enz.
enz
enz
in het kort
Sis
1
f
Ér
Is
I;
Vrouwe van
Turnhout
F
toeristische
notities
I
Ik
udoj-buys
i
gp
3
K'
H3
TOERISME
M
1
2
4
5
6
7
Beatrix,koningin der
Nederlanden.prinses
van Oranje-Nassau,
4
m
IE
ge
ge
w
h(
oi
di
kt
te
R
m
B<
kl
m
m
F
I
V
Harten troef
in het huis
mettenthoren
9
3 Dank aan Maria: in de grot
en verderop een hele muur.
H
H
•IvZ
>iW:
■-<*
TURNHOUT
ACHTER DE KERK is een pas-
4'
Dat in het enz., enz., enz., waar
mee de Oranjevorsten sinds
1813 een aantal titels aandui
den, ook het Heer of Vrouwe
van Turnhout ligt besloten, is
een recht dat dateert uit 1648.
Het beeld was aan stukken en ook
hij mankeerde nogal wat. „Die
was nogal serieus geblesseerd”,
weet de gids nog. Zo sta je in het
zicht van het museum van de
speelkaart voor joker.
te bemachtigen. Een weinig suc
cesvolle missie, want de man ver
loor zijn evenwicht en kletterde
met beeld en al tegen de grond.
een Jozef-met-kindeke-Jezus-
beeldje, in Peking zal je dat niet zo
gauw tegenkomen, heeft zijn me-
herberg De Beiaard tegenover de
monumentale Collegiale St. Pie
terskerk hoorde bij dat ontwaken.
Midden op het driehoekige
plein waar de Begijnenhuisjes
om geschaard staan, is de
Grot van Lourdes een bede
vaartsoord voor een gebed in
stilte.
Amalia van Solms, de eer
ste Vrouwe van Turnhout in
het geslacht Oranje-Nassau.
In haar hand draagt ze een
portret van Frederik Hendrik.
...de VW is, met uitzondering van
de lunchpauzes, elke dag open. Op
zaterdagmiddag na 13 uur geslo-
ke
D(
br
va
go
lei
he
Gi
lei
zij
DE NAAM VAN DE STRAAT
waar het gebeurde zegt het al, we
zijn in de buurt van een Begijnhof.
VERDEROP, NAAR het Kas-
teelplein, waar het Kasteel, ferm
gerestaureerd, omringd door een
slotgracht, nu dienst doet als ge
rechtsgebouw. Achter elkaar ver
laten twee jonge juristen met een
toga onder de arm het vroegere
jachtslot van de hertogen van Bra
bant en een wat droever uitziend
persoon die door een rijkswacht
wordt vergezeld. Er lijkt weer
recht gesproken, al zal iemand die
op een zonnige dag naar een ker
ker wordt geleid, het zeker niet zo
voelen.
BINNEN AAN DE VOET van
het barokken hoogaltaar en de
smeedijzeren koorafsluiting lig
gen de grafstenen van stadsnota
belen van weleer. De schuifelende
voeten van de gelovigen hebben
hun namen geheel of gedeeltelijk
weggewist. De meesten liggen er
niet alleen, maar vergezeld van
„syne huysvrouwe”. Toen was het
nog een eer om dat te zijn; tegen-
Bt
ru
sti
ee
tei
ee
tei
sti
ee
T
■l
F
F
F
i
-I
DAT AMALIA VAN SOLMS bij
haar intrede als vrouwe van Turn
hout in het huis „metten thoren”
werd ontvangen en niet in het kas
teel, heeft te maken met de toe
stand waarin de burcht die dagen
verkeerde. „Op het moment van
de Blijde Intrede was het oude slot
zo jammerlijk tot puin vervallen,
dat het volstrekt ongeschikt was
om Vrouwe Amalia te ontvangen.
A
'V
,K
■V
-F
1
F
Zg
w<
m
na
de
ni
be
le’
zo
dt
da
p
2.
IV
7.
n
ei
1<
t\
i;
E
11
t€
N
0
2
P
o;
N
n
G
,E
a
nu’s op z’n Beis aangepast. Na de
haaievinnesoep en loempia prijkt
er biefstuk met frites op een van
zijn menu’s. Het is trouwens de
eerste Chinees die ik nu eens de
hap niet op tafel zie gooien, maar
die hem ook uitserveerde. Het
dienstbetoon gaat de Zuiderburen
in het algemeen wat gemakkelij
ker af, dan bij ons het geval is.
Twee geheimen uit het speelkaartenmuseum: Koningin Juliana als de
koningin op een Spaans spel, met naast haar de laatste Griekse monarch
Constantijn als koning. President Brezjnev was de ontwerper maar een klaver
drie waard. De andere kaart stamt uit een Brits kaartspel. In Groot-Britannië
was drukken van speelkaarten aan belasting onderhevig. De schoppenaas
mocht er enkel door de overheidsdiensten worden vervaardigd, een wijze van
„tol" heffen. Op namaak stonden zware straffen.
OMDAT WE DIE DAG ook
Oranjestad Breda nog op het pro
gramma hadden - daarover vol
gende keer - waren fotograaf Paul
Vreeken en ik al met het jongste sage verborgen, de Bloemekens-
ochtendglören uit de Randstad
vertrokken. De Grote Markt in
Turnhout ademde nog die speci-
Na de brand van 1597, een goede
halve eeuw voordien, was de toe
stand nog verergerd ingevolge
neutraliteitseisen en ontmante
ling. Voorname leden van haar
gevolg had men ondergebracht bij
sommige notabelen; anderen bij
de burgerij en voorts in verschil
lende afspanningen en gastho
ven”, schreef Turnhouts ere-ar-
chivaris Raymond Peeters ooit.
Misschien is de oorzaak daarvan
wel terug te vinden in dezelfde
sfeer als dat van „syne huysvrou
we”. Maar een beetje dienstbaar
heid mag toch zelfs geen Mina (of
Dries) te dol zijn.
De mooiste huisjes, met ronde
poorten, die bewaard bleven, da
teren uit de zeventiende eeuw,
achterin, bij de barokkerk. De hof
is in zijn soort erg mooi, een gaaf
bewaard gebleven miniatuurstad-
je, met een calvarieberg, aan de
achtergevel van de kerk, en een
grot van Lourdes. Het geloof is er
groot. Vele tientallen dankbordjes
geven daar rekenschap van: „voor
eene genezing”, „uit dankbaar
heid”, „voor eene bekomme
gunst”. Nederlands van weleer,
maar ook nu branden er kaarsen
voor de grot en knielen er mensen
neer.
Het huis „metten thoren":
na Amalia de joker op visite.
Het kasteel van Turnhout,
waar nu Vrouw Justitia haar
intrek heeft genomen.
De Collegiale St. Pieters
kerk waakt over het centrum
en de Grote Markt van Turn
hout. Let op het sierlijke ba-
roktorentje.
ten. Bezoek aan het kasteel moet
van te voren worden aangevraagd
aan de voorzitter van de recht
bank. De Dienst Toerisme in
Turnhout is telefonisch te berei
ken onder nummer 09-32-14-
418941...
De burcht is hersteld naar het nog een eer om dat te zijn; tegen-
gezicht dat het de zeventiende woordig schijnt een toegewijde
eeuw moet hebben gehad en heeft huisvrouw die hoedanigheid enkel
een prachtige binnenplaats. nog maar met verlegen gegiechel
kenbaar te kunnen maken. Alsof
het ongepast is voor een gezin te
zorgen.
De toren heeft jaren in de steigers
gestaan, maar is er gloednieuw
onder vandaan gekomen. Recht
van leden lijkt hij zijn positie wat
onwennig te bezien en met verho
len afgunst naar het sierlijke ba-
roktorentje boven de kruisbeuk te
gluren.
...wie naar Turnhout trekt, het is
goed te combineren met bijvoor
beeld het zuidelijker gelegen
Diest, doet er goed aan even bij de
VW op het Marktplein binnen te
stappen, waar een brochure met
bijzonderheden over de stad te
krijgen is. Daarin staan ook de
openingstijden van de musea. Die
zijn meestal enkel ’s middags ge
opend. Dit is het geval in het
Taxandriamuseum, waar het ver
leden herleeft, het Begijnhofmu-
seum en het Speelkaartenmu
seum. Het eerste en derde is elke
dag open van 14 tot 17 uur, maar
op zaterdag gesloten. Het Begijn-
hofmuseum is enkel open op
maandag en woensdag van 13.30
tot 17.30 uur en op zondag van 15
tot 17 uur...
WEER BUITEN, in de Begijnen
straat, mist u in een nis aan de
rechtergevel het mariabeeld. Dat
is te wijten aan een Nederlandse
bezoeker, die op het aanpalende
hek was geklommen om het beeld
TEGEN EEN MUUR hangt de
beeltenis van de Heilige Joh. Ne-
pomucenus, de beschermheilige
tegen roof en kwatongerij. Hij was
kanunnik van de metropool te
Praag, waar hij weigerde het
biechtgeheim te schenden en
daarom nu eens niet voor de leeu
wen, maar in de Maldau werd
geworpen, waar hij verdronk, op
20 maart 1393. Toch mooi een klei
ne zeshonderd jaar geleden. Zou
er voor u of mij 2580 ook nog
ergens een beeld hangen. Ik vrees
het ergste.Alleen twee dakbe-
dekkers hebben de grootste moei
te met de stilte in de hof en laten
vanaf hun hoge positie Hilversum
III hard de lucht in knallen. Er is
bij de hof ook een begijnhofmu-
seum, waar veel sierlijks aan zil
verwerk en schilderijen, beelden
en kasten is uitgestald.
gang, nieuw, maar in oude stijl
gehouden, met winkeltjes en een
vijftal restaurantjes. De chinees
fieke bedrijvigheid die het begin op de Markt, met boven zijn deur
van elke nieuwe dag kenmerkt.
Een vroege sterke filter in stads
in dat jaar maakte de Vrede
van Munster een einde aan de
Tachtigjarige oorlog. Een van
de clausules van het tractaat
hield in dat de Spaanse kroon
het oude land van Turnhout,
als een leen van Branbant, aan
het Huis van Oranje zou
overdragen. Met dit bezit ging
trouwens een oude Nassau-
wens in vervulling, omdat het
land aansloot bij de Bredase
goederen. Maar nog voordat de
onderhandelingen waren
geëindigd overleed prins Fre
derik Hendrik en was het zijn
weduwe, Amalia van Solms,
die bezit nam van de Heerlijk
heid als Vrouwe en Barones
van Turnhout. Ze vierde haar
blijde intrede op 8 september
1649. Met in haar gevolg ook
haar kinderen, de jonge stad
houder Willem II en dochtert
jes Hendrika en Maria, de late
re gravin van Simmeren.
WE VERLATEN TURNHOUT
anders dan we gekomen zijn. De
heenweg deden we via Tilburg,
via Poppel, Weelde en Ravels, klei
ne dorpen die de rem niet in bewe
ging brachten. Nu rijden we op
Merksplas aan en Rijkevorsel. In
die laatste plaats worden de inwo
ners door de aanwezigheid van de
steenbakkerij wel „kleidabbers”
of „papboeren” genoemd. De kerk
is het werk van de Vlaamse bouw
meester Rombout Keldermans,
die verderop, in Hoogstraten, zo
wel kerk als stadhuis voor zijn
rekening nam. We kwamen hem
ook al tegen in Culemborg (gravin
van), waar hij het stadhuis bouw
de, zijn enige bouwwerk boven de
grote rivieren. Mocht u er nog
nooit geweest zijn dan kunt u
Turnhout ook in pal noordelijke
richting verlaten, de weg die naar
de twee Baarles voert, Hertog (het
Belgische) en Nassau (het Neder
landse). Veel huizen staan gedeel
telijk op Belgisch en gedeeltelijk
op Nederlands grondgebied, wat
in het verleden al tot veel komi
sche situaties heeft geleid. En tot
evenveel sterke verhalen.
W Ti
J M
HET KAN VERKEREN. De
Tumhoutse patriciërswoning het
huis „nietten thoren” is er een
W bewijs van. Eeuwenlang be
woond door de voornaamste fa
milies van de heerlijkheid, is er
nu het plaatselijke speelkaarten
museum gevestigd. Niet dat kaar
ten minder belangrijk zijn, of or
dinair, nee, dat hoort u me niet
zeggen. Maar achteraf zou het
voor jonker Peeter de Keers-
maeckere toch een vreemde ge
dachte zijn geest dat uitgerekend
in de hal, waar hij op die septem-
Joh. Nepomucenus: be
schermheilige tegen eerroof
en kwatongerij.
berdag in 1649 Amalia van Solms
onthaalde, nu een hoge en vooral
antieke drukpers staat opgesteld.
De couveuse van miljoenen speel
kaarten.
TURNHOUT NOEMT ZICH
met graagte het wereldcentrum
van de speelkaart. In het begin
Y,' van de achttiende eeuw werd er al
driftig in gehandeld en nog steeds
neemt de stad op dat gebied een
grote plaats in. Wat produktie be-
treft is een Amerikaans bedrijf in
Cincinatti Turnhout de baas,
maar als het om export gaat is de
stad duidelijk nummer een. Per
- jaar verlaten zeventig miljoen
spellen de fabrieken van Carta
Mundi. Het museum in het zeven-
tiende eeuwse huis „metten tho-
ren” - aan de achterzijde is de
spits waar het wat vervallen huis
haar naam aan te danken heeft
nog het best te bewonderen -
wordt door zo’n achtduizend be
zoekers per jaar gevonden. „Ik
kan u verzekeren dat dat voor een
klein Belgisch museum niet al te
weinig is”, zegt de gids, die meldt
dat uit Nederland vooral veel
vraag naar kwartetten is. De ex
positie van deze zomer heeft Euro-
pa en de speelkaart tot onder
werp.
8
8
8
