J
.48
48
48
48
59
48
EEN NACHT EN EEN DAG BIJ DE KRAKERS
I
s
r
2Ï> 1
79
99
99
0
5
0
l
I
r
D‘2
r
RM
13
WOENSDAG 20 AUGUSTUS 1980
AMSTERDAM
door Theo van der Kaaij
Vannacht
Groot alarm
r,
Grafisch geweld
F-.
Op deze wijze veegden honderden politiemensen de omgeving van het Centraal Station
schoon. Voorop de motoren met zijspan, daarachter de „infanterie".
Het is een geslaagde grap
krijg je de indruk dat het aankoopbedrag
in overeenstemming is met het woonge
not. De luxe appartementen doen sterk
denken aan de simpele, maar veel goedko
pere „Van Dam-eenheden” voor jongeren
huisvesting. Moos tikt mij op de vingers,
want rondlopen is er nog niet bij. Dezelfde
Moos voelt zich onderhand geweldig in
zijn hemd gezet, want zijn mededelingen
waren te voorbarig: het alarm is vals.
Hoera. Om zeven uur op excursie naar
het dak. De krakers hebben besloten de
barricaden daar weg te halen als „gebaar”
naar de burgemeester. Stenen, dakpan
nen, balken, bedspiralen en fietsframes
worden ruw van de dakrand een zolder-
vertrek ingesmeten. De beruchte ijskast is
er ook bij. Wie beweerde ook weer dat
daar gebakjes in zaten om naar beneden
te smijten? We moeten weer terug. Het
lange wachten is nu aangebroken. De „in
telligence” van de krakers zwijgt in alle
talen. Ze komen ook minder langs. Waar
zijn ze, wat doen ze op dit moment? De
club verslaggevers praat, eet, dut, leest en
kijkt uit het raam. Het wordt acht uur,
tien uur, twaalf uur en twee uur. De lucht
wordt ranziger en de geserveerde melk
zuur. Ik ben al dertig uur niet uit de kleren
geweest. Zo moet een gijzeling ook voelen.
Kwart over drie. Opnieuw: groot alarm.
Een geweldige mensenmenigte heeft zich
intussen op de Prins Hendrikkade verza
meld. Het ziet er naar uit dat de apparte
menten nu echt ontruimd gaan worden.
Vanaf dit moment volgen de gebeurtenis
sen elkaar snel op. Moos legt de verkla-
Een moment van ontspanning temidden van de turbulente gebeurtenissen, het water in of
aan het water voor het Centraal Station.
AMSTERDAM. .Va de ontrui-
mingsaktie van het gekraakte appar
tement aan de Prins Hendrikkade
laaiden elders in de binnenstad de
emoties hoog op. Verscheidene malen
kwam het op verschillende punten in
de stad tot confrontaties tussen op
rellen beluste jongeren en de man
schappen van de Mobiele Eenheid. Het
foto-relaas op deze pagina laat zien
dat dit niet altijd even zachtzinnig
was. Al was er aan beide zijden ook
nog wel tijd voor een knuffeltje.
Kraker Moos leest de verklaring voor
waarin onder meer werd meegedeeld, dat de
bezetters waren vertrokken.
Om vier uur is het buiten bittere ernst.
Wij lopen intussen vrij door de flats, want
de krakers zijn verdwenen. Het Ooster-
dok levert schokkende beelden op van een
geweldige stoet mobiele eenheden in slag
orde oprukkend, daarachter het waterka
non, paarden en honden, en in het water
de grijze boten van de rivierpolitie. Het
Stationsplein biedt nog even de gemoede
lijke aanblik van Sail ’80, tot het moment
dat de ME de menigte begint op te drijven.
Langzaam maar zeker, beheerst en relaxt.
Wanneer ter hoogte van de luxe apparte
menten de eerste steen gegooid wordt
scheurt de motorpolitie naar voren. De
bestuurders rijden te laks lopend publiek
van de sokken en de zijspanzitters ranse
len met de wapenstok. De eerste beelden
van een chaos: mensen vallen in het wa
ter, motoren rijden op elkaar in en zij
spanzitters rollen over het asfalt. Snel
heeft de ME het Stationsplein onder con
trole, wat zo riant vanuit de appartemen
ten te overzien valt.
Vrijwel iedereen is ervan overtuigd dat
de mobiele eenheid nog vannacht komt.
Alle pogingen tot bemiddelen zijn immers
ker zijn, maar weet wel dat als de politie
gaat schieten hier in Nederland een twee
de RAF ontstaat.”
Vijf uur. Radio de Vrije Keyser meldt:
het uur U is aangebroken. Groot alarm.
Krakers lopen nu af en aan en doen ver
warrende mededelingen. We turen door
het raam maar zien niets bijzonders. Ik
kijk of mijn gasmasker nog op zijn plaats
ligt, want wanneer niemand nog iets in de
gaten heeft van het geringste spoortje
traangas, jank ik al van ellende. We roe
pen Moos ter verantwoording want vol
gens afspraak zouden wij bij alarm op de
hoogte van alle plannen worden gesteld.
Moos vertelt: „Het is simpel. Wanneer de
ME komt, treffen zij de appartementen
verlaten aan. De krakers zullen zijn ver
trokken. Er zal geen enkel verzet worden
geboden.” We slaken een zucht van ver
lichting. Dit had niemand verwacht. Als
verslaggevers kunnen wij rustig de komst
van de politie afwachten, Moos zal bij ons
blijven, hoewel hij het risico loopt gear
resteerd te worden.
De krakers staan nog niet toe dat wij
ons vrij door het pand bewegen, toch
waag ik een kleine esxursie door het gan
genstelsel. Ik loop een appartement bin
nen dat onherkenbaar verminkt is door
grafisch geweld. Graffititeksten van bo
ven tot onder, etensresten als sporen van
bewoning, kleine zinloze vernielingen die
in het hele complex zijn terug te vinden en
de appartementen voorlopig onbewoon
baar zullen houden. Ongelooflijk trou
wens, dat deze flatjes voor een paar ton
aan de man gebracht worden. Nergens
Plotseling wordt het duidelijk dat de
politie heel snel binnen zal zijn. Het vol
gende schouwspel voltrekt zich onder on
ze verbijsterde ogen. Hoogwerkers, bull
dozers, brandslangen en een pantserwa
gen worden in slagorde opgesteld. Ge
heimzinnige dichte containers verschij
nen op straat en open puinbakken ver
schaffen gastvrijheid aan een politionele
brandgast die zijn spuit grijnzend op
„ons” appartement richt. De onwillekeuri
ge gedachte aan circus Elleboog dat hier
zijn kunsten gaat vertonen verdwijnt
pijlsnel uit mijn brein wanneer ik in twee
hoogwerkers mitrailleursnesten ontwaar,
waarin commando’s de loop op mijn
hoofd richten.
Om tien over vijf sommeert de politie
voor de eerste keer. Er ontstaat een dia
loog per megafoon wanneer Moos met een
persverklaring komt. De politie slaat geen
acht op de mededeling dat het pand op
ons na geheel leeg is en werkt het draai
boek af. Tot driemaal toe zwaait een dich
te container naar het dak met elk 34
ongewapende ME-ers. Dit moet zijn wat
wordt bedoeld met het „opentrekken van
een blik agenten”. Een vierde container
vol snijbranders, luchtdrukscharen, pik
houwelen en koevoeten verdwijnt naar
het dak, de appartementen zullen dus nog
meer toegetakeld worden als ze al zijn.
Het duurt nog vrij lang voor de politie
onze verblijfsruimte betreedt. Wij mogen
de aftocht blazen en zwaaien per contai
ner vanaf het dak naar beneden. Moos
treft het slechter. Hij krijgt handboeien
aan en wordt gearresteerd.
Toen hij voor het laatst zijn blik liet
glijden over het bizar aandoende Station
splein, zei hij nog: „Het is een geslaagde
grap. Ik voel me echt lekker nu.”
Haspels, doet verwoede pogingen alsnog
een gesprek tot stand te brengen tussen B.
en W. en de kraakbevolking. Burgemees
ter Polak wordt door hem uit zijn bed
gebeld. De krakers blijven er vrij lauw
onder. Zij zeggen opnieuw het pand niet
zonder meer op te geven. Kraker René
lijkt een wandelend informatiecentrum.
Hij is overal van op de hoogte. Hij zorgt
rond vier uur voor verontwaardiging bij
de club verslaggevers, filmers en fotogra
fen door iets te onthullen van wat er bij de
komst van de politie gaat gebeuren. Er is
sprake van een vluchtweg, waarlangs als
het zover is in elk geval eerst de krakers
zullen verdwijnen. De pers moet zich
daarna maar zien te redden. Ik kan er
niets aan doen, maar krijg het nu echt
benauwd en zie visioenen van rennende
mensen, stampende laarzen, zwaaiende
bullepezen en dikke wolken traangas. Was
ik maar buiten gebleven. We proberen
elkaar gerust te stellen maar voelen ons
toch lichtelijk belazerd. Van de andere
kant hebben de krakers ons uitstekend
verzorgd. We kunnen ons te buiten gaan
aan brood met jam, appels, thee, koffie en
zelfs een verjaardagstaart. Voor onze
komst is zelfs het hoogpolig tapijt ge
schuierd.
De krakers gedragen zich ongelooflijk
kalm en beheerst. Een jongeman komt
koffie drinken en legt daartoe zijn zware
wapenuitrusting af. Met een onwaar
schijnlijke koelbloedigheid ontsteekt hij
een pijp en begint een praatje: „Ik bang?
Helemaal niet hoor. Misschien straks als
de ME echt voor de deur staat dat ik wat
zenuwachtig ben. We zullen ze eens even
een poets bakken. De politie zal best ster-
op niets uitgelopen en burgemeester Po
lak heeft voor de televisie zowat de staat
van beleg uitgeroepen door de burgerij op
het hart te drukken vanaf nu in de huizen
te blijven. Polak spreekt over „plaatsen”
waar de politie actief zal zijn, daaruit kan
worden opgemaakt dat ook het kraakbas-
tion de Gróote Keyser eraan moet
geloven.
De geruchtenstroom komt nu pas goed
op gang. De krakers komen om beurten
trouw elk laatste nieuwtje brengen dat zij
opvangen in hun informatiecentra. Er
zouden al dikke rijen ME-wagens opge
steld staan op een industrieterrein bij
Weesp en langs de snelweg bij Drieber
gen. Er zijn tanks gesignaleerd met speci
ale stalen rambalken. Iemand verzoekt
dringend om watjes, want het strijdplan
van de politie voorziet in het veroorzaken
van een ultrasone geluidslawine die men
sen verlamt en uit hun evenwicht brengt,
a la de straaljagers bij De Punt van enkele
jaren geleden. Tips worden uitgewisseld,
en adviezen gegeven: bijvoorbeeld de ci
troensap bij traangas en de rauwe knof
look bij het gemenere braakgas. De kra
kers die wij te zien krijgen zijn allen
gehuld in semi-militaire kledij- Zware hel
men, op het hoofd, gasmaskers langs de
heup en camouflagekleurige jassen. De
onvermijdelijke sportschoentjes maken
de drager helaas wat topzwaar.
Om drie uur is alles nog steeds rustig.
Voor de deur op de Prins Hendrikkade
steevast een menigte mensen. Toch is er
achter de schermen iets aan de hand. De
voorzitter van de Amsterdamse Raad
(iemand maakt er al te enthousiast de
Wereldraad van) van Kerken, dominee
In containerbakken werden politiemannen en scherpschutters van de marechaussee
omhoog gebracht tot voor de appartementen.
ring af die hij ons nog schuldig was. Het is
duidelijk dat de krakers vanaf nu een stuk
theater gaan opvoeren. Wij voelen ons als
persgroep medeplichtig, want tegenover
de buitenwereld zwijgen wij als het graf.
De 65 illegale bewoners vluchten langs
een geheime weg via de Nicolaaskerk en
ontsnappen aldus aan de spiedende ogen
van de rechercheurs die buiten staan. Het
geweld wordt voor gek gezet. De krakers
wensen zelf te bepalen „wanneer zij op
gewelddadige ontruimingsmaatregelen
van de burgemeester ingaan en geen ver
zet aan de PH-kade betekent niet dat er
ergens anders nooit meer gevochten gaat
worden.” Volgens Moos zijn de apparte
menten niet echt als een fort gebarrica
deerd: „Beneden wel, maar in de rest van
het gebouw zijn veel fake-toestanden en
trucs. De politie zal zich bijvoorbeeld er
gens afvragen: is dat een bom? OK, er zijn
vernielingen aangericht, maar de apparte
menten zitten ook wel heel zwak in el
kaar.”
AMSTERDAM. Doen of
j niet doen? De uitnodiging
MI nan de krakers om de ontrüi-
i I ,ning van de luxe apparte-
inenten aan de Prins Hen-
I drikkade als verslaggever
van binnenuit mee te maken
>_oas verleidelijk, maar
bracht vele risico's met zich
l mee. In het midden van de
i nacht van maandag op dins-
I dag wagen we de stap met z'n
elven, voorzien van onmisba-
1 re attributen als helm en gas-
masker. Tijdens een oriënte
rend gesprek vooraf hadden
j de krakers de nodige garan-
I lies gegeven dat er van hun
i kant niet gewelddadig tegen
de politie zou worden opge
treden.
Een ontruiming in Amsterdam: honderden politiemannen op de begane grond; zwaarbewa
pende scherpschutters in een bak van een hoogwerker tegenover de panden aan de Prins
Hendrikkade.
Opperste vertrouwen tussen baas en beest. Ook mogelijk is, dat de politiehond vraagt nog
even een kraker of betoger ,,te mogen pakken".
AMSTERDAM. De Amsterdamse
politie heeft gisteravond bij de ontrui-
mingsakties van de gekraakte apparte
menten aan de Prins Hendrikkade en
ongeregeldheden elders in de stad in
totaal zeventien arrestaties verricht.
Van de arrestanten, die variëren in leef
tijd van dertien tot dertig jaar, komen er
zeven uit Amsterdam. De overigen uit
andere steden in Nederland, uit Ierland
en uit Turkije. Allen Zijn opgepakt op
beschuldiging van openlijke geweldple
ging zoals het gooien met stenen, aldus
de politie.
Inmiddels is ook het juiste aantal ge
wonden bekend geworden. Aan de kant
van de politie werden elf mensen licht
gewond. Wat betreft het aantal bij de
krakers, symphatisanten ën overige aan
wezigen bij de rellen heeft de politie
geen duidelijk beeld. De toestand in Am
sterdam was om half, elf gisteravond
rustig. De ME-manschappen worden
van de Prins Hendrikkade teruggetrok
ken en het verkeer kon van toen af weer
vrij doorgang vinden. Ook de trarhs rij
den weer hun normale routes, aldus de
politie. Wel zal het pand aan de Prins
Hendrikkade volgens de woordvoerder
bewaakt blijven door een beperkte hoe
veelheid politiemensen.
AMSTERDAM. Doen of niet doen?
De uitnodiging van de krakers om de
ontruiming van de luxe appartementen
aan de Prins Hendrikkade als verslagge
ver van binnenuit mee te maken was
Verleidelijk, maar bracht vele risico’s
met zich mee. In het midden van de nacht
van maandag op dinsdag wagen we de
stap met z’n elven, voorzien van onmisba
re attributen als helm en gasmasker. Tij
dens een oriënterend gesprek vooraf had
den de krakers de nodige garanties gege
ven dat er van hun kant niet gewelddadig
abc tegen de politie zou worden opgetreden.
Dinsdag om 0.45 uur klimmen we via
een smalle ladder naar de eerste verdie
ping van de appartementen die de illegale
bewoners op last van de rechter allang
hadden moeten verlaten. De ladder wordt
■S achter ons binnengehaald en de enige
uitweg naar buiten wordt schielijk gebar
ricadeerd. Er kan niemand meer in of uit.
Het gangenstelsel van de flats vertoont
een chaotische aanblik. Opengetrapte
m deuren, afgebroken muurtjes, brokken
M Puln> barricades en wanden onder de
SI 8ra^ltL
Appartement 79 D is vanaf nu onze
gedwongen verblijfplaats, want de kra
kers willen voorlopig geen pottekijkers bij
hun activiteiten in het gebouw. Er komt
wel een tijdstip dat we vrij rond kunnen
lopen en ook zullen de krakers op een
door hen te bepalen uur bekendmaken op
welke wijze zij op de komst van de politie
zullen reageren.
Het appartement moet 250.000 gulden
kosten, maar is piepklein en voorzien van
slechts één slaapkamer. Kraker Moos
I blijft bij ons als begeleider en het is bloed-
heet. De ramen zijn dichtgespijkerd en
I afgeplakt. We kijken elkaar aan en vragen
ons af waar we aan begonnen zijn. Door
de petieterigheid van de flatjes beseffen
we nu pas goed als ratten in de val te
zitten. Eén traangasgranaat door het
raam en er breekt paniek uit. We houden
elkaar op de been met opbeurende verha-
- len. Een verslaggever meldt dat er een
I verzekering van een kwart miljoen op zijn
t lijf is afgesloten. Ik kom tot de ontdekking
C dat het treffen van een dergelijke maatre-
gel mij door het hoofd geschoten is en het
klamme zweet breekt me uit. Ook de ver-
eiste oranje rellenkaart van de politie ont-
r breekt aan mijn uitrusting. Ik kan hem
k morgenochtend om 9 uur op het hoofdbu-
reau ophalen.
Op het Damrak wordt een jonge betoger van de sokken gereden door een
motor met zijspan van de Mobiele Eenheid.
r ->
