Openingstijden
Elektron: rustpunt op Firato-kermis
n
Geluidsapparatuur
nauwelijks meer
te verbeteren
Voor het
eerst
27 MC op
Firato
r
r
rt
>1‘
.T
WOENSDAG 27 AUGUSTUS
19 8 0
30
Weinig nieuws
G 0.9
05/0
Addertje
Invloed „chip”
Selectie
Geen verzadiging
ioor; J
u
oopt
Toekomstmuziek
Firato weer groter, lawaaiiger en vermoeiender
AMSTERDAM.
talk".
1
AMSTERDAM. Wie de Firato bezoekt moet sterke
trommelvliezen hebben. Vaak is de High Fidelity en
werkelijkheidsweergave zo indringend aanwezigdat
het bezoek aan een rustpunt op de tentoonstelling
geen langer uitstel duldt.
In 1978 kwamen er 250.000 bezoekers. Het meest
geziene artikel was dan ook de rug van de voorgan
ger; de meest gestelde vraag: „Mag ik even passe
ren?” Naar verwachting zal het bezoekersaantal in
dit jaar-van-recessie flink toenemen, want terwijl
de auto-industrie stevige klappen krijgt te incasse
ren, gaat het de elektronische industrie met
name de Japanse niet slecht.
De Firato pleegt altijd bezocht te worden door
foldervretende jongetjes die door de handelaar
liever op een afstand worden gehouden. Deson
danks gaan zij met wagonladingen folders tevre
den weer naar buiten; 40.000 folders is derhalve
niets voor een exposant.
Toch zullen de standhouders minder neerbui
gend moeten worden tegen deze groep jonge men
sen. De cijfers wijzen uit dat bijna 80 procent van
de jongens tussen de 15 en 20 jaar een stereo-
Door middel van de ..chip'' konden veel
radio's en televisies geminiaturiseerd wor
den. Zoals een mini-center van Artec met
bijpassende tv.
ringetjes ondergaan, door gebruik van
andere oxydedeeltjes. Ferro werd chro
mium, werd ferrochromium.
Ontvangers en stereo-apparaten worden steeds
verfijnder en mooier. Dat is ook de enige manier
om nog iets nieuws te verkopen, want het vorige
apparaat is eigenlijk niet meer stuk te krijgen,
sinds er geen buizen meer inzitten.
Buizen, de oude elektronische pijlers, slurpten
stroom en sleten door onder meer verhitting. Tran
sistors zijn beter en vooral de IC’s (integrated
installatie bezit en 30 procent van de meisjes een of
ander elektronisch apparaat op de kamer heeft.
Diezelfde jongens komen gemiddeld eenmaal per
veertien dagen naar de winkel om naar de nieuwste
spullen te kijken.
Door het oog van de naald: een chip zonder
behuizing Deze telt 25.000 transistors
De deelnemers aan het Elektron 80 zijn:
Philips, video-apparatuur, kleurkunde, glasvezeicommuni-
catie, micro-elektronika;
PTT, micro-elektronika in de telecommunicatie, teksttele
foon, 008 op de computer, veldsterkte bij omroepzenders;
Landmacht, afweergeschut tegen vliegtuigen, radar;
Luchtmacht, model van F-16;
NINT (Nederlands Instituut voor Nijverheid en Techniek),
verkeersregeling met chip;
Brinkman, klimaatregeling in glastuinbouw met chip;
TH Twenthe, geïntegreerde schakelingen;
Sony, video-kleurencamera met chip in plaats van opname-
buizen, complete kleurenstudio;
VEV (Vereniging tot bevordering van het Elektrotechnisch
Vakonderwijs in Nederland), scholingsvoorlichting;
VMTS (Vereniging voor Middelbaar Technische Scholen),
scholingsvoorlichting.
In veel stands is ruimte gereserveerd voor zelfwerkzaam
heid. Wie het, onder deskundige leiding, aandurft zelf elektro
nische schakelingen te maken, kan zijn gang gaan.
De vraag of er nu zoveel nieuws te zien zal zijn op
de Firato moet dan ook ontkennend beantwoord
worden. Grote „trekkers” als de beginnende View
data, Teletekst en bijvoorbeeld de eerste videore
corder of satelliettelevisie zijn nauwelijks meer
schokkend. Ze zijn technisch gesproken al lang uit
het proefstadium en het gaat nu alleen maar om
bruikbaarheid in de praktijk of duurzaamheid.
circuits), waarin vele transistors zijn opgenomen
die ontzettend veel functies kunnen vervullen, zijn
wondertjes van techniek.
beurs is ook de Radiocontroledienst aan
wezig om vragen te beantwoorden.
Machtigingen voor de MARC zijn te
krijgen op de postkantoren tegen beta
ling van 35 gulden en overlegging van
een identiteitsbewijs. Er is een speciale
folder van de PTT-radiocontroledienst
voor mensen die willen gaan zenden en
Het aanbod van goedgekeurde appa
ratuur is de laatste tijd aanzienlijk gro
ter geworden. En waarschijnlijk zal er in
de nabije toekomst nog meer keus zijn,
al is de handel nu met ongeveer
150.000 deelnemers aan de MARC
aardig ingezakt. Sommige „bakjes” kos
ten nog maar f 149 tot f 199, al zijn dat
meestal niet de allerbeste.
Nieuw op de Firato is de musicassette
met zuivere metaaldeeltjes, die voor op-
Vrachtwagenchauf
feurs hebben de 27 Mc
als een nuttig gebruiks
voorwerp in de auto.
De echte innovaties zijn tot stand gebracht met
behulp van die „chip”, die in feite een computer-
bouwsteen is. Een voorbeeld: vroeger moest je aan
een knop draaien om Hilversum 1, 2 of 3 te krijgen.
Daarna kwamen er knoppen om de stations snel te
vinden (autoradio-drukknoppen), maar de „chip”
Ten slotte: Is een bezoek aan de Firato bruikbaar
voor een oriëntatie op het gebied van nieuwe appa
ratuur? Antwoord: nauwelijks. Er is zoveel te zien,
te horen en af te lopen, dat men er kleurendol van
wordt, platvoeten krijgt en afstaande oren. Alleen
met een strenge selectie of een meerdaags bezoek is
enig overzicht te krijgen. Heel veel bezoekers kun
nen in een middag maar enkele hallen „doen”.
Bepaalde fabrikanten of importeurs claimen dan
ook een plaats vooraan. Misschien is dat systeem
van die jongens die al die folders weggrissen en
later thuis alles op hun gemak bekijken toch nog
niet zo gek!
De PTT heeft een aantal MARC-appa-
raten goedgekeurd. Deze toestellen zijn
voorzien van het MARC-keurmerk. Ge
bruik van andere „bakkies” is beslist
niet toegestaan. Het werken met verster
kers om het zendvermogen wat op te
vijzelen, is ook uit den boze. Het gebruik
van een goede, rondstralende antenne is
noodzaak voor verstaanbaarheid op de
27 MC.
Zo’n rustpunt is vaak te vinden in een van de zalen waar
uitsluitend componenten voor de elektronika-industrie wor
den tentoongesteld, en steevast op de expositie Elektron.
Elektron is een vast aanhangsel van de Firato op het gebied
van elektronika in opleiding en beroep. Het is bedoeld voor
jongeren van pakweg 15 tot 20 jaar, die zich willen oriënteren
op een opleiding in de elektronika-wereld.
Maar daarnaast is het vaak interessant voor hen die willen
zien wat er nu achter het front van apparatuur schuil gaat.
Het centrale thema van het Elektron 80 is de chip, het stukje
elektronisch vernuft op de vierkante millimeter. De exposan
ten laten zien hoe ze chips maken en in welke apparatuur die
worden gestopt.
5
vallend fraai geluid zorgt. Addertje on
der het gras: de metaalcassette is alleen
afspeelbaar in cassettedecks met een
speciale kop. En dat zijn slechts de aller
jongsten.
AMSTERDAM. De Firato '80 zal open zijn van vrijdag 29 augustus tot en met
zondag 7 september. De openingstijden vallen tussen 10.00 en 17.00 uur dagelijks en
van 19.30 tot 22.30 uur ’s avonds. Op zaterdag en zondag is de tentoonstelling
’s avonds gesloten.
De toegangsprijs bedraagt 8,50 per persoon. Houders van een bejaardenpas en
jongeren tot 14 jaar betalen 6. Ook groepsbezoek, met een club van ten minste 20
Van verzadiging van de markt is dan nog geen
sprake. Er wordt steeds individueler naar de televi
sie gekeken. Op 500.000 kinderslaapkamers staat al
een televisie. In 25 procent van de gezinnen is een
tweede of derde toestel aanwezig. Tien procent van
de ouderslaapkamers is ook met een extra televisie
uitgerust. Daarnaast raakt een televisie op de cam
ping of hobbykamer steeds meer ingeburgerd.
De televisie dat hebben de fabrikanten goed
gezien kun je kunstmatig verouderen door hem
meer functies, meer comfort te geven. Een nieuwe
moet minstens afstandsbediening hebben, meer
kanalen of een Teletekst- of Viewdata-decoder.
Verder worden de apparaten intensiever gebruikt
als er randapparatuur op is aangesloten. Bijvoor
beeld een video-recorder in combinatie met de
kleurentelevisie.
Tuner-versterker, recorder en pick-up werken onderling samen Achter het gladde
uiterlijk gaat veel techniek schuil.
Luidsprekergrootheden als Marantz
en Bose zagen ook de automobilist plot
seling als afnemer en hebben hun be
proefde kleine luidsprekers voor in de
huiskamer nog wat verder ineen laten
schrompelen, zodat ze op de hoeden-
plank van het gemiddelde familievoer-
tuigje passen.
Reden voor uitbreiding van het assor
timent is het feit dat er binnen enkele
jaren op het gebied van de 27 Mc een
harmonisering in Europa zal plaatsvin
den. Duitsland zal zo goed als zeker
„ons” 22-kanaals FM-systeem overne
men en ook België heeft zoiets aange-
kondigd. Voor fabrikanten en impor
teurs wordt dan een grotere, eenvormige
markt opengelegd. Dat maakt het aan
trekkelijk om nieuwe, gedurfde toestel
len te ontwikkelen. Een voorbeeld daar
van is een „scannende” zender-ontvan-
ger, waarvan het ontvanggedeelte zelf
een vrij of juist een druk gebruikt ka
naal kan uitzoeken.
Verder is de vervorming in alle ver
sterkers zowat onder het nulpunt ge
daald. Fabrikanten die niet hun toe
vlucht zoeken tot afstandsbediening,
schakelklokken of andere computer-
grappen, kunnen alleen de knoppen en
het voorfront van hun toch al perfecte
versterkers nog wat veranderen.
Ook de muziekliefhebbers bevinden
zich in een stiltetijdperk. De langspeel
plaat (geboortejaar 1948) nadert zijn
pensioen en zijn opvolger, de compact
disc, is nog niet ingewerkt. De lp werd en
wordt opgenomen via de elektromecha-
nische weg. Analoog, zegt de technicus.
De compact-disc, een schijfje dat je
kunt oppakken tussen duim en wijsvin
ger, wordt van geluid voorzien via com
putertechnieken. Digitaal, zegt diezelfde
technicus. Het digitaal opnemen en
weergeven levert een geluidskwaliteit op
die met kop en schouders uitsteekt bo
ven alle analoge methodes.
kan de stations zelf zoeken, onthouden en de stati
ons zijn nu met afstandbediening op te roepen.
Bij sommige toestellen (vooral kortegolfradio’s)
is het niet meer nodig om met eindeloos geduld te
proberen bijvoorbeeld radio Australië te vinden in
een zee van kraakstoring. Gewoon de frequentie
intoetsen op de manier van een rekenmachine eh
de radio levert de stem van overzee!
Er zijn op de Firato voorbeelden van fabrikanten
die een bestaand toestel met behulp van micro-
computerbouwstenen inwendig volmaakt veran
derden, terwijl het uiterlijk geen revolutionaire
wijzigingen onderging. Ook maakt de „chip” het
mogelijk om televisies en radio’s veel compacter te
maken. De rage van de minicomponenten heeft
dan ook niets te maken met die kleine Japannert-
jes, maar alles met wat zij mede aan de „chip”
verbeterden. -- -
Veel fabrikanten hebben ten slotte de
auto ontdekt als braakliggend terrein
voor betere stereoweergave. Miniatuur-
ketens van tuners via versterker tot cas
settedeck worden geleverd door Ken
wood, Sony, Pioneer, Panasonic en
Marantz.
AMSTERDAM. De Firato, de giganti
sche geluids- en beeldkermis die om de twee
jaar in het Amsterdamse RAI-gebouw wordt
gehouden, zal weer kleuriger en luidruchti
ger worden. Er zijn meer exposanten (125) en
er wordt veel meer ruimte ingenomen door
de diverse standhouders en de omroep. Ook
het congrescentrum is bij het gebeuren be
trokken. Daar is het „Omroepwonderland"
neer gestreken, voornamelijk omdat men bij
allerhande produkties te veel last had van
de standhouders en de standhouders van de
omroep als daar een orkest losbarstte.
AMSTERDAM. Kan geluid
nog beter? Nauwelijks meer. De
graad van perfectie die de huidige
weergavesystemen kennen, laat
vrijwel geen verbetering meer toe.
Alleen de luidsprekers zijn nog
probleemkinderen. Het rendement
is laag en zwaar gekoelde eind-
transistoren moeten voor „power”
zorgen.
AMSTERDAM. Het CNV, oftewel
Christelijk Nationaal Vakverbond, heeft
zich ook op de 27 MC gestort. Het vak
verbond geeft voor de „truckers” grote
stickers uit, waarop met grote letters:
kanaal 19. Kennelijk wil het CNV, overi
gens in samenwerking met de Truckers
club TCH en de Alternatieve Burger
band Nederland ABBN speciaal voor
vrachtwagenchauffeurs een onderling
kanaal vrijhouden. De stickers zijn ook
in sommige wegrestaurants te krijgen.
Devies is: houdt kanaal 9 vrij voor
nood, kanaal 14 voor oproepen en ka
naal 19 voor de vrachtwagenschauf-
feurs!
Ook de tuners en versterkers zijn nauwelijks meer
kwalitatief op een hoger peil te brengen.
Fabrikanten hebben hier en daar een nieuw
frontje, een andere knop geprobeerd. Is er dan
helemaal geen nieuws meer? De werkelijk giganti
sche veranderingen zijn nauwelijks zichtbaar. Die
steken achter de glimmende of gematteerde front-
jes van de kasten. De uitgebreide IC, ook wel
„chip” genoemd, heeft de meeste apparaten „luxe”
of „intelligentie” gegeven.
personen, is goedkoper. Namelijk 6, mits van tevoren aangemeld. Zulke groepen
kunnen ook een rondleiding krijgen op de educatieve en stille tentoonstelling het
„Elektron”. Het Elektron is een gezamenlijke onderneming van de industrieën en
scholen.
Korting op het toegangsbewijs is ook te krijgen door bij het station van de
woonplaats een zogenaamd TT-biljet (trein-toegang) te kopen. Daarbij wordt
reductie geven op de treinreis, het openbaar vervoer en het toegangsbiljet. Boven
dien vermijdt men daarmee parkeer- en verkeersproblemen die zich rond de Firato
in Amsterdam altijd voordoen.
riet expositieprogramma van de Firato omvat voor 80 procent zogenaamde
vermaakselektronika. Het hele programma bestaat uit radio- en televisie-apparaten
met video- en taperecorders zowel met band als cassette, antennes en antenne-
installaties, elktronische muziekinstrumenten, communicatie-apparatuur voor niet-
professioneel gebruik (goedgekeurd door de PTT), toebehoren en onderdelen,
geluid- en beelddragers, meubelen, vakliteratuur en tijdschriften.
Maar dat is voorlopig toekomstmu
ziek. De techniek bestaat, is gedemon
streerd door reuzen als Philips, JVC en
Panasonic, maar verschijnt nog niet op
de markt. Er wordt wel een tussenweg
bewandeld. Door Ip’s digitaal op te ne
men en analoog af te draaien. Maar het
volledig invoeren van digitale afspeelap
paratuur zal nog wel een aantal jaren op
zich laten wachten.
Dus beweegt het nieuws uit de geluids
wereld zich wat in de marge. Ook hier is
afstandsbediening binnengeslopen en
heeft plotseling het virus van de verklei
ning gewoed. Tuners, versterkers, cas
settedecks en draaitafels zijn in mini-
uitvoering op de markt. Kwartskristal-
len voor perfect op snelheid laten lopen
van draaitafels zijn gemeengoed.
De musicassette heeft sinds zijn invoe
ring in 1964 een serie kwaliteitsverbete-
Ander voorbeeld is een apparaat met
zogenaamde „toonsloten”, waarmee al
leen een verbinding die vooraf wordt
gegaan door een serie speciale
(taxi)toontjes, kan worden gelegd. Uit
luisteren naar het soms eindeloze „ge
tokkel” is dan niet meer nodig. Alleen
boodschappen-met-code doen ertoe, ter
wijl de code zelf uit te zoeken en te
veranderen is. Wel is de boodschap voor
iedereen gewoon op te vangen. Want
zeggen de 27 Mc’ers van het eerste uur
het niet zelf: „De burgerband is er voor
iedereen!” Heel veel nieuwe toestellen
zullen op de Firato te zien zijn.
S8 W
Weet u nog hoe
het ging op maandag 3 maart?
Rijen mensen voor de loketten van
de postkantoren, want bijna ieder
een wilde zijn zendvergunning
MARC (Machtigingsregeling Alge
mene Radio Communicatie) zo snel
mogelijk in het bezit hebben. Bab
belen met elkaar via de ether, zon
der vooraf examen te hebben
gedaan.
In het zich snel ontwikkelende
MARC-taaltje heet dat „tokkelen”,
volgens mensen die het weten kun
nen, afgeleid van het Engelse „to
Het gebruik van jargon is ontvangen op de „burgerband”. Op de
misschien wel een van de aantrek
kelijke kanten in dit soort radio
communicatie. Klinkt „kappa” niet
heel anders dan „dat is begrepen”?
Iedere Nederlander ouder dan 13
jaar mag via een „bakkie” (dat is
een zender-ontvanger) in verbin
ding treden met anderen. Een stoet
van 150.000 praatlustigen heeft
zich al in de ether gestort. Een
groei die maar weinigen hadden
durven voorspellen.
De MARC-zenders-ontvangeis
werken in de 27 MegaHerz-band op
22 kanalen met een vermogen van
500 milliWatt, voldoende om onder
gunstige omstandigheden zo’n 20
kilometer te overbruggen. De zend-
wijze is frequentiemodulatie (FM),
gekozen om hinderlijke storingen
zoveel mogelijk te vermijden.
