Venetië-top over Afghanistan:
1
3
Afrika kampt
met enorm
voedseltekort
Leden Iraanse
Lekkend vat
uranium in
vliegtuig
Nederlandse
Bomaanslag
•ek
ijk
Den Uyl: Houding kabinet onbegrijpelijk
Grünen doen mee
aan verkiezingen
China bereid
Islamitische top wil
steun Afghaans verzet
in Spaanse
badplaats
incident met
spionageschip
strijdkrachten
gearresteerd
tot gesprek
met India
Britse betoging
tegen kernwapens
99
Duizenden arbeiders in staking
tentoonstelling
in Auschwitz
Rellen bij
feestviering
in België
Militaire hulp blijft uit
N.-Korea ontkent
Schmidt blijft bij
NAVO-besluit
2
MAANDAG 23 JUNI
1980
3
BINNEN- EN BUITENLAND
(Van onze redactie buitenland)
J
acties
sent, dat
emener-
voerders
namelijk
e acties,
van Ka
rijke in-
isschien
en brief
nercom-
nplan
yisserij
mdse ha
ft, als de
opereren,
aten van
een der-
omen tot
rbij een
net zoek-
e vangst
ingen vis
vrouw
ke fusie
JOHANNESBURG (UPI). Pre
mier Botha van Zuid-Afrika heeft
gisteren de waarschuwing laten ho
ren, dat de regering nu genadeloos
verdere rassenonlust in het land zal
onderdrukken nadat volgens hem af
gelopen week met opmerkelijke te
rughoudendheid is opgetreden om
een einde te maken aan de ernstig
onlusten in Zuid-Afrika in vier jaar.
lotoren
ederland
e. Dat is
1 zes uur
en rond
i nabij
den alle
unt pas-
(Van onze redactie buitenland)
VEVEY. Ministers van mohammedaanse landen en vertegenwoordigers
van Afghaanse verzetsbewegingen hebben zaterdagavond na een tweedaags
beraad in het Zwitserse Vevey mogelijkheden besproken voor versterking
van het verzet tegen de Russische militaire aanwezigheid in Afghanistan.
1
S
*0* w*
geheel terugtrekken
se president Giscard d’Estaing door de
Benelux: Thorn voorzitter
van Europese Commissie
Russisch leger moet
Z-Afrika: harde
zen naar
vorige
i Dode-
mpathi-
toomke-
:ober is
i in het
aange-
ntrale.
Hamer
jlaatsen
steden
en ge-
waarin
erd en
uipers in
itie naai
jdag aan
ioctor in
promo-
TOKIO (DPA). Noord-Korea heeft
het bericht van de Zuidkoreaanse rege
ring over het tot zinken brengen van een
Noordkoreaans „spionageschip” een ver
zinsel genoemd. Dit heeft het Japanse
persbureau Kyodo gisteren gemeld.
Zaterdag had Kyodo bericht dat een
Noordkoreaans schip door de marine van
Zuid-Korea op 130 kilometer ten zuidwes
ten van de hoofdstad Seoel tot zinken was
gebracht. Acht Noordkoreanen zouden
daarbij het leven hebben verloren en één
zou zijn gevangengenomen.
In een Noordkoreaanse verklaring voor
radio-Pyongjang wordt het „zogenaamde
incident” een verzinsel van de Zuidkore
aanse militaire autoriteiten genoemd.
Terwijl de premier sprak, was er scher
pe bewaking van oproerpolitie rond de
zwarte woongebieden bij Port Elizabeth
en Uitenhage, waar duizenden zwarte ar-
TEHERAN (AFP). Zeker 27 leden van
de Iraanse strijdkrachten zijn zaterdag
gearresteerd wegens een „samenzwering
tegen de regering”, zo heeft het Iraanse
dagblad Bamdad gisteren bericht. De mi
litairen worden ervan beschuldigd met
nog 250 andere soldaten te hebben samen
gespannen om de regering omver te wer
pen. Volgens het hoofd van de revolutio
naire militaire rechtbank, Hodjatloleslam
Mohammad Reysjahri, zijn honderd sa
menzweerders al schuldig bevonden of in
afwachting van een proces, terwijl naar
150 anderen nog een onderzoek wordt
ingesteld.
De universiteit van Teheran heeft zater
dag aangekondigd met zuiveringen te zijn
begonnen. Een eerste groep van 389 pro
fessoren, studenten en medewerkers zijn,
naar het Iraanse persbureau PARS mee
deelde, weggezuiverd, omdat ze hebben
samengewerkt met de SAVAK, de inmid
dels opgeheven geheime politie van de ex-
sjah.
NEW DELHI (Reuter). China wil zijn
grensgeschil met India oplossen door de
huidige grens te accepteren. De Chinese
vice-premier, Deng Xiaoping, heeft deze
oplossing gesuggereerd in een vraagge
sprek met het officiële Indiase defensie-
blad Vikrant. Uit het vraaggesprek wordt
geciteerd door het Indiase persbureau
United News of India.
LONDEN (Reuter). Gisteren is in
Londen een demonstratie tegen kernwa
pens gehouden, waaraan door zeker elf
duizend mensen werd deelgenomen. De
betoging, georganiseerd door de Labour-
partij, die in de oppositie is, was in het
bijzonder gericht tegen het besluit van de
regering 160 Amerikaanse cruise-raketten
in Engeland te stationeren.
In de Iraanse hoofdstad zijn gisteren zes
personen geëxecuteerd wegens handel in
drugs. In Zahedan, in het zuiden, zijn
zaterdag drie mannen terechtgesteld die
beschuldigd waren van moord.
Met moeite bereikte de bisschop van
Lodwar in het noorden van het land, dat
president Daniel Arap Moi toestemming
gaf om deze mensen rondom het Turkana-
meer hulp te verlenen. Nederland heeft
inmiddels aangeboden 5.000 ton mais te
leveren. De EG betaalt de kosten voor
transport en distributie. Maar eigenlijk is
dit alles slechts een druppel op de hete
plaat.
Een katholieke missiezuster: „Ons kerk
hof is bijna vol. Hier zijn de laatste twee
maanden meer mensen gestorven dan in
twintig jaar daarvoor...” De zuster leeft in
Kaabong, aan de grens met Kenia.
Een van de belangrijkste deelnemers
aan het beraad, de Iraanse minister van
Buitenlandse Zaken Ghotbzadech, ver
klaarde zaterdag kort voor de sluiting van
de bijeenkomst: „Wij wachten op het
ogenblik het resultaat van pogingen af om
een politieke oplossing tot stand te bren
gen. Wanneer echter de bezetting door de
Sovjet-Unie voortduurt en de massamoor
den doorgaan, dan is het onze plicht en die
van de mensheid, te hulp te komen, ook
met wapens”.
Een andere leider van Afghaanse op
standelingen, Sajaf, noemde de Russische
aankondiging dat troepen uit Afghanistan
zullen worden teruggetrokken „een pro
pagandastunt”. De opstandelingen had
den van de conferentie onder meer geëist,
dat alle islamitische landen de betrekkin
gen met de Sovjet-Unie zouden verbreken
tot een eind zou zijn gekomen aan de
Russische inmenging in dit land.
verzetsstrijders is officieel nog open ge
bleven, maar in de wandelgangen van het
congreshotel aan het Meer van Genève is
er intensief over gesproken.
Gedeeltelijk is de oorzaak van de hon-
gercatastrofe ook te zoeken in de politieke
gebeurtenissen in dit gedeelte van Afrika.
Ethiopië bedrijft tussen de Ogaden-woes-
tijn en Somalië een politiek van de ver
schroeide aarde. Om de daar nog steeds
vechtende guerrillastrijders geen kans te
geven, worden de hutten in brand gesto
ken en de bronnen vergiftigd. Het vee
wordt met machinegeweren neergemaaid.
In Noord-Oeganda, Kenia, gedeeltes
van Ethiopië en Somalië sterven steeds
meer mensen van de honger. De vaklieden
spreken van een permanente crisis, hoe
wel zij aanvankelijk geloofden dat de
droogteperiodes deze gebieden slechts om
de zes tot zeven jaar zouden teisteren. Het
gebied in noordelijk Oeganda is op het
ogenblik het meest getroffen.
’ewerkt
rd naar
en van
(Van onze redactie buitenland)
VENETIË—MOSKOU. „De gedeelte
lijke terugtrekking van Russische troepen
uit Afghanistan moet worden voortgezet
totdat alle Russische troepen volledig zijn
teruggetrokken”.
DORTMUND (DPA). De Westduitse
milieupartij Grünen zal deelnemen aan de
algemene verkiezingen in de Bondsrepu
bliek op 5 oktober. Daartoe besloot de
partij gisteren op het congres in Dort
mund.
zienlijk
g voor
■cheden
begro-
jgtijdig
andere
en niet
as, zou
evig te
ien mi
er met
d)
ervoOr-
uiterst
»n (De-
ifficiële
aar de
■n tiental
Wetboek
van de
antal op-
i die van
es, waar-
ezien, de
aggevend
zeggen-
i, die zijn
liter van
aaijeveld-
•d op een
aissie uit
(Van onze redactie buitenland)
JOHANNESBURG. De droogte en de
hongersnood in Oost-Afrika en in ver
schillende buurlanden van Zuid-Afrika
nemen steeds ernstiger afmetingen aan.
Zelfs Kenia wordt erdoor geteisterd en is -
terwijl dit land verleden jaar nog voor
meer dan 500 miljoen dollar voedsel ex
porteerde - niet meer in staat de eigen
bevolking te voeden
De meeste buurlanden van Zuid-Afrika
zijn dan ook gedwongen het door de Orga
nisatie voor Afrikaanse Eenheid (OAE)
geeiste handelsembargo tegen Pretoria te
doorbreken en om voedsel te „bedelen”.
Dit gaat zover dat de zakken mais, die via
Mombassa geleverd worden, het opschrift
dragen „produce of Mozambique”. Maar
Mozambique heeft zelf inmiddels 150.000
ton mais moeten kopen in Zuid Afrika.
Zambia vroeg al enkele maanden geleden
om 250.000 ton Zuidafrikaanse mais. Ke
nia krijgt 80.000 ton en wil nog eens
100.000 ton extra hebben. Verder gaat
30.000 ton naar het pas bevrijde Zimbab
we, alsmede naar Zaire en Malawi. Zuid-
afrika heeft naar verluidt een voedsel-
overschot waarmee achttien miljoen men
sen een jaar lang kunnen worden gevoed.
niging en
directies,
eroepson-
emardus,
sloten sa-
Inderwijs
is daar-
grootste
ildus een
g ging
en Uyl
imissa-
iat vijf
'dA en
Schol-
van de
et, ge-
linister
umissie
n hun
i beide
n een
op on
tleden
- (Am-
e Za-
alking
Een van de belangrijkste verzetsleiders
in Vevey was de chef van de Islamitische
Partij van Afghanistan, Goelboeddin
Hekmatjar, die tegen journalisten zei, dat
in zijn land 180.000 verzetsstrijders tegen
de Russische troepen vechten en dat al
10.000 van hen zijn gesneuveld.
Vertegenwoordigers van de World Food
Council (Wereld Voedselraad) zeggen dat
minstens vier miljoen mensen te weinig
voedsel hebben en dat Oost-Afrika alleen
voor het komende jaar 1,5 miljoen ton
graan en of mais nodig heeft om de men
sen van het noodzakelijkste te voorzien.
Katholieke missionarissen menen dat
minstens 500 mensen per dag sterven.
Botha zei dit in een tv-uitzending in zijn
eerste officiële uitlating over de recente
onlusten in het land, die volgens officiële
politiecijfers 32 doden en 171 gewonden
veroorzaakten. „De staat moest geweld
gebruiken en de staat moest de orde hand
haven”, zo zei Botha. Het geweld van de
afgelopen week heeft zware schade toege
bracht aan de economie, aldus Botha.
„Als de economie wordt getroffen, kun
nen wij de levensomstandigheden van de
mensen niet zo verbeteren als wij zouden
willen”, zo zei hij. Naar zijn zeggen zijn
sommige van de grieven van de niet-blan-
ke bevolking in het land gerechtvaardigd
en legitiem, maar wordt dit uitgebuit door
revolutionaire elementen. Waarschijnlijk
zal Zuid-Afrika „lange tijd” met door deze
elementen veroorzaakte onrust te maken
hebben, zo stelde hij.
Premier Van Agt heeft, door zij het na enige aarzeling in
de stemmen met de kandidatuur van Thorn, gehandeld tegen de
wens van een Kamermeerderheid. Vorige week woensdag aan
vaardde de Tweede Kamer een motie van D’66'er Brinkhorst, die
de regering vroeg alsnog te zoeken naar een Nederlandse kandi
daat voor het voorzitterschap. Tijdens de debatten bleek dat de
PvdA graag had gezien dat oud-minister van Buitenlandse
Zaken Van der Stoel naar voren was geschoven.
In een eerste reactie zei PvdA-fractieleider Den Uyl gister
avond het „kleingeestig” te vinden van het kabinet-Van Agt, dat
blijkbaar niet serieus heeft gepoogd te zoeken naar kandidaten
voor het voorzitterschap van de Europese Commissie buiten de
eigen CDA-kring. Den Uyl meende dat Van der Stoel ook
internationaal sterkere papieren zou hebben dan Thorn. „Het is
onbegrijpelijk dat Nederland deze kans niet heeft benut”, aldus
Den Uyl.
Bekend is dat Van Agt, in de wetenschap dat Nederland
eigenlijk het eerst in aanmerking zou komen om de nieuwe
voorzitter te leveren, de oud-premiers Zijlstra en Biesheuvel
heeft benaderd. Beiden hebben echter geweigerd zich beschik
baar te stellen voor de hoogste Europese functie.
Tegelijkertijd is bereidheid uitgespro
ken ook naar een politieke oplossing van
de kwestie te blijven zoeken. De vraag
omtrent militaire hulp voor de Afghaanse
aanpak onlusten
WARSCHAU (ANP). Gisteren is in
het voormalige concentratiekamp Ausch
witz-Birkenau in Polen een permanente
Nederlandse expositie geopend. Dit ge
beurde in tegenwoordigheid van onder
meer de Poolse onderminister voor zaken
van oorlogsveteranen Kujda, de Poolse
minister van Cultuur Najdowski, de voor
zitster van het Nederlandse Auschwitzco-
mité A. Fels en de Nederlandse ministers
van CRM en Onderwijs, Gardeniers en
Pais.
(Van onze redactie buitenland)
VENETIË. De Amerikaanse presi
dent Carter heeft zaterdagavond na
een onderhoud van een uuur met de
Westduitse bondskanselier Schmidt
gezegd, dat het „absoluut geen twijfel
lijdt, dat kanselier Schmidt het besluit
van de NAVO nieuwe kernraketten
voor de middellange afstand te instal
leren in West-Europa, zal nakomen”.
Eerder was bericht, dat Schmidt op
zijn komende bezoek aan Moskou zou
willen voorstellen dit besluit tijdelijk
uit te stellen. Hierop volgden berich
ten, dat Carter hem in een brief waar
schuwde dit niet te doen. Zaterdag
avond maakte Carter duidelijk dat
Schmidt geen plannen in die richting
heeft. De bondskanselier bevestigde
dit.
BRUSSEL (ANP). Een bezoek van
het Belgische koninklijk paar aan Ant
werpen is zaterdag verstoord door
relletjes die veroorzaakt werden door
Vlaams-nationalistische groeperingen.
Koning Boudewijn en koningin Fabi-
ola keerden een half uur eerder dan
was gepland uit Antwerpen terug naar
Brussel.
Verscheidene onderdelen van het
programma dat koning Boudewijn en
koningin Fabiola in Antwerpen zouden
afwerken, vervielen. Zo opende de ko
ning niet, zoals oorspronkelijk was
voorzien, een feestmarkt en een bezoek
aan het Rivierenhof, een provinciaal
domein, werd afgelast.
De Vlaams-nationalistische groepe
ringen riepen leuzen, zongen liederen
en trachtten plechtigheden te versto
ren. De politie (er was rond duizend
man op de been gebracht) voerde enke
le malen charges uit met de wapenstok.
Verscheidene demonstranten werden
gewond. Ook twee politiemannen lie
pen verwondingen op, toen de betogers
de politie met stenen vanuit een af-
braakwoning onder vuur namen. Ver
scheidene ordeverstoorders zijn opge
pakt.
Het koninklijk bezoek aan Antwer
pen hing samen met feestelijkheden
ter gelegenheid van het 150-jarig be
staan van België. Vlaams-nationalisti
sche tegenstanders van de Belgische
staat, verenigd in organisaties zoals
Voorpost, Were-di, de Vlaamse Militan
tenorde, het Taalactiecomité en ande
re, hadden van tevoren aangekondigd
het feest te zullen verstoren.
Met deze woorden reageerden de leiders
van zeven Westerse landen, die bijeen zijn
in Venetië, gisteren in een gezamenlijke
verklaring op de eerder die dag gedane
aankondiging van het Russische persbu
reau TASS, dat een aantal troepen uit
Afghanistan zal worden teruggetrokken,
omdat het niet meer nodig is.
De zeven Westerse leiders zijn de Ameri
kaanse president Carter, de Canadese
premier Trudeau, de Britse premier That- niets als je het niet ziet”. De beelden
cher, de Franse president Giscard d’Es
taing, de Westduitse bondskanselier
Schmidt, de Italiaanse premier Cossiga en
dé Japanse minister van Buitenlandse Za
ken Okita. In hun verklaring zeggen zij
verder onder meer, dat alleen volledige
terugtrekking van de Russische troepen
uit Afghanistan de crisis tot een oplossing
kan brengen en dat alles in het werk zal
worden gesteld „de soevereiniteit, de poli
tieke onafhankelijkheid en de territoriale
onschendbaarheid van Afghanistan” te
'herstellen.
De Russische militaire aanwezigheid ir.
Afghanistan wordt in de verklaring „on
aanvaardbaar” genoemd. Volgens de
Westerse leiders heeft het Afghaanse volk
op een moedige manier zijn wens van
onafhankelijkheid bewezen.
De Russische aankondiging dat een
aantal troepen uit Afghanistan zal worden
teruggetrokken werd gistermorgen vroeg
vanuit Moskou gemeld. In een van de
.Moskouse kranten bleek op een binnenpa-
'gina een bericht van zes regels te staan
„met als kop Nieuws uit Afghanistan,
waarin melding werd gemaakt van terug
trekking. Afgelopen vrijdag was de Fran-
lijke terugtrekking of vervanging van
troepen. Westerse deskundigen schatten
de militaire sterkte van de Sovjet-Unie in
Afghanistan overigens op tachtig- tot hon
derdduizend man.
TORONTO (AP). I Uit een vat in de
bagageruimte van een passagiersvliegtuig
van Air Canada is op een vlucht van
Saskatoon naar Toronto, radio-actief ura
nium gelekt zo is van officiële zijde in
Toronto meegedeeld.
De 118 passagiers hadden de DC-8 vrij
dagavond op het internationale vliegveld
van Toronto al verlaten toen bagageper-
soneel ontdekte dat een van de 58 vaten
met uraniumstof niet dicht was.
Een woordvoerder van Air Canada
deelde mee van de Canadese dienst voor
de atoomenergie te hebben vernomen dat
er geen gevaar bestaat voor de passagiers
of de bemanning. De vaten uranium wa
ren bestemd voor Frankrijk en zouden in
Toronto worden overgeladen. Het vlieg
tuig is naar een verlaten stuk van het
vliegveld gebracht waar een speciale
ploeg van de Canadese dienst voor atoom
energie de zaak heeft opgeruimd.
Volgens goed ingelichte waarnemers
werden in het gebied van de Wabe-Sche-
belerrivier meer dan 600.000 geiten en
schapen doodgeschoten. In Oeganda gin
gen 400.000 stuks vee’verloren door de
droogte en door diefstal van troepen uit
Tanzania. In het Turkana-gebied, waar
Kenia’s armzalige nomadenbevolking
leeft, werden tussen de 60 en 80 percent
van alle kuddes gedood of door veedieven
gestolen.
FUENGIROLA (AFP). In de Spaanse
badplaats Fuengirola is gisteren bij de
ingang van een hotel een bom ontploft, zo
heeft de politie meegedeeld. De ontplof
fing veroorzaakte slechts geringe materië
le schade. De bom bevatte een kilo spring
stof van het type dat meestal door de
Baskische afscheidingsbeweging ETA
wordt gebruikt.
Zaterdag had de ETA Politico Militar al
aangekondigd dat zij in de belangrijkste
Spaanse badplaatsen bommen tot ont
ploffing zal brengen als de Spaanse rege
ring weigert 19 Baskische gevangenen vrij
te laten.
Russische ambassadeur in Parijs op de
hoogte gesteld over wat door diplomatie
ke bronnen in Parijs „de Russische troe
pensterkte in Afghanistan” werd ge
noemd. De precieze inhoud van de bood
schap aan de Franse president is niet
bekend, maar aangenomen werd dat Gis
card details over de Russische voorne
mens heeft gekregen.
De Russische televisie toonde gister
avond beelden van een tankeenheid in
Afghanistan, die op het punt zou staan
terug te keren naar de Sovjet-Unie. De
commentator bij deze beelden haakte in
op de eerste reactie van de Amerikaanse
minister van Buitenlandse Zaken Muskie
gistermorgen, die had gezegd „Geloof
BRUSSEL/DEN HAAG. De liberale Luxemburgse
minister van Buitenlandse Zaken Gaston Thorn is door
de drie Beneluxlanden kandidaat gesteld voor het voor
zitterschap van de Europese Commissie, het dagelijks
bestuur van de EG. Er zal definitief geen Nederlander
kandidaat worden gesteld voor deze functie.
beiders in de autoindustrie staken nadat
zij vorige week in botsing kwamen met de
politie. De stakingen onder zwarte werk
nemers in Port Elizabeth hebben zich za
terdag uitgebreid tot 16 fabrieken. In Ui
tenhage heeft de politie vrijdagavond met
traangas en jachtgeweren een menigte
ontevreden werknemers uiteengedreven.
De politie en het leger zijn in deze stad
ingeschakeld bij het beschermen van bui
tenlandse autofabrieken.
In Kaapstad, zo heeft de politie meege
deeld, is op verschillende plaatsen brand
gesticht, waardoor aanzienlijke schade is
ontstaan.
Wanneer de overige EG-landen tegen de kandidatuur van
Thorn geen onoverkomelijke bezwaren hebben, zal de Luxem
burgse oud-premier op 1 januari volgend jaar de Brit Roy
Jenkens opvolgen aan het hoofd van het uitvoerend orgaan van
de Gemeenschap.
De premiers van de drie Beneluxlanden, Van Agt, Martens
(België) en Werner (Luxemburg) werden het gistermiddag ten
slotte eens over Thorn, nadat zij zaterdag in Brussel een bespre
king aan de kwestie hadden gewijd. Eerder al was door de Negen
besloten dat de nieuwe voorzitter van de Europese Commissie
zou worden geleverd door de Benelux.
Zeven leiders op een rijtje. Van links naar rechts premier Trudeau (Canada), bondskanselier Schmidt (West-Duitsland), president Giscard
d’Estaing (Frankrijk), premier Cossiga (Italï). president Carter (VS), premier Thatcher (Groot-Brittannië) en voorzitter Jenkins van de Europese
Commissie. De Japanse minister van Buitenlandse Zaken Okita was afwezig toen de foto werd genomen.
kunnen volgens de commentator een
„eind maken aan alle scepsis”.
De Amerikaanse president Carter
noemde de aankondiging van de gedeelte
lijke terugtrekking gistermorgen „een
stap voorwaarts”, maar hij zei erbij dat
het tijdstip van de aankondiging volgens
hem zo is gekozen, om meer atleten te
doen besluiten naar de Olympische Spe
len in Moskou te komen. De verklaring
van de zeven Westerse leiders noemde
Carter „een bewijs van eenheid”. Over het
gesprek dat hij gisteren had met de Fran
se president Giscard d’Estaing, zei Carter
dat dit „niet beter had kunnen lopen”.
Intussen is door een aantal landen dat
niet aan de conferentie meedeed gerea
geerd op de Russische aankondiging. Chi
na het weten dat de Sovjet-Unie de aan
dacht van de wereld van de topconferen
tie wil afleiden, door dit soort aankondi
gingen te doen. In Pakistan wordt gezegd,
dat de Russische aankondiging „met be
langstelling wordt bestudeerd”. Secreta-
ris-generaal Luns van de NAVO wees er
gisteren op, dat geen bijzonderheden be
kend zijn over de Russische troepensterk
te in Afghanistan en dat het bovendien
niet duidelijk is of het hier gaat om werke-
