Buurt blijft fel tegen
Wereldhandelscentrum
Gemeente maakt moeizame
aankoop panden
start met
De mening
van Polak
I1
Kantoorkolossen van zestien verdiepingen in Zuid
Geen risico's
bij ontruiming
Te smerig om
te zwemmen
GS op het nippertje met goedkeuring Handelsbladgebouw
III
DONDERDAG 10 JULI
19 80
10
11
AMSTERDAM
a
Combinatieplan
voor sporten, wonen
winkelen, werken
en recreëren
Wanneer de particuliere eigenaar van het Olympisch
Stadion zijn zin doordrijft, verschijnen binnen afzienbare
tijd geen atleten meer in de startblokken maarslopers.
De NV Het Nederlands Sportpark Olympisch Stadion heeft
oplossingen gevonden voor de bouwvalligheid van de uit
1928 daterende schepping van de architect Jan Wils, voor de
tot een minimum teruggelopen activiteiten en voor de
financiële zorgen die dat alles met zich meebrengt. De
projektontwikkelaars Wilma, Stevin en Van Zanten zijn in
de arm genomen om iets totaal nieuws te ontwerpen voor
een zeer aantrekkelijk stukje Amsterdam, dat daarvoor
volledig zal worden kaal geslagen.
Bouwvallig
Alert
Berichten somberder
WW5*7
g
onder redactie van Theo van der Kaaij
Slopers in startblokken
■sti-
van Olympisch Stadion
Het stadion nu: steeds minder bezoekers en bovendien aangetast door ..betonrot scheuren en verzakkingen.
Het voormalige Handelsbladgebouw is nog steeds eigendom van Wilma
Officieel wist niemand van deze
radicale plannen af tot het wijkcen
trum Zuid West een voorlopig rap
port van de plannenmakers onder
schepten en ruchtbaarheid gaven
aan de verrassende inhoud. „De
toekomst van het Olympisch Stadi
on gaat heel Nederland aan, de stad
Amsterdam en ook ons, omdat het
voor een groot deel het gezicht van
de Stadionbuurt bepaalt”, zegt Ton
Schenkels, actief voor het wijkcen
trum, „Alles wat er tot nu toe is
gebeurd ging achter de rug van de
buurt om. Wij worden erg wantrou
wig en wij zijn van mening dat
zoiets ingrijpends in het openbaar
moet plaatshebben”.
GS zijn voorbijgegaan aan de
321 bezwaren van omwonenden,
winkeliers en ondernemers. Zij
vinden de druk van verkeer en
parkeren in deze buurt onaan
vaardbaar groot wanneer een der
gelijk centrum eenmaal in vol be
drijf is. Er komen per dag 3500
mensen. Ook zouden de hoge ge
bouwen ernstig ongerief aan de
huizen in de omgeving veroorza-
Dit moet het Amsterdamse Wereldhandelscentrum worden niet ver van het
nieuwe eindstation van de Schiphollijn.
teerde Staten niet akkoord gingen
en dat er bij de gemeente geen cent
aanwezig was om de negen miljoen
zelf op tafel te leggen.De enige die
optimistisch bleef was Frans van de
Ven, de kersverse wethoudersassis-
tent van Jan Schaefer. Hij zei al
maar dat de bewoners „zich niet zo
druk hoefden te maken”, want „al
les gaat goed”. Eind juni begon de
ellende pas goed. Wilma werd onge
duldig en stak niet onder stoelen of
banken uit te zien naar een andere
koper. De datum voor de koopove
reenkomst kon nog worden uitge
steld. De Stichting Studenten Huis
vesting hoorde van de problemen
en ging mogelijkheden na om in
plaats van de gemeente het Han-
delsbladpand aan te kopen. De laat
ste drie dagen was het bellen, lobby
en en vergaderen tussen alle be
trokken partijen.
Tot Gedeputeerde Staten dins
dagmiddag doodleuk met het be
richt kwamen: gemeente Amster
dam krijgt machtiging tot aankoop
van tien panden. Een was er al
afgevallen omdat de gemeente er
niet snel genoeg bij was geweest. De
stemming onder de bewoners in de
tien panden is niet optimaal te noe
men. Geluiden uit het Handelsblad
gebouw: „Wat een desinteresse, on
wetendheid en tegenwerking van de
gemeente. Het spreekt vanzelf dat
we nu blij zijn. We vinden dat dit het
begin moet zijn van een ontwikke
ling waarbij aankoop en verbou
wing van panden voor woningzoe
kenden centraal staat, zodat de nu
dreigende geweldspiraal van ont
ruimingen doorbroken wordt. Wo
nen is nog altijd een recht”.
Ieder kijkt nu gespannen uit naar
15 juli, de nieuwe datum waarop
gemeente en Wilma zich over het
koopcontract buigen. Frans van de
Ven kan opnieuw zeggen: „Maak je
niet druk, alles komt goed”. En dat
is dan het eerste pand. Er moeten
nog negen andere koopcontracten
volgen.
i‘da -
ilo-
Het Olympisch Stadion in betere tijden: 67.000 toeschouwers bij Holland-
België in 1973.
worden voorgelegd. De gemeente
Amsterdam blijkt niet zo op de
hoogte van wat er allemaal gaat
gebeuren. B. en W. zeggen dat het
om „losse gedachten” voor de toe
komst van het stadion gaat. For
meel zijn de plannen nog niet aan
de gemeente gepresenteerd. In het
verleden hebben B. en W. wel eens
laten weten dat het Olympisch Sta
dion zeker niet gesloopt moet
worden.
De bouwvalligheid van het stadi
on is een gegeven waar niemand om
heen kan. „Betonrot”, scheuren en
verzakkingen vereisen een dermate
grondige opknapbeurt, dat sloop en
nieuwbouw nuchter bezien financi
eel aantrekkelijker zijn. Dat het sta
dion steeds minder in gebruik is
heeft te maken met de ongeschikt
heid voor veel hedendaagse spor
ten. Om het Olympisch Stadion
weer mee te laten tellen heeft de
directie uiterst ambitieuze plannen
in petto. De voorstellen van de pro
jectontwikkelaars behelzen sloop
van het oude stadion en bouw van
een nieuw voetbalstadion waar bij
na evenveel mensen in kunnen. Een
ondergrondse parkeergarage met
1200 plaatsen zal het toestromend
publiek ter beschikking staan. De
totale oppervlakte van elf hectare
staat toe dat er bovendien kantoren
worden gebouwd, een winkelcen
trum en 350 luxe appartementen,
voorzien van parkeerkelders en
steigers aan het water van de Stadi-
onkade. De mensen moeten niet al
leen voor voetballen kunnen ko
men, zo luidt de filosofie. Een recre
atiecentrum omvat tennisbanen,
squashbanen, bowling, zwembad,
bioscopen, horeca en nog tal van
toeristische trekpleisters.
Tot op zekere hoogte kan de di
rectie als particulier eigenaar zijn
gang gaan met stadion en omlig
gend terrein. Wel moeten de planen
ter goedkeuring aan de gemeente
Wie een hekel heeft aan zwem
baden en toch af en toe een duik
wil nemen heeft het moeilijk in
Amsterdam. Zes bekende na
tuurlijke zwemplaatsen blijken
sterk te zijn verontreinigd. Het
gemeentelijk milieulaboratori-
um heeft geconstateerd dat het
Kinselmeer in Noord, de vijvers
van het Amsterdamse Bos, het
Nieuwe Meer, de Sloterplas, het
Nieuwe Diep en de Gaasperplas
eigenlijk te smerig zijn om in te
zwemmen. De meeste verontrei
niging is aangetroffen in het
Kinselmeer, de Sloterplas, het
Nieuwe Diep en de Gaasperplas.
Volgens het laboratorium is deze
vervuiling in hoofdzaak te wij-
ken door het optreden van grote
slagschaduwen bij zonneschijn.
Gedeputeerde Staten kwamen tot
de conclusie dat een spoedige rea
lisering van het Wereldhandels
centrum van dermate groot be
lang is voor de handhaving en
verbetering van de positie van
Amsterdam in de internationale
handel, dat hiertegen de ingedien
de bezwaren niet opwegen.
De World Trade Center-gedach-
te is in 1943 ontstaan. Een groep
zakenmensen in New Orleans
ging ervan uit dat voor het herstel
en de bevordering van de wereld
handel na het beëindigen van de
Tweede Wereldoorlog een georga
niseerde aanpak het meest ge
wenst zou zijn. Nu staan er in de
belangrijkste hoofdsteden van de
wereld dergelijke centra. De be
doeling is dat gecentraliseerd voor
een land of regio accommodatie
wordt geboden voor de internatio
nale handel plus een uitgebreid
dienstenpakket ten behoeve van
het internationaal zakendoen.
De financiers van het WTC-Am-
Het bericht op 8 mei was eigen
lijk te mooi om waar te zijn: ge
meente Amsterdam wil elf, deels
gekraakte panden in de stad aanko
pen ten behoeve van een- en twee
persoonshuishoudens. Totaalbe
drag dat ermee gemoeid is: bijna
negeneneenhalf miljoen gulden.
Het begon er op te lijken dat de
gemeente de signalen van schrij
nende woningnood onder de kleine
huishoudens in de hoofdstad begre
pen had. Niet lang daarna keurde
de gemeenteraad dat besluit zon
der morren goed. De enige gebrui
kelijke kanttekening was dat Ge
deputeerde Staten ook goedkeu
ring dienden te verlenen.
Uitzonderlijk was dat de gemeen
te besloot tot aankoop onafhanke
lijk van de goedkeuring door het
ministerie. Bij dit soort aankopen
betaalt Den Haag tachtig percent
van de aankoopkosten. Als het mi
nisterie geen geldschieter wilde
zijn, zou Amsterdam het bedrag zelf
op tafel leggen. Uit welke pot werd
niet direkt bekendgemaakt. De be
wuste panden zijn bijna alle gele
gen in de binnenstad. Ook het vroe
gere Handelsbladgebouw aan de
Nieuwezijds Voorburgwal valt er
onder. De bewoners van dit kraak-
bastion waren perfect op de hoogte
van het feit dat eigenaar Wilma snel
met de gemeente tot zaken wilde
Over de gehele wereld zijn 28
World Trade Centers gevestigd.
Amsterdam krijgt binnenkort de
29ste. Rotterdam beschikt al lan
ger over een WTC. Gedeputeerde
Staten hebben een verklaring van
geen bezwaar afgegeven voor de
bouw van een dergelijk Wereld
handelscentrum aan de Strawins-
kylaan in Amsterdam-Zuid.
Vlakbij het nieuwe station waar
nu de Schiphollijn eindigt zullen
vier kantoortorens verrijzen.
Twee steken met zestien verdie
pingen 65 meter de lucht in, de
andere twee zijn enkele tientallen
meters lager.
Burgemeester Polak schrijft
in zijn column in Ars Aequi ook
over de ontruiming die eventueel
door de rechter wordt bevolen.
Citaat: „Rechterlijke vonnissen,
dus ook ontruimingsvonnissen,
dienen te worden uitgevoerd,
desnoods met behulp van de
sterke arm. Ik ben het daar vol
strekt mee eens.” De burgemees
ter beschrijft vervolgens waar
om dan toch de gekraakte Grote
Keyser nog steeds niet is ont
ruimd: „Helaas is er echter aan
die uitvoering wel een aspect
verbonden dat voor de burge
meester als hoofd van de politie
niet helemaal onbelangrijk is, de
veiligheid van „zijn” politiemen
sen en de openbare orde. „Von-
delstraat” en „30 april” hebben
aangetoond dat beide aspecten
Het wijkcentrum doet verwoede
pogingen de gemeente wat meer
geïnteresseerd in de zaak te maken
en wil alerte maatregelen tegen on
gewenste ontwikkelingen. Ton
Schenkels: „De gemeente is wel de
gelijk van alle plannen op de hoog
te, maar haar mening over dit alles
is nog lang niet duidelijk”. Om zelf
een begin te maken houdt het wijk
centrum binnenkort een enquête in
de buurt om er achter te komen wat
de bevolking zelf het liefste op deze
plek zou willen zien. Op de gemeen
te wordt druk uitgeoefend snel een
bestemmingsplan te maken zodat
de gemeenschap en niet een parti
culier bepaalt wat er in en rond het
stadion gaat gebeuren. In elk geval
moeten directie en gemeente bin
nen niet al te lange tijd rond de tafel
omdat de erfpachtovereenkomst af
loopt. De grond is eigendom van de
gemeente en zal dit ook blijven. Nu
betaalt het stadion nog een gering
bedrag voor de grond, maar de ge
meente zal deze som zeker op
schroeven.
Ruim een jaar geleden had het
Architectuurmuseum een tentoon
stelling over het Olympisch Stadi
on. De toekomst werd toen al som
ber ingezien, zo bleek al in de cata
logus: „Kommer en kwel alom. De
huidige directeur acht overheidsbe-
heer gewenst, maar veel Amster
dammers schijnen ook daar al geen
been meer in te zien: „In een crema
torium is het aanzienlijk gezelliger”
of „Benzine erover en afbranden de
hele handel”, luidt hun oplossing.
Men hoeft niet eens een bewonde
raar voor het stadion te zijn om de
schepping van Jan Wils een pretti
ger lot toe te wensen”.
komen.Er werden data genoemd
voor het tekenen van de koopcon
tracten en met de bewoners zelfs al
afspraken gemaakt voor het opstel
len van huurovereenkomsten met
de gemeente en reparaties aan ka
potte daken die Wilma nog voor zijn
rekening zou nemen.
Toen werd het stil rond de aan
koop van de elf panden. Voor het
Handelsbladpand was dat een grie
zelige stilte, want de datum waarop
het koopcontract met Wilma zou
worden getekend naderde met ras
se schreden. De bewoners: „Het
werd ons duidelijk dat niet alles van
een leien dakje zou lopen. Zoals ons
door de gemeente was gevraagd
verdiepten wij ons in zaken zoals
rechtspersoonlijkheid, zelfwerk
zaamheid en huurberekening. Hier
staken wij erg veel tijd en energie
in. Mede door deze werkzaamheden
hadden wij vrij regelmatig telefo
nisch en persoonlijk contact met de
gemeenteambtenaren. Opvallend
daarbij was dat er bij de gemeente
weinig of geen kennis van zaken
was. Bovendien stuitten wij op een
grote mate van ongeïnteresseerd-
ht id”.
De berichten over de aankoop
van alle elf panden werden somber
der. Geruchten gingen dat Gedepu-
sterdam zijn het Algemeen Bur
gerlijk Pensioenfonds en de
Friesch-Groningsche Hypotheek
bank. De bouwkosten bedragen
220 miljoen gulden en de bouwtijd
3V2 jaar. De plaats van het Wereld
handelscentrum in Amsterdam is
altijd omstreden geweest. Te laat
bedacht het gemeentebestuur dat
het bestemmingsplan „Zuider-
Amstelkanaal” totaal niet voorziet
in een dergelijk kolossaal project.
De gemeente volgde een artikel-
19-procedure om van het bestem
mingsplan te kunnen afwijken.
Gedeputeerde Staten betreuren
dit, maar gaan niet zover een an
dere plek aan te wizen. Dat is wel
geprobeerd. Er is gedacht aan de
Bijlmermeer (te ver weg) en Slo-
terdijk (te weinig ruimte).
„Wij willen niet dat onze buurt
verpest wordt door een gebouw
dat bij nader inzien helemaak niet
zo groot had hoeven te zijn,” zeg
gen de omwonenden, verenigd in
het wijkcentrum Zuid-West, „Een
gebouw dat bovendien geheel in
strijd is met het oorspronkelijke
ook tal van kraakgevallen waar
eenvoudig sprake is van voor
dringen op de wachtlijst door
sociaal weerbare jonge mensen
vóór minder weerbaren. En mijn
rechtsgevoel vind het toch
vreemd dat je niet strafbaar
bent als je met behulp van een
koevoet andermans eigendom
tegen zijn wil in gebruik hebt
genomen, zoals ik het ook raar
vind dat je in deze tijd van wo
ningnood panden leeg kunt laten
staan zonder dat daar een sanc
tie tegen bestaat. De wetgever
heeft kennelijk minder haast
dan de bestuurder.”
Polak beschrijft de rechtsgang
van een eigenaar die zijn ge
kraakte pand ontruimd wil heb
ben. De eigenaar moet naar de
civiele rechter wanneer het hem
gelukt is achter de namen van
zijn krakers te komen. Polak:
„En zo zoekt de rechthebbende
op een pand in de diepten van
vuilniszakken naar namen van
zijn „gasten” en daarmee naar
de diepe grondslagen van ons
recht.”
met helemaal verwaarloosbaar
zijn.”
„Met andere woorden de vraag
óf ontruimd moet worden is
geen vraag, maar de vraag hóe
en op welk moment kan voor de
bestuurder wel degelijk een le-
vensgrote vraag zijn. In het ge
val van de Keizersgrachtpanden
heb ik de ontruiming uitgesteld
om een heel concrete reden: het
gevaar dat bij de ontruiming van
de zwaar gefortifieerde panden
dodelijke slachtoffers zouden
vallei), zowel onder politie als
onder de krakers en de vele hon
derden sympathisanten die zij
op dat moment op de been kon
den brengen, was niet denkbeel-
dig. In die omstandigheden en
ook bij voortduring daarna,
moet de bestuurder een afwe
ging maken tussen risico’s en te
bereiken doelen.” Wanneer het
moment daar is dat de Grote
Keyser zonder riciso ontruimd
kan worden vertelt Polak er niet
bij-
bestemmingsplan, waarvan ten
nadele van onze buurt reeds veel
te veel afgeweken is.” Het wijk
centrum pakt het probleem bij de
wortel aan: Amsterdam zou met
een dergelijk grotesk bouwwerk
veel te veel risico’s nemen. Gewe
zen wordt op Rotterdam, waar een
bestaand gebouw, dat veel minder
heeft gekost, op de behoefte kan
inspelen. Nieuwbouw kan ook
daar altijd nog. Het wijkcentrum
vindt dat Amsterdam best een We
reldhandelscentrum mag hebben,
maar dan op een andere plek in de
stad.
Het is de bewoners menens,
want zij hebben de zaak voor de
Raad van State gebracht om het
besluit van GS te laten schorsen.
De gemeente zal dus nog moeten
wachten met het slaan van de eer
ste paal. Gedeputeerde Staten
hebben wel van de gemeente
geëist dat er maatregelen komen
om ernstige parkeeroverlast in de
woonwijk te voorkomen. Het
WTC krijgt een parkeergarage
voor 1200 auto’s. Vierhonderd
daarvan zijn voor de werknemers
van het Wereldhandelscentrum
(er wordt op gerekend dat veel
werkers en bezoekers per open
baar vervoer komen), vierhon
derd plaatsen zijn vrij en de laat
ste vierhonderd zijn voor treinrei
zigers die gebruik maken van het
systeem „park and ride”.
„Als bestuurder vind ik kra
ken van panden, die jarenlang
leeg staan en die als woonruimte
worden ingericht, sociaal beke
ken niet gek. En ik ben zeker niet
geneigd eigenaren, die panden
om speculatieve redenen jaren
leeg laten staan, te omhelzen.”
Aldus de heer Wim Polak, burge
meester van Amsterdam. Op
merkelijke taal van de man die
als hoofd van de politie verant
woordelijk is voor ettelijke ont
ruimingen van speculatiepan-
den gedurende de afgelopen we
ken. Polak schrijft dit zelf in een
speciale column die hij voor een
keer gekregen heeft in het juris
tenblad Ars Aequi van juni.
De tekst van Polak is zo na
tuurlijk niet compleet. De bur
gervader vervolgt met een heel
groot „Maar”. Polak: ik zie
f
I
ten aan de recreatieterreinen
langs de oevers. De Gaasperplas
is voornamelijk troebel vanwege
het baggerslib.
De laboratorium meent dat de
vervuiling een stuk kan worden
teruggedrongen wanneer ple
ziervaartuigen wordt verboden
faecaal afval te lozen. Voor het
Kinselmeer geldt bovendien dat
de dorpskernen Durgerdam,
Ransdorp en Holysloot dat wa
ter als een open riool gebruiken.
Het onderzochte water levert
volgens de milieudeskundigen
geen direct gevaar op voor
zwemmers en pootjebaders. Sta
tistisch wordt aangetoond dat de
kans op verdrinking honderd
duizend maal groter is dan de
kans een ziekte met dodelijke
afloop op te lopen tijdens het
zwemmen in verontreinigd
water.
K
B
