexport naar de Sovjet-Unie te bewa
ken dan de VS.
Hij vond dat de centrale banken door
moeten gaan met het voeren van een re
strictief monetair beleid.
Leutwiler waarschuwde ervoor dat re
geringen het risico lopen de volgende eco
nomische cyclus te moeten beginnen met
een hogere basisinflatie wanneer er geen
eind wordt gemaakt aan de prijsstijgin
gen. Dat zou volgens hem niet alleen nade
lig zijn voor de economische bedrijvig-
De Westeuropese producenten na
men een groot deel van de groei voor
hun rekening. Deskundigen voorspel
len dat daardoor de „wijnpias” van de
Europese Gemeenschap van 75 tot 87
miljoen hectoliter zal uitdijen. De
marktprijzen van wijn zijn eind vorig
jaar gedaald doordat ramingen van de
te verwachten oogst werden verhoogd.
De FAO voegt daar aan toe dat de
produktiekosten aanzienlijk zijn geste
gen en de winstmogelijkheden afge
nomen.
de geïndustrialiseerde landen van het
Westen, de communistische landen in
Oost-Europa en in Oost-Azië.” In het me
rendeel van de landen, aldus het verslag
van het instituut, is de helft of meer van
alle volwassen vrouwen „economisch ac
tief’, vooral in de vorm van betaalde
betrekkingen buitenshuis. Het aantal wer
kende mannen is iets gedaald als gevolg
van het langer blijven studeren, eerder
met werken ophouden of door bijvoor
beeld vroeger met pensioen te gaan.
UTRECHT. (ANP) Er is in ons land
sprake van een onvoldoende bereidheid
om de tering naar de nering te zetten,
maar aan offers valt niet te ontkomen; De
voortgaande stijging van arbeidskosten
en collectieve kosten moet worden beteu
geld door matiging van particuliere inko
mens en van overheidsuitgaven.
Dit jaar zijn door regering en volksver
tegenwoordiging eindelijk maatregelen
hiertoe genomen, maar te laat en nog te
weinig. Aldus P. J. Lardinois, voorzitter
van de hoofddirectie van de Centrale RA-
BO-bank, tijdens de jaarvergadering.
Herstel van het financiële en economi
sche evenwicht is dringend nodig. Alleen
met de geldpolitiek komt men er niet.
Zonder hulp van de inkomens- en begro-
tingspolitiek kan het monetaire beleid met
zijn kredietbeperking de inflatie slechts
bestrijden ten koste van een hoge rente,
met alle schadelijke gevolgen van dien
voor de woningbouw en de bedrijfsinves
teringen. „Tegen de geschetste achter
grond zie ik voor de zeer nabije toekomst
wel énige ruimte voor een lichte renteda
ling, maar verder zou ik niet willen gaan”,
aldus Lardinois.
De RABO-bank-organisatie rekent er
op, dat de totale groei van de uitstaande
kredietverlening aan de private sector dit
jaar betekenend zal achterblijven bij de
18 pet van 1977 en 1978. Overigens is de
RABO-topman van mening, dat de ver
wachte groei voor 1980 aan de uitzettin
genkant (althans bij het huidige inflatie-
peil) een normaler beeld vertoont dan de
bijzonder sterke groei van de drie voor
gaande jaren. Ondanks de weer aanwak-
kerende geldontwaarding zal de groei van
de toevertrouwde middelen bij de RABO
achterblijven bij de al matige groei van
1979.
matiging die in het licht van de nieuwe
economische gegevens nodig is niet
overleven. Dan mag worden verwacht dat
de verkiezingen die in 1981 hadden moe
ten plaatsvinden zullen worden ver
vroegd. Dat lost echter niets op en maakt
de situatie waarschijnlijk zelfs nog meer
uitzichtloos. De kans zit er immers in dat
dan partijen aan het bewind komen die
aan de kiezers nog meer beloften hebben
gedaan over handhaving van de collectie
ve uitgaven. Dan raken we dus pas goed
verlamd in financieel opzicht.
Wat moet er dan wél gebeuren? Zoals de
matigingspolitiek tot dusver gespeeld is
gaat het blijkbaar niet. Er is post voor
post nagegaan of er kan worden bezui
nigd. Voor sommige posten achtte men
dat wel mogelijk, voor andere niet. Zoiets
werkt niet goed. Achter iedere begroting
spost staat een groep belanghebbenden.
Die beroept zich op verkregen rechten.
Door deze methode wordt daarom alle
tegenstand tegen matiging gemobiliseerd.
Het parlement en de in dit opzicht zwak
ste coalitiepartner zijn voor de druk van
de georganiseerde belanghebbenden
steeds gezwicht. Er was voortdurend een
meerderheid die afdoende matiging blok
keerde. Liever wierp men de minister van
Financiën voor de leeuwen dan dat men
de staatsfinanciën echt saneerde. De erva
ring dat omzichtig matigen niet afdoende
helpt, is ook in andere landen opgedaan.
Het leidt tot eindeloos touwtrekken met
vertegenwoordigers van groepsbelangen
en politieke partijen die zij onder hun
invloed hebben.
Als zulke tegenstellingen ook in het ka
binet doordringen kraakt het in al zijn
voegen. Men kan het dan alleen eens wor
den over wat, in de woorden van de afge
treden minister van Financiën, „te weinig
en te laat” is.
Zoals het in 1980 gebeurd is kan het dus
echt niet meer. Wat moet er dan wél
gedaan worden? Ik denk dat het zoge
naamde domme rode potlood er meer van
terecht kan brengen. Er wordt dan in
gelijke mate geschrapt in alle posten. Dat
doet geen recht aan het verschil in drin
gendheid van de verschillende uitgaven
categorieën.
Dit heeft men in gedachten als de verlei
ding opkomt, post voor post na te gaan
waar en in hoeverre kan worden gema
tigd. Maar nu we weten dat dit niet af
doende kan zijn valt toch moeilijk te ont
komen aan het rode potlood. Een kleine
troost daarbij is dat echt schrappen in
1981 niet nodig is. We zouden vermoede
lijk al een heel stuk uit de nesten komen
als de uitgaven op het peil van 1980 zou
den worden bevroren. Dat is ook verre
weg het gemakkelijkst, Wat de uitgaven
kant betreft zou de begroting dan zelfs in
De laatste 30 jaar is het aantal werkende
vrouwen in Canada gestegen van een
kwart tot de helft en in Zweden van één-
tot tweederde.
In de ontwikkelingslanden is de toe
stand heel anders. In Latijns-Amerika is
het aantal werkende vrouwen tussen 1950
en 1975 met slechts 2 percent gestegen. In
Hong Kong, Maleisië, Singapore en Zuid-
Korea is het daarentegen sterk toegeno
men, vooral in de textielindustrie, de kle
ding en de elektronische industrie. Het
rapport van het Worldwatch Institute, een
onafhankelijke instelling, is opgesteld
door Kathleen Newland. Het instituut
wordt financieel gesteund door particulie
ren, afdelingen van de VN en enige Ameri
kaanse overheidsdiensten.
De druk op vrouwen om ook bij te
dragen tot de inkomsten, voor zichzelf of
het gezin, neemt toe. De redenen liggen
voor de hand. Geldontwaarding en het
verbeteren, zo niet handhaven van de le
vensstandaard staan voorop. In de Derde
Wereld worden vrouwen vooral gestimu
leerd te gaan werken, omdat als gevolg
van armoede, de gezinnen en families er
meer en meer uiteenvallen.
„Modernisering in het huishouden leidt
tot een grotere behoefte aan geld, net als
het feit dat thans dingen te koop zijn, die
er vroeger niet waren. De verstedelijking
heeft tot gevolg dat de mensen levensmid
delen moeten gaan kopen, die zij vroeger
zelf teelden, toen men nog buiten
woonde.”
Ofschoon de meeste vrouwen „buiten
de deur” werken, aldus het rapport, rust
op haar schouders nog steeds de voor
naamste zorg voor het huishouden en
voor de kinderen. Bij een onderzoek in 12
landen is gebleken, dat het totale aantal
uren door vrouwen besteed aan werken
hoger is dan de werktijd van mannen. Het
verschil kan 10 a 15 uur per week be
dragen.
Tot nu toe hebben slechts een paar
regeringen getracht de werkzaamheden
van vrouwen „buiten” en „thuis” dusda
nig met elkaar in overeenstemming te
brengen, dat man en vrouw in gelijke
mate kunnen deelnemen aan betaald
werk en gezinsleven.
De directeur van het Centraal Plan Bu
reau heeft bij de presentatie van de sa
menvatting van het Centraal Economisch
Plan 1980 gewezen op de noodzaak tot
verdere ombuiging van de staatsuitgaven.
Dat komt door het tegenvallen van de
belastingopbrengsten. Men is oorspronke
lijk uitgegaan van enige stijging van het
nationale inkomen. Die zit er vermoede
lijk niet meer in. Dat sleept ook de belas
tingopbrengsten mee naar beneden.
Belastingverhoging is praktisch niet
mogelijk, want de staat kan de zeer hoge
belastingtarieven nu al niet meer hele
maal waar maken. Dus moet het hoog
opgelopen begrotingstekort van de ande
re kant worden bestreden. Dat geldt al
voor het lopende jaar, maar zeker voor
het komende jaar. Voor het lopende jaar
heeft de matigingsoperatie het uiterste
van het kabinet gevraagd. D(| scheuren
konden maar net bepleisterd worden.
Misschien zal het kabinet de nog grotere
De rijksbegroting voor het komen
de jaar werpt haar schaduw al voor
uit. Dat is altijd om deze tijd van het
jaar het geval, want het kabinet be
gint nu aan het eerste graaf- en spit-
werk. Daarnaast is er een bijzondere
reden, nu al een jaar vooruit te
denken.
het Parijse vliegveld Charles de Gaulle wordt gedurende een
niveau uit te stijgen en op hoogte van een vliegtuigdeur te komen.
Zijn de passagiers dan in- respectievelijk uitgestapt, dan gaat de
buscabine weer omlaag en rijdt het voertuig weg.
Op
half jaar geëxperimenteerd met een zogenoemde „lift-bus”, een op
het oog normale bus die echter in staat blijkt boven zijn eigen
