Zeker 80 doden
na ontploffing
NASA waarschuwt
Iraans pakhuis
bij nieuwe ijstijd
Zuidkoreaanse
Blokkade Franse vissers kost geld
Steeds meer problemen
voor gestrande toeristen
politicus zwijgt
voor krijgsraad
vervuiler"
„Emigratiegolf rampzalig"
„Auto grootste
Zonne-satelliet in de ruimte
Waarschuwing aan
tegenstanders
van Soeharto
Nog steeds geen
reactie Cuba op
verzoeken VS
Diplomaten Syrië
moeten Irak uit
Premier: Japan
wordt nooit grote
militaire macht
■S;
JE-
dins DAG 19 AUGUSTU S
Katten
Dol
Plankje
2
BINNEN- EN BUITENLAND
1980
door Nico Scheepmaker
;ren
atie
4
(Van onze redactie buitenland)
PARAMARIBO. De nieu
we Surinaamse regering wil
van iedere Surinamer die voor
25 november naar Nederland
vertrekt, een borgsom eisen.
Doel hiervan is de emigratie
van Surinamers naar ons land
af te remmen.
loyd
rger
iing
ft
1
trijfël
Borgsom verplicht bij
vertrek uit Suriname
Een Franse visser houdt boze Britse toeristen met een waterstraal op een afstand, nadat hij met stenen werd bekogeld
(Van onze redactie buitenland)
Inspanningen te vergroten
LE HAVRE-BASTIA. De blokkade van Franse ha
vens aan het Kanaal door boze vissers begint nu duidelij
ke gevolgen te krijgen voor de internationale handel van
Frankrijk. De situatie van duizenden, vooral Britse va
kantiegangers die het Kanaal over willen, wordt met de
dag nijpender.
dat
het
te
t een
keld
zieter
nteel
Wil-
folie,
sver-
;aan.
king
ider-
ssen
>k is
eren
het
it in
>lakt
eten
ïlijks
gaan
m zij
ligen
reen-
van
eiten
uilen
chni-
Dit
eling
ie lid
lies.
de Nederlandse ambassadeur in Iran, W.
S. J. Campagne, een boodschap van de
voorzitter van de Europese ministerraad,
Gaston Thorn, aan de voorzitter van het
Iraanse parlement. Daarin werd aange-
Hele vloten vissersboten liggen voor de havens van Cherbourg
tot Duinkerken. Alle scheepvaartverkeer op deze havens is tot
stilstand gekomen. Gistermiddag lagen veertig vrachtboten
voor Le Havre, de grootste haven van Frankrijk, voor anker,
terwijl tientallen andere werden doorgestuurd naar Nederland.
België en Engeland. Een en ander betekent voor Le Havre een
schadepost van enkele miljoenen per dag.
Uit solidariteit met de stakende vissers hebben gisteren Corsi-
caanse vissers ook de haven van Bastia op Corsica met hun
scheepjes afgegrendeld.
Vooral de vakantiegangers die naar Engeland terugwillen zijn
gedupeerd door de Franse acties. In Cherbourg brachten 6.0ÜÜ
Britten en Ieren de dag gisteren door met in de rij staan voor
loketten om geld te wisselen, nadat die een lang weekeinde
gesloten waren geweest, voor telefooncellen om familie te
bellen, voor de schaarse toiletten en in kantoren van scheep
vaartmaatschappijen. Fritesverkopers beleven gouden tijden;
er wordt gratis melk uitgedeeld en heet water om thee te zetten.
De passagiers van het autoveer van Corsica, dat de haven van
Bastia niet meer uit kan, kregen het extra zwaar te verduren,
nadat de sanitaire voorzieningen van het schip het begaven en
Bekend is dat in het verre verleden
zich abnormaal koude perioden hebben
voorgedaan. Geleerden vermoeden dat
de planeet aarde 90 miljoen jaar geleden
begon met afkoelen, 150 miljoen jaar
geleden zou de gemiddelde temperatuur
van de aardbol acht graden warmer zijn
geweest dan nu, dus ruim 22 graden
Celsius. In de komende miljoenen jaren
zou de temperatuur nog verder zakken.
Tot nu toe hebben zich in die afkoe
lingsperiode warmere en koudere tijden
voorgedaan, zo weten de geleerden te
melden. Daar waren volgens weer- en
natuurkundige Wilson ijstijdperkjes bij
van 22 jaar en van enkele miljoenen
jaren.
Het jongste ijstijdperkje begon in de
tweede helft van de zeventiende eeuw en
duurde tot in de vorige eeuw. De gemid
delde wereldtemperatuur zou in die pe
riode, die met name door Hollandse en
Vlaamse schilders zo fraai op het doek
werd vastgelegd, zijn gedaald met an
derhalve graad tot iets meer dan twaalf
graden. Hierdoor ontstonden strenge
winters, die onder meer leidden tot een
zichtbare uitbreiding van de gletsjers in
de Alpen.
Om de wereldbevolking te waarschu
wen wanneer weer zo’n koude periode
voor de deur staat heeft de NASA zijn
Solar Maximum Mission Satellite, zoals
de zonnesatelliet heet, gelanceerd. Een
tweede exemplaar staat al klaar om vol
gend jaar met het ruimtevaartvliegtuig
Space Shuttle in een baan om de aarde
te worden gebracht. De betrokken ge
leerden nemen echter niet aan dat wij
binnen afzienbare tijd opnieuw een kou
de periode zoals in de afgelopen eeuwen
kunnen verwachten.
Als men mij gevraagd had of ik een van
de twee, Marie of Sijtje, ter beschikking
wilde stellen voor gelegenheid, had ik
geen moment geaarzeld. Marie is een dik
ke, vadsige poes, liever lui dan moe, met
geen stok de deur uit te krijgen, boven
dien strijkt ze altijd met haar enge haren
langs mijn blote benen als ik ’s morgens
door het huis loop, en is de gang van de
koelkast naar haar etensbakje één lange
hordenloop, waarbij zijzelf steeds weer de
volgende horde is.
Sijtje, Maries moeder, is daarentegen
een slanke, zoniet magere poes, die niét
voortdurend voor je voeten loopt zodat je
erover struikelt, die niét tijdens het uit
storten van de Whiskas of de Catty in het
voerbakje er al met haar kop tegenaan
duwt zodat de helft op de vloer valt, en die
niét te beroerd is om naar buiten te gaan
en een frisse neus te halen. Sterker nog, ze
is vaak hele dagen weg, een poes naar
mijn hart dus: ik hecht het meest aan
poezen die je het minste ziet. Dus als men
mij gevraagd had of ik een van de twee
wilde afstaan voor een verblijf in de ton
tijdens het onderdeel katknuppelen van
de Broeker Feestweek, dan had ik daar
zeker Sijtje niet aan gewaagd,- laat ik het
zo zeggen...
Het katknuppelen met een levende kat
werd ruim honderd jaar geleden afge
schaft. De kat is nu vervangen door een
plankje, dat binnen de ton met een gat aan
het touw hangt waaraan ook de ton is
opgehangen. Vorige week werd er door 71
deelnemers (inleggeld 1 gulden) in Broek
in Waterland gekatknuppeld. De knuppe-
laars, allemaal mannen, gemiddelde leef
tijd 43 jaar, stelden zich op een meter of
acht van de ton op, die op ooghoogte aan
een touw tussen twee palen hing. De
knuppels waren van eenvoudige makelij,
korter dan een honkbalknuppel, een 25-tal
in totaal. Om de beurt wierp men een
knuppel naar (bijna had ik het hoender
hok getikt), naar de ton dus, die er stevig
genoeg uitzag met vier metalen banden
om de duigen, en die tot de zestiende worp
moest wachten voordat hij überthaupt
geraakt werd. Want zo eenvoudig is het
niet. Waren alle knuppels gegooid, dan
klonk de kreet „Knuppels!”, en repten
kleine jongetjes en meisjes zich om de
knuppels terug te brengen naar de werp-
plaats en op die manier hun laat mogen
opblijven te compenseren. Het duurde
lang voor de ton bezweek, er waren wel
zo’n driehonderd worpen nodig voordat
de ton aan duigen was gegaan, waarna
alleen de „kat”, het plankje aan het touw,
nog doorkliefd moest worden. Voor de
historie leg ik vast dat Dirk Kelderman
daarin slaagde, volgens een kenner omdat
hij de knuppel in een horizontaal vlak
gooide, zodat deze als een zaag door de
lucht wentelwiekte. Elke sport, hoe simpel
ook, heeft z’n techniek! Ik moest al toekij
kend wel even terugdenken aan alle Ma
ries en Sijtjes die in vroegere eeuwen,
opgesloten in een donker, heen en eer
zwiepend vat, iedere keer weer een dood
schrik kregen als zo’n knuppel tegen de
ton beukte. „Houd uw huisdieren binnen
tijdens het vuurwerk” we leven wel in
een verlichte eeuw.
igen
ege-
van
gere
bij
zijn
ten.
n een
itelin-
schip
i pas
lende
i een
-*ggen
r hen
ireke-
Ned-
t van
s vas-
Bui
loop.
it op-
noge-
B. en
lister-
m tot
r zich
stel®
neen
in het
ekend
t voor
adsle-
insde
stem-
m. B.
ivoor-
et tot
‘Hand
t ere-
stus.
nese
taakt
riek-
win-
nden
werk
in de
iera-
er, is
De
:erde
itbe-
zijn
man-
n de
(Van onze redactie buitenland)
WASHINGTON. Omdat zelfs
de kleinste veranderingen in de
temperatuur van de zon, grote ge
volgen kunnen hebben voor het kli
maat op onze aarde, heeft de Ameri
kaanse NASA dit jaar een satelliet
in een baan om de aarde gebracht
die de zonnestraling in de gaten
moet houden.
:be-
bij
«n-
dde
die
;ge-
?rk-
Zij
loet
irijf
de bemanning het verder vertikte om de reizigers van een
maaltijd te voorzien. Legerrantsoenen werden uitgedeeld.
De luchtvaartmaatschappij British Airways kreeg gisteren
van de Britse regering toestemming om aan gestrande toeristen
in Frankrijk en ook in Groot-Brittanië tickets voor een enkele
reis tussen Londen en Parijs te verkopen voor half geld 100,-
voor een enkeltje). Air France zou een dergelijke toestemming
van de Franse regering hebben gekregen.
De blokkade breidt zich intussen steeds verder uit met vissers
die van elders terugkeren. Het veer tussen Saint Malo en
Southampton, het laatste dat een Kanaaloversteek kon maken,
is er gisteren ook mee opgehouden. Veel gedupeerde vakantie
gangers rijden op aanraden van de Franse overheid door naar
België en zelfs naar Rotterdam.
In het Belgische Oostende is het aantal afvaarten verdubbeld.
In drie dagen tijds zijn daar 20.000 passagiers vervoerd. Uit
Zeebrugge vertrekt nu elk uur een veerboot.
Het cinflict heeft twee oorzaken. De moeilijkheden begonnen
vorige week in Boulogne, waar de bemanningen van de com
merciële vissersvloot de haven blokkeerden uit protest tegen het
voornemen van de directie de bemanningen in te krimpen. Ook
waren zij het niet eens met de manier waarop de prijzen voor de
vis worden vastgesteld.
Duizenden kleinere vissers sloten zich bij de actie aan, omdat
zij eveneens vinden dat zij te weinig krijgen voor hun vis en dat
de dieselolie te duur is.
Minister van Transport, Le Theule, liet gisteravond op de
Franse televisie doorschemeren dat er mogelijk minimumprij
zen voor de vis komen. Hij zei dat de regering er echter niet over
piekert om de subsidie op dieselolie te verhogen.
(Van onze redactie buitenland)
JAKARTA. President Soeharto van
Indonesië heeft in een rede tot het parle
ment zijn politieke tegenstanders ervoor
gewaarschuwd „niet roekeloos om te
springen met de democratische rechten”.
Meningsverschillen dienen te worden
beslecht op een „goede en fatsoenlijke
manier. Niet door laster, beledigingen en
insinuaties”, aldus Soeharto in het zwaar
bewaakte parlementsgebouw.
Soeharto sprak in het parlement ter
gelegenheid van de 35ste verjaardag van
de stichting van de Republiek Indonesië
en reageerde met zijn waarschuwingen op
de aanvallen die hij vooral de laatste
maanden van zijn tegenstanders heeft
moeten incasseren. Zo is de president
beschuldigd van corruptie, machtsmis
bruik en van het onderhouden van buiten
echtelijke relaties met een filmster.
Soeharto waarschuwde ook met nadruk
voor pogingen om zijn 14 jaar oude be
wind te ontwrichten en zei dat een ieder
nadeel zou ondervinden van politieke cha
os en democratisch geweld.
De lancering geschiedde in het kader
van het Zonnevlekkenjaar 1980. Dit jaar
is een van de topjaren van de zonnevlek
ken en zonnevlammen (protuberansen)
die eens in de elf jaar voorkomen. De
satelliet bevat een meetinstrument dat
veranderingen in de zonnestraling tot
één duizendste van een procent kan
waarnemen.
Dat instrument heeft berekend dat de
gemiddelde temperatuur van de zon,
ruim 5700 graden, dit jaar afwijkingen
vertoont van zo’n tien graden Celsius.
De toegenomen zonnevlekken zijn hier
waarschijnlijk de oorzaak van, zo meent
de weer- en natuurkundige dr. Richard
Wilson van het Jet Propulsion Instituut
in Californië. Hij is de man die het
instrument heeft ontworpen.
Die verandering van tien graden lijkt
weinig, maar Wilson wijst erop dat vol
gens de huidige theorieën een verminde
ring van de zonnewarmte met een half
procent kan leiden tot een flinke afkoe
ling van het klimaat. Komt er één pro
cent minder zonnestraling op aarde, dan
daalt de gemiddelde temperatuur op on
ze planeet met een graad. Momenteel
bedraagt die gemiddelde temperatuur
op aarde veertien graden. Een val van
zes procent zou betekenen dat de gehele
wereld met ijs wordt bedekt.
SEOEL (UPI/AP). De Zuidkoreaanse
oppositieleider Kim Daejoeng, die terecht
staat op verdenking van pro-communisti-
sche activiteiten, heeft gisteren geweigerd
te antwoorden op vragen van de openbare
aanklagers in zijn proces voor de Zuidko
reaanse krijgsraad.
Hij zei niets tegen de rechtbank te heb
ben, maar zijn proces te zien als „politieke
onderdrukking”. Hij antwoordde wel op
vragen van zijn eigen advocaten, waarbij
hij onder meer zei zich te hebben verzet
tegen het bewind van de vorig jaar ver
moorde president Park, maar trouw te
zijn aan de staat Zuid-Korea. Ook zei hij
de terugtrekking te willen van de 40.000
Amerikaanse militairen in zijn land, maar
voor voortzetting te zijn van de Ameri
kaanse economische en humanitaire hulp
aan zijn land.
De 56-jarite Kim werd gearresteerd na
de opstand in de zuidelijke stad Kwangjoe
in mei, waarbij volgens officiële cijfers
189 mensen om het leven kwamen. Hij
wordt er onder meer van beschuldigd
Verantwoordelijk te zijn voor deze ongere
geldheden. Ook 23 aanhangers van Kim
staan terecht.
De Zuidkoreaanse regering heeft giste
ren de sluiting gelast van 617 uitgeverijen,
ruim een kwart van het totaal. Zij zouden
bladen en boeken van „corrupte of ver
dorven” aard hebben gepubliceerd.
prof. F. van Dam, in Paramaribo aange
komen om voorbereidingen te treffen
voor de bijeenkomst van de commissie op
14 september.
De Nederlandse delegatie zal een volle
dig nieuwe Surinaamse afvaardiging te
genover zich vinden. De Surinaamse voor
zitter Essed is in hechtenis genomen ter
wijl een van de leden, Ewald Karamal Ali
Suriname zou hebben verlaten. De nieuwe
Surinaamse delegatie bestaat uit Henk
Ferrier (een broer van de afgezette presi
dent), ir. Richard Soerdjaesing en secreta
ris Narendorp.
Prof. Van Dam verklaarde gisteren dat
„alles bespreekbaar is binnen de bestaan
de overeenkomst”. Suriname is daarmee
akkoord gegaan en hoopt het alsnog
waardevast maken van de toegezegde 2,7
miljard gulden ontwikkelingshulp be
spreekbaar te maken op ministerieel ni
veau. Volgens Van Dam is daarop weinig
kans omdat de Nederlandse minister van
Ontwikkelingshulp De Koning duidelijk
heeft laten merken dat Nederland hier
niet voor voelt.
WASHINGTON (DPAAP). De Cu
baanse regering heeft nog steeds niet ge
reageerd op de verzoeken vanuit Was
hington, ervoor te zorgen dat de Cubaanse
vluchtelingen die vanuit de VS willen te
rugkeren naar hun vaderland dit op nor
male wijze kunnen doen.
In verband met het grote aantal vlieg
tuigkapingen in de afgelopen weken zijn
op alle burgervliegvelden in de staat Flo
rida extra beschermingsmaatregelen ge
nomen. De Amerikaanse regering heeft
naar verluidt bijna dagelijks contact met
Havanna. Zondag nog overlegde de Ame
rikaanse onderminister van Buitenlandse
Zaken Fowler met Cubaanse vertegen
woordigers in de VS over het probleem
van de vluchtelingen die terug willen.
drongen op een snelle beslissing over het
lot van de gegijzelden. Volgens parle
mentsvoorzitter Rafsanjani is deze bood
schap „een propagandamanoeuvre die
niets aan het lot van de gegijzelden zal
veranderen”. Hij kritiseerde de EG en
Japan wegens het geven van steun aan de
VS in het conflict tussen Teheran en Was
hington. Rafsanjani verklaarde verder,
dat het Iraanse parlement pas over de
gegijzelden zal spreken „zodra er geen
ander urgent probleem aan de orde is”.
Gisteren is de uit Dublin afkomstige
rooms-katholieke aartsbisschop William
Barden na een verblijf van 18 jaar in Iran
het land uitgezet. De reden van zijn uitwij
zing is niet meegedeeld.
(Van onze redactie buitenland)
BAGDAD. Irak heeft gisteren de Sy
rische ambassade in Bagdad gesloten en
alle diplomaten gelast het land binnen 48
uur te verlaten. In het ambassadegebouw
zou een grote hoeveelheid explosieven en
zware wapens zijn aangetroffen.
De diplomatieke betrekkingen tussen
beide landen zijn echter niet verbroken.
De Iraakse regering heeft de regering in
Damascus verzocht om de uitgewezen di
plomaten te vervangen.
De uitwijzing betekent een verdere ver
slechtering van de betrekkingen tussen
beide arabische buurlanden. Irak ver
denkt Syrië ervan de hand te hebben
gehad in een mislukte poging tot een
staatsgreep, bijna een jaar geleden.
De laatsté vijf maanden zijn 8.600 Suri
namers naar Nederland vertrokken.
De borgsom zal niet voor iedereen gelijk
zijn. Intellectuelen zullen het meest moe
ten betalen: enkele duizenden guldens.
Werklozen die willen vertrekken, zullen
niets hoeven te betalen.
Volgens de regering-Chin A Sen heeft
de emigratiegolf rampzalige gevolgen
voor de opbouw van Suriname. Op het
ogenblik zijn er naar schatting al bijna net
zoveel Surinamers in ons land (ongeveer
300.000) als in Suriname zelf.
Op 25 november is het vijf jaar geleden
dat Suriname onafhankelijk werd en ver
loopt de mogelijkheid om via familierela
ties in Nederland het Nederlands staats
burgerschap te verwerven.
Toen het Surinaamse vliegveld Zande
rij afgelopen zaterdag weer openging,
werden de kantoren van de KLM en de
Surinaamse luchtvaartmaatschappij
SLM overstroomd door meer dan 800 aan
vragen van mensen die naar ons land
wilden vertrekken. Op het ogenblik zou er
een wachtlijst van 1.500 mensen zijn.
Het Surinaamse nieuwsagentschap
SNA meldde gisteren, dat de afgezette
president Ferrier met zijn gezin naar Ne
derland zal komen. „Ferrier zal eerst nog
wat zaken moeten regelen, alvorens twee
(Van onze redactie buitenland)
TOKIO. Japen zal nooit meer een
grote militaire mogendheid worden, maar
zal zijn defensie wel zodanig versterken
dat aan alle vormen van bedreiging het
hoofd kan worden geboden. Dit heeft de
Japanse premier Zenki Soezoeki gisteren
in een rede gezegd.
Soezoeki herhaalde dat Japan blijft aft
zien van het bezit van kernwapens. Bin
nen de beperkingen van de grondwet, die
bepaalt dat het Japanse leger uitsluitend
defensieve taken mag hebben, zal worden
gewerkt aan een kwalitatieve verbetering
van de strijdkrachten, aldus Soezoeki.
De premier zei verder dat Japan de
verantwoordelijkheid moet dragen voor
de eigen defensie en zich niet kan verlaten
op de militaire kracht van de Verenigde
Staten.
De Verenigde Staten hebben de laatste
tijd druk uitgeoefend op Japan om, in
verband met het toegenomen militaire po
tentieel van de Sovjet-Unie, zijn defensie-
(Van onze redactie buitenland)
BONN. De auto is de grootste
boosdoener op het gebied van geluids
overlast en luchtvervuiling. Dit heeft
het hoofd van het Westduitse bureau
voor milieubescherming. Heinrich von
Lersner, gisteren in Bonn bekendge
maakt. Von Lersner zei dat de succes
sen die bij de bestrijding van de lucht
vervuiling door de industrie worden
behaald, voor een deel weer ongedaan
worden gemaakt door de auto.
Van Goor’s Folkloristisch Woorden
boek verwijst bij „katknuppelen” naar
„kat-uit-het-vat-gooien”, en daar lees ik
het volgende:
„Bij het katknuppelen zette men een kat
in een ton, die men daarna sloot en hing
aan een touw, dat aan twee bomen of
palen was vastgemaakt; de jongelieden
wierpen vervolgens bij beurten met een
knuppel tegen de ton, totdat eindelijk na
lang gooien de bodem van de ton bezweek
en dat kat, razend en dol, er uitsprong en
weg ijlde, namelijk zo ze nog springen
kon, want als ze bij ongeluk de knuppel
tegen de kop gekregen had, viel ze eruit en
bleef dan liggen. Hij, die de worp deed,
waardoor de kat uit de ton kwam, was de
overwinnaar en werd wel de Rattenko
ning genoemd”.
(Van onze redactie buitenland)
TEHERAN. Zeker 80 mensen zijn
omgekomen bij een ontploffing in een
pakhuis in de Iraanse stad Gatchsaran,
800 kilometer ten zuiden van Teheran
nabij de olieprovincie Koezestan. In het
pakhuis lag dynamiet opgeslagen. Bij de
brand die na de explosie volgde zijn ten
minste 45 mensen gewond geraakt.
De voorzitter van het Iraanse parlement
heeft gisteren een verzoek afgewezen van
de EG en Japan om de Amerikaanse gegij
zelden vrij te laten of een internationale
commissie tot hen toe te laten. Dit heeft
het Iraanse persbureau PARS bekendge
maakt. Afgelopen zondag overhandigde
maanden vakantie te houden,” aldus
SNA. Intussen is het telefoon- en telexver-
keer van en naar Suriname weer hersteld.
De nieuwe machthebbers in Suriname
hebben besloten niet alleen de Surinaam
se maar ook de buitenlandse verslagge
vers „te begeleiden in hun werk”. Volgens
de officiële legervoorlichter Zinhagel heb
ben de Nederlandse journalisten weinig
begrip getoond voor de coup van de 25ste
februari en voor de gebeurtenissen daar
na. Aanvragen voor interviews kunnen
voortaan alleen via de legervoorlichtings-
dienst worden gedaan. Tot nu toe hield de
regeringsvoorlichtingsdienst zich hiermee
bezig. Overigens is de censuur op de be
richtgeving weer opgeheven. Maar wel
wordt, zoals voorlichter Piawan het giste
ren uitdrukte, van de Nederlandse pers
verwacht, dat zij de Surinamers in Neder
land „tot rust brengt, zodat in die kringen
de bereidheid ontstaat om terug te keren
naar Suriname".
Intussen is de Nederlandse voorzitter
van de Commissie Ontwikkelingssamen
werking Nederland-Suriname (CONS),
s$i
t
