Ambassadeur heeft grote vrijheid
H
Geen buitenlandse deviezen meer
tl
13
WOENSDAG 25 JUNI 1980
KINGSTON
I
I
I
(Van onze redacteur in de
Verenigde Staten,
Henk Kolb)
KINGSTON De gespan
nen aandacht waarmee de
lotgevallen van Jamaica in
ternationaal worden gevolgd,
heeft een andere oorzaak dan
op zichzelf zeer gerechtvaar
digde pure en menselijke be
kommernis. President Carter
heeft nog niet zolang geleden
duidelijk gemaakt dat de VS
hun strategische belangen in
het Caribisch gebied niet zul
len prijsgeven.
4
CARIBBEAN SEA
J
A
50
3144*
PiAntomo^
Balaclava
Frankfield
.Black River
7
.Alligator Pond
^Mojt
Michael Manley
Invloed Cuba op Jamaica
met ongerustheid bekeken
I A
Paradijselijk
Jamaica op weg
naar ondergang
Spoorweg
Lucht haven
'ZlJID-X-
AMERIKA
„ganja” op te pikken en dat mislukt
soms).
Jamaica met zijn sterke stem in de
Derde Wereld, is voor Cuba, de momen
tele leider van de ongebonden landen,
een kostbaar politiek bezit. Als Manley
verliest bij de verkiezingen, betekent dit
voor Cuba een enorme nederlaag, vrij
wel aan eigen kust, waarmee groot poli
tiek prestige is gemoeid.
De vraag is of Cuba zich dat laat
welgevallen, nadat het in eigen huis on
der meer van wijlen Tito heeft moeten
horen dat het de ongebonden landen in
Moskous armen wil drijven.
Manley mag zich op zekere hoogte nog
verheugen in de westelijke erkenning
dat er voor zijn revolutie alle reden was,
in de naar klasse gerangschikte samen
leving die de Britten op Jamaica achter
lieten (en meerekenend de omstandig
heid dat zijn hervorming velen heeft
verheven tot waardigheid, ook al raak-
50
50
50
50
50
50
25
25
25
25
25
25
25
X)
Savanna—la -Mar
o
rijs
30
25
25
25
25
25
95
95
25
50
DO
>0
>0
ring van Michael Manley echter zwijgt
als het graf. Vraagt ook niet om de
bewijzen die Cuba zegt te hebben, pro
testeert niet tegen inmenging in binnen
landse aangelegenheden.
Maar als de oppositie plotseling een
verslag blijkt te bezitten van een gehei
me vergadering van de uitvoerende raad
van Manley’s partij, gilt de hele regering
moord en brand over een Jamaicaans
Watergate. De volgende dag prijkt de
secretaris van de PNP dan ook in de
krant: een baardig man, met revolutio
nair kapsel en hoofddeksel, ernstig le
zend in een Amerikaanse boek over Wa
tergate. „Hij verfrist zijn kennis”, luidt
het bijschrift.
lingshulp. Nederland is zelfs voor pro
jectenbijstand het grootste donorland.
Toch kan die hulp de doorslag niet
geven. Manley besloot de onderhande-
lingen met het op ingrijpende sanerende
economische maatregelen aandringende
Internationaal Monetair Fonds af te bre
ken, en op zoek te gaan naar alternatieve
Jamaica is bankroet, zo niet officieel
dan toch naar de maatstaven van het feit
dat er geen harde buitenlandse deviezen
meer zijn, waarmee de import van
grondstoffen, energie en voedsel moet
worden betaald. Premier Michael Man-
ley stroopt de wereld af op zoek naar
kredieten en giften teneinde zijn econo
mische machinerie een beetje gaande te
houden nadat hij het Internationaal Mo
netair Fonds de deur had gewezen.
Intussen woedt in Kingston Down
town en elders geweld dat in twee weken
minstens 29 doden heeft geëist. Niet voor
niets kennelijk had de taxichauffeur
zich van vliegveld naar hotel voortdu
rend door rood licht gerept. Het was,
legde hij uit, riskanter om te stoppen,
NOORD-
amerïka
De internationale zorg om Jamaica zit
hem niet in de welig tierende drugshan
del, hoewel de autoriteiten elders zich
daarover zeer veel zorgen maken (voort
durend landen kleine vliegtuigen op het
eiland om ladingen marihuana, oftewel
met binnenlandse aangelegenheden. Hij
is de 45-jarige, robuuste en geheel kaal
geschoren zwarte generaal-majoor Ulys
ses Estrada, voorheen plaatsvervangend
hoofd van het bureau voor politieke be
trekkingen in de Amerika’s (noord en
zuid) te Havana.
Dat departement is een onderdeel van
de Cubaanse inlichtingendienst en richt
zich volgens sommige bronnen vooral op
subversieve acties. Ulysses, in zijn kan
toor eerst bereikbaar na het passeren
van een onophoudelijke reeks portretten
van Fidel Castro en Ché Guevara, ont
kent dat hij in Cairo hoofd was van de
Cubaanse inlichtingendienst („Ik ben er
alleen maar op doorreis geweest”), maar
hij verbergt allerminst dat hij altijd con
tacten heeft onderhouden met de Afri
kaanse bevrijdingsbewegingen.
Bij de westelijke inlichtingensecties
van de ambassade in Kingston staat hij
toch te boek als verantwoordelijk voor
acties in arabische landen wier taal hij
vloeiend zou spreken. Waarom, zó
vraagt men zich te Kingston af, is juist
deze expert in Jamaica geplaatst, waar
hij soms bulderend tekeer kan gaan als
hem het vuur al te na aan de schenen
wordt gelegd door westelijke collega’s,
die zich schertsend afvragen waarom de
door Cuba geïnspireerde Jamaicaanse
volksbevrijding moet beginnen achter
haastig met klodderend cement opge
trokken muren, bekroond door glas
scherven.
ideologieën van de Sovjet-Unie met de
Cubaanse zetbaas en die van de (demo
cratisch-) Socialistische Internationale.
Juist om Manley zoveel mogelijk buiten
marxistisch-leninistische invloedsfeer te
houden en binnen de marges van de
democratie, geven Nederland en andere
westelijke landen Jamaica ontwikke-
Nog dit jaar, zo heeft hij beloofd, zul
len er verkiezingen plaatsvinden. Zowel
zijn eigen partij, de PNP, als zijn politie
ke tegenvoeters in de Jamaica Labour
Party (die van Cuba helemaal niets moe
ten hebben) als de diplomatieke waarne
mers in Kingston weten dat Manley deze
verkiezingen gaat verliezen. Dat wil zeg
gen: indien zij plaatsvinden en mits zij
niet te veel door intimidatie worden
beïnvloed.
Moroni Boy
N
dat Christoforo Columbus (die het in
1494 ontdekte) beschreef als „het
schoonste dat mensenogen ooit hebben
aanschouwd”.
Echte honger is er niet, in het alge
meen, er zijn wel tekorten aan bepaalde
importprodukten zoals rijst. Maar het
gebrek aan deviezen, of liever het vrij
wel ontbreken ervan, betekent dat er in
de krant voortdurend valt te lezen over
fabrieken die moeten sluiten vanwege
een gebrek aan reserve-onderdelen, over
een schoensmeerfabriek die geen blikjes
kan invoeren om z’n produkt in te ver
pakken, over kippevlees dat niet kan
worden afgeleverd aangezien de verpak
kingsmiddelen ontbreken.
Door de omstandigheden gedwongen
heeft Manley moeten toestaan dat de
trottoirhandel, die in zijn plannen voor
een heilstaat was verbannen, weer tot
leven komt. Daar grijpt de kleinste
kleinhandel plaats: van een bosje worte
len, een kokosnoot, een staaf suikerriet,
een bundeltje dunne uien, wat brood
vruchten en mango’s.
Van het voorheen zo vriéndelijke Ja
maica is weinig meer over. Grimmigheid
heeft de glimlach vervangen, ae werk
loosheid is veel groter dan de officiële 35
procent doen vermoeden, de desertie
van het intellect, de geschoolden en de
rijken valt niet op te vangen. Anno 1974
waren er in Kingston 100 architecten. Nu
nog 25 volgens het telefoonboek.
SVVie
Oceaan
Linstead'V
Ihapeltonk Spanish*
lawn
Map—
voorzieningen. Hij klaagde over het on
begrip van door de „internationale reac
tie” beheerde financieringsinstituten.
Zodoende is hij nu in Libië en onderhan
delt hij ook met Algerije en Irak, terwijl
hij in eigen land aan het eind is geraakt
van zijn politieke mogelijkheden.
In de VS bestaat de vrees dat de Rus
sen en Cubanen in de Cariben onrust
zullen stoken om de VS-strijdkrachten
daar te binden, zodat die elders, zoals
bijvoorbeeld in het gebied van de Perzi
sche Golf, niet kunnen worden gebruikt.
Volgens Carter heeft de sociale en eco
nomische onvrede in het Caribisch ge
bied een brede laan opengelegd voor wat
hij noemt „Cubaans avonturisme”.
De Sovjet-Unie heeft vanaf bases op
Cuba z’n vlootactiviteiten in de wateren
ten zuiden van de VS sterk uitgebreid.
En het is duidelijk dat Moskou geenszins
bereid is zich neer te leggen bij het feit
dat Carter zich deze „mare liberum”-
politiek wil toeëigenen. De Britten zijn
begonnen Barbados, de belangrijkste
voorpost van het Westen in het Oostelijk
Caribisch gebied, te assisteren bij het
opbouwen van een betere defensie.
De Fransen hebben pijlsnel 225 poli
tiemannen van de Garde Mobile naar
Martinique gevlogen om een reeks ge
welddadige stakingen te onderdrukken
waarachter Castro’s hand werd ver
moed. Amerika doet aan vlagvertoon in
bevriende havens en heeft om de toe
stand niet verder op de spits te drijven
een grote vlootoefening afgezegd, al was
de officiële reden dan dat de schepen
moesten assisteren bij het redden van
vluchtende Cubanen. Cuba zelf bewa
pent kleine legertjes, zoals dat op Grena
da, slechts 1200 man groot, maar een
bron van ruime zorg in Washington.
En dan is daar Jamaica, waar de Cu
baanse ambassadeur in Kingston onge
kende vrijheid geniet bij zijn bemoeienis
In Key West werd een hoofdkwartier
gevestigd van een Caribische strijd
macht als uitvloeisel van een te Washing
ton nog niet zeer gedefinieerd beleid
waartoe Carters ontdekking van een
Russische gevechtsbrigade op Cuba de
stoot heeft gegeven.
(Van onze redacteur in de Ver
enigde Staten, Henk Kolb)
KINGSTON, JAMAICA. De
wind keerde de palmkruinen bin
nenstebuiten en plakte lauwe regen
tegen de ruiten van het nauwelijks
bewoonde hotel. Op de rede van
Kingston was, vrijwel voor de deur,
net een Russisch vrachtschip voor
anker gegaan.
De zeer zwarte chauffeur van een lang
geleden in Groot-Brittannië vervaardig
de taxi, die hij slechts dank zij duivels
voetenspel met de pedalen gaande ver
mocht te houden, bleek een bijzondere
manier te hebben om de aandacht te
vestigen op een beperkt inkomen:
„Zoudt u misschien iets aan mijn honger
willen doen?”
Het leek alsof er in de verte werd
geschoten of was het een klapperend
touw aan een vlaggestok in de verlaten
donkere straat? De volgende ochtend
werd in elk geval het lijk van een zwan
gere 20-jarig^ onder een brug gevonden.
En vier mannen waren ook dood. Een
van de slachtoffers, hadden ooggetuigen
verklaard, was doodgeschoten niet
alleen, maar ook gekerfd met messen in
handen, voeten en onderbuik door
kinderen op een handkar weggereden.
„Politieke moorden”, zegt de politie op
dit eiland, waarover Harry Belafonte
ooit opgetogen ballades zong.
dan om, ander verkeer ten spijt, door te
rijden. Het is zodoende nauwelijks een
troost dat West-Indië aan het andere
eind van de wereld in Leeds een cricket
match met 24 runs heeft gewonnen.
Het Caribisch gebied is in beroering.
Als produkt van falende economieën,
honger en onmacht van een variëteit aan
politieke systemen produceert het hon
derdduizenden vluchtelingen. Niet al
leen de armoedzaaiers van Haïti in hun
wrakke boten of de van Castro weglo
pende Cubanen zijn vluchtelingen. Ook
de twee miljoen min of meer welgestelde
Jamaicanen in Miami en de Canadese
provincie Ontario zijn op zijn minst uit
gewekenen, al voldoen zij dan niet aan
de strikte definitie van het begrip vluch
telingen waarmee de wereld zichzelf be
schermt.
Het resultaat is een vrijwel niet te
remmen spiraalbeweging omlaag: dege
nen met de beste kansen, de grootste
ondernemingsgeest, het meeste geld en
de beste opleiding verdwijnen naar el
ders. Daaruit volgt verarming, tweede
rangs leiderschap, corruptie en de op
mars van adviseurs die problemen van
praktisch beheer willen oplossen met
ideologie.
De voormalige Britse kolonie Jamai
ca, staat voorheen van betrekkelijke
welvaart en in veel opzichten de toon
zettend voor andere eilandnaties in het
Caribisch gebied, is tot de bedelstaf ver
vallen. Eerste minister Michael Manley,
aan het hoofd van de Nationale Volk
spartij PNP, een sociaal-democraat zegt
hij, heeft zich geheel overgeleverd aan
opzichtige politieke patronage van
Cuba.
Van Castro’s eiland, zo’n 150 km naar
het noorden, vindt onophoudelijke be
moeienis plaats met gebeurtenissen in
Kingston. En de Jamaicaanse regering
verwelkomt die niet alleen, maar is in
het forum van de niet-gebonden landen
en in het Caribisch gebied een gretig
medegebruiker geworden van de com
munistische terminologieën.
Dat is een triest einde van de sociale en
economische herstructurering die Man-
ley voor ogen stond toen hij aan het
bewind kwam. Terecht wilde hij een
eind maken aan de schrikbarende ver
schillen tussen arm en rijk. Onvermijde
lijk was het ook dat hij met het machtige
en agressieve Cuba niet in conflict
mocht raken, teneinde gretige subversie
ve inmenging enigszins te voorkomen.
De sociaal-democraat Manley kwam
zodoende terecht op de breuklijn tussen
Het politieke midden is op Jamaica
leeg en de noodzakelijke consequentie is
dan ook politieke onverzoenlijkheid die
leidt tot georganiseerd geweld. En gege
ven het totale verval van de Jamaicaan
se economie, de ineenstorting van de
samenleving tot het niveau van moede
loos overleven, biedt een regeringswisse
ling zeker op de korte termijn geen uit
zicht op wezenlijke verbetering.
Onder Manley’s beheer verminderde
de bananenoogst in vijf jaar van 120.000
tot 60.000 ton. De suikeroogst is nog
maar een vijfde van voorheen. Jamaica
wachten op zijn best nog jaren en jaren
van betrekkelijke ontbering, in weerwil
van een tomeloos natuurschoon, rijke
bauxietvoorraden en uiterst vruchtbare
grond.
Het internationale bankwezen, de in
ternationale handel en zo’n potentieel
belangrijke bron van inkomsten als het
internationale toerisme, zullen eerst
weer in Jamaica op grote schaal willen
investeren als een zekere politieke stabi
liteit kan ontstaan die extremisten, van
welke kant dan ook, neutraliseert.
Deze omstandigheden maken Jamaica
echter niet tot een actueel brandpunt
van internationale zorg. Het is in vele
ontwikkelingslanden niet anders en
vaak nog veel slechter dan op het eiland
De Jamaica Labour Party, JLP, laat
weliswaar geen gelegenheid voorbij
gaan om Manley en zijn volgelingen af te
schilderen als door Cuba bestuurde ma
rionetten, doch de partij zelf is van ëen
rechtse signatuur en zoekt opzichtige
steun bij conservatieve instellingen als
bijvoorbeeld Ronald Reagan en het
„American Enterprise Institute”, een
rechtse „think tank” te Washington.
--
ten de materiële behoeften erbij in het
gedrang). Maar het gaat dan ook vooral
om de vraag of Cuba Jamaica desnoods
via geweld zal inlijven bij zijn aanhan
gers en vazallen.
De vraag is in hoeverre Michael Man-
ley, de democratische socialist, het
slachtoffer wordt van uitholling binnen
zijn eigen partij die niet, zoals hij, met
het IMF in zee wilde blijven gaan, al
thans voor de korte termijn. Maar, zegt
een Amerikaan, men moet dan wel in het
oog houden dat Manley ook verdiensten
heeft. De armoede die je hier ziet was er
al en Manley heeft van die armen ten
minste notitie genomen.
scholen ook voorziet in de bouw van
maar liefst 11 sportstadions en in medi
sche zorg.
Met dat al klagen de vliegveldautori-
teiten over een onophoudelijke stroom
Cubanen die ongecontroleerd het land
in- en uitlopen. Niemand weet nog hoe
veel er binnenkomen of hoeveel er weg
gaan, niemand weet hoe het komt dat
Cubaanse verkeersvliegtuigen bij het
vliegveld steevast hun hoogte bij de lan
ding een ruime kilometer te hoog
opgeven.
Ze komen laag binnen over het land.
Laag genoeg om het omstandig in kaart
te kunnen brengen, zo zeggen helikop-
terpiloten die de grote Cubaanse machi
nes soms benauwend dicht onder zich
door zien schieten.
In noordelijker streken, van het eiland
worden, zo heet het, „vreemde gezich
ten” waargenomen het vermoeden
wint veld dat Cuba bezig is een guerrilla
strijd voor te bereiden. De minister voor
Nationale Veiligheid, juist aan de kant
gezet nadat een politiechef openlijk tij
dens een vakbondsvergadering had ge
zegd dat het zeer onveilig was de man te
handhaven en omdat bovendien bleek
dat hij ten onrechte in het parlement
was gekozen, ging zeker eens per twee
weken naar Cuba. Waarom, zo vraagt
men zich af.
En als een stuk van een bejaardente
huis. afbrandt waarbij ruim 140 ten dele
demente oudjes gruwelijk omkomen,
geeft ambassadeur Estrada een verkla
ring uit waarin hij de Amerikaanse in
lichtingendienst ervan beschuldigt het
vuur te hebben aangestoken. De rege-
v Atlantische
Oceaan
-(JAMAICA
Dit resulteerde in herverdeling van
landbouwgrond, elektrificatie op het
platteland, minimumlonen, gelijke belo
ning voor vrouwen, gratis onderwijs,
betere gezondheidszorg en nieuwe ar
beidswetgeving. Mooie wetten in een
land dat functioneert, zinloos echter op
de rand van een economische afgrond.
Zo gaat, wat voorheen het rijkste land
was van het Caribisch gebied, naar de
bliksem. De Amerikaanse ambassade
heeft dertien consulaire ambtenaren
aan de slag om de visumaanvragen te
kunnen afwikkelen waarvoor mensen in
lange rijen staan.
Amerika gelooft ook dat het onzin is
om te zeggen dat Manley in de armen
van het internationale communisme
wordt gedreven als het Westen hem niet
helpt omdat Manley’s associatie met die
politieke denkrichting in economisch
nog niet zo benarde tijden geheel vrijwil
lig is geweest.
De reële levensstandaard, zeggen de
statistieken, is in de afgelopen zeven
jaar op Jamaica met 40 procent gedaald.
Op de begroting voor dit jaar, die ruim 2
miljard Jamaicaanse dollars bédraagt,
oftewel omstreeks 1,75 miljoen gulden,
bestaat een financieringstekort van 40
procent.
In de komende drie, vier maanden
moet de regering geld drukken om de
economie gaande te houden en dit gaat,
zeggen westelijke rekenaars, leiden tot
een inflatie van 30 a 40 procent. Omtrek
ken van de ramp zijn zichtbaar aan het
worden.
Inmiddels gaat het schieten dag aan
dag door. Scholen gaan in bepaalde wij
ken dicht, busdiensten naar zulke
schijnbaar luisterrijk benaamde buur
ten als Olympic Gardens rijden niet
meer.
Dat schieten komt op rekening van de
duistere commando’s die door hun poli
tieke bazen op pad worden gestuurd. De
angst moet erin worden geramd, de inti
midatie is begonnen, de terreur zal ont
wrichten. Bij het vallen van de duister
nis zijn de straten leeg.
„Goddank, het regent”, fluisterde een
vrouw op weg naar haar met lekkende
golfplaten bedakte woning, „want als
het regent blijven de „gunmen” thuis”.
Van het dak van een bouwval maakten
zich drie gieren los na geruime tijd te
hebben gestaard naar een meisje dat
vrolijk in de weer was met twee geiten
op de stoep van een belendende woning.
Ze strekten hun rode kale nekken,
zwiepten hun zwarte vleugels en verhie
ven zich in steeds wijdere cirkels.
Ulysses Estrada, een hoffelijk man
overigens, weet van niks. Hij houdt toe
zicht op scholenbouw en geeft breed op
van een hulpprogramma dat behalve in
Cuba
Mexico
Jamaica
Haiti
Dominican Rep.
Honduras
48
i£I Marii
Montego Bay^^
Lucea
Falmouth
Ann\Boy
Tobolsk) R|0S
km 30
