Kathe Kollwitz: diepe beleving
Nieuw literair vakblad
Werk dichter
exposities J
M. Gilliams
bekroond
Uitgezakte presentatie
Home Comfort-project
Attacca: totaal nieuwe
uitdaging voor Beths
al uw schoolboeken
Lherschi/drinks1
ZOMER
INRUIL
AKTIE
Balletfestival
Werk belangrijke Duitse expressioniste op expositie in Frans Halsmuseum
van start in
Amsterdam
Wereldpremière natuurlijk werk van Philip Glass
H. COEBERGH
SUBARU
(meld!
Sfeer van een sit-in in Museum Fodor
N
17
WOENSDAG 25 JUNI
KUNST
1980
Boekhandel
voor
Het kan haast niet makkelijker.
japans vernuft,
HAARLEM. Vergeleken bij
de impressionisten die de werke
lijkheid als het ware tussen de
oogharen door bekeken zodat de
werkelijkheid zich oploste in
kleurvlekken, gingen de expressi
onisten nog verder. Zij deden hun
ogen bij wijze van spreken hele
maal dicht om de blik naar bin
nen te kunnen richten op hun
eigen innerlijk om van daaruit
hun eigen werkelijkheid weer te
geven. En die te kleuren met hun
eigen kleuren.
vul ’t bestelformulier in
zend het aan antwoordnummer 62 2000 VB Haarlem
(geen postzegel nodig)
of breng het even bij ons langs
Verder geen zorgen. Op ’t einde van de
vakantie krijgt u bericht over ’t afhalen.
BOEKHANDEL H. COEBERGH
Gedempte Oude Gracht 74
2000 VB Haarlem, tel. 023-31 91 98
F’
I
(ADVERTENTIES)
werking met het Belgische boekblad.
MAURICE GILLIAMS
JOHAN VAN KEMPEN
Vera Beths is overigens bijzonder en-
Maar bij Kathe Kollwitz ontwikkelde
zich dit kijken naar de schoonheid van het
lijden, naar een werkelijke betrokken
heid, om tenslotte zo een diepe beleving te
worden dat het werk vanuit een innerlijke
noodzaak ontstaat. En daarmee krijgt zij
dan haar plaats temidden van de andere
expressionisten.
Kathe Kollwitz behoorde tot het Duitse
expressionisme. Zij leefde van 1867 tot
1945. Vooral door haar grafisch werk is zij
beroemd geworden. Het grafiek was erg
in de mode bij de expressionisten vanwe
ge de dramatische werking van het zwart/
wit-contrast.
Herschi Pub van zuiver mineraal water,
zuiver plantaardige smaakstoffen en
uitsluitend natuurlijke suikers, zonder
onnatuurlijke smaak- en kleurstoffen!
Maar de manier waarop Phil Glass, met
zijn ensemble van elektronisch versterkte
blazers en de door hemzelf bespeelde syn
thesizers, de traag transformerende ge-
luidspatronen op popsterkte de zaal in
slingert, heeft hier plaats gemaakt voor
Glass geldt als de representant van de
zogenoemde minimal music. Een manier
van componeren die ook Louis Andries-
sen in zijn werk sterk beïnvloed heeft en
waarbij gebruik gemaakt wordt van veel
vuldige herhaling van slechts enkele mo
tieven. Muziek die haar spanning ontleent
(die volgens sommigen een soort psyche
delische uitwerking heeft) aan de wissel
werking tussen dat motivisch repeteeref-
fect en de van tijd tot tijd daarbij optre
dende harmonische modulaties. Composi
ties, in elk geval „waarin met hele beperk
te middelen een maximum aan rendement
bereikt wordt”, om een typering van Vera
Beths over Glass’ werk te gebruiken.
wist te geven aan haar maatschappelijke
betrokkenheid.
Dat werd bevestigd door de conversatie
van twee oudere dames die ik opving
tijdens de opening. Waarbij de ene dame
zei: „ik vind het zo leuk om dit werk te
zien, ik ken het zo goed, ik ben er mee
opgevoed”. Waarop de iets oudere dame
zei: „ik ken het nog beter, want ik heb er
mee opgevoed ROMe DUFOUR
Van 28 juni tot en met 23 juli houdt
Galerie Klein (Krocht 6, Haarlem) een
zomertentoonstelling bestaande hoofdza
kelijk uit werk uit eigen verzameling. Ge
opend woensdag tot en met zaterdag van
12-17 uur.
Kathe Kollwitz, Grafiek, tekeningen,
beelden in het Frans Halsmuseum tot 27
juli 1980.
Originele aquarellen, tekeningen, stu
dies en pentekeningen van Cornells Jetses
vormen de zomertentoonstelling in het
Cultureel Centrum ’t Oude Slot (Ir. Lely-
laan 6, Heemstede). Hieronder bevinden
zich illustraties voor Afke’s tiental, Ot en
Sien en schoolplaten. De tentoonstelling is
van 26 juni tot en met 17 augustus inge
richt, te bezichtigen van woensdag tot en
met zondag van 14-17 uur.
Hoe is Philip Glass er toe gekomen om
voor deze bezetting te gaan schrijven?
Toen Vera Beths vorig seizoen haar muzi
kale medewerking verleende aan een over
vijf voorstellingen verdeelde, in het Am
sterdamse Shaffy-theater gehouden ma
nifestatie over de moderne dans, speelde
zij daar een in 1967 door Phil Glass ge
schreven solostuk „Strung out” geheten,
dat de componist in de praktijk zo goed
bleek te bevallen dat hij besloot om de
viool uitgebreider in zijn werk toe te
passen.
Dit voornemen resulteerde toen al gauw
in het schrijven van Attacca, dat dus deze
donderdagavond in de piste van het Am
sterdamse theater Carré (aanvang 20.15)
zijn wereldpremière beleeft.
Die nieuwsgierigheid kon gisteravond
niet bevredigend uitgebouwd worden. De
dia’s, filmbeelden, uitgezakte presentatie
en het ingeslapen tempo waarmee een en
ander gebracht werd, zorgde voor een
stemming die ondanks alle goede bedoe
lingen toch alleen deed denken aan boven
staand sit-in beeld. En dat is zo langza
merhand toch wel wat achterhaald.
Informeer bij de "iF -4 -y
dichtstbijzijnde dealer
Zoals Kathe Kollwitz schrijft in haar
dagboek: Soms zeiden mijn ouders zelfs
tegen me: „Er zijn toch ook leuke dingen
in het leven; waarom laat je alleen de
sombere kant zien?” Daar kon ik geen
antwoord op geven. Het inspireerde me
nu eenmaal niet. Alleen wil ik nog eens
benadrukken, dat ik aanvankelijk slechts
AMSTERDAM. Op de dag dat de inter
nationale wielertoer in Frankrijk start,
moet Vera Beths diezelfde avond in thea
ter Carré haar eigen „Tour de France”
uitrijden, zoals deze bekende Nederland
se violiste het beeldend uitdrukt. Samen
met zes vocalisten en een dansgroep (on
der leiding van Andy de Groat; de chore
ografie van onder meer Einstein on the
beach) zal zij zich dan inzetten voor de
uitermate veel uithoudingsvermogen ei
sende uitvoering van Attacca, een splin
ternieuw werk van de Amerikaan Philip
Glass.
Tekeningen van de Roemeense kunste
naar Janos Bittenbinder en schilderijen
van Lex Heiligers zijn van 28 juni tot en
met 13 juli geëxposeerd in de N.H. Kapel
aan de Hoofdstraat in Noordwijk. Maan
dag tot en met vrijdag van 14-17 uur,
zaterdag en zondag van 13-16 uur.
in zeer geringe mate door medelijden,
medegevoel door het afbeelden van het
proletarische leven ben gekomen, maar
dat ik het gewoon als mooi ervoer. Zoals
Zola of zo iemand gezegd heeft „Le beau
c’est laid”. (Het mooie is het lelijke). En
dat is kenmerkend voor die tijd waarin
onder meer Tolstoi en Flaubert gewone
banale onderwerpen als thema kiezen
voor hun werk, inplaats van verheven
idealistische onderwerpen.
In 1891 trouwde Kathe Kollwitz met de
arts Karl Kollwitz die zich in Berlijn ves
tigde in één van de armste buurten. Daar
thousiast over het speciaal aan haar opge
dragen werk, waarvan de begeleidende
akkoorden in de zangpartijen liggen en
waarin de dans een illustrerende rol ver
vult, en dat zij samenvattend beschrijft
als „een „romantisch-etherisch, kamer
muziekachtig stuk”. Maar in welke ter
men zij de artistieke waarde van Attacca
ook afschildert; wat het fysieke aspect
aangaat wordt er zo extreem veel geëist
dat er maar één woord past: doodver
moeiend. Maar Vera Beths zegt er die vele
energie van harte in te steken omdat zij
deze hele onderneming als een „totaal
nieuwe uitdaging” ervaart.
wijs- en bibliotheekwezen. Maar het moet
ook voor leken toegankelijk zijn. We we
ten niet of dat aanslaat, maar om het te
proberen, worden 1500 exemplaren per
week in de kiosken verkocht. Het meren
deel van de oplage wordt op abonne-
mentsbasis verspreid”, aldus Bemelman.
Het Boekblad gaat intensief samenwer
ken met de Vereniging ter Bevordering
van de Belangen van het Nederlandse
Boek. Net zoals het Nieuwsblad voor de
Boekhandel. Toch is er geen plaats voor
twee bladen. Het is de bedoeling dat in het
Boekblad een binnenkatem komt met me
dedelingen van de vereniging en een
overzicht van die week verschenen boe
ken. Ook zijn contacten gelegd met diver
se buitenlandse vaktijdschriften als Book
seller en Publishers Weekly. In de verre
De gespeelde muziek (het hele album
werd uitgevoerd) klonk zoals, nou ja, zoals
een amateuristisch popbandje klinkt. Het
uitgebalanceerde geluid van die elpee in
eigen beheer en de melancholieke bijna
mystieke sfeer die daaruit sprak werd live
geen moment waargemaakt. Dat was
voornamelijk te danken aan de slechte
akoestiek en het stroeve samenspel waar
door elke spanning ontbrak. Er restte
slechts een voortdurend op het horloge
kijken of het nu nog niet afgelopen was.
JOOST NIEMÖLLER.
Herscht/Hoensbroek, tel- (045) 21 17 77
Violiste Vera Beths aan wie Attaca is
opgedragen.
AMSTERDAM. Menigeen zal nog tedere herinneringen bewaren aan de tijd
waarin haast wel elk weekend in de zogenaamde jongerencentra bijeenkomsten
werden georganiseerd die op aangenaam-amateuristische wijze relaxte popmuziek
koppelden aan waterige dia’s, halfblote vrouwen, veel diepgang suggererende symbo
liek enzovoorts. De zogenaamde sit-ins of love-ins uit de jaren zestig dus. Het
verschijnsel schijnt sommige jongeren nog steeds aan te spreken, getuige het Home
Comfort-projekt dat gisteravond plaats had in het Amsterdamse Museum Fodor.
dertigste driedaagse Belgische-Neder-
landse algemene conferentie der Neder
landse letteren vooraf in de Arnhemse
Schouwburg.
De prijs der Nederlandse Letteren
ging in 1956 voor het eerst naar Herman
Teirlinck en vervolgens naar Roland
Holst (1959), Stijn Streuvels (1962), Jac.
C. Bloem (1965), Gerard Walschap (1968),
Simon Vestdijk (1971), Mamix Gijsen
(1974) en Willem Frederik Hermans
(1977).
In 1905 werd de schildersgroep „die
Brücke” opgericht, onder anderen door E.
L. Kirchner. Ongeveer in dezelfde tijd
publiceerde Freud zijn onderzoekingen
op het gebied van het onderbewustzijn.
En dat is niet toevallig.
De expressionisten waren op zoek naar
de zuiverheid van het diepste gevoel. Het
diepste gevoel moest „groots en meesle
pend” zijn, zodat het schilderen vanzelf
ging, vanuit een innerlijke noodzaak.
Daarom zochten de kunstenaars hun in
spiratie bij onderwerpen die de heftigheid
van het gevoel aanwakkerden. Voor Nol
de waren het religieuze onderwerpen.
Voor Van Gogh en Kathe Kollwitz was het
de schrijnende ellende van het proletari
aat waardoor ze bewogen werden.
Al eens aan 'n SUBARU dealer
gevraagd wat u voor uw huidige
auto terugkrijgt bij inruil?
Niet te geloven!
Niette geloven ook de zuinigheid,
het lichtgewicht
(wegenbelasting!) en de zeer,
redelijke prijs van uw nieuwe,
wondermooie Subaru.
(Van onze kunstredactie)
AMSTERDAM. Literair Nederland
krijgt een nieuw vakblad. Het huidige
Nieuwsblad voor de Boekhandel maakt
plaats voor het Boekblad. Dit weekblad
komt 2 oktober op de markt, een week
voor de grote Buchmesse in Frankfürt.
Voor 1 augustus staat het nulnummer
gepland. Boekblad zal uiteindelijk uit
moeten groeien tot een oplage van 8000.
sers van de vakopleiding. Met het Ballet
Festival komt de gelegenheid voor een
openbare uitvoering.
De barre in het decor wijst al op het
etude-achtige karakter van het werk. Zeer
nuttig en plezierig voor de dansers, laat
Groenewegje-Octet zich het best karakte
riseren als een staalkaart van het dansers-
materiaal dat men aan het Groenewegje
(repetitie-adres van De Springplank) in
huis heeft.
Interactions, van Christopher Bruce,
kan zonder meer als het interessantste
programmapunt van De Springplank
aanbevolen worden. Zowel bewegingspa
tronen op de dansvloer, als het inlevings
vermogen van de individuele dansers, ma
ken dit werk een gang naar deze jonge
groep waard.
Concert: Home Comfort. Bezetting:
Bart Zwiers en Mark Glynne plus en
kele vrienden en vriendinnen op wis
selende instrumenten zoals drums,
basgitaar, synthesizer, viool, cello,
dwarsfluit, piano en gitaar.
Amsterdam, museum Fodor. 24 juni
1980.
Marieke Bemelman, voorheen werk
zaam als hoofd pers- en public relations-
afdeling van het bureau Collectieve Pro
paganda voor het Nederlandse Boek, zal
de vacature van hoofdredactrice ver
vullen.
„Boekblad verschijnt in magazine-
vorm. Het richt zich op boekhandelaren, toekomst denkt de redactie aan samen
uitgeverijen, de media en op het onder-
i
Kathe Kollwitz: Weversoptocht, 1887 (ets, 21 x 29 cm.)
zag Kathe Kollwitz wat het lijden in werk
elijkheid was van vrouwen die maar kin
deren kregen en die kinderen niet te eten
konden geven. In haar eigen leven greep
de dood in toen haar eigen zoon in 1914 in
de oorlog omkwam.
Waar zij het thema moederschap weer
geeft is het heel duidelijk voelbaar dat zij
„aan den lijve” de rpachteloosheid ge
voeld heeft van een moeder om het kind te
beschermen tegen de dood. Ik denk dat
het werk hierom speciaal vrouwen aan zal
spreken. En ook omdat zij toch als één van
de eerste vrouwelijke kunstenaars vorm
Het Nederlandse Dans Theater op
het Ballet Festival 1980. Eerste pro
gramma di 24/20 25 juni: Jeugdherin
neringen, Mats Ek/Bela Bartók, 1980;
Dream Dances, Jiri Kylian/Luciano
Berio, 1979; Glagolitische Mis, Jiri
Kylian/Leos Janacek, 1979. Tweede
programma do 26/za 28 juni: Soldaten
mis, Jiri Kylian/Bohuslav Martinu,
1980; Ariadne, Jiri Kylian/Ame Nord
heim, 1977; Sinfonietta, Jiri Kylian/
Leos Janacek, 1978. Derde programma
(aspirantengroep De Springplank) zo
29/ma 30 juni: Blue Skin, Jiri Kylian/
folkl. muziek, 1979; Interactions,
Christopher Bruce/Gary Carpenter,
1980; Groenewegje-Octet, Hilary
Cartwright/Maurice Ravel, 1980. Alle
voorstellingen in de Stadsschouw
burg, Amsterdam.
het puur natuurlijke geluid van een zang
groep met een (niet versterkte) soloviool-
respectievelijk altvioolpartij, waaraan
Vera Beths van begin tot eind haar han
den vol heeft.
DEN HAAG (ANP). De Prijs der
Nederlandse Letteren 1980, de hoogste
literaire onderscheiding in het Neder
landse taalgebied, is toegekend aan de
Belgische dichter Maurice Gilliams in
Antwerpen. Hij krijgt deze driejaarlijk
se prijs (18.000 gulden) voor zijn hele
werk. Minister Gardeniers (CRM) en
haar Belgische collega, minister de Bac-
ker-van Ocken (Nederlandse Cultuurge
meenschap), hebben hiertoe besloten.
Dit heeft het ministierie van CRM dins
dag bekend gemaakt.
Koningin Beatrix zal de prijs op 4
oktober in het Koninklijk Paleis in Am
sterdam uitreiken. Prinses Juliana zal
daarbij aanwezig zijn. Met hun besluit
volgen de ministers het advies van een
Belgisch-Nederlandse jury.
Aan de uitreiking van de prijs gaat de
Initiatiefnemers van Home Comfort
zijn Bart Zwiers en Mark Glynne, die
samen met enkele kennissen in eigen be
heer een plaat uitbrachten, waarvan de
Fodor-gebeurtenis een voortzetting vorm
de. De plaat (tevens Home Comfort ge
naamd) draagt duidelijke jaren zestig in
vloeden, met name in de teksten waar op
diepzinnige wijze geflirt wordt met
algemeenheden als natuur contra techno
logie. Maar op die plaat zijn tegelijk in
strumentale eigenheden te horen die refe
reren aan de avant-gardistische new wa-
ve-muziek van heden ten dage. Deze eige
naardige contradictie maakt nieuws
gierig.
(Van onze kunstredactie)
AMSTERDAM. In de Stadsschouw
burg is gisteravond het Ballet Festival van
start gegaan. Op dit jaarlijkse reprise-
festijn worden balletten herhaald uit het
afgelopen seizoen. Dat geeft een goede
gelegenheid om uit het geboden repertoire
alsnog een keuze te maken, of misschien
wel op herhalingsbezoek te gaan. Het Ne
derlandse Dans Theater opende de serie
voorstellingen.
Centraal bij de programmering staat
het werk van artistiek directeur en veruit
belangrijkste choreograaf van het Neder
lands Dans Theater, Jiri Kylian. Zes cho
reografieën van zijn hand staan op het
repertoire voor het Ballet Festival.
In een speciaal Kylian-programma staat
naast Soldatenmis, het gloednieuwe mee
slepende werk voor twaalf dansers, Ari
adne, voor zeven danseressen die elk een
facet van de ideale vrouw uitbeelden, en
Sinfonietta, een uitbundig dansgebeuren
in vijf delen, beide al een paar jaar oud.
Een andere nieuwe, maar minder ge
slaagde choreografie, Jeugdherinnerin
gen, van de pas aangetrokken danser en
huis-choreograaf Mats Ek, moet het in het
eerste programma opnemen tegen Kyli-
ans Dream Dances, een tiental schetsen
op folksongs van Berio, en de indrukwek
kende Glagolitische Mis, voor tweeënt
wintig dansers, groot koor en orkest en
een kwartet zangsolisten, een werk vol
dansdrift en levenslust.
De Springplank, aspirantengroep van
het Nederlands Dans Theater, verzorgt
eveneens een programma. Ook hier komt
men de naam Kylian tegen, als maker van
Blue Skin, een leuk dansbaar werk op
folkloristische muziek, met een aantal
treffende solo’s.
Groenewegje-Octet, een korte twee-deli-
ge choreografie van Hilary Cartwright,
heeft de afgelopen week zijn première
beleefd, bij een serie speciale voorstellin
gen in het Haagse conservatorium, als
intermezzo van de uitvoering door de dan-
I
iau
