Mark Andrews
doorstaat
vuurproef
Edison voor
Vocaal resultaat stelt
Jasperina
Wulstan in het gelijk
Bevredigend concert van reggaepersoonlijkheid
Hans Vandenburg kan
niet worden afgedaan
Licht herstel
boekenverkoop
muziek en dansscènes
Den Haag krijgt
muziekcentrum
aan het Spui
Verrassend levendige
Clerkes of Oxenford bewijzen reputatie
Redelijk optreden hernieuwde Sportivo
Geen fonds voor
literaire vertalers
INTERNATIONAAL FOLKLORISTISCH DANSTHEATER
12
13
KUNST
DINSDAG 24 JUNI
1980
hi
kse
/s
t!
1
ROTTERDAM. Voor erg ve
len is Bob Marley de meest direk-
te personificatie van de reggae
geworden. Je hoeft sinds enkele
jaren op haast geen feestje meer
te komen of er wordt wel weer tot
vervelens toe zijn Live!-album ge
draaid, waarvan met name
overbekende dansdeunen als No
Woman No Cry en I Shot The
Sheriff een onverwoestbare po
pulariteit lijken te genieten. Een
en ander zou de opvatting beves
tigen dat Marley in de eerste
plaats de reggae vercommerciali
seerd heeft. Die opvatting is ech
ter maar ten dele waar.
F t.
J
JOOST NIEMÖLLER.
(Foto Lex van Rossen)
Bob Marley: veranderende opstelling.
Bob Marley stelt zich
weer veel actiever op
Een zeer aanstekelijke Bulgaarse dans.
JOOST NIEMÖLLER
GEMMA COEBERGH
HEEMSKERK. Het meest verbluffende van een optreden van de weer onder de
(Van onze kunstredactie)
ent
>r een:
JAN BAART
JOHN OOMKES
nueau
instuderen ontbreekt eigenlijk niets; zijn
hele ontwikkeling als song-schrijver komt
er in aan bod. Een verbetering ten opzich
te van de periode dat hij als Buddy Odor
rondtberde lijkt zeker in aanleg aanwezig.
De band speelt met veel meer pit en heeft
de wat intellectualistische verveling die de
Odor Stop kenmerkte van zich afgelegd.
De gelaagdheid van het totaalgeluid en de
uitwerking die die op elk van de betrokke
nen heeft, speelt hierbij een grote rol. Als
je met blazers werkt kun je je nu eenmaal
minder losbandigheid veroorloven.
De nieuwelingen weren zich in de nieu
we Gruppo zeker verdienstelijk hoewel
sommige songs van Copy Copy eigenlijk
te zwak zijn om je er druk voor te maken.
Ramona en Life in Tokyo zijn bijvoor
beeld voortborduursels op eerdere pro-
dukten. Via Only on Weekends, Lasting
Forever (met een mooi intro), Buddy
Odor, I don’t know en Hey Girl weet
Vandenburg in ieder geval duidelijk te
maken dat hij nog niet afgeschreven kan
worden. Of de nieuwe Sportivo naar een
dusdanige eenheid groeit waardoor een
sterkere interactie met publiek ontstaat
dan thans nog het geval is, lijkt nog een
hamvraag.
In de populaire sector werden voorts
Edisons toegekend aan Gé Titulaer
(What’s new), Margriet Eshuys'(On the
Move again), Flairck (Gevecht met de
engel), Robert Long (Homo Sapiens),
Lancee (Models) en Spargo voor de
single You and Me. De buitenlandse
artiesten die onderscheiden werden,
zijn Charles Aznavour (Autobiograp-
hie), David Sanbourn (Hide-away), Joe
Jackson (I’m the Man), Dexter Gordon
en Johnny Griffin (Great Encounters),
Lee Clayton (Naked Child), J. D. Sou
ther (You’re only lonely) en Stevie
Wonder (Journey through the Secret
Life of Plants). Als beste buitenlandse
single werd We don’t talk anymore van
Cliff Richard genoemd.
In de klassieke-muzieksector gaan
de Edisons voorts naar Itzhak Perl
man, producer Klaas Posthuma, het
Alban Berg Quartet, the English Con
cert, Christiaan Zacharias, Christop
her Hogwood, Pierre Boulez (voor Lu
lu), Elisabeth Söderström, Gerd Al
brecht en P. Veenstra vanwege de pro-
duktie 400 jaar Nederlandse muziek
(de jubileumplatencassette van het Re-
sidentie-Orkest).
„We zullen doorgaan”, ging het waar
schijnlijk om in het hoofd van Andrews,
zelfs toen zijn verbale intermezzi kenne
lijk voor dovemansoren bestemd leken.
Natuurlijk speelde Andrews zijn hele
Internationaal Folkloristisch Dans
theater met programma van volksmu
ziek en authentieke dansvormen uit
Europa. Theater De Balie, Amster
dam, voorstellingen t.m. 5 juli 1980.
Hoogtepunt van zijn repertoire was Tal
king With Your Body, voorwaar een lek
ker nummertje. De clichématigheid van
Let Yourself Go (zowel tekstueel als muzi
kaal) werd tactvol ondervangen door een
adembenemende sortering rennen, sprin
gen, gekke bekken trekken en het meta
morfoseren van de microfoonstandaard
tot een uitvergrote metronoom.
plaat. En - het zij hier dan maar nadrukke
lijk vermeld - dat zonder Jackons spasti
sche motoriek, eveneens minus diens sati
rische scherpte. Andrews brengt in de
eerste plaats circus en doet dat niet onver
makelijk.
DEN HAAG Vergeleken met het
eerste kwartaal van vorig jaar zijn in
de overeenkomstige periode van 1980
400.000 boeken méér verkocht, ten be
drage van 10 miljoen gulden. Voor het
boek lijkt zich volgens de Stichting
Speurwerk na de tegenvallende mark
tontwikkeling in 1979 een licht herstel
te hebben voltrokken. Ook de gemid
delde prijs die de consument betaalde
steeg enigszins, namelijk naar f 17,30.
Ten opzichte van de gemiddelde prijs
over geheel 1979 is er echter een duide
lijke daling waarneembaar.
DEN HAAG (ANP). Minister Garde-
niers van CRM heeft de Tweede Kamer
meegedeeld dat er „geen reden” is over te
gaan tot de instelling van een apart fonds
voor literaire vertalers.
De minister zegt dit in een reactie op het
zwartboek Geef ons Heden, dat enkele
maanden geleden door de aktiegroep ver
talers werd uitgegeven. Mevrouw Garde-
niers zegt te betwijfelen of het in het
zwartboek opgeroepen beeld representa
tief is voor alle vertalers in ons land. Uit
haar reactie blijkt, dat de minister het
zwartboek om advies zal doorzenden naar
de stichting Fonds voor de Letteren om na
te gaan of het noodzakelijk is de benade
ring van de literaire vertaler te herzien, al
of niet door bijstelling van het huidige
uitkeringssysteem.
Concert door The Clerkes of Oxen
ford. Dirigent: David Wulstan. Pro
gramma: Sheppard, Tallis, Byrd.
Nieuwe Kerk, Den Haag, 22 juni
1980.
i
de Apollohal het muzikale negermekka
van Harlem plus met name een actueel
getinte single als Zimbabwe zijn tekenen
de uitingen van die veranderde opstelling.
Voor de iets meer ingewijde bezoeker
mocht het dan ook nauwelijks verwonde
ring oproepen dat de Bob Marley, die
gisteravond in de Rotterdamse Ahoyhal
acte de présence gaf niet meer met dichte
ogen een beetje stoned in een vaag Utopia
liep rond te zwaaien, maar integendeel
een opvallend aktieve en soms bijna
agressieve indruk maakte. Songs als War
en het recente Zion Train kwamen er dan
ook m hoog tempo, met levendige armge
baren en soms nogal rauwe zang uit. Al-
AMSTERDAM. „Nou, laat maar
eens horen.” Zo kan wellicht het tref
fendst de blaséhouding geschetst worden
van het handjevol doorsneeconcertbezoe-
kers dat zaterdagavond Mark Andrews
in Paradiso opwachtte. Bepaald geen
makkelijke entree dus voor een pas via
het vinyl debuterende rockartiest, die
bovendien nog eens door de pers meerde
re malen beticht werd wat al te veel tegen
grote broer Joe Jackson aan te leunen.
(Van onze kunstredactie)
AMSTERDAM. Bij de toekenning
van de Edisons 1980, een onderschei
ding die het artistieke niveau en de
kwaliteit van een platenproduktie ho
noreert, vallen de namen van Jasperi
na de Jong en Boudewijn de Groot in
de populaire sector en die van Ber
nard Haitink in de klassieke afdeling
het meest op. Jasperina en Bouwde-
wijn krijgen de Edison voor hun pla
ten Thuis Best en Van een afstand,
terwijl de dirigent van het Concertge
bouworkest onderscheiden werd voor
zijn registratie van Bruckners Symfo
nie nr. 7.
Concert: Gruppo Sportivo in Don-
key-shot in Heemskerk. Bezetting:
Hans Vandenburg (zang, gitaar), Pe
ter Calicher (toetsen, zang), Max Mol-
linger (drums), Martin Bakker (bas,
zang), Lies Schilp (zang), Laurens de
Jonge (tenorsax) en Sylvia Tuankotta
(altsax).
Heemskerk, 20 juni 1980.
De toegift stond in'het teken van de
zestiger jaren. Want zo heet dat toch wan
neer andermans hitwerk als Come Back
en Summer In The City weer eens uit een
roze verleden opgerakeld wordt. Het pas
te overigens bijna gênant perfect in het
muzikale concept van hoe-heet-ie-ook-al-
weer.
Marley heeft zich namelijk het laatste jaar
in veel grotere mate militant opgesteld en
zijn laatste creatieve uitingen, de albums
Survival en het pasverschenen Uprising
geven dan ook overtuigend weer hoeveel
aardser hij geworden is in de profetische
positie die hij zich toedenkt ten opzichte
van het zwarte deel van de derde wereld.
Daadwerkelijke optredens in Afrika en in
kestje, goed voor instrumentale solo’s en
ensemble-spel, en zangeres Marjolijne
Rommerts, met uitstekende zang en uit
spraak in een veelsoortig repertoire, zor
gen voor aantrekkelijke intermezzo’s.
Een enkele keer stoort het gebruik van
kunststoffen en niet authentieke fel ge
kleurde rokken in de kostumering. Een
wat erg rommelige en niet helemaal op de
muziek passende choreografie in de Hon
gaarse Csérdós, overtuigt ook niet hele
maal. Het zijn echter uitzonderingen bin
nen een over het algemeen juist zeer ver
zorgde uitvoering, waarin geen opvallen
de knievallen voor de commercie zicht
baar zijn.
AMSTERDAM. Een enthousiaste groep van twintig dansers en danseressen met
een zevental musici, vormen samen het uitvoerend gedeelte van het Internationaal
Folkloristisch Danstheater. Dit kleurrijke gezelschap heeft zich gespecialiseerd op de
volkscultuur van Europa. Met muziek, zang en dans wordt tijdens een voorstelling een
authentiek getint overzicht gegeven van deze folkloristische cultuurvormen.
Iedereen heeft wel eens gehoord van
melodietjes en dansvormen uit ons Neder
lands erfgoed, met namen als Hakke-to-
néh, de Horlepiep en Gort-met-stroop. Het
Internationaal Folkloristisch Danstheater
gebruikt deze, en nog ander Nederlands
repertoire, als openingsnummer van het
programma, dat zij momenteel als serie in
theater De Balie brengen. Een staalkaart
van muziek, dans en klederdrachten ont
vouwt zich als een kleurig spektakel voor
de toeschouwer. De enthousiaste hoge gil
letjes passen niet in het authentieke Hol
landse kader, maar geven meer een aan
duiding van het enthousiasme waarmee
de groep de voorstelling brengt.
Vooral veel dansvormen uit Oost-Euro-
pa staan op het programma. Een dans uit
Bulgarije, op muziek met onregelmatige
maatsoorten, laat het gezelschap van zijn
beste kant zien; nauwkeurig van bewe
ging, uitstekend van kostumering en voor
al met een verrassend enthousiasme.
Naast de gevarieerde dansen, valt er
ook een aantrekkelijk muziekgedeelte te
bewonderen. Een veelzijdig zesmans or-
Er zijn in het eerste kwartaal van dit
jaar 500.000 fiction-boeken meer ge
kocht dan de overeenkomstige periode
van het vorig jaar. Het aantal gekochte
non-fiction-boeken is teruggelopen.
Voor het eerst is de geldomzet van het
fiction-boek hoger dan die van het non-
fïction-boek. Het aantal gekochte kin
derboeken daalde. De stijging van de
verkoop van literaire werken in 1979
heeft zich in het eerste kwartaal van
1980 doorgezet.
DEN HAAG. Niet voor niets genieten The Clerkes of Oxenford in en buiten
Engeland een enorme reputatie. Karakteristiek voor dit gezelschap is (behalve dat
hun samenzang een verbazingwekkende graad van perfectie heeft bereikt), het
gebruik van vrouwenstemmen voor de hoogste partijen, zuiver als feit in historisch
perspectief niet juist, maar uitgesproken doelmatig. Want de filosofie die dirigent en
oprichter van het koor David Wulstan er op na houdt is niet: hoe maak ik een
volmaakte replica van een 16e eeuws koor, maar: hoe bereik ik zo goed mogelijk de
klank van een 16e eeuws koor.
i
Concert: Mark Andrews and the
Gents. Bezetting: Mark Andrews (gi
taar, zang), Martin Sawtell (basgi-
(taar, zang), Brian „Jag” Kemp (orgel,
basgitaar, zang), Larry Tolfree
(drums). Barry Lines (gitaar, zang).
Paradiso, Amsterdam, 21 juni 1980.
centraal stonden leefden en werkten in
voor kerkmusici roerige tijden. Toen Hen
drik VIII in 1534 via de zogenoemde Act of
Supremacy aan het hoofd van staat èn
kerk kwam te staan had dat tot gevolg dat
veel uitingen van het katholicisme (waar
onder de meerstemmige, Latijnstalige
kerkmuziek) werden vernietigd. De volks
taal deed zijn opgang in de kerkmuziek,
alleen de elite der componisten kon in de
Chapel Royal terechtkomen, een instel
ling waar de Koninklijke kerkmuziek
werd verzorgd.
Zowel Sheppard als Tallis en Byrd wa
ren Gentleman van deze Chapel Royal.
Byrd is desondanks tot het eind van zijn
leven overtuigd katholiek gebleven. Dit
alles heeft de muziekgeschiedenis een
schat aan polyfone koormuziek opgele
verd, fraai geconstrueerd, vloeiend van
lijn en indrukwekkend van opbouw. Mu
ziek die The Clerkes of Oxenford op maat
is gesneden.,
Van John Sheppard stonden The Lord’s
Prayer, In manus tuas en Credo en Agnus
Dei uit de Missa Cantate op het program
ma, van Thoma Tallis de aangrijpend
mooie Lamentations I en II of Jeremia,
Videte miraculum en Loquebantur variis
Unguis en van Wilham Byrd Ad Dominum
cum tribularer. Alles uiterst gaaf, maar
zeer ontspannen en met noblesse gezon
gen, zodat dirigent Wulstan (die het met
een enkel sober gebaar en vooral met zijn
mimiek allemaal vorm gaf) zijn intenties
besUst helemaal heeft kunnen terug
vinden.
DEN HAAG (ANP). De Haagse Ge
meenteraad heeft in de nacht van maan
dag op dinsdag met 26 stemmen voor en
17 tegen ingestemd met de bouw van een
muziekcentrum aan het Spui in Den
Haag. Met het nieuwe concertgebouw
krijgt het Residentie-Orkest na jaren een
volwaardige muziekzaal voor zijn repeti
ties en uitvoeringen.
Het orkest is altijd slecht te spreken ge
weest over de akoestiek van de Prins
Willem Alexanderzaal in het Congresge
bouw, waarvan het momenteel de vaste
bespeler is.
Behalve aan het orkest gaat het com
plex ook onderdak bieden aan de muziek
afdeling van het Haags Gemeentemu
seum en aan de openbare bibhotheek. Het
gebouw dat rond de 45 miljoen gulden
gaat kosten, moet in de loop van 1986
gereed zijn. De jaarlijkse exploitatiekos
ten zullen ruim zeven miljoen bedragen.
De tegenstemmers, afkomstig -uit aUe
partijen behalve de VVD, waren over het
algemeen van mening dat dit geld beter
aan andere zaken besteed kan worden. Zij
legden de prioriteiten bij andere sectoren
zoals volkshuisvesting, of hadden liever
een muziekzaal aan het Hofplein gehad.
k
w
De vrouwenstemmen (meisjes-vrou-
wenstemmen eigenlijk, want het koor telt
enkele vrouwelijke leden die er niet ouder
uitzien dan 14, 15 jaar) hebben, mits op de
juiste manier getraind, ten opzichte van
jongensstemmen veel voor. Ademtech-
niek en muzikaal begrip zijn tenslotte
zaken die bij kinderen heel ver geschoold
kunnen worden (daar kennen we genoeg
voorbeelden van), maar die bij (bijna)
volwassenen veel intensiever kunnen wor
den uitgebuit.
De haarfijne, strakke en ook in de aller
hoogste regionen (en die waren hoog
soms!) zuivere en nooit afgeknepen gelui
den die de vrouwelijke leden van The
Clerkes wisten voort te brengen gaven
-Wulstan dan ook voor de volle honderd
procent gelijk. En in samènhang met de al
even klare en doorzichtige behandeling
van de mannenstemmen is er dan een
totaalklank van zeer, zeer grote schoon
heid. Ideaal materiaal om polyfone mu
ziek uit Engelands Gouden Eeuw (2e helft
16e tot eind 17e eeuw) tot in alle details tot
haar recht te laten komen.
De drie componisten die op dit concert
Andrews doorstond de vuurproef. Een
innemende persoonlijkheid en een vol
doende dosis entertainmentsvakman-
schap waren daar debet aan. Echter, pas
bij het derde nummer, de ook op single
uitgekomen song Big Boy werden ge
noemde eigenschappen bewaarheid. De
reeds stevig kalende zanger/gitarist (zon
der de stiletto-spuuglok waarmee hij een
visueel visitekaartje afgaf op de hoes van
zijn pasverschenen debuutelpee Big Boy)
begon toen een vermakelijke verscheiden
heid aan gymnastische toeren te bouwen.
leen bij het akoestisch gespeelde Redemp
tion Song even Dylanesque als quasi
profetisch walmde er weer iets van de
oude mystiekerige Marley naar boven.
Het geluid van The Wailers Marley’s
begeleidingsband was daarmee
overeenstemmend van een rockerige
kracht en met uitzondering van de met
dubtechnieken bewerkte basdrum (waar
mee bijvoorbeeld in Jamming effecten
werden bereikt die refereerden aan Lin
ton Kwesi Johnson’s album Forces Of
Victory) klonk alles glashelder en onge
woon aards. Jammer genoeg werd met
deze aanpak de dromerige sfeer van zijn
studiowerk niet meer opgeroepen.
Wat ervoor in de plaats kwam had op
zijn slechtste momenten overeenkomst
met disco maar bood gelukkig voor het
merendeel van de tijd genoeg aan origine
le orkestratie (er valt dan ook heel wat uit
te halen met acht instrumentalisten) om
op het een en ander met een voldaan
gevoel terug te kijken. Voorlopig heeft
Marley nog genoeg aan muzikale impact
en creatieve vemieuwingskracht om zijn
Rasta-bedevaart met succes voort te kun
nen zetten.
De boekhandel blijft de belang
rijkste aankoopplaats (42 procent). De
aankopen van algemene boeken door
Nederlandse gezinnen bedroegen hier
62 miljoen, wat een stijging van 9 pro
cent betekent. Andere aankoopplaat-
sen zijn de boekenclubs (22 procent),
warenhuizen (12 procent) en boeken-
postorderbedrijven (8 procent). Bij de
boekhandel is een duidelijke tendens
naar omzetverbetering waarneem
baar.
De bij de postorderbedrijven bestel
de boeken bestonden voor bijna 30
procent uit kook- en dieetboeken.
m vlag Gruppo Sportivo optredende Hans Vandenburg c.s. is het feit dat men het publiek
maar met moeite een toegift af kan laten dwingen. En dat terwijl er tijdens de set vele
momenten aan te wijzen zijn waarop de toeschouwers enthousiasme tonen en de
nieuwe band van de tot voor kort onder de benaming Buddy Odor Stop door het leven
gaande Vandenburg beslist met power speelt.
Vandenburg is in mijn ogen een van de
- meest originele Nederlandse song-schrij-
vers van de laatste twintig jaar. Een man
die satire verbindt met amusement en zo
nu en dan artrock-achtige trekjes, maar in
zijn streven om het wapen van de parodie
en de persiflage te gebruiken wel met eens
al te lullige ideeën op de proppen komt.
De centrale man van Gruppo liet en laat
zich bij zijn werk sterk leiden door voor
beelden van buitenaf. De invloed van Zap
pa, Beefheart, Kinks, de Engelse theater-
rock (Deafschool, Bonzo Dog) is sterk.
Die eigen verwerking van ideeën van
andere heeft nooit een belemmering ge
vormd voor de waardering van Vanden-
burgs songs. Gegapt wordt er nu eenmaal
altijd, maar bovendien was het zo dat de
eigen identiteit van Hans zich voldoende
aftekende. Zijn visie op mens en wereld
kreeg gestalte via twee voortreffelijke
Gruppo Sportivo-elpees, een avontuurtje
onder Buddy Odor-etiket, en nu recente
lijk, opnieuw als Gruppo Sportivo getuige
het album Copy, Copy (koppie, koppie,
dus).
Met die titel geeft Vandenburg dus ge
woon ruiterlijk toe dat hij beïnvloed
wordt en feitelijk sterk naar invloeden op
zoek gaat. Reggae is altijd al sterk door
hem verwerkt, maar nu geldt hetzelfde
voor de thans zo populaire 2-Tone (ska-
rock). Mede om die reden heeft Vanden
burg het concept van zijn geesteskind
behoorlijk aangepast. De zangeressen zijn
teruggebracht tot een enkelvoudige stem,
die van de ongetrainde bankemployee
Lies Schilp, terwijl de chorussen nu veelal
worden opgevuld door een sterk blazers-
duo, dat de sound kracht en rijkdom ver
schaft.
In de set die Vandenburg nu heeft laten
Concert: Bob Marley and the Wai
lers. Bezetting: Bob Marley: zang2 gi
taar. Aston Barrett: basgitaar. Carl
ton Barrett: drums. Tyrone Dwonie,
Earl Lindo: toetsinstrumenten. Junior
Marvin, Al Anderson: gitaar. Alvin
Patjerson: percussie. Rita Marley, Ju
dy Mowatt, Marcia Griffiths (de I
Trees): achtergrondsvocalen. Ahoy
hal, Rotterdam. 23 juni 1980.
