enz
Barones van Liesveld
I
enz
enz
■KM’ rail
"JP.
FWL-
‘S
Bij de foto’s
9
n
r
notities
i
rooistische
door
udo j. buys
8
VRIJDAG 4 JULI
19 8 0
15
TOERISME
'F
t
,-wy
r R.
9
9
9
7
jl
1
3
K5
J
4
Beatrix, koningin der
Nederlanden, prinses
van Oranje-Nassau,
prinses van Lippe-
Biesterfeld,
RH-
i 1
Ooievaar als kostganger
DE BARONIE VAN LIESVELD kwam binnen bereik van Oranje-
Nassau doordat Willem Frederik, Vorst van Nassau, graaf van Katzen-
elnbogen, Diez en Spiegelberg haar in 1636 kocht van Erich II van
Brunswijck-Kallenberg. Die laatste was door een erfenis in het bezit
gekomen van de baronie, maar had als katholiek grote problemen met
de bevolking, die de leer van Luther en Calvijn aanhing. In de tijd van
de koop hoorde tot de baronie de heerlijkheid Liesveld en de ambach
ten Gelkenes, Graveland, Achterland, Ottoland, Peulwijk en Peur-
sum. Toen Willem Frederik in het bezit kwam van de baronie was het
kasteel juist door ongeregelde troepen uit Dordrecht en Schoonhoven
in brand gestoken. Hij heeft het laten herbouwen.
HET IS IN DE Alblasserwaard
niet nodig aan de hand te lopen.
Er is maar een stelregel voor het
gebied: ga niet racen en geef je
ogen de kost, dan is die ene dag
om voor je het weet. Maar er zijn
plaatsjes die je niet mag verge
ten, zoals Nieuwpoort, dat ooit
een twistappel was tussen de bis
schoppen van Utrecht en de gra
ven van Holland. De aarden wal
len met de zes bastions herinne
ren eraan. Ze zijn gerestaureerd
maar dateren oorspronkelijk uit
1673, toen de troepen van Lode-
wijk de Veertiende vervaarlijk
dicht opdrongen. Van diezelfde
periode, anno 1696, stamt het
over de Binnenhaven gebouwde
stadhuisje. Zoals ook het café er
schuin tegenover volgens de ge
velsteen uit 1697 moet stammen.
„Wacht nog maar een kwartier
tje, dan kan je niet meer overste
ken”, bromt de oudste terug. Het
is dan half vijf op een doorde-
DE NASSAUSE VORST Wil
lem Frederik zou zijn ogen niet
geloven wanneer hij zou zien
wat er van zijn eens zo trotse
slot Liesveld is overgebleven.
Wat er rest is niet meer dan een
povere schuur, die, vanaf de
weg, door hoog opschietend
groen, vrijwel aan het gezicht
wordt onttrokken. Het steile
weggetje dat er heen voert,
draagt nog wel de naam Lies
veld en duidt daarmee in ieder
geval nog de plaats aan waar
ooit spitse torens trots in het
landschap domineerden.
|z.
1. Liesveld, laatste herinnering aan
het eens zo trotse slot.
2. Tientallen ooievaars hebben bij
Groot-Ammers hun eigen dorp: Het
Liesveld.
3. Het slot Liesveld zoals Willem Fre
derik het ooit heeft laten herbouwen
en waarvan nu nog slechts een pove
re schuur rest.
4 De Lek, royale vergezichten vanaf
'4^
VERDEROP, het steile wegge-
I tje af, na een kruising, kreeg het
I ooievaarsdorp de naam van de
I vroegere baronie: Het Liesveld.
I Het is een indrukwekkend expe
riment van de Vogelbescher
ming die het langbenige vrucht-
baarheidssymbool voor ons land
als broedvogel probeert te be
houden. In het dorp zijn de lepe
laars bij tientallen te zien, er
wonen er nu al ruim 120, die zich
aan een naderende wandelaar al
van verre luidkeels klepperend
aankondigen. Men mag hopen
dat het experiment lukt, want
van de achthonderd ooievaars
die zich veertig jaar geleden nog
in ons land nestelden, is nog
den in Molenaarsgraaf duikt
plotseling het bordje Gijbeland
op, waardoor je het zoeken zou
kunnen staken, zoals ook wij bij
na deden. Maar de fotograaf vol
hardde ditmaal, tot inderdaad,
weer met een bord, Molenaars
graaf zich opnieuw meldde.
LANGS DE LEKDIJK gaan
we verder: Langerak, Tienhoven
en dan is daar Ameide. Een klein
stadje waar het welvaren van
.weleer afstraalt. Met hun mili
tant op elkaar afgestemde luiken
staan de achttiende eeuwse hui
zen deftig in het gelid aan de
Voorstraat. Op de aangrenzende
Dam staat een trots raadhuisje
uit 1644. De tekst van de gevel
steen wil ik u niet onthouden.
Daarin staat gebeiteld dat baron
Hendryck van Breedrode Dros-
sart „alhier op den sevenden
april met syn edle hant den eer
sten steen van dit stadthuis sel-
ver (heeft) geplant”. Mijmerend
over die woorden en voortploe
gend over de Lekdijk, met aan
weerszijden prachtige verge
zichten kan je er niet onderuit
om te getuigen dat het eenzelfde
„edle hant” moet zijn geweest
die de Alblasserwaard in het ri
vierenland te vondeling heeft
gelegd. Tot plezier van iedereen,
iedereen.
maar een treurig handjevol over.
Het Liesveld is inmiddels ook
begonnen met het uitzetten van
in het dorp opgegroeide ooie
vaars; dat gebeurde in Herwij-
nen en in Eemewoude in Fries
land.
ZELF EEN OOIEVAAR in de
kost nemen kan ook, daarin gin
gen al tientallen particulieren,
scholen en instellingen u voor.
En dat is nog eens wat anders
dan een hamster onder het buf
fet of een vliegende tak in het
terrarium. Voor een jaarlijks
kostgeld van honderd gulden
bent u de man. En dan hoeft u
niet eens zelf kikkers, vissen,
veldmuizen en mollen te vangen
of slakjes, sprinkhanen, regen
wormen en rupsen voor bij de
borrel, want uw ooievaar blijft
gewoon in Het Liesveld wonen.
Dus evenmin nerveus gescharrel
met vrienden en buren als u on
verhoeds een weekje met vakan
tie wilt. Op een informatiebord
in het dorp las ik over die hapjes
en dat een ooievaar per dag zo’n
350 gram voedsel verorbert. En
ook telde ik dat een Haarlemse
meneer de meeste ooievaars in
de kost heeft van ons allemaal:
vier in getal. De namen die ze
dragen zijn: Cornelia Hendrika,
Martin, Ida en Chriètiaan.
BEZOEKERS ZIJN van 1
april tot 1 september dagelijks
welkom, van 13 tot 17 uur. Alleen
op maandag is het dorp gesloten.
De beheerder is op de dag van
ons bezoek aan de wandel en
manifesteert een groot vertrou
wen in de bezoekers. Bij de in
gang hangt een collectebus met
het verzoek daar het entreegeld
in te deponeren: voor volwasse
nen twee, voor kinderen een gul
den. Twee van die volwassenen
stappen uit een met witte linten
versierde auto. Pas getrouwd, zo
te zien. Zouden ze denken dat de
ooievaars nog steeds al het werk
doen?
OOIEVAARSDORP HET
LIESVELD is maar een onder
deel van het vele moois van de
Alblasserwaard die zich mals in
het rivierenland uitstrekt, met
de Lek in het noorden en de
Giessen en de Linge aan de zuid
grens. Vanuit het noorden rijden
we er via Uithoorn, Alphen en
Gouda op aan; al een route vol
water, bruggetjes en tedere ver
gezichten. Op de Gouwe heerst
bedrijvigheid. Wie de tijd met de
Alblasserwaard wil delen, zou in
Gouda nog even kunnen stop
pen. Het gothische stadhuis is
een pracht en de stad doorkrui
send passeren we de visbank.
gelegen boezems maalden, van
polderniveau tot op de Lek. Ze
keren steeds weer terug in het
landschap van de Waard, maar
wie er meer tegelijk wil zien, kan
vanaf Groot-Ammers het beste
westwaarts rijden langs Streef
kerk met zijn lage boerderijen.
Voorbij Nieuw-Lekkerland doe
men ze dan vanzelf voor u op: de
negentien molens van Kinder
dijk. In de zomer draaien ze elke
zaterdagmiddag.
NOG EVEN WAT MEER over Willem Frederik, hij werd geboren in
1613 als tweede zoon van Ernst Casimir, graaf van Nassau en Sophia
Hedwig van Brunswijk-Wolfenbuttel, gravin van Spiegelberg en trouw
de in 1652 Albertina Agnes van Oranje-Nassau, een dochter van
Frederik Hendrik, prins van Oranje, graaf van Nassau, Vianden, Buren,
Leerdam en Meurs en Amalia van Solms-Braunfels. De grootvaders van
Willem Frederik en Albertina Agnes waren broers, Willem I en Jan de
Oude, zoons van Willem de Rijke. In het enz., enz., enz. dat in officiële
stukken door Koningin Beatrix wordt gebruikt komt Barones van
Liesveld ook heden ten dage nog voor.
WE DOEN HET NIET, we ken
nen ze nog van ons schoolreisje,
hoe lang geleden dat ook is, Otto
land passeren we eigenlijk zon
der het te merken, maar het is
het landschap dat het oog van de
bezoekers volledig opeist. Aan
de Boezem zijn palingrokerijen
en bootjes te huur. Dan ineens
zijn we in Vuilendam aan de
Alblas, de gekanaliseerde Graaf
stroom. De oude boerderijen van
het type hallehuisgroep dragen
soms nog gevelstenen die herin
neren aan de watersnoden die
het gebied geteisterd hebben. De
hoeve Graafdijk West 11 heeft er
zelfs drie op de gevel: uit 1740
„en eens stond het water aan
desen steen”, 1809 en 1819. Dat is
in Molenaarsgraaf, maar laat u
daar niet misleiden. Want mid-
VOOR DE DEUR pruimen een
paar mannen. „Rustig hier”, pro
beer ik een voorzichtige opening.
Voor „eigen-land-ontdekkers” is bij de Uitgeverij Gottmer een
nieuwe geheel herziene- uitgave verschenen van de hand van
Noortje de Roy van Zuydewijn. Het heet „Met het oog op
onderweg”, kost 45 en is een tocht in woord en beeld langs
monumenten in Nederland. Elke provincie heeft zijn eigen hoofd
stuk en aan bouwstijlen wordt apart aandacht besteed. Voor
leergierige ontdekkers zeer de moeite waard.
de door de waard slingerende dijk.
5. In Nieuwpoort is het stadhuisje,
uit 1696, over de Binnenhaven
gebouwd. x
6. Het polderlandschap van de Al
blasserwaard gezien vanaf het kruis
punt in Groot-Ammers dat naar Otto
land voert.
7. Ameide herinnert nog aan de wel
vaart die het heeft gekend.
8. De veerbaas over de Lek bij
Schoonhoven in de slag met het
wisselgeld.
is udii iictii vijl up een uuunie-
weekse dag, de op sluipwegen
beluste forensen zijn onderweg.
RICHTING HAASTRECHT,
de Lek- en IJsselroute van de
ANWB kruist onze weg. Langs
de kringelende Vlist, eindeloze
plekjes, het riviertje gaat ten les
te onder in de Lek. Daar gaan we
overheen bij Schoonhoven,
maar niet na ons nog even ver
gaapt te hebben aan de forse
scheve toren van de Bartholo-
meuskerk. Olivier van Noort ligt
er onder begraven degene die
in 1601 als eerste Nederlander
een reis om de wereld maakte. In
de toren van het stadhuis han
gen enkele klokken die zijn ge
smolten uit het geschut waarmee
zijn schip was uitgerust. De bor
den bij het veer noemen enkel
Gorinchem als bestemming,
maar we zijn op de goede weg.
DE ALBLASSERWAARD
strekt zich voor ons uit. Nieuw
poort (niet dat van de slag),
Groot-Ammers, we gaan eerst
die richting uit. Door het dorpje,
na het ooievaar kijken, slaan we
af richting Ottoland. In het wa
pen van dat plaatsje is nog
steeds een bos riet te zien dat
afkomstig is uit het wapen van
de baronnen van Liesveld.
Langs de Boezem de watermo
lens die vroeger het water van de
lage boezems naar steeds hoger
'i .s
