Expositie toont mens
Moderne schrijfstijl
van Martien Carton
Grote diversiteit aan indrukken
op laatste Orgelmaandconcerten
s
s
als boeiend schepsel
wij
ontvingen
Bintangs mogelijk
later in Duits
tv-programma
Circus OZ in
Rotterdamse
Schouwburg
Expositie over
Grieks theater
Skidmark speelt
in Osnabrück
i
i
MAANDAG 21 JULI 1980
Vijfendertig fotografen en hun portretkunst
Detectiveroman Apollo en de kunstenmakers
Cursisten Zomeracademie musiceren in Haarlem en Alkmaar
Alkmaar
ff
KUNST
bibliotheek
TED DOBSON.
MARTIEN CARTON
7/i
JAN VAN DER NAT
1
Mor-
Hilver-
Gerard
onder-
fijdens
streeks
i hagen
tionale
gehou-
n over
eman-
De tentoonstelling is te zien in de Canon
Photo Gallery, Reestraat 19 in Amster
dam. Tot het eind van deze maand. Ope
ningstijden: dinsdag t/m zaterdag van 12
tot 18.00 uur.
zien het hier de weergave van werk van de
desbetreffende 18de-eeuwse Franse mees
ter betrof.
De man in de kelder van Ursula Cur
tiss en Een kuil voor een ander van
Ngaio Marsh tot het meer klassieke type
van de misdaadroman, waarvan de eer
ste zondermeer de beste is.
Ook Sijthoff heeft het dit keer in her
drukken gezocht. Het gaat hier om drie
uitgaven van Martin Mons, in de vijfti
ger jaren een zeer bekend en gewaar
deerd auteur. Martin Mons was het pseu
doniem van de zusters Marga Wierdels-
Monsma en Hilda Paauwe-Monsma. Het
is een drietal avonturen van hun vaste
speurder Pieter Auguste Perquin. De
Carnavalsmoord en De Moord op Derk
Alland spelen in Brabant, De Kralen-
moord in Amsterdam, waar Perquin na
promoties terecht kwam. De eerste twee
hebben het nadeel, dat zij voor een deel
in het Brabantse dialect zijn geschreven,
MN
atwijk-
30 uur
van de
)ernee
5, vier
it naar
huilen
en de
i con-
week
i. Het
;t erg
seerde
Toch
as ge-
ij was
feest-
cesvol
-KRO.
ir via
komt
waar
confe-
>roken
ensch,
19.30
21.00
22.10
caanse
5 Spe-
19.30
;en en
News-
jntaire
23.15
Jour-
„De kunst van het verliezen”, dicht
bundel door J. Bernlef, uitgave Em. Que-
rido 18,50).
„Julia”, roman door Joan Aiken, uit
gave L. J. Veen 28,50).
„Een waanzinnig feest”, roman door
Agnes de Haas, uitgave Leopold 24,90).
„De waanzin en de liefde”, een roman
door Stanley Mann, uitgave Tiebosch
16,50).
„Een zomer lang”, roman door Karin
Kramer, uitgave Oberon 7,90).
„Twintig avonturen van Sherlock Hol
mes” door Arthur Conan Doyle, uitgave
L. J. Veen 27,50).
„Jeroen”, stripverhaal van Jaap Veg-
ter, uitgave Bert Bakker 19,50).
„Joch, Lotje en Minimi”, samen lezen
en praten over de baby, door Grethe Fa-
gerström en Gunilla Hansson met illustra
ties van Gunilla Hansson, uitgave Meulen-
hoff Informatief 7,90).
„Zevenklappers en lampions”, Chinese
kinderrijmen in het Nederlands bewerkt
door Theun de Vries, uitgave Omniboek
14.50).
„De tijger die zijn strepen kwijt was”,
kinderverhaal door Anthony Paul met il
lustraties van Michael Foreman, uitgave
De Harmonie 14,90).
„Het sprookje”, verhaal voor kinderen
vanaf zes jaar door Otfried Preussler met
illustraties van Ingrid en Dieter Schubert,
uitgave Lemniscaat 16).
„Mijn vader is werkloos”, jeugdroman
door Leif Esper Andersen, uitgave Lemni
scaat 11,50).
„De les van mijn leven”, jeugdroman
door Dieter Pflanz, uitgave Lemniscaat
12,50).
„Mijn tijd met Birthe”, jeugdroman
door Max Lundgren, uitgave Lemniscaat
13,50).
In de Boboreeks, uitgegeven door Obe
ron, zijn weer twee nieuwe delen versche
nen. De titels zijn: „Rommel op reis” door
Simone Schell met tekeningen van Thet
pa” door Henk Raaff, uitgave Bert Bak
ker 14,90).
„Drenthe monumenteel”, D’olde lant-
schap in foto’s van nu, door Karei Janssen
en Cees Ippel, uitgave Zomer Keuning
19,50).
„Verhalen en recepten uit het Verre
Oosten (China)” door Jan Pieters, uitgave
Tiebosch 19,50).
„Mijn vriendin eet viooltjes” door Anne
Biegel, uitgave J. H. Gottmer 17,50).
„Vlot koken, lekker eten”, smakelijke
gerechten in 30 minuten, door Ina Hoff
man, uitgave Zomer Keuning 24,90).
„Salades en koude voorgerechten” iri
de itferie Praktisch Koken, uitgegeven
door Time-Life Boeken 35,75).
„Gezondheid”, een boek voor het hele
gezin, door William en Janet Horwood,
uitgave Ideeboek 30,75).
18.30
serie,
jntaire
ey, tv-
imma.
Een oude schuld door Edgar Wallace, En ze
leefden nog lang en gelukkig (Wallace), De
rode hand (Wallace), Heden is van ons heenge
gaan door Ruth Rendell, Een kuil voor een
ander door Ngaio Marsh en De man in de
kelder door Ursula Curtiss. Uitgever: Het
Spectrum (Prisma). Prijs per stuk: 5,90.
Inspecteur Perquin en de Kralenmoord, de
Carnavalsmoord en de moord op Derk Al
land. Schrijver: Martin Mons. Uitgever: Sij
thoff. Prijs 12,90 per stuk. Apollo en de
kunstenmakers. Schrijfster: Martien Carton.
Uigever: De Kern Prijs: 17,50.
id om
)e Toe-
n Shei-
er ver-
ir Hen-
schan-
gekre-
gehad
fijdens
n afge-
vreem-
(Van onze kunstredactie)
HAARLEM/ALKMAAR. Ter afsluiting van de Haarlemse Orgelmaand 1980,
werden zoals gewoonlijk de prestaties van de deelnemers aan de Zomeracademie
getoond. In totaal 22 muziekstudenten uit tien verschillende landen, verzorgden dit
weekeinde daartoe de programma's, waardoor een beeld van het algemene niveau via
een grote diversiteit aan indrukken kon worden verkregen.
Bij een aantal portretten is de mens
slechts een onderdeel van zijn omgeving
maar geeft op die manier juist een prach
tig beeld van de zich steeds maar verande
rende samenleving en krijgt daardoor so
ciale betekenis.
Een der portretten op de expositie Het Portret door 35 Nederlandse fotografen, gemaakt
door Harm Botman.
Zoals door de eeuwen heen gebleken
blijft de vrouw voor een groot aantal
kunstenaars het meest geliefde model.
Een van de mooiste portretten vond ik wel
de foto’s die Harm Botman van zijn vrien
din maakte, een zacht erotische prent, en
de foto bij dit artikel.
Eén van de kenmerken van een goede detective-roman is. dat de lezer in één ruk
de finish kan halen. Een aardige tijdspassering voor een in het water gevallen
vakantiedag dus. De diverse uitgeverijen hebben de slechte vakantiemaanden
kennelijk voorzien, want het aanbod is zowel kwantitatief als kwalitatief behoor
lijk.
In de bekende „rooie ruggen-serie”
gooide Prisma er een drietal herhalin
gen van Edgar Wallace tegenaan, een
schrijver die, hoewel al bijna vijftig jaar
dood, nog steeds leeft bij de liefhebbers.
Prisma kwdm ook niet een drietal nieu
we uitgaven, waarvan Ruh Rendells He
den is van ons heengegaan de meest
opvallende is. De Britse schrijfster
meest bekend door haar politieromans,
maar blinkt ook uit in psychologische
thrillers. „Heden is van ons heengegaan”
is er daarvan een. Een aangrijpend re
laas over een nauwelijks geslaagde,
amateuristische bankoverval, dat zeer
de moeite waard is.
AMSTERDAM. De portretkunst is een van de oudste kunstvormen uit onze
geschiedenis. Reeds vijf eeuwen voor Christus hakten Griekse beeldhouwers de
beeltenis van hun heersers en góden uit marmer. Een eeuw later volgden de Romeinen
met een lange reeks van redenaars, dichters en filosofen, Vooral in de romeinse kunst
nam het portret een belangrijke plaats in en gold het als de origineelste vorm van
beeldhouwkunst. Pas in de renaissance legden een aantal kunstenaars zich er op toe
de mens zó uit te beelden als hij werkelijk was.
Voor die tijd werd door middel van
symbolen en lichaamshoudingen de kij
ker geattendeerd op (veelal) ’s mans hoge
positie. In die tijd schilderde Jan van
Eyck portretten die wereldberoemd zijn
geworden, niet alleen om hun antiquari
sche waarde maar vooral omdat van Eyck
er in slaagde om op voortreffelijke wijze
de persoonlijkheid van zijn model vast te
leggen. Toch was het laten maken van een
portret slechts weggelegd voor de zeer
rijken of beroemden, al kwam er lang
zaam maar zeker een „democratisering”
in de portretkunst. Specifieke voorbeel
den hiervan zijn de schutterstukken van
Rembrandt en Frans Hals. Maar voor de
gewone man bleef het portret min of meer
onbereikbaar, tot in 1837 Louis-Jacques
Daguerre een methode ontdekte voor het
vervaardigen van fotografische beelden
op zilveren platen. De „Daguerrotypie”
was geboren en bracht een revolutionaire
draai aan de portretkunst. Heden ten dage
is het fotografische portret niet meer weg
te denken uit onze samenleving, immers,
iedereen heeft hoe dan ook ooit iets met
het portret te maken gehad, denk maar
eens aan de pasfoto. En is een mens nog
maar een paar seconden «oud, dan wordt
er niet zelden al een portret van gemaakt,
ter opluistering van de geboorteaankondi-
ging. Ook komen we het portret dagelijks
tegen op postzegels, muntgeld en in de
krant.
Toch is het bezoeken van een tentoon
stelling als het portret door 35 Nederland
se fotografen een belevenis op zich. Het is
te vergelijken met het zitten op een terras
om onder het genot van een consumptie
naar het langstrekkende volk te kijken.
hetgeen de leesbaarheid niet bevorderd.
Voor alle drie de verhalen geldt, dat zij
traag op gang komen en pas in het
tweede deel interessant worden. Daar
pas blijkt de kwaliteit van Martin Mons,.
die wel degelijk aanwezig is, af moét Jê
er een bladzij of tachtig op wachten.
Tjong Khing en „Wij zijn van Gisteren”,
geschreven en getekend door Co Loerak
ker. Prijs per deel 12,50.
„De wederkomst van de Christus en de
meesters van wijsheid”, door Benjamin
Creme, uitgave Sirius en Siderius
24,50).
„Imago Christi”, Christusbeeltenissen
in de sculptuur benoorden Alpen en Pyre
neeën, door prof. dr. Frits van der Meer
met foto’s van Hans Sibbelee, uitgave J.
W. Richt 145).
Voor het eveneens door cursisten ver
zorgde slotconcert was de Grote of St.
Laurenskerk in Alkmaar gekozen, waar
ook de openingsmanifestatie van deze Or
gelmaand (vanwege de huidige onbruik
baarheid van de oude Haarlemse Bavo)
plaats had.
Met het riante uitzicht op het door
bouwmeester Jacob van Campen in 1723
ontworpen, klassiek-monumentale pij-
penfront, hoorde het als steeds in roya
le getale opgekomen publiek het daar
achter schuilgaande Schnitger-orgel in
werken van Bach (drie Schübler-koralen,
de Pastorale en de Fantasie in G), vooraf
gegaan door composities van Sweelinck
en Van Noordt.
Een feestelijke Bran de Champagne uit
het Klavierboek van Susanne van Soldt,
die op het gotische koororge} gerealiseerd
werd, fungeerde als opmaat tot dit laatste
Orgélmaandconcert van dit seizoen.
Het enige verschil is dat het volk stilstaat
en de kijker langs hem loopt en ongege
neerd in de ogen kijkt, maar nu door de
ogen van 35 verschillende mensen. Eigen
lijk is het teveel, maar zoals gezegd, op een
terras heb je ook niet de zeggenschap over
hoeveel en wat voor mensen langskomen.
Ook niet of ze wel of niet mooi zijn, je hebt
het maar te accepteren. Feit blijft dat de
mens een van de boeiendste en meest
interessante schepsels is om naar te kij
ken, en dat er in het portretwezen weinig
veranderd is. Ook nu portretteert de kun
stenaar een heerser, zijn lief of iemand die
op een bepaalde manier zijn aandacht
trekt. Ook nu zijn er portrettisten die
zichzelf vereeuwigen, zij het dat ze er een
„magische” draai aan geven zoals Paul de
Nooyer.
Van een heel ander kaliber is de derde
Tonia van Dijk-roman van Martien Car--
ton, een veelzijdig publiciste. Apollo en
de kunstenmakers is van hetzelfde ni
veau als de twee voorgangers Medusa en
de groene weduwen en Nefertete en de
Cruise-vaarders. Avonturen van een
journaliste bij een damesblad (Vivace),
die onder de meest merkwaardige om
standigheden met een moord wordt ge
confronteerd. De schrijfstijl van Mar
tien Carton is modem en hier en daar
gewaagd. Een vloek en een „schuttings-
woord” gaat ze niet uit de weg. Dat
gekoppeld aan een zeer verrassende ont
knoping maakt Apollo tot een bijzonder
boek.
-KRO.
ir via
ending
jnder-
m het
nende
drank,
ag bij
blijven
■echte-
nische
„Vrouwen van zekere leeftijd” door
Lillian B. Rubin, uitgave Amboboeken
27,50).
„Een wonder komt ongemerkt”, in
drukken van een psychiatrisch patiënte in
groepstherapie, door Annemarie Som-
mer-Wehrli, uitgave Dick Coutinho te
Muiderberg 12,50).
„Je hoeft niet altijd te glimlachen”,
openhartig relaas van een lichamelijk ge
handicapte, door Hans Bergman, uitgave
Zomer Keuning 14,50).
„Geslagen mensen, de zorg voor oor
logsgetroffenen”, door Annelies van den
Houten, uitgave Omniboek 11,90).
„Krijgt pappie geen nachtzoen?”, vrou
wen over incest, door Louise Armstrong,
uitgave Anthos 29,50).
„De psychologische revolutie”, massale
manipulatie van de menselijke geest
maakt argeloze burgers tot willoze slacht
offers, door Alan W. Scheflin en Edward
M. Opton jr„ uitgave Het Spectrum
27,50).
„Sigmund Freud”, door Ralph Stead
man, uitgave Wouter Wagner (gebonden
45; ingenaaid 35).
„Het hardlopers dagboek” door Jan
Fixx, uitgave De Kern 16,50).
„Fietsen in Nederland, deel 2”, 23 mi
lieuvriendelijke tochten door Noord- en
Zuid-Holland, door Meta de Visser-Ame-
ling, uitgave Van Gennep 22,50).
„Stappen, twaalf voetpaden door Euro-
Het traditionele Wandelconcert dat al
tijd tussen drie kerkgebouwen verdeeld
wordt, had ditmaal ook het Haarlemse
concertgebouw als pleisterplaats. Hier
werd het romantisch geaarde Cavaillé-
Coll-orgel bespeeld in composities van
Liszt en Reger, terwijl er eveneens impro
visaties op door leerlingen gemaakte the
ma’s ten beste werden gegeven.
Aan dit programmagedeelte vooraf
gaand, kwam in de nabij gelegen Waalse
Kerk, naast het daar aanwezige Friede-
richs-orgel dat in een improvisatie en in
werken van Clérambault en Boëly had
geklonken, ook het klavecimbel aan bod.
Een door de Haarlemmer Theo de Haas
nagebouwd, in de middentoonsstemming
staand Rückert-klavecimbel werd hier na
melijk bespeeld in composities van Fro-
berger en Tomkins.
Het volgens Werckmeister gestemde
neo-barokorgel in de Doopsgezinde Kerk
leende zich goed voor de naderhand gege
ven uitvoering van muziek van Scheide-
mann en Couperin. Maar hier klonk het
klavecimbel, nu via een (eveneens door
Theo de Haas gebouwde) Dülcken-kopie,
ditmaal in de Rameua-stemming aange-
Claudia Jonas; „Een patiënt met kuren”
door Suzanne Pairault en „Nancy en het
geheim van de 99 treden” door Carolyn
Keene.
„Dagdromen in Berlijn, Amsterdam en
elders” door Günter Kunert, samenstel
ling, vertaling en nawoord door Martin
Mooij, uitgave Meulenhoff 29,50).
„Zie je wel”, verhalen over vrouwen
door vrouwen, samengesteld door Hanne-
mieke Stamperius, uitgave Bert Bakker
25).
„Martha Quest”, eerste boek van een
vijfdelige romancyclus onder de titel
„Kinderen van het geweld” door Doris
Lessing, uitgave Bert Bakker 24,50).
„Wilt u mij maar volgen?”, kritieken en
profielen over het proza van de jaren
zeventig, door Wam de Moor, uitgave De
Arbeiderspers 32,50).
„Het Hannibal Spiel”, het sinistere spel
tijdens de Tweede Wereldoorlog van de
contraspionagedienst van de Kriegsmari-
ne, door Jan van Lieshout, uitgave Van
Holkema en Warendorf.
„Een opstand”, een keuze uit de verha
len van Willem van Toorn, uitgave Em.
Querido (ƒ28,50).
„Waanzinnig Truken en andere verha
len van J. Kneppelhout”, toegelicht door
Marita Mathijsen, uitgave Em. Querido
15,90).
„Catacomben”, een keuze uit de ge
dichten van F. L. Bastet, uitgave Em.
Querido 23,90).
„De zin van een liguster”, dichtbundel
door Toon Tellegen, uitgave Em. Querido
17,50).
Haarlemse Orgelmaand: Wandel
concert en Slotconcert, verzorgd door
cursisten van de Zomeracademie.
Haarlem; Waalse Kerk, Concertge
bouw en Doopsgezinde Kerk, 19 juli
1980. Alkmaar; Grote of St. Laurens
kerk, 20 juli 1980.
„Een wonder als ontbijt”, negen ge
dichten door Elizabeth Bishop, uitgave
Kwadraat 18,50).
„Rembrandt, de monsters en andere
verzen” door Gerard den Brabander, met
een voorwoord van Theun de Vries, uitga
ve Pegasus 20).
„Tomickovi”, facsimile-uitgave van
het door Bedrich Fritta in Theresienstadt
vervaardigde tekenboek voor zijn zoon
Thomas op zijn derde verjaardag op 22
januari 1944, uitgave Omniboek 55).
„De dag dat Tommy drie werd”, pren
tenboek van Bedrich Fritta met tekst van
Mies Bouhuys 19,90).
„Het land achter mijn schaduw”, dicht
bundel door Nout Muller, uitgave Harle
kijn 14,80).
„Uit hart voor Brabant”, dichtbundel
samengesteld door Dorette van Kalm-
hout, uitgave Opwenteling.
„20 Vlaamse dichteressen”, dichtbun
del samengesteld door Norbert de Winne,
uitgave Opwenteling.
„Cynische deodorant van licht”, verza
melde poëzie (1968-1976) van René Alfred,
uitgave Opwenteling.
„Een teken van leven”, dichtbundel
door Loes Flendrie, uitgave Opwenteling.
„Een ets met toebehoren”, dichtbundel
door Georges Fukkink, uitgave Opwente
ling.
„Antilliaans literair logboek” door Jos
de Roo, uitgave De Walburg Pers 15).
„Vóór de volgende bocht”, streekro
man door Dolf Kloek, uitgave Zomer
Keuning 17,90).
„Olie en zweet, een traan, een lach”,
levensroman door Wil de Jongh, uitgave
Moesson 29,50).
Bij uitgeverij Oberon verscheen een
nieuwe serie onder de verzameltitel „Tina
Boeken”. De eerste vier deeltjes zijn nu in
roulatie gebracht en kosten ƒ3,95 per
stuk. De titels zijn:
„Jenny en de wilde merrie” door Patri
cia Leith; „Internaat Wespennest” door
(Van onze kunstredactie)
HAARLEM, De Bintangs gaan defi
nitief niet op 25 juli naar Duitsland voor
het maken van tv-opnamen voor het pro
gramma Rockpalast, omdat drummer
Harry Schierbeek niet tijdig bereikt kon
worden in zijn vakantieland Marokko.
De invitatie is hiermee in tegenstelling
tot wat eerst verwacht werd, niet van de
baan.
De producenten van dit binnen en bui
ten de Bondsrepubliek dicht bekeken live-
programma hebben de Haarlemmer Ben
van Vueren, die de zakelijke belangen van
de Haarlems-IJmondse groep behartigt,
laten weten, begrip te hebben voor zijn
problemen met het opsporen van Schier
beek. Van Vueren: „Kennelijk hebben ze
respect voor onze beslissing om niet met
een plaatsvervangende slagwerker op te
komen dagen. Er wordt nu over een uit
zending in september onderhandeld”.
(Van onze kunstredactie)
ROTTERDAM. In de Rotterdamse
Schouwburg treedt van 6 tot en met 20
augsutus het circus-theatergezelschap
OZ uit Australië op. Deze uit Melbourne
afkomstige groep van veertien artiesten
combineert circus-acts met een moderne
vorm van theater.
Circus OZ brengt een show vol fantasti
sche elementen, waaronder gevaarlijke
acrobatiek aan de trapeze, op torenhoog
opgestapelde stoelen en op het slappe
koord. Er zijn parodistische nummers met
„menselijke” dieren en vanzelfsprekend
ontbreekt de kangoeroe in dit Australi
sche gezelschap niet. De nummers van
Circus OZ hebben bijna alle een dubbele
bodem. Zo citeren de koorddansers Sha
kespeare tijdens hun optreden en levert
een drummer zijn slagwerkprestatie met
de voeten tegen het plafond.
De groep is voortgekomen uit The New
Circus en The Soapbox Circus, twee groe
pen, die beide naar alternatieven zochten
voor het traditionele theater.
(Van onze kunstredactie)
AMSTERDAM. In het Allard Pier
son Musum, het Oudheidkundig Museum
van de Universiteit van Amsterdam, is
van 2 augustus tot en met 19 oktober 1980
de tentoonstelling Toneel Ten Toon te
zien. Als ondertitel kreeg deze expositie
mee: Grieks Theater Toen en Nu.
De tentoonstelling schetst een beeld van
de manier waarop in de oudheid tragedies
en komedies in Griekenland werden opge
voerd en hoe het antieke Griekse toneel
tegenwoordig wordt benaderd.
Vanaf de vijfde eeuw voor Christus
moet het Griekse theater een bloeitijd
hebben beleefd. Bewijs daarvoor zijn de
grote stenen theaters, die tot op heden in
Griekenland te bewonderen zijn. Buiten
deze theaters is niets bewaard gebleven,
geen decors, kostuums, maskers of
muziekinstrumenten. Alles wat bekend is
over deze periode, wordt ontleend aan
boeken van oud-Griekse schrijvers over
toneel en dankzij afbeeldingen van toneel
opvoeringen op kunstvoorwerpen als va
zen, mozaïeken en muurschilderingen.
Een aantal van die voorwerpen, uit het
eigen bezit van het Allard Pierson Mu
seum, wordt nu tentoongesteld.
(Van onze kunstredactie)
HAARLEM. In het kader van de jume-
lageregeling tussen Haarlem en de West-
duitse stad Osnabrück vertrekt de Haar
lemse funkrockgroep Skidmark over
twee weken voor het geven van een, mo
gelijk twee, concert naar de Bondsrepu
bliek.
Skidmark zal zaterdagmiddag 2 augus
tus om 15.00 uur een openluchtoptreden
verzorgen in de Grosze Strasse, in het
winkelcentrum van Osnabrück. Voor een
concert in het jongerencentrum Hyde
Park kon nog geen definitieve bevestiging
worden verkregen.
Skidmark bestaat uit bassist Frits
Bosch, zangeres Natascha Sajtschenko,
gitarist Ron Knotter, toetsenman Wim
Spook en drummer Auke Kok.
