r
Toeristen vast door
actie Franse vissers
Maatregelen na zes
kapingen in een week
(Van onze redactie buitenland)
Cubanen willen terug
a§
diepterecord
Onthullingen columnist Anderson
Ongeregeldheden in Cherbourg
President Tsjoi af getreden
Olieproduktie
OPEC bereikt
Papua-troepen
helpen Vanuatu
Na explosie in
Japanse stad
dertien doden
Gueiler mag land
toch niet verlaten
Drukkers bij The
Observer akkoord
Boekje voor hulp
bij zelfdoding
toch gepubliceerd
Tien gevangenen in
België ontsnapt
Stopcontact
Lenin
Brodski
H
■n
■H
3
BINNEN- EN BUITENLAND
MAANDAG 1 8 A UGUSTUS 1980
2
door Nico Scheepmaker
(Van onze redactie buitenland)
lJ
Het
van
WASHINGTON.
Amerikaanse ministerie
Defensie en het Witte Huis
hebben geruchten over een
nieuw militair ingrijpen van
de Verenigde Staten in Iran,
categorisch van de hand
gewezen.
trijfël
Witte Huis ontkent
invasie-plan Iran
t
Sterke man grijpt
macht in Z-Korea
laten kiezen om de afgetreden presi-
ir
5
1
nen
wat
niet
end
nil-
de
ira-
uit
iro-
hem
nge-
g de
loor
a de
l op
pko-
wam
ver
ente
auto
rand
TOKIO (UPI). Een brandweerman
die bij de bestrijding van de brand in een
winkelcentrum in een Japanse stad ern
stig gewond was geraakt, is gisteren
overleden. Het dodental is hiermee geste
gen tot 13.
Bij de ontploffing in een ondergronds
winkelcentrum bij het station van Shizuo
ka, 150 kilometer ten zuidwesten van To
kio, raakten 99 mensen gewond, van wie
er velen ernstig aan toe zijn.
Onder de overledenen zijn vijf brand
weerlieden. Oorzaak van de brand was
een lekkende gasbuis.
Als gevolg van de ontploffing en de
daaropvolgende branden zijn 48 winkels
en kantoren in een gebouw van vijf ver
diepingen vernield en is aanzienlijke scha
de aangericht aan 18 gebouwen en 32
winkels in de buurt.
De ambassadeurs van de negen lidsta
ten van de Europese Gemeenschap heb
ben intussen gisteravond gepleit bij de
voorzitter van het Iraanse parlement voor
de vrijlating van de Amerikaanse gevan
genen in Iran.
Volgens diplomatieke bronnen heeft
een delegatie, onder leiding van de Neder
landse ambassadeur W. Campagne, voor
zitter Rafsanjani een boodschap overhan
digd. Anderhalve week terug deden am
bassadeurs van negen andere westerse
landen eenzelfde beroep op de voorzitter
van het Iraanse parlement. Ook het Ame
rikaanse Congres heeft op vrijlating aan
gedrongen.
President Bani-Sadr van Iran is zater
dag overigens ongedeerd gebleven bij een
ongeluk met een helikopter; „het beste
bewijs”, aldus geestelijk leider Khomeini
in een gelukwens aan de president, „dat
een land niets kan overkomen als het in
dienst staat van de islam”.
uit protest tegen een voornemen van de
reders, het aantal bemanningsleden op de
boten te verkleinen teneinde de kosten
van de gestegen brandstofprijzen op te
vangen. De actie is dan ook, naar de
vissers zeggen, in de eerste plaats gericht
tegen de werkgevers en tegen de overheid,
die meer steun aan de visserij zou moeten
verlenen.
'er
ase
sds
ing
;ente
even
i uit
auto
I ter
geval
nden
arige
rech-
uit
'echt
iffers
rnilie
geval
zater-
Vol-
eruit
Het
'onde
o uit
etko-
werd
r een
e
t
i
i
rdag-
>s uit
l R.
be
te bij
Ikaar
srden
10
n
i.
e
s
e
5
e
urs
de
'an
<te
’an
•en
de
m-
er-
rp,
en
ie-
sa-
in
ht
at
rs
er
e-
k
Krachtens de grondwet gaat premier
Park Choong-Hoon de functie van presi
dent waarnemen, doch volgens dezelfde
kringen zal dit niet meer dan een paar
weken duren.
President Tsjoi werd in december tot
president gekozen als opvolger van Park
Chung-Hee, die in oktober door het hoofd
van de veiligheidsdienst Kim Jae-Kyu
werd vermoord. Tsjoi, die toen al aankon-
digde, dat hij de tot 1984 lopende ambt
stermijn van Park niet wilde volmaken,
verklaarde voor de televisie, dat hij had
besloten af te treden „uit diepe liefde voor
zijn land, terwille van het algemene be
lang en om een voorbeeld te geven van een
vreedzame overdracht van macht”.
De VS hebben laten weten zich grote
zorgen te maken over de verdere ontwik
keling in Zuid-Korea na het aftreden van
de Zuidkoreaanse president Tsjoi. Een
woordvoerder van het Amerikaanse mi-
Op verschillende plaatsen in Cherbourg
kwam het gisteren tot een treffen tussen
vissers en toeristen. Hierbij vielen enkele
lichtgewonden. De eerste ongeregeldhe
den deden zich toen een veerboot de blok
kade met grote snelheid wist te doorbre
ken. Vissers en passagiers bestookten el
kaar met verschillende projectielen.
Een andere veerboot werd bij Cher
bourg door vissers met lichtkogels en me
talen voorwerpen bestookt, waarbij zes
passgiers licht gewond raakten. In Cher
bourg kwam het tot een treffen tussen
Franse zeelui en gestrande toeristen,
waarbij volgens de politie enkele lichtge
wonden vielen.
De Franse vissers blokkeren de havens
NEW YORK-MUSCAT (AP/AFP).
De olieproduktie van de Organisatie van
olie-exporterende Landen (OPEC) heeft
in juni een diepterecord bereikt over de
afgelopen 4,5 jaar, gepaard met een te-
ruggelopende wereldvraag voor olie die
volgde op een anderhalf jaar durende
oplopende prijsspiraal, zo heeft het
weekblad Olie Informatie gisteren ver
klaard.
Deze invloedrijke nieuwsbrief voor de
handel zei dat de produktie van de der
tien OPEC-landen in juni 27,3 miljoen
vaten per dag bedroeg, een diepterecord
sinds de 26,7 miljoen vaten in januari
1976. Een vat is 159 liter.
In het eerste half jaar van 1980 be
droeg de gemiddelde olieproduktie 28.4
miljoen vaten, ruim onder het 30 miljoen
vaten-per-dag-niveau dat jaren lang
werd volgehouden, aldus de nieuws
brief. Voor viervijfde van de ontwikke
lingslanden zullen moeilijke tijden aan
breken als de komende tien jaar de
nisterie van Buitenlandse Zaken, die dit
zaterdag meedeelde, zei dat de Ameri
kaanse regering hoopt dat het aftreden
van de president de aanvaarding van een
nieuwe grondwet en de organisatie van
presidentsverkiezingen met het oog op de
vorming van een regering die de steun van
het volk heeft, niet zal beletten.
olieprijs verder zal stijgen, alsdus een
rapport van de Wereldbank dat gisteren
werd vrijgegeven.
Gespietst op de drietand van inflatie
en recessie in de ontwikkelde landen en
de veel duurdere olie, zijn de vooruit
zichten van groei in de wereld verslech
terd, aldus het rapport.
Terwijl de hogere olieprijzen voor een-
vijfde van de mensen in de ontwikke
lingslanden een voordeel is de bevol
king van olie-exporterende landen
betekent dit voor het resterende viervijf-
PORT VILA (Reuter AFP). Een mili
taire eenheid van de luchtstrijdkrachten
van Papua Nieuw-Guinea is vanmorgen
op het in de Stille Zuidzee gelegen eiland
Espiritu Santo aangekomen om daar een
einde te maken aan een twaalf weken
durende opstand tegen de regering van
Vanuatu, de onlangs onafhankelijk van
Engeland en Frankrijk geworden eilan
dengroep Nieuwe Hebriden.
Brigade-generaal Ted Diro, comman
dant van de uit ongeveer driehonderd
man bestaande strijdmacht, verklaarde in
Port Vila, de hoofdstad van Vanuatu, dat
honderd van zijn manschappen inmiddels
met enkele vliegtuigen naar Espiritu San
to waren overgebracht. Hij kon niet zeg
gen of er van de kant van de opstandelin
gen verzet was geboden, maar hij achtte
dat niet waarschijnlijk aangezien de actie
bij verrassing was uitgevoerd en de rebel
len vermoedelijk niet de tijd hebben ge
had zich te organiseren.
In de loop van de dag zullen dertig
militairen de expeditiemacht volgen, ter
wijl ongeveer 200 man bij Port Vila in
reserve worden gehouden.
De regering van Vanuatu had Papua
Nieuw-Guinea verzocht een eind aan de
opstand te maken nadat de Brits-Franse
troepenmacht, die kort voordat de nieuwe
republiek op 30 juli onafhankelijk werd
naar Espiritu Santo was gestuurd, niet
tegen de rebellen in actie was gekomen.
Een boze Britse toerist zette zijn auto in Le
Havre midden op de boulevard en ging er
vervolgens uit protest naast liggen. De politie
verwijderde hem even later.
WASHINGTON. Een aantal niet met name genoemde vliegtuigmaat
schappijen stuurt in het vervolg veiligheidsfunctionarissen mee op bepaalde
binnenlandse vluchten, vooral op die naar Florida.
(Van onze redactie buitenland)
CHERBOURG. Naar schatting vijftienduizend toeristen zitten sinds
zaterdag aan beide zijden van het Kanaal vast in verband met een blokkade
van alle Noordwestelijke Franse havens door protesterende Franse vissers.
78-
het
i ge-
Volgens regeringsfunctionarissen zal hij zich in korte tijd door het volgens de
grondwet voorgeschreven kiescollege I_.1.1-
dent Tsjoi Kyu-Hah op te volgen.
Zaterdag het de bekende Amerikaanse
dagbladcommentator Jack Anderson in
een televisie-interview weten, niet onder
de indruk te zijn van ontkenningen met
betrekking tot zijn verhaal, dat door het
Witte Huis een nieuw plan was uitgewerkt
om de 52 Amerikaanse gegijzelden die in
Iran worden vastgehouden, te bevrijden.
Het plan zou ook voorzien in een militaire
vergeldingsactie. Zoals bekend mislukte
eerder dit jaar een Amerikaanse bevrij
dingspoging.
(Van onze redactie buitenland)
WASHINGTON/SEOEL. De Zuidkoreaanse president Tsjoi is zaterdag
afgetreden om plaats te maken voor generaal Chun Doo-Whan. Generaal
Chun was al enige maanden onbetwist de sterke man in het land. Hij was
verantwoordelijk voor de bloedige onderdrukking van demonstraties en
aanpak van de oppositie, wat hem in conflict heeft gebracht met Washington.
Japan zowel als de Verenigde Staten
hebben bij Zuid-Korea protesten inge
diend vanwege het proces dat op het ogen
blik aan de gang is tegen de oppositielei
der Kim Dae-Jung wegens opruiing,
waarvoor Kim bij veroordeling de dood
straf kan krijgen. Washington heeft de
aanklachten tegen Kim „vergezocht” ge
noemd. Waarnemers menen, dat Chun
Kim onschadelijk gemaakt wil zien. Kim
is een van de populairste politici in Zuid-
Korea en versloeg in 1971 bij de presi
dentsverkiezingen bijna Park. Het proces
voor een militair hof begon vrijdag.
Geruchten over een op handen zijnde
tweede militaire actie tegen Iran circu
leerden vrijdag al in kringen van het Con
gres in Washington. Het ministerie van
Defensie sprak deze geruchten direct te
gen; het Witte Huis noemde de publikatie
van Anderson zaterdag „bespottelijk en
onverantwoordelij k”.
Anderson liet weten, het dementie van
het Witte Huis niet te geloven. Ook voor de
eerste Amerikaanse militaire actie in Iran
had het Witte Huis immers met grote
stelligheid ontkend, dat plannen voor een
dergelijke actie bestonden. „Volgens mijn
inlichtingen”, aldus Anderson, „heeft de
regering bepaald, dat de nieuwe „inval” in
oktober zou moeten plaatsvinden, een
paar weken voor de presidentsverkiezin
gen, zodat president Carter een goede
kans maakt aan de macht te blijven”.
Het Witte Huis verwijt de journalist nu
met zijn verhaal de kans op bevrijding
van de gegijzelden binnen afzienbare tijd
kleiner te hebben gemaakt. Wat werkelijk
De maatregel komt nadat in een week
zes Amerikaanse toestellen werden ge
kaapt en gedwongen naar Cuba te vlie
gen. Zaterdag vonden drie van de zes
kapingen plaats.
De kapers zijn Cubaanse vluchtelingen
die indertijd naar de VS zijn vertrokken
voor de Schotse sectie van Exit zegt, dat
geen enkele Schotse wet de uitgave van
deze handleiding voor „zelfverlossing” te
gen kan houden.
Exit telt ongeveer 9000 leden met een
gemiddelde leeftijd van 70 jaar.
De reden waarom mijn vrouw zo ge
hecht is aan dit schilderij, dat in de Tretja-
kov Galerij thuishoort maar ook op de
tentoonstelling „Paris Moscou” in het
Centre Pompidou te zien viel, is het stop
contact dat helemaal aan de bovenrand,
iets links van het midden, nog juist onder
de lijst uitkomt. Een wit stopcontact. Het
geeft het schilderij, en zijn bewoner, iets
menselijks en huiselijks mee, en tegelij
kertijd symboliseert het, op wel heel sub
tiele wijze, het grote streven van Lenin dat
nog altijd, in grote lichtletters op een
gebouw aan de Moskva tegenover Hotel
Rossia, in herinnering wordt gehouden:
„Communisme, dat is de Sowjet-macht
plus elektrificatie van het hele land.”
Dat stopcontact doet me aldoor weer
denken aan de kikker die op de voorgrond
op het schilderij „De jonge stier” van
Potter klein maar toch heel duidelijk aan
wezig is. Mijn opdracht was een reproduk-
tie van het schilderij getiteld „Lenin in
Smolny” te pakken te krijgen, uiteraard
met het stopcontact erop, want in menig
boek wordt het schilderij zonder boven
rand, dus zonder het stopcontact, afge
drukt, als zijnde irrelevant...
Gdansk, Brodski en Lenin - die hebben
iets met elkaar gemeen. In de Poolse ha
venstad Gdansk (het vroegere Dantzig)
brak vorige week een staking uit onder de
17.000 arbeiders op de scheepswerf ge
naamd Lenin. Dat is een der lijnen die
Lenin verbindt met Gdansk. Toen ik naar
Moskou ging, kreeg ik twee opdrachten
mee van mijn vrouw. Ze wilde een meta
len beeldje hebben van Lenin met wappe
rende jaspanden en vooruitgestoken
hand, waarin hij (vermoedelijk) zijn pet of
muts had vastgeklemd. Na lang zoeken
vond ik het, want je kunt Lenin, maar ook
bijvoorbeeld Majakovski de dichter, in
alle rangen en standen kopen, maar die
met de wapperende jaspanden bleek toe
vallig heel zeldzaam te zijn geworden.
De tweede opdracht betrof een schilde
rij waarop je Lenin in een kamer ziet
zitten op een stoel die met een wit hoesla
ken is afgedekt, een aloude Russische
gewoonte, vooral bij vertrek met vakan
tie, of in de zomer, om het verkleuren van
de bekleding tegen te gaan. Lenin zit in de
rechtse stoel, er staat nog een fauteuil met
hoeslaken links, tussen beide stoelen staat
een ovaal houten tafeltje dat inmiddels
wel antiek zal zijn, achter de armloze
fauteuil waarop Lenin met potlood iets in
een schrift zit te schrijven staat nog, half
zichtbaar, een Thonetstoel, tegen de wand
achter het tafeltje staat een bruine bank,
en op het tafeltje ligt een krant waarop
met Telegraaf-grote koeien van letters het
woord BEWAPENING valt te ontcijferen,
- interessant wel, dat de kranten in Lenins
tijd een baldadiger opmaak kenden dan
alle Sowjet-Russische kranten van dit
ogenblik...
LONDEN (AFP). De Schotse afdeling
van de Vereniging voor Recht op een
Waardige Dood heeft zaterdag besloten de
handleiding om op vijf eenvoudige manie
ren zelfmoord te plegen, toch te publi
ceren.
Het dagelijks bestuur van de vereni
ging, die beter bekend is onder de naam
Exit, besloot vorige week af te zien van
publicatie uit angst voor vervolging van
leden door justitie. Een wet uit 1961 bevat
de bepaling dat hulp bij of aanmoediging
van zelfdoding veertien jaar gevangenis
straf kan opleveren.
Dokter George Mair, verantwoordelijk
maar nu, terleurgesteld over het leven in
dat land, terugwillen. In dit verband heb
ben de Verenigde Staten dit weekeinde
opnieuw een beroep gedaan op Cuba
spijtoptanten toe te laten. Havanna wei
gert dit tot nog toe.
Zaterdagmorgen kaapten zes Cubanen
een toestel van Eastern Airlines met 52
passagiers op weg van Miami naar Orlan
do. Later op de dag werd een vliegtuig van
Republic Airlines (196 passagiers), ook op
weg van Miami naar Orlando, gedwongen
naar Havanna te vliegen. Vrijwel tegelij
kertijd kreeg de gezagvoerder van een
toestel van Delta Airlines (179 passagiers)
te horen, dat de vlucht van San Juan naar
Miami niet langer meer van belang was en
koers diende te worden gezet naar Cuba.
In Florida verblijven 119.000 Cubanen,
waarvan er velen zonder werk zitten en
met heimwee te kampen hebben. Een van
de kapers liet zaterdag weten, dat er nog
veel terugreizen op deze wijze zullen
volgen.
LONDEN (AFP). De 28 drukkers van
het Britse zondagsblad The Observer die
aanvankelijk geweigerd hebben in te gaan
op de loonvoorstellen van de directie, heb
ben nu de door de directie aangeboden
loonsverhoging aanvaard. Dit heeft hun
bond, de National Graphical Association
zaterdag bekendgemaakt.
De directie van het blad, dat eigendom
is van de Amerikaanse oliemaatschappij
Atlantic Richfield, had laten weten dat het
189 jaar oude blad op 19 oktober niet meer
zal verschijnen als de 28 drukkers zouden
volharden in hun looneis, die uitging bo
ven het door de directie gebodene waar
mee ze nu akkoord zijn gegaan. Het con
flict tussen directie en drukkers brak op 3
juni uit toen de onderhandelingen tussen
de directie en de typografenbonden wa
ren vastgelopen.
Het schijnt dat de machtige National
Graphical Association de drukkers ge
dwongen heeft het loonaanbod van de
directie te aanvaarden. The Observer zal
blijven verschijnen.
LUIK (Belga). Uit de Lantin-gevange-
nis van Luik, zijn gisteravond tien gevan
genen ontsnapt. Een van hen kon weer
teruggebracht worden. Alle gedetineer
den zaten in een afdeling die extra werd
bewaakt. Toch wist het tiental uit te bre
ken door een aantal ruiten stuk te slaan.
De gevangenen bedreigden vervolgens
de toegesnelde cipiers met vuurwapens en
vluchtten in vier auto’s van het gevange
nispersoneel.
Onder de ontsnapten bevinden zich ver
scheidene zware misdadigers.
Reprodukties van schilderijen kon ik
echter in heel Moskou niet vinden, maar
ik ontdekte wel dat het schilderij van
Isaak Brodski was (wat ik vergeten was),
en dat ik van dezelfde Brodski in het
Centraal Lenin Museum een zeer groot
schilderij had gezien dat me erg geïmpo
neerd had. Uiteraard had het museum
geen reprodukties, catalogi of ansichten
waarop het schilderij, pronkstuk van het
museum, stond afgebeeld, ik moet dus uit
mijn geheugen werken, maar ik zie het
nog duidelijk voor me. Brodski schilderde
het in 1929, en beeldt het moment uit
waarop Lenin op 12 mei 1917 de 40.000
arbeiders van de Poetilov-fabriek in Le
ningrad (toen nog Petrograd) toesprak. Ik
moest aan dat shcilderij terugdenken toen
ik las dat de 17.000 arbeiders van de
scheepswerf in Gdansk geëist hadden dat
premier Babiuch persoonlijk naar de
werf zou komen. Je ziet op Brodski’s
schilderij Lenin, rechts op de achter
grond, in het gezicht, de duizenden arbei
ders staan rond het spreekgestoelte ge
schaard, en al die koppen in de deinende
massa werden door Brodski zeer gekund,
en in eindeloze variaties, uitgebeeld.
Ik heb de mevrouw die op een stoel de
zaal met met het schilderij zat te bewaken
gevraagd of ze al die koppen ooit geteld
had. Dat had ze inderdaad gedaan, zei ze.
Men spreekt altijd van 200 verschillende
koppen, maar ze had al gauw ontdekt dat
het er meer dan 400 moesten zijn, en een
nauwkeuriger telling, waarbij ze het schil
derij met haar ogen in verticale stroken
verdeelde, had haar geleerd dat het er
ongeveer 600 waren! Het „officiële” getal
van 200, veronderstelde ze, zou wel slaan
op het aantal hoofden waarvan men dui
delijk de gelaatstrekken kon onder
scheiden.
is gebeurd, aldus het Witte Huis, is dat
Carter de landen aan de Perzische Golf
een veiligheidsgarantie heeft gegeven te
gen een mogelijke bedreiging van hun
onafhankelij kheid
De Washington Post heeft in de editie
van gisteren laten weten, de column van
Anderson, die voor vandaag was bedoeld,
niet te publiceren, omdat geen bevestiging
is te krijgen van Andersons beweringen.
de deel, dat de eerste helft van de jaren
tachtig een vertraagde groei van 1.8 tot
2.4 procent zal kennen, aldus het
rapport.
In Afrika zal volgens het rapport de
mate van absolute armoe bijna zeker in
het komende decennium toenemen.
De positie van deze arme Aziatische en
Afrikaanse landen, vooral de laatste,
verdient speciale aandacht van de inter
nationale gemeenschap, aldus het
rapport.
Het sultanaat Oman heeft de prijs van
ruwe olie met ruim twee gulden per vat
van 159 liter verhoogd. De prijsverho
ging is van toepassing met terugwerken
de kracht tot 1 augustus, zo is gisteren
vernomen uit betrouwbare bron in de
hoofdstad Muscat.
Voortaan kost de ruwe olie uit Oman,
dat geen lid is van de Organisatie van
Olie-exporterende landen, ongeveer 65
gulden per vat van 159 liter.
De blokkade leidde binnen korte tijd tot
chaotische toestanden in de Britse en
Franse havensteden. Files van meer dan
veertig kilometer lang ontstonden voor
deze plaatsen, terwijl hotels, scholen en
andere gebouwen ijlings voor de duizen
den gestrande toeristen werden ingericht.
Dover werd gisteren voor alle particuliere
auto’s afgesloten, omdat velen uitweken
naar deze stad die een veerdienst met het
Belgische Oostende heeft. De veerdienst
naar Engeland vanuit Rotterdam en Vlis-
singen draaien evenals de Belgische dien
sten op volle toeren. De diensten tussen
Southampton en het Belgische Zeebrugge
zijn vandaag verdubbeld.
Franse havenautoriteiten verwachten
dat de moeilijkheden in elk geval tot mor
gen zullen duren. Dan komt een bemidde-
lingscommissie van de regering naar Le
Havre, waar de kantoren van de visserij-
organisaties gevestigd zijn. De autoritei
ten zeggen dat de blokkade niet alleen
grote problemen voor het toeristische ver
keer met zich meebrengt, maar ook voor
de handelsondernemingen grote moeilijk
heden schept.
LA PAZ (AFP). Het door een staats
greep aan de macht gekomen nieuwe Boli
viaanse bewind van generaal Luis Garcia
Meza, heeft dit weekeinde bekendge
maakt, dat het de afgezette ex-interimpre-
sident, mevrouw Gueiler „op dit moment
geen toestemming geeft het land te verla
ten omdat zij de regels van asielrecht
heeft geschonden door leugenachtige ver
klaringen af te leggen”. Dit zei de Bolivi
aanse minister van Binnenlandse Zaken,
kolonel Luis Arce Gomez.
De oud-president heeft na de staats
greep de wijk genomen naar de nuntia
tuur in La Paz, waar zij wacht op een
vrijgeleide om het land te kunnen ver
laten.
