Gecultiveerde koorzang
Engelse traditie
in
exposities
Situatie jazz
onhoudbaar
-KE DONDERDAG KUNT
U MET FOKKER OVER
fv
I
herschi/drinks
I
OVERZICHTSEXPOSITIE EUROPESE BEELDENDE KUNST NA 1968
7
Nieuwe Scène met
De Herkuls in
tent in Haarlem
Onderzoek naar
filmfestival
voor Amsterdam
I
Mojo Concert
opgeheven
1
9
WOENSDAG 20 AUGUSTUS 1980
Overzichtsexpositie
F
Trinity Church Choir in Zandvoort
1
Morgen begint de
abonnementsverkoop van
serie C
L.
r“
B
m Q
KoKI
KUNST
-i
Afval
s
NOORDHOLLANDS PH1LHARMONISCH ORKEST
RAAD VOOR DE KUNST
LUIDT ALARMKLOK:
GENT-HAARLEM. Er is eer
der in deze krant gesteld dat „we
in Holland misschien eerst wat
tijd moeten inruimen om de Bel
gen te benijden om hun durf een
'dergelijke onderneming tot een
zo voortreffelijk uitziend einde te
brengen” A. Belmon in een recen
sie over de Zero-expositie te Ant
werpen, in januari van dit jaar.
Exact hetzelfde mag nu gezegd
worden over de opzet en het aan
zien van de expositie Kunst na
1968 in Europa in de stad Gent. Je
ziet niet zo gauw in een overzicht
sexpositie van Europese kunst
een zo ruime opstelling als daar.
-
Respect
Elke
donderdag j
van 17.00
tot 21.30 uur kuntu
in de Jan van
Galenstraat, --r-
met de Fokker praktijkmensen. Óver
technisch werk. Over administratief
werk. Voor mannen en vrouwen.
Voor LTS-ers en MTS-ers. Voor HBO-ers
en Akademici. Graag tot ziens.
r
avant-garde kunst
in Gentse musea
(ADVERTENTIE)
'4F
J
A
GEMMA COEBERGH
(ADVERTENTIE)
(ADVERTENTIE)
De kleurenreproduktie die Giulio Paolini
gebruikte: het portret van een man (schilde
rij van Antonello da Messina).
Nu eerst iets over de eerder gemelde
ruime opstelling: stelt u zich de tweede
verdieping van de St. Pietersabdij voor.
Het is een soort balzaal met tegelvloer,
veel licht aan de oostkant, aan twee zijden
in de hoeken in/uitgang en dan aan de
lange wand één doorlopende lijn met de
horizontaal gerichte werken van Stanley
Brouwn uit Amsterdam. Zijn meestal ver
tikaal geconcipieerde stappen/lijnen zijn
hier aangepast aan de volle lengte van de
zaal. Zijn werk, dat meer een lang volge
houden mentaliteit verbeeldt dan een es
thetiek van de korte termijn, heeft hier
een duidelijke opstelling gekregen. De ca
talogus van Leverkusen, Konzeption/Con-
ception van 1969 vermeldt zijn activiteit in
Haarlem: hij vraagt de weg en neemt een
foto, hij zet precies een lijn van een meter
uit en neemt een stap, hij bepaalt een
afstand en verkleint het op schaal tot een
lijn, enzovoort. Zijn bewustzijn omtrent
afstand, schaal, lopen mag beperkt zijn,
met ijzeren consequentie houdt hij dit al
achttien jaar vol.
De Haarlemse kunstenaar Rob Clous
exposeert kleuretsen in het Kunstenaars
centrum Bergen NH (Plein 7, Bergen) van
22 augustus tot en met 11 september.
Dagelijks geopend van 10.30-12.30 en van
14-17 uur. Zondagsmorgens gesloten.
In Zienagoog (Ged. Gracht, Zaandam)
zijn tot 6 september tekstiele tekeningen
van Nicole van der Heijden en keramische
objecten van Ad Timmermans geëxpo
seerd. Geopend: dinsdag tot en met vrij
dag van 12.30-16.30 uur, donderdagavond
van 19-21 uur, zaterdag van 10-17 uur.
Een overzichtstentoonstelling van de
schilderijen en tekeningen van wijlen Jan
Kooi is van 23 augustus tot en met 14
september ingericht in Kunstliefde (No-
belstraat 12a in Utrecht). Geopend: dins
dag tot en met zaterdag van 12-17 uur,
zondag van 13-17 uur.
Kassa Concertgebouw, Lange Begijnestraat 13, Haarlem van 10-15 uur,
telefonisch 023-32 09 94 van 12-15 uur.
Expositie Kunst Na 1968 in Europa.
Gent (België), Museum voor hedendaagse
Kunst, Citadelpark (10 min. van station)
en St. Pietersabdij, St. Pietersplein. Nog
Lm. 31 augustus 1980.
Stanley Brouwn:
„100 kilometer", tien i
mappen met elk hon-
de rd bladen papier be-
drukt met stappen van 1
Brouwn.
Dat zijn uitdrukkingen van iemand, die
in een doorgaande redenering nieuwe de
finities poogt te geven, een groot gedeelte
van deze inhoud mag waar zijn, maar het
zegt weinig of niets over de afwezige schil
ders, die juist in dit overzicht kennelijk
minder belangrijk worden gevonden.
Ruime aandacht voor
De bedoeling was dat verder elke kun
stenaar met een oud werk en een nieuw
werk aanwezig zou zijn, maar niet altijd is
deze opzet goed gelukt of herkenbaar te
rug te vinden in het grote geheel. De
nieuwe werken zijn gewoonlijk in het mu
seum te vinden, een gebouw uit 1900-1902,
maar Jan Dibbets bijvoorbeeld, wiens
werk in de refter van de voormalige abdij
te vinden is in gezelschap van een be
dauwde iglo van Mario Merz en enig foto
werk van Gilbert George, heeft een
oude en nieuwe fotostructuur in eikaars
land en Anthony Fumivall) boden een
veelkleurig spectrum van koorliteratuur,
waarbij de gecultiveerde koorzang zich op
allerlei manieren kon uiten.
De organist Harold Pysher liet zich
naast zijn rol als begeleider ook als solist
horen in een op het programma summier
als „Fantasy und Fuga” aangekondigde
compositie van Johann Sebastian Bach,
hetgeen de Fantasie en fuga in c klein
BWV 537 bleek te zijn. Pysher toonde zich
hier een vaardig speler, die de Fantasie in
de vereiste bezonkenheid weergaf en de
monumentale fuga (afgezien van enig ge
brek aan eenheid van tempo) met allure
vertolkte.
Met dit alleen voor 1980 bestemde, tus---;
sentijdse advies heeft de Raad voor dé
Kunst niet willen wachten op het rapport
van de vorig jaar mei ingestelde departe
mentale werkgroep, die is opgedragen een
nieuw subsidiesysteem voor de sector jazz
en geïmproviseerde muziek te realiseren.
Er bestaat in jazzkringen grote onvrede
over de huidige subsidiëringswijze, die
erop neerkomt dat een aantal jazzgroepen
een aanvullende (podium)subsidie ont
vangt via de Stichting Jazz en Geïmprovi
seerde Muziek Nederland en dat ongeveer
13 ensembles rechtstreeks door het minis
terie gesubsidieerd worden. De hoogte
van het budget voor deze sector is de
laatste jaren gelijk gebleven, zodat er ifT
feite sprake is van een flinke achteruit-
gang.
Wat echter vooral als onrechtvaardig’
wordt beschouwd is het automatisme in
de subsidietoekenning zonder enige artis
tieke afweging. Voor sommige groepen
worden bij voorbaat gelden gereserveerd
zonder zekerheid dat er gebruik van
wordt gemaakt. Subsidieaanvragen van
„nieuwe” groepen worden vaak niet eens
in behandeling genomen.
Tenslotte acht de Raad voor de Kunst
het ontoelaatbaar dat er nog steeds Ne
derlandse formaties bestaan, waarvan de
artistieke voorhoedefunctie is bewezen,
die nauwelijks in staat worden gesteld in
eigen land op te treden. Deze onduldbare
toestand heeft ertoe geleid dat het Willem
Breuker Kollektief onlangs het reeds uit
gekeerde subsidiebedrag voor 1980 bij
wijze van protest heeft teruggestort.
Een beoordelingsrapport maakt deel uit
van het advies. Daarin geeft de Raad voor
de Kunst aan aan welke groepen prioriteit
(subsidie op meeijarenbasis) moet wor
den gegeven, welke in aanmerking komen
voor een subsidie van één jaar, welke
groepen geen steun meer moeten krijgen
en welke formaties helemaal niet meer
bestaan.
Heel typerend zijn er wel enkele ironi
sche vormen van schilderkunst aanwezig.
Zo beschildert H.P. Feldmann, die alle
facetten van massareproduktie van foto
grafie onderzoekt, in rose-groen-gele
kitschkleuren een gipsen beeldje van de
Aphrodite van Knossos (zie ook etalage
dameskapper Zijlstraat in Haarlem) en
van haar mannelijke tegenvoeter de Da
vid van Michelangelo. De statuettes staan
hoog op een sokkel in het midden van een
zaal: een keer raden wat hiervan de be
doeling is! De plastic afval en rommel van
Tony Cragg, bijeen gesleept uit de omge
ving van Gent, ondergaat een rigoreuze
ordening in een van de gangen van de
abdij. Hij verzamelde de stukken op hun
picturale kwaliteiten(!) rood-geel-groen-
blauw. Zo’n voor de hand liggende orde
ning van afval uit onze wegwerpindustrie
had ik nog niet gezien. Ook de mij onbe
kende J.L. Vilmouth tekent een meetkun
dig figuur rechtstreeks op vloer en wand
door op traditionele wijze uit te gaan van
een voorbeeld/model dat uitvergroot
wordt. In het museum is het een trektang
die dient als voorbeeld voor een vloer-
werk van keurig gerangschikte elektrici
teitsdraden. Nog meer picturale middelen
zijn te vinden bij de bekende IMI Knoebel
uit Düsseldorf. Hij past hoogst neutrale
(wit) maar ook fel fluorescerende kleuren
toe in grillig gezaagd multiplex of op
stapelingen van kant-en-klaardeuren en
schotten. Dit environment is naast de zaal
van Van Elk te vinden. Dus de manier
waarop deze middelen (kleuren, objecten,
fotografie) toegepast worden wijkt inder
daad sterk af van vastgeroeste schilders-
nabijheid opgehangen. Er is geen sprake
van een inrichting als confrontatie, want
dat is ook niet de inhoud van hun werk.
De Nederlandse kunst is redelijk verte
genwoordigd met genoemde Brouwn en
Dibbets, daarbij heeft Ger van Elk een
zaal in het museum tct zijn beschikking;
hier wordt duidelijk waarom hij meestal
een werk in tweevoud uitvoert, wat dus
handig is in verband met deelname tege
lijkertijd aan grote internationale exposi
ties (Biennale, Venetie). Zijn Triangle Ba
lance Pull van 1980 is in Gent én in Vene
tie te zien, zo ook de Wizzard Sculpture
van 1979.
(Van onze kunstredactie)
DELFT. Het popimpresariaat Mojo
Concerts, de grootste concertorganisator
op dit gebied in ons land, is opgeheven. De
druk van de financiële lasten, een gevolg
van de nasleep welke de Casa Nova jonge
renbeurs, vorig jaar in Rotterdam, met
zich meebracht, was te groot geworden.
De opheffing van Mojoconcerts B.V.
stelt de beide oprichters, Leon Ramakers
en Berry Visser, in de gelegenheid hun
activiteiten op het gebied van de concert
organisatie voort te zetten onder een an
dere firmanaam. Dat zal Holland Con
certs B.V. worden.
Kortom, de verscheidenheid aan sculp
turale installaties is hier zeer rijk, want er
is nog niets gezegd van de werken van
Panamarenko, Merz, Zorio, de Poiriers,
Kounellis, Long, het houdt niet op met
namen van de belangrijkste kunstenaars,
die het artistieke gezicht van ons tijdperk
bepalen. Gent herbergt ze nu ten koste
van grote sommen geld, ja, plus alle bijko
mende vijandigheid van de kant van de
eigen kritici, zie daartoe de opgeprikte
recensies bij de doorloop in het museum.
De stad, Jan Hoet, en zijn steun de burge
meester, verdienen groot respect voor de
ze onderneming, het is een cultureel initia
tief van de eerste orde die in onze stad
Haarlem ondenkbaar is.
JAN ZUMBRINK
het dagelijkse buitengebeuren altijd te
maken heeft met het museale binnen.
Ideologisch gerichte vragen roept ook
Beuys op met zijn planken vol ingepakte
etenswaren uit de kruidenierswinkel van
de DDR. Daartussen staan zijn eigen sym-
bool-beladen bijdragen: een reuzenblok
gips met vet en een soort aggregator;
Beuys’ energie werkt in op het dagelijks
leven. Zo zijn er meer kunstenaars, Dimi-
trijevié, Broodthaers en Zorio bijvoor
beeld, die verschillende aspecten uit
kunst, natuur en industrie vermengen tot
assemblages, die door hun poëtische asso
ciatie de verbeelding in werking zetten.
ZANDVOORT. Het Amerikaanse
Trinity Church Choir is geschoold en
gevormd naar Engels model. Dat alleen
al is bijna onbetwistbare garantie voor
kwaliteit, gezien het niveau van een heel
groot aantal Engelse koren. De kwalitei
ten van het Trinity Church Choir (af
komstig uit Princeton, New Jersey) be
wijzen dat ook in Amerika succes wordt
voortgeborduurd op het stramien van de
Engelse koortraditie. Zo was er dinsdag
avond in de sfeervolle Hervormde Kerk
te Zandvoort fraai uitgebalanceerde
koorzang te horen, mooi strak van lijn in
de oude polyfonie van Byrd, Schütz, Gib
bons, glansrijk in composities van latere
datum (Britten, Vann, Rorem). Een goede
Dirigent James Litton (evenals de koor
leden gekleed in een wijnrood habijt-ach-
tig gewaad) hield met dynamische geba
ren het geheel stevig in de hand. Er was
een veelzijdig programma waarbij de ou
de polyfonie wel het zwaartepunt, maar
niet het alleenrecht had. Geestelijke mu
ziek uit de 18e, 19e en 20e eeuw en ook
twee wereldlijke Amerikaanse Folk
Hymns (gearrangeerd door Aaron Cop-
Herschi Sinas met zuiver
mineraal water, zuivere vruchtensappen en
uitsluitend natuurlijke suikers zonder toevoeging
van onnatuuriijke smaak- of kleurstoffen!
Herschi/Hoensbroek tel. (045) 21 17 77
Overigens zijn er ook minder gecompli
ceerd werkende kunstwerken aanwezig.
De kleurtjes, lichtjes en poëtisch-Japanse
stemmingen van Christian Boltanski met
als Gentse bijdrage de projectie van een
kleurendia met een brandend kaarsje in
een half openstaande deur van de kloos
tergang, rechts voorbij het werk van Luci
ano Fabro. Om de hoek in een uitstulping,
die zijn religieuze bedoeling ook al heeft
opgegeven, staan de bescheiden ambach
telijke bijdragen van Barry Flanagan: een
uiltje met slechts een vleugel, inscriptie op
de sokkel en een eigenaardig gekleurd
hoopje worstvormige zandzakjes. Hij
heeft in samenwerking met een fabriek
voor de ingang op het plein een veel
grotere ijzeren sculptuur liggen van 9 ton
staal.
vermenging der timbres van mannen-,
meisjes- en jongensstemmen, terwijl de
mannengroep - zoals bleek in William
Byrd’s Look Down, O Lord - ook enkele
uitstekende kopstemzangers herbergt.
(Van onze kunstredactie)
DEN HAAG De Raad voor dê
Kunst heeft minister Gardeniers van
CRM geschreven dat jazz en geïm
proviseerde muziek verkeerd gesub
sidieerd worden. Al jaren achtereen
ontvangen jazzgroepen overheids
geld zonder dat bekeken wordt of zij-
er artistiek voor in aanmerking ko
men. Daardoor zijn er voor nieuwe
formaties geen middelen meer be
schikbaar, ook al omdat het totale
jazz-„potje” van het rijk zo klein is.
Dit is een onhoudbare situatie.
(Van onze kunstredactie)
HAARLEM. In het kader van de
activiteiten rond het Cultureel Jongeren
Paspoort (CJP) treedt de theatergroep
Kollektief Internationale Nieuwe Scène
het komende weekeinde op in de eigen
theatertent in de Haarlemmerhout.
De Nieuwe Scène speelt op zaterdag- en
zondagavond de produktie De Herkuls,
een stuk dat door het spelerskollektief zelf
werd gemaakt op basis van gegevens die
in de Antwerpse havenbuurt werden ver
zameld. Charles Comette en Hilde Uitter:
linden gaven het stuk vorm en Tone Bru-
lin fungeerde als eindregisseur.
Kaarten voor de voorstelling verkrijg
baar aan de tent en in de voorverkoop
dagelijks aan balie van de Toneelschuur,
van 11-15 uur. De voorstellingen beginnen,
om 20.30 uur.
<2.0
AMSTERDAM/ARNHEM (ANP).
Amsterdam krijgt mogelijk een filmfesti
val. Een speciale commissie van de Ne
derlandse Bioscoopbond zoekt uit of er in
Amsterdam mogelijkheden zijn om er
een internationaal filmfestival te hou
den. De commissie heeft inmiddels bij de
gemeente geïnformeerd naar de eventue
le financiële steun van die kant.
Als er in Amsterdam een filmfestival
komt zal dat gevolgen hebben voor de
Internationale Filmweek in Arnhem. Het
bestuur van de stichting die dat filmeve
nement om de twee jaar organiseert, be
raadt zich donderdag over de thans ont
stane situatie en over de geruchten, die de
ronde doen over een verplaatsing van de
Arnhemse filmweek naar de hoofdstad.
De Bioscoopbond neemt momenteel
voor een derde deel in twee festivals, te
weten de Filmweek Arnhem en de Cine-
manifestatie in Utrecht. De andere deel
nemers in het Arnhemse festival zijn het
ministerie van CRM en de gemeente.
Het hoofdbestuur van de Bioscoopbond
heeft enige tijd geleden een commissie het
filmfestivalbeleid van de bond laten door
lichten. Deze commissie heeft inmiddels
een aantal adviezen uitgebracht, waarvan
de inhoud niet bekend is. Wel heeft de
Bioscoopbond mede op basis van deze
adviezen een tweede commissie gevraagd
de mogelijkheden voor een festival in Am
sterdam te onderzoeken.
picturaal-ambachtelijke en esthetische
normen en van de enge beschrijving van
schilder- en beeldhouwkunst. Hij heeft de
klassiekschilderkunstige middelen ver
vangen door een vernieuwd vocabulari
um dat hem de mogelijkheden biedt zijn
houding binnen de hedendaagse leefwe
reld zo goed mogelijk te bepalen en waar
te maken. De kunstenaar zoekt voortaan
het contact tussen kunst en leven in de
levensactiviteiten zelf, van daar ook zijn
streven naar bevrijding van een estheti
sche dogmatiek”, (citaat uit de kleine cata
logus).
normen. Nog een ander voorkomend ken
merk is het analytisch-theoretisch benut
ten van de schilderkunst. Zo heeft Giulio
Paolini, hier bekend van een overzicht in
het Stedelijk Museum te Amsterdam,
weer een kleurenreproduktie opgehangen
van een vermoedelijk zelfportret van An-
tonella da Messina. Het werkje 1470-75 uit
de collectie van de National Gallery, Lon
den hangt in Gent in tweevoud tegenover
elkaar. Door bijgeleverde tekst en door de
frontale kijk van 's mans ogen lijkt het
alsof Paolini over de volle lengte van deze
zaal de historische realiteit van het pa
neeltje opheft. 1470 en 1980: dit dialectisch
moment is in staat de rechtlijnige beleving
van tijd op te heffen. Verleden en heden
worden in de schilderkunst/reproduktie
vermengd. Andere analytisch denkende
kunstenaars in de expositie zijn Joseph
Beuys, Daniel Buren, Hans Haacke en
Victor Burgin. Zij gebruiken hun (foto)af-
beeldingen en middelen niet om een wille
keurig picturale kwaliteit uit te drukken,
maar ieder op zijn manier werkt eerst aan
een idee over de verhouding politieke en
artistieke realiteit. Vooral de „beelden”
door Hans Haacke kunnen politiek-cultu-
reel geladen consequenties met zich mee
brengen, als je de logisch toegepaste tek
sten en foto’s geheel en al wilt volgen. Zijn
uiteenzetting gaat echter nooit letterlijk
over een politieke realiteit, zoals hier in
Haarlem de uitbeeldingen in treurige po-
lyester-realisme van de groep Jute. Het in
details ontleden en uitbeelden van een
politieke situatie is een opgave met krach
teloze resultaten. De kern van het verhaal
bij Buren en Burgin ligt veeleer in het
aantonen van vaste patronen in ons zicht
op de maatschappelijk-culturele werke
lijkheid.
Om aan het willekeurig beelden
scheppen te ontkomen voeren ze alle drie
constante factoren in binnen het kunst
werk, ieder op zijn manier. Buren past
zich aan aan de gegeven architectuur van
het expositie-gebouw en plakt onveran
derlijk zijn kunststempel op ramen, mu
ren en wanden. Dat zijn in Gent 8,7 cm
brede papierbanen van verschillende
lengten en kleuren, waarmee alle ruitjes
van de cour van de abdij voorzien zijn.
Vanuit het museum loopt van binnen naar
buiten een langgerekte doek met dezelfde,
nu zwarte, banen tot dwars over de ver
keersweg alsof Buren wil aantonen dat
Dat met uitzondering van de internatio
naal bekende schilders hier uitsluitend de
avant-garde aanwezig is, mag beperkt
schijnen, maar het heeft zijn reden in de
opzet van het geheel. Een en ander was
hét gevolg van team-work. De leider van
het project, tevens hoofd van de sectie
moderne kunst in Gent, Jan Hoet, heeft
een selectieproces opgezet door aan zeven
andere kunstcritici/hoofden van musea
een lijstje te vragen met hun voorkeur
voor kunstenaars. Vijftien namen rolden
daaruit, de rest van de 31 deelnemers,
waaronder drie duo’s, werden op verzoek
van de eerste vijftien erbij gehaald. Twee
van die groep van 31 Marcel Broodthaers
(overleden 1976) en Gerry Schum (1973)
worden met hun deelname posthuum
geëerd, de laatste met de juist eerder in
Amsterdam en Rotterdam vertoonde vi-
deo-banden Land-art en Identifikationen
uit 1969 en 1970. Wat is de algemene visie
van Hoet, die de teksten van de grote en
kleine catalogus op deskundige wijze ver
zorgde? „De hedendaagse kunstenaar
I heeft zich losgemaakt van de traditionele,
Concert door het Trinity Church
Choir. Dirigent: James Litton. Solist:
Harold Pysher, orgel. Programma:
Vann, Gibbons, Schut:Bach, La-
louette, Byrd, Casciolini, Rorem, Cop
land, Fumivall, Stanford, Howells,
Britten. Nederlands Hervormde Kerk,
Zandvoort, 19 augustus 1980.
