Brand oude films had lange voorgeschiedenis
Laatste acte van het
treurspel Langlois
film
haorlcm
Tennissport authentiek
behandeld in Players
amsterdcim
5
Annie Hall: hoogtepunt
carrière Woody Allen
o o
VOOR
TECHNISCHE SCHOLEN
z
89.
J
77,
hensen vakkleding en vrijetijdsmode
98
Goedgedoseerde spanning in Donners The Omen
Vervelende en zwakke Permette? Rocco Papaleo van Ettore Scola?
13
VRIJDAG 8 AUGUSTUS 1980
FILM
BIS
ben het dus misgehad.
Mocht dat waar zijn dan speelde
zich in de nacht van 2 op 3 augus
tus in het bos van Rambouillet de
laatste acte af van een treurspel
dat een lange voorgeschiedenis
kende. De geïnteresseerden die
dachten dat die laatste fase van
het drama Langlois op 13 januari
end
le-
ael
j Grote
spiegi
OVERALLS sanfor
LABORATORIUMJASSEN
nwam 1977 met de dood van de fïhnar-
verkrij chivaris zou zijn afgesloten, heb-
ten
euren
Pas op dinsdag maakten de Ne
derlandse kranten melding van
een geheimzinnige brand die in
het voorafgaande weekeinde (van
zaterdag op zondag) had plaats
gevonden in de buurt van Ram
bouillet bij Parijs waar een op
slagplaats van oude films, mid
den in een bos gelegen in vlam
men was opgegaan. Het betrof
hier een waarschijnlijk geheim
gehouden bergplaats waar Henri
Langlois, de voormalige direc-
V teur van de Franse cinémathèque
- zijn collectie unieke films uit
vroegere tijden had onderge
bracht om ze te behoeden van
confiscatie door de overheid.
I
s^jbb*^
Films waarin een bepaalde sport
een dominerende plaats inneemt zijn
uiterst zeldzaam en als het al gebeurt
wordt meestal een populaire tak van
sport gekozen als boksen (Rocky 1 en
2) of Ijshockey (Slap Shot). In een
andere recente Amerikaanse film,
Break Away wil de jeugdige held
voor Italiaan aangezien worden en
oefent iedere dag op de racefiets. En
dan was er nog onlangs de klucht Le
Coup de Tête waarin Patrick Dewae-
re een mislukte midvoor in een Fran
se voetbalclub speelde. Paardesport
op de achtergrond viel te bekennen in
The Champ (gecombineerd met bok
sen), National Velvet en The Black
Stallion en behoorlijk wat Ameri
kaans voetbal was er te zien in North
Dallas Forty, hoewel het daarin voor
al ging om intriges achter de scher
men. Maar sport die de gang van
zaken in een film volledig bepaalt
evenals het karakter van de hoofdfi
guur schijnt voorlopig nog geen haal
bare kaart in de filmindustrie.
STOFJASSEN sanfor
Charles Boost
ir Henry Langlois (Archieffoto, 1953)
Diane Keaton en Woody Allen in Annie Hall.
(ADVERTENTIE)
I
tar
eft
BI
u-
n,
k-
Ali MacGraw en Dean-Paul Martin in Players.
I
kluit
srdtgedrafa
HoewelAlfa I (achter het Hirschge-
bouw op het Leidseplein) vertoont deze
week piayers en daarin wordt toch wel
aan sport in dit geval aan de tennissport
een ingrijpende rol toebedeeld. Players
werd gemaakt door Anthony Harvey
(Dutchman, A Lion in Winter), onder pro-
ductieleiding van Robert Evans die onder
Die politiek werd ook na de oorlog
voortgezet toen meer mensen en landen
gingen denken over de noodzaak van het
verzamelen en conserveren van oud film-
Zoals men kan zien zijn we met deze
intrige belandt in de sentimenteel-roman-
komt thuis met enige rituele messen waar
mee hij het kwaad moet uitroeien en daar
intussen zijn vrouw (Lee Remick) ver
moord is door de nieuwe gouvernante
moet hij alleen het vonnis aan Damien
voltrekken. Alle duivelse geesten verzet
ten zich daartegen en wat zich in de kerk
op het altaar afspeelt houdt voldoende
speelruimte open om een vervolg dat dan
Omen 2 zal gaan heten, mogelijk te ma
ken. Van de diverse satansfilms is The
Omen lang niet de kwaadste, technisch zit
de film van Richard Donner goed in el
kaar en de bezoekers van de nachtvoor-
stellingen in Luxor zullen ongetwijfeld
weer bereid zijn op de goed gedoseerde
spanningsmomenten te griezelen en even
tuele angstkreten vrijmoedig te slaken.
De enige veranderingen in het bioscoop-
programma van deze week vinden n.l.
plaats in de categorie nachtvoorstellin-
gen. Wat betekent dat 10 met Bo Derek in
Luxor, De Vrek met Louis de Funés in
Lido, Take the Money and Run met
Woody Allen in Studio en De Losbol met
Jean-Paul Belmondo in Palace stand heb
ben gehouden. Een kleine uitzondering
maakt Roxy die ten behoeve van de va
kantiegangers For a few Dollars more
weer eens voor de dag heeft gehaald. Deze
film van Serge Leone stamt uit 1965 en
vormt met A Fistful of Dollars, The Good,
the Bad and the Ugly en Once upon a
ten zich al gauw aaneen in een internatio
nale organisatie, de FIA (Federation In
ternationale des Archives du Film) en
kwamen regelmatig bijeen om alle gelijk
gerichte problemen van verzamelen en
conserveren te bespreken en gegevens uit
te wisselen.
Maar er blijken nu nog meer geheime
bergplaatsen te zijn waar Langlois zijn
schatten verborg. „Het gevaar van vernie
tiging door brand of andere ongevallen
wordt voorlopig minder groot geacht dan
dat van vakkundige behandeling door een
tot inpikken geneigde regering”, schrijft
Jacqueline Wesselius in de Volkskrant
van 5 augustus, daarmee 1’Affaire Lang
lois wel enigszins op de kop zettend.
In een verhaal over een mislukte liefde
tussen Alvie Singer, een tekstschrijver en
cabaretier en Annie Hall (Diane Keaton)
In deze speelse vorm van „story telling”
toont Allen zich bijzonder vindingrijk en
hij verlevendigt daarmee niet alleen zijn
film maar verduidelijkt tegelijk zijn emo
tionele ontwikkeling en zijn huidige ver
houding tot de vrouwen waarbij hij gehin
derd wordt door aangeboren schuwheid
en onzekerheid. Zelden heeft een filmko
medie zoveel echte humor maar vooral
ook zoveel menselijke inhoud meegekre
gen en men kan dan ook zonder veel
moeite Annie Hall een hoogtepunt in de
carrière van Woody Allen noemen, zonder
daarbij te vergeten dat hierna nog Interi
ors en Manhattan zouden volgen.
:Vy\...s.s
ui-
je-
s,
:i-
BLAUW-KHAKI JB
vanaf maat 36 "H
Pas na zijn dood toen er een diepgaand
onderzoek werd ingesteld naar de erfenis
aan films die Langlois achterliet, kon wor
den vastgesteld dat zijn beleid desastreus
was voor wat betreft de overlevingskan
sen van zijn filmcollectie. Kelders vol blik
ken vergane of half vergane films waren
het trieste resultaat van een jarenlang
eenzijdig beleid. Paris Presse bedacht als
onderschrift voor een foto van de ruïne:
„De kelder waarin een geniaal voddenra
per zijn schatten verborg”.
r
tische hoek van Love Story, een hoek
waarin producent Evans graag vertoeft.
Van dit wat drakerige gegeven heeft regis
seur Harvey niettemin een uiterst beziens-
waardige film weten te maken waarin de
sport niet als bijzaak behandeld wordt
maar alle kans krijgt authentiek over te
komen, niet in de laatste plaats door de
wedstrijden door tennissers van naam te
laten spelen (Gonzalez, Vilas, Nastase en
McEnroe) maar ook door de diverse ten
nis-courts met een reëel publiek te bevol
ken dat kan reageren op levendig gespeel
de matches. Sport is eindelijk door de film
als dramatisch gebeuren geaccepteerd.
Het is al weer vier jaar geleden (dus
tijd voor een reprise) dat Het Omen in
onze bioscopen de tendens voortzette om
het genre rampenfilms ook de duivel eens
op te nemen als veroorzaker van onheil
spellende en gruwelijke gebeurtenissen.
The Exorcist waarin de duivel bezit nam
van een argeloos meisje was al voorafge
gaan en daarvo'r had regisseur Roman
Polanski in Rosemary’s Baby een belang
rijke rol ingeruimd voor Satan die het
via een baby lukt vaste voet op aarde te
krijgen.
vrouw wordt echter vertroebeld als blijkt
dat zij gescheiden leeft van maar nog
altijd sterke banden heeft met een verre
vriend die onverwacht beslag op haar kan
leggen. Zoals vlak voor de beslissende
strijd om het wereldkampioenschap als
zij naar onbekende bestemming vertrekt
en haar minnaar in de steek laat op het
moment dat hij haar het meeste nodig
heeft.
In The Omen heeft scenarioschrijver
David Seltzer weer een andere strategie
gevolgd om helse geesten een grotere le
venskans op onze planeet te garanderen.
De opzet klinkt heel simpel. Een Ameri
kaanse diplomaat Robert Thorn in Rome,
krijgt telefonisch het bericht dat zijn
vrouw Katherine in het ziekenhuis een
miskraam heeft gehad. Wetende dat zij op
haar leeftijd deze teleurstelling moeilijk
zal kunnen verwerken adopteert hij ter
plaatse de baby van een in het kraambed
gestorven moeder en presenteert zonder
blikken of blozen deze vervalsing aan de
gelukkige moeder onder het motto wat
niet weet dat niet deert.
Een tweed" première deze week (in The
Movies en Alhambra 2), is van de Italiaan
Ettore Scola, bekend door Una Giornata
Particulare (Een bijzondere Dag, uit ’77),
Brutti, sporchi e Cattivi (Lelijk, Vuil en
Gemeen, uit ’76) en het aandoenlijke C’e-
ravamo tanto Amati (We- hielden zoveel
van elkaar, uit ’79). Zijn nieuwste film
heet Permette? Rocco Papaleo; de tekst
Voor- en tegenstanders zijn het er altijd
over eens geweest dat Henri Langlois (ge
boren op 13 november 1914 in Smyrna)
een groot filmliefhebber en een geniaal
collectioneur was. Hij was twintig jaar
oud toen hij zijn Cercle du Cinéma op
richtte waar hij een jeugdig publiek de
schoonheid van de zwijgende film bij
bracht. Een jaar later, in 1935 dus, stichtte
hij samen met de filmer Georges Franju
een eigen Cinémathèque. Van het begin af
aan was het duidelijk dat het hier ging om
een eenmansbedrijf onder een zeer eigen
zinnige leiding die van het instituut geen
dood archief wilde maken maar alle
krachten inspande om zijn groeiende col
lectie films vertoond te krijgen.
die Rocco gebruikt als hij zich voorstelt.
Rocco dat is Marcello Mastroianni, niet
langer de vrouwenveroveraar maar een
zachte volgzame, bijna onderdanige man
van middelbare leeftijd, die zich voor alles
wat hij doet verontschuldigt. Permette? is
het mij toegestaan?
Regisseur Scola plaatst deze bijna te
vriendelijke man in een Amerikaanse sa
menleving, in Detroit waar Rocco eigen
lijk maar even had moeten zijn maar waar
hij na èen aanrijding door het fotomodel
Jenny wat langer is blijven hangen dan hij
van plan was. Wereldvreemd als hij is (hij
komt tenslotte uit een klein Canadees
plaatsje) loopt hij iedereen in de rusteloze
stad voor de voeten, niet in de laatste
plaats Jenny op wie hij enigszins verliefd
is geraakt, zich niet realiserend dat zij uit
medelijden (en omdat zij hem aangereden
heeft) zich vriendelijk en gastvrij jegens
hem opstelt. Rocco heleeft heel wat in die
paar dagen Chicago.
Hij raakt bevriend met een anarchisti-
vroeg met tennis bezig te zijn geweest en
samen met een vriend veel geld te hebben
verdiend met het organiseren van wed
denschappen op te spelen matches. Hij is
in het Amerikaanse jargon een hustler,
iemand die op de eenvoudigste manier
zijn bijzondere sportieve kwaliteiten uit
buit om in leven te blijven. Die min of
meer vernederende situatie verandert als
Chris tijdens een tournee door Mexico de
mooie, mysterieuze Nicole ontmoet die
bovendien rijk is, hem „adopteert” en
hem de financiële mogelijkheden biedt
een meer eerbare tenniscarrière op te
bouwen. De verhouding tussen de jonge
tennisspeler en de vijftien jaar oudere
materiaal. Praktisch ieder land van bete
kenis kreeg toen zijn eigen filmarchief, in
het algemeen met subsidie van de
overheid die vooral voor het in weten
schappelijke zin bewaren van brandbare
films veel geld moest neertellen. De direc
teuren van de diverse cinématheken slo-
Vijf jaar later. Robert Thorn (Gregory
Peck) is ambassadeur van de VS gewor
den in Londen en pas nu, als de kleine
Damien Thorn zijn vijfde verjaardag
viert, dienen zich vreemde en onrustba
rende incidenten aan. De gouvernante
van het jongetje pleegt tijdens het kinder
feestje opzichtig zelfmoord en wat later
komt een priester die Thorn gewaar
schuwd heeft voor de nieuwe kracht op
verdachte wijze om het leven. Het wordt
langzamerhand duidelijk dat Damien de
anti-christ is wiens optreden voorbereid is
door enige aardse helpers. Thom gaat in
het buitenland een exorcist raadplegen,
voor heren band- en knoopsluiting
voor dames in diverse modellen en uitvoeringen.
Haarlem: Paarlaarsteeg 1 - tel.: 023-326750
Gen. Cronjestraat 76 - tel.: 023-27 1552
Time in the West de sterke inzet van de
zogenaamde Spaghetti-western. In Voor
een Paar Dollars Meer spelen Clint East
wood, Lee van Cleef en Gian Maria Volon-
te de hoofdrollen en voor de muziek zorg
de de sindsdien vermaarde Ennio Morri
cone.
In de nachtvoorstellingen is nog een
verandering te signaleren, Palace brengt
dan Annie Hall van en met Woody Allen
die dus voor de tweede maal op het bio-
scoopprogramma van deze week voor
komt. Annie Hall wordt meestal met de
later gemaakte Interiors en Manhattan
gerekend tot de„serieuze” films van Allen,
een indeling die mogelijk tot misverstan
den aanleiding zou kunnen geven. De fil
mer Woody Allen maar ook de acteur is
nooit uitgesproken op het lachsucces uit
geweest, wat zijn films gemeen hebben is
de zelfspot van een gekwelde joodse intel
lectueel die contactmoeilijkheden met
vrouwen heeft en zich telkens vol moed
verzet tegen de complexen die zijn psychi
ater hem niet weet te ontnemen. In die zin
bevatten de meeste films van deze misan
tropische komiek veel autobiografische
trekjes die in aantal en openhartigheid het
sterkst aanwezig zijn in Annie Hall.
Voor Langlois bleef echter het vertonen
van historisch belangrijke films voorop
staan ongeacht het rampzalige gevolg dat
zijn kostbare en kwetsbare materiaal
stukgedraaid werd zonder dat er voor een
archief-kopie gezorgd was. Met zijn verto
ningen heeft hij uiteraard de liefde ge
wonnen van alle jeugdige cinefielen die
dan ook prompt op de barricaden klom
men toen Malraux destijds in zijn functie
van minister van Kuituur inzage vroeg
van de boeken nadat hij jarenlang onge
controleerde credieten en subsidies had
toegekend en nu wilde weten hoeveel van
dat geld in de noodzakelijke conserve-
ringssector terecht was gekomen. Met te
suggeren dat de overheid trachtte zijn
unieke collectie films in eigen bezit te
krijgen, wist Langlois zijn volgelingen tot
opstandige demonstraties te bewegen.
heeft Woody Allen zijn eigen verhouding
met Diane Keaton die enkele jaren terug
op een mislukking uitliep, als uitgangs
punt genomen. Hij doet daar tragisch
over, er valt zelfs veel te lachen bij het
kijken naar Annie Hall zoals te verwach
ten viel als twee mensen met een nage
noeg gelijk gericht gevoél voor humor in
botsing komen. En Woody Allen is galant
genoeg om de oorzaken van de uiteinde
lijke breuk bij zichzelf te zoeken en hij
gaat daarbij terug in zijn jeugd door als
volwassen man plaats te nemen in de
schoolbanken en kritisch toe te kijken op
zijn eigen kalverliefdes. Deze onverwach
te „verplaatsingen” van de hoofdfiguren
naar het verleden komen meer voor even
als het „uit zichzelf treden” waardoor hij
eigen optreden in bepaalde situaties kan
bekritiseren of van kommentaar kan
voorzien.
2
e
sche bedelaar, maakt kennis met een ho
mo, een verschijnsel dat hij nog niet kent
maar dat hij vriendelijk accepteert en
waarmee hij zelfs een voorzichtig dansje
maakt, hij laat zich door een hoer dwin
gen met haar minderjarig dochtertje naar
bed te gaan, hij wordt aangerand en bloe
dig verwond in een nachtelijk park en
krijgt uiteindelijk uit de mond van zijn
geliefde Jenny te horen dat ze genoeg
heeft van zijn halfzachte vriendelijkheid,
van zijn eindeloze excusses, zijn glimlach-
tend accepteren van de grofste beledigin
gen, zijn onverdragelijk optimisme en zijn
passieve manier om haar het hof te ma
ken. Dat is een hele slag voor Rocco en als
hij in zijn stamkroeg-van-twee-dagen
hoort dat zijn bevriende bedelaar om het
leven is gekomen dank zij een politie
optreden tegen zwervers, neemt hij diens
tas met een eigenhandig gemaakte tijd
bom en begeeft zich resoluut de straat op.
Wat hij wil gaan doen valt alleen van zijn
gezicht af te lezen. Maar als hij gaat doen
wat ik denk dat hij gaat doen, dan vind ik
dat in hoge mate onredelijk.
Rocco is een goed en goedwillend mens,
hij zou ons aller voorbeeld moeten zijn
maar hij is tegelijk een vervelend en ver
moeiend buitenstaander die ongewild te
genzin en irritatie oproept. En al heeft
Rocco alle gelijk van de wereld aan zijn
kant dan mag hij nog niet ergens een bom
plaatsen en zelfs niet aan die mogelijkheid
denken. Om aan de hand van Rocco’s
gedragingen te concluderen dat de wereld
slecht en egoïstisch is, is een te goedkope
en eigenmachtige conclusie die men van
een filmer als Scola niet zou verwachten.
De ideale en dus niet bestaanbare deugd
zame mens zoals James Stewart eens was
onder regie van Frank Capra en zoals die
voorkwam in de ook verfilmde romans en
toneelstukken van William Saroyan als
The human Comedy (’43), My name is
Aram, The Time of your life, Don’t go but
if you must, say hello to everybody is al
jaren als voorbeeld ongeldig verklaard.
Het is merkwaardig dat de moderne
marxist die Scola is hem tot nieuw leven
wil roepen. In een overigens zwak ge
maakte en vervelende film.
meer naam maakte met zijn succes-pro-
ductie Love Story waarin Ali MacGraw
schitterde naast Ryan O’Neal. Produktie-
chef en actrice zijn beiden aanwezig in
Players door Evans omschreven als een
Love Story op het tennis centrecourt van
Wimbledon.
Want daar begint en eindigt Players.
Het is een film geworden over Liefde en
Carrière (beide met een hoofdletter) en
met een dergelijk duplo-onderwerp kon
Players al niet mis gaan in Amerika. De
film begint als de jonge Chris Christensen
op Wimbledon verschijnt om het wereld
kampioenschap te veroveren op Guiller
mo Vilas. De openingsbeelden hebben
dan al het Londense tennisparadijs uit
voerig in beeld gebracht, evenals de voor
bereidingen tot het duel, compleet met het
ceremonieel buiten in de richting van de
vorstelijke loge. Alles ziet er erg authen
tiek uit tot en met de eerste serve van
Chris die hij losbrandt na een geïrriteerde
blik geslagen te hebben naar een lege
logeplaats waar hij kennelijk iemand ver
wachtte. Als het spel eenmaal aan de gang
is en ook later als in het verdere verloop,
de spanning opgevoerd wordt, komen
flashbacks de handeling onderbreken om
in versplinterde vorm de dramatische
voorgeschiedenis van de match en van de
lege logeplaats langzaam te onthullen.
Chris Christensen, gespeeld door Dean-
Paul Martin, zoon van de filmacteur en
zanger Dean Martin en toevallig ook pro
fessioneel tennisspeler, blijkt als we die
flashback-fragmenten samenvoegen al
BLAUW-KHAKI-RAF JB
vanaf maat 36
