ÏT
Chrysanten voor tuin maar ook huiskamer
(5
J
«1
■MH
Deursloten onderhouden
Een nieuwe
schakelaar
Vertaalmachine in zakformaat
Breng gereedschap
nu in veiligheid
z
MM
29
WOENSDAG 27 AUGUSTUS 1980
A
X
3
Vaste planten
PM
QBQQSBQUUiS
QIIOaSlIlQOIlilB
EJ Q a O B 8 - -
Snijbloemen
S3
-
Eenjarigen
"I
Gieten als
n album
jk
I
ir
paludsodum.
a
PHHIPS
f r
foor
5
O
Informatie
stolde en de vorm behield waarin het
was gegoten. Nadat het produkt uit de
mal was gehaald, moest het nog worden
afgewerkt door middel van schuren,
Chrysanthemum maximum of groot-
bloemige margriet. Uit deze soort zijn
diverse mooie tuinvormen gekwekt met
Iemand meldde ons: Ik heb laatst een
nieuwe schakelaar gekocht om een ou
derwets en bovendien kapot exemplaar
te vervangen. De verkoper in de winkel
prees me het ding aan als het modernste
wat er is en het zag er ook heel fraai uit.
Hetzelfde klemsysteem vindt men ook
in de nieuwe lasdoppen, waarmee dra
den in centraal-, las- en andere dozen in
de elektrische installatie aan elkaar wor
den gezet.
die
reis
o
gegoten en daarna afgekoeld, zodat het
frezen, polijsten, lakken en dergelijke.
Maar thuis gekomen kon ik met geen
mogelijkheid de schroefjes vinden waar
op ik de draden moest aansluiten. Is nu
ineens de hele montagetechniek van
elektrisch schakelmateriaal veranderd?
Let er op dat u de bruine (fase)draad in
de inbouwdoos van het stopcontact in
het met P gemerkte insteekgat aan
brengt, als het om andere dan éénpolige
schakelaars gaat.
De potchrysant wordt het hele jaar door in
bloei te koop aangeboden. Meestal wordt hij
na de bloei weggegooid, maar u kunt hem
ook heel goed in de tuin uitplanten. Hij zal
dan uitgroeien tot een ..normale tuinchry
sant van zo 'n 100 cm hoogte.
De chrysant is niet alleen
van de bekendste planten,
ook een
ons
w «rr W W W
de plant helemaal overdekt met enkele,
gele bloempjes.
Chrysanthemum frutescens of struik-
margriet. Dit is eigenlijk een halfhees-
tertje, dat niet winterhard is in ons kli
maat. De plant wordt vaak gebruikt in
combinatie met geraniums. De sterk ver
takkende struik kan zo’n 100 cm hoog
worden en is de gehele zomer overladen
met margrietachtige bloempjes.
Om de plant jaren achtereen in leven
te houden, moet u hem 's winters op een
koele, maar vorstvrije plek laten
overwinteren en omstreeks half mei
weer buiten uitplanten of in kuipen op
potten.
ruimtelijke (sierjschaakstukken. Om
dat de verwerkingstijd ongeveer 10 mi
nuten bedraagt, moet het mengsel on
middellijk na het aanmaken in de mal
worden gegoten.
Deze kunststofmallen worden kant en
klaar geleverd (merk: Hobby Time). U
kunt ze zo vaak gebruiken als u wilt. Na
circa 30 minuten is de gietmassa hard en
kan het produkt uit de mal worden ge
haald. Natuurlijk bent u er dan nog niet:
de afwerking maakt er pas een waarde
vol werkstuk van.
Ook hiervoor bestaan diverse moge
lijkheden. Allereerst moet het materiaal
met zogenaamde isolatiegrond worden
afgedekt, zodat verf en dergelijke er niet
meer in kan trekken. Houtstructuur (zie
de lijst om de reliëfvoorstelling op de
foto) kunt u bewerken met beits, ver
krijgbaar in diverse houtkleuren, terwijl
het zogenaamde metalloidglazuur het
werkstuk een metaalachtig uiterlijk
geeft (zie de „kopergravure” in de „hou
ten” lijst).
Zo ontstaat een sfeervol geheel, dat
bijna niet van echt is te onderscheiden.
Met behulp van koudglazuur, giasverf,
patina en andere bewerkingsvloeistof-
fen krijgen keraminfiguren het uiterlijk
van aardewerk, ivoor of gewoon gelakt.
Mogelijkheden genoeg dus, en dat
geldt ook voor toepassingen: wanddeco
raties (sommige compleet met lijst),
wandtegels en andre reliëfs, metaal- of
houtkleurige versieringen of ornament
jes op dozen, spiegels; deuren en andere
veelal witte bloemen met een geel hart.
De planten worden zo’n 50 tot 100 cm
hoog, afhankelijk van de variëteit en
bloeien van juni-oktober. Het zijn prima
snijbloemen.
Uc temmen v au iici o ticci
oud. Al eeuwenlang worden gebruiks-
I en siervoorwerpen gegoten van tin,
brons, ijzer, klei enz. Dat gebeurde op
handambachtelijke wijze. Het vloeiba
re materiaal werd in vormen of mallen
Chrysanthemum Leucanthemum of
wilde margriet. Dit zijn witte margrieten
met een geel hart, die men in ons land
ook nog wel in het wild aantreft. Ze
worden zo’n 50 cm hoog en hebben iets
kleinere bloemhoofdjes dan de Chrysan
themum maximum. De bloeitijd valt van
juni-augustus.
Chrysanthemum coccineum. Van deze
(want die kunnen uiteraard ook in de
zomer ontstaan): wegpoetsen met staal-
wol en met vaseline of olie behandelen.
Een goede olie om gereedschappen te
behandelen is Multi-Spray van Alabasti-
ne; dat smeert èn beveiligt geruime tijd
tegen roest.
Berg kleine dingen in dozen of laden.
Hang nooit gereedschap direct tegen een
muur, ook al lijkt die altijd mooi droog
te zijn. Een eenvoudig, maar veilig ge
reedschappenbord kan worden gemaakt
van een stuk spaanderplaat dat met en
kele houten regels tegen de muur wordt
bevestigd.
Overigens kan het helemaal geen
kwaad om, ook al zijn alle nodige voor
zorgsmaatregelen genomen, tijdens de
winter enkele malen te inspecteren of de
spullen het goed maken. Een onschuldig
lijkend roestplekje is misschien twee
maanden later een gemeen ingevreten
stukje verwoesting van uw dure hand
zaag!
Nee, niet ineens helemaal. Maar de
„nieuwe generatie” schakelmateriaal
heeft in plaats van aansluitklemmen met
schroefjes, insteekgaatjes voor de ge
stripte uiteinden van de installatiedra-
den. U steekt het blote stukje draad in
zo’n gaatje (ongeveer 1 cm strippen) en
dan zit de draad vast. Moet hij weer los,
dan trekt u aan de draad, terwijl u
tegelijkertijd een draaiende beweging
maakt. Het is een handig systeem, maar
je moet er eerst even kennis mee maken.
kunnen naar wens wor
den verwisseld. Ara
bisch en Japans worden
niet in de betreffende
lettertekens weergege
ven, maar fonetisch, dus
leesbaar en uitspreek
baar voor westerlingen.
Het aantal van 2800
woorden lijkt nogal be
perkt, maar op reis kom
je er een heel eind mee.
Bovendien zijn woorden
die met elkaar verband
houden groepsgewijs op
geslagen, zodat vaak
een synomiem kan wor-
middel op den duur er
ger dan de kwaal.
Spuit liever smerende
grafiet in het slot; via het
sleutelgat en via de kie
ren van de schoten. Be
weeg de deurkruk en de
sleutel daarna enkele
malen heen en weer. Het
grafietmiddel verspreidt
zich dan door de slot
kast.
Wanneer een slot, on
danks regelmatig sme
ren, erg stroef gaat wer
ken, haal het er dan uit.
Verwijder de deurkruk
(pennetje uittikken) en
draai de schroeven van
de slotplaat uit. Het hele
slot kan dan worden uit
genomen. Soms is via het
sleutelgat binnengeko
men (of erin gestopt) vuil
de oorzaak. Het kan ook
een opeenhoping van
roest zijn.
In het laatste geval kan
het slot een tijdje in een
petroleumbad worden
gelegd; laat het daarna
drogen en spuit via alle
openingen flink wat
smeergrafiet in de slot
kast. Baat dit allemaal
niet, koop dan maar lie
ver een nieuw slot. Neem
het oude mee naar de
Gewoonlijk wordt
naar deursloten weinig
omgekeken; wij nemen
gemakshalve maar aan
dat zulke dingen eeuwig
blijven functioneren. En
als er dan ineens iets
misgaat, worden we
daar boos om. Terwijl
het meestal aan ons zelf
is te wijten. Een slot
heeft namelijk onder
houd nodig.
Vooral sloten op bui
tendeuren zijn gevoelig
voor roestvorming, met
name de gewone ijzeren
insteeksloten waarmee
keuken-, achter- en bal
kondeuren zijn uitge
rust. Het is vaak meteen
aan de zogenaamde
schoten (de uit de deur
stekende metalen pen
nen die in de sluitplaat
op het kozijn vallen) te
zien hoe het met het in
wendige van het slot is
gesteld.
Wanneer die schoten
zijn verroest, zal het er
binnen in de slotkast ook
niet zo best voorstaan.
Knarsende geluiden bij
het omdraaien van de
sleutel duiden eveneens
op verregaand „achter
stallig onderhoud”. Dat
kan op een dag verve
lend worden; als het slot
ineens blijft steken, ter
wijl de sleutel er omge
draaid inzit, wordt het
tobben om de deur weer
open te krijgen. Daarbij
loopt de sleutel kans te
breken. En dan is Leiden
helemaal in last.
Voorkom die narighe
den door elk slot van tijd
tot tijd (tweemaal per
jaar) even te smeren.
Olie is voor dat doel be
slist niet geschikt die
gaat samen met stof,
aankoeken en dan is het
den gezocht. Er zit ook
een vast geheugen met
veelgebruikte termen en
uitdrukkingen in het ap
paraatje, evenals een
mogelijkheid om maten
en gewichten om te
rekenen.
Of het leren van talen
nu overbodig is gewor
den? Die illusie heeft ui
teraard ook de fabri
kant (Philips) niet.
Maar een handig hulp
middel is het zeker,
vooral voor mensen die
veel op reis zijn.
Zo’n robotvertaler,
makkelijk mee op
kan worden genomen,
kost circa f 600, waarbij
dan nog per „taalmodu
le” een bedrag van f 130
komt. Op het toetsen
bord wordt bijvoorbeeld
een Nederlands woord
ingetikt, de taaltoets
wordt ingedrukt en daar
verschijnt de vertaling
in de gewenste taal. Al
thans wanneer dat
woord in het „pakket”
van 2800 woorden zit.
i Er is veel veranderd. Tegenwoordig
zijn er andere technieken, nieuwe mate
rialen en doen machines het werk. Hier
en daar zien we echter nog een vakman
(bijvoorbeeld de tinnegieter), die het am
bacht uitoefent zoals dat vroeger werd
gedaan.
Zoals dat met zoveel „oude ambach
ten” is gebeurd, begon de amateur zich
voor het gietwerk te interesseren. Met
name in de hobbysector zijn er diverse
mogelijkheden voor metaal (tin, lood),
gips, klei, was en kunststof.
Door het gebruik van kunststoffen
zijn de giettechnieken vereenvoudigd en
de mogelijkheden voor de hobbyist
enorm uitgebreid. Het uit Duitsland af
komstige Keramin is daar een voorbeeld
van. Dit universeel te gebruiken gietpoe-
der wordt met water aangemaakt en is
bedoeld voor het gieten van reliëfs of
ruimtelijke figuren.
Op de foto ziet u beide toepassingen:
een reliëf in de vorm van een schilderij
De chrysant is het hele jaar door als
snijbloem te koop, bovendien zijn de
meeste soorten op water erg lang houd
baar, zodat het niet vreemd is dat deze
snijbloemen erg populair zijn geworden.
Voor de snijbloemen wordt dezelfde
programmering toegepast om de plan
ten door middel van belichting het hele
jaar door in bloei te krijgen. Behalve
hiervoor genoemde indeling in vaste
planten en eenjarigen kunnen we (en dat
is zeker- ook voor de snijbloemen van
belang) een indeling maken naar de
bloemvorm.
De meest bekende soorten zijn dan:
enkelbloemige, pomponbloemige, groot-
bloemige en spinchrysanten.
In het najaar worden ook wel buiten
chrysanten als snijbloem te koop aange
boden.
borderplant kunt u prima snijbloemen
plukken omstreeks mei-juni, als de plan
ten bloeien. Behalve de roze stamvorm
moet u wel voor voldoende steunmateri-
aal zorgen, omdat de bloemstengels nog
al makkelijk omvallen. De plant wordt
door bloemisten meestal Pyrethrum
genoemd.
Chrysanthemum serotinum. Deze bos-
sig groeiende plant wordt wel zo’n 150-
200 cm hoog en is uitstekend in de bor
der te gebruiken, omdat hij meestal ste
vig genoeg staat. De bloemen verschij
nen in september en hebben een geel
hart met witte straalbloemen.
Chrysanthemum rubellum. Deze tuin
chrysant wordt zo’n 100 cm hoog en
heeft bovenin vertakte stengels. De bloei
valt in september-oktober en de bloe
men zijn roze of rood.
Potchrysant. Van de Chrysanthemum
indicum worden diverse variëteiten ge
bruikt voor de zogenaamde jaarrond-
potcultuur. Dit houdt in dat de kwekers
door een kunstmatige verlichting deze
zogenaamde kortedagplanten het hele
jaar door in bloei kunnen krijgen. Even
eens worden er remstoffen gebruikt om
de plant klein te houden.
Zoudt u deze plant omstreeks mei in
de tuin uitplanten, dan zal hij gewoon
uitgroeien tot een hoogte van circa 1
meter en zal in het najaar pas gaan
bloeien. U kunt ze trouwens na de bloei
altijd in de tuin uitplanten.
lage struikjes vormt met witte bloemp-
i jes en Ball’s White met dubbele witte
bloempjes die erg geschikt is als snij-
i bloem.
Chrysanthemum segetum of gele gan-
i zebloem. Heeft wat blauwgroen loof,
i wordt zo’n 50 cm hoog en heeft van juli
tot de herfst goudgele bloemen met een
1 zwartbruin hart. Het is een prima snij
bloem en een goede borderplant.
Chrysanthemum multucaule. En lage
soort die uitstekend geschikt is voor de
border of in de rotstuin. In de zomer is
De vertaler kan drie
modules bevatten; die
l u zult
i zien dat er veel meer chrysanten
zijn dan u ooit had verwacht.
I Chrysanthemum paludsodupi. Een
eenjarige, kleine soort die in de zomer is
i overdekt met kleine witte bloemen. Als
I men de uitgebloeide bloemen regelmatig
weghaalt, bloeit de plant van mei tot
augustus.
1 Chrysanthemum parthenium of moe-
i derkruid. Een erg leuk tuinplantje dat
eind april in de volle grond gezaaid kan
i worden. De bloeitijd van deze plant valt
omstreeks juni-september. Als u de
I plant eenmaal in uw tuin hebt, kunt u
I hem beschouwen als een vaste plant,
omdat hij zichzelf vaak weer uitzaait.
i Er zijn enkele variëteiten van te krij-
J gen, zoals de Goudbal met dubbele
goudgele bloemen, de Witte Ster, die
Over enige tijd wordt het voor al het
gereedschap dat in schuur, garage of
andere vochtgevoelige ruimten is opge
borgen, weer een lastige periode om te
overleven. Wie een centraal verwarmde
ruimte als doe-het-zelf-werkplaatsje
heeft, is gelukkig. Want daar loopt het
gereedschap weinig kans aan roest ten
onder te gaan.
Schuren en garages zonder verwar
ming echter zijn tijdens najaar en winter
minder geschikt als opslagruimte voor
gereedschap. In die tijd zal zo’n ruimte
ook niet erg vaak als werkplaats worden
gebruikt. Er wordt dan in veel gevallen
ook niet zo erg op het gereedschap gelet
en wanneer men dan in het voorjaar
wild enthousiast aan de gang wil, grijnst
roestbruin op zaagbladen, beitels enz. de
eigenaar tegen.
Het is natuurlijk mogelijk om alle
roestgevoelige spullen tijdens de winter
op een veilige plaats binnenshuis op te
bergen. Is daarvoor echter geen gelegen
heid, dan zal de doe-het-zelf-uitrusting in
meer barre omstandigheden moeten
overwinteren.
Kijk het daarom, voordat het slechte
weer komt, goed na. Maak het schoon en
wrijf het licht in met zuurvrije vaseline.
Scharnierende delen smeren met dunne
olie. Tangen controleren op hun wer
king: helemaal openen, smeren en enke
le malen open en dicht doen.
Waar al roestplekjes zichtbaar zijn
1 liefhebberij
I De techniek van het gieten is heel en ruimtelijke (sier)schaakstukk
ise
met
sen
danken
gebruiksvoorwerpen, schaakstukken
(diverse middeleeuwse, Griekse en Oos
terse figuren) en -borden, ruimtelijke
figuren, beeldjes enzovoort.
Wilt u meer weten over deze boeiende
knutselhobby, ga dan eens een kijkje
nemen bij uw handenarbeidwinkelier.
Daar kunnen ze u verder informeren
over prijzen, benodigde materialen, hoe
veelheden, werkwijze en dergelijke. Is
dat niet het geval, dan kunt u bellen naar
de importeur, de firma Kars en Co bv te
Kesteren, telefoon 08886-1825.
winkel, om er zeker van
te zijn dat u een overeen
komstig type kiest.
Let ook op de bevesti
ging van sloten. Niet zel
den hangen de schroe
ven van de slotplaat er
armetierig bij. Indraaien
van een iets langere
schroef kan het euvel
verhelpen; zo niet, vul
dan de schroefgaten met
enkele in houtlijm ge
dompelde lucifers, laat
de lijm drogen en steek
het uitstekende deel van
de lucifers af. Priem een
gaatje en breng de
schroeven (eventueel
nieuwe) weer aan. Te
grote (uitgesloten) sleu
telgaten maken de kans
op vervuiling groter.
Monteer dan een sleutel-
gatplaatje.
Ten slotte de sluit
plaat; dat is de metalen
plaat in het kozijn, met
gaten voor dag- en
nachtschoot. Controleer
de sterkte van de beves
tiging; schroeven vast
draaien en zonodig ver
nieuwen. Terwille van de
veiligheid kan worden
overwogen om een
zwaardere sluitplaat aan
te brengen.
een
maar
van de veelzijdigste soorten.
In ons land kennen we chrysan
ten als snijbloem, als potplant en
als tuinplant. Vooral als snijbloem
is de chrysant erg populair, omdat
ze het hele jaar door wordt aange
boden.
Daarvoor hebben de kwekers een
speciale cultuur ontwikkeld, zodat
ze gedurende het hele jaar door
kunnen bloeien. Ook voor de pot-
plantjes wordt deze cultuurmetho-
de toegepast, waardoor ook die het
hele jaar te koop worden aange
boden.
De tuinplanten kunnen we onder
scheiden in eenjarige en vaste
planten. Er zijn heel wat mooie
poorten van deze plant en
Een vertaalmachine
in pocketformaat, opge
borgen in een polstasje,
in staat om 2800 Neder
landse woorden en uit
drukkingen te vertalen
in het Engels, Duits,
Frans, Noors, Spaans,
Italiaans, Arabisch en
Japans (ook omgekeerd)
is werkelijkheid ge
worden.
-
