,ZA
ZATERDAGS BIJVOEGSEL
FILfV
FUGITIVE
CfflEfflfi
hourad
r
LETZTEN 1
JAHRE DER
KINDHEIT
i
SS
k
Max van Praag
FUGITIVE CINEMA:
over de
distributie
EE
su<
I
It
TIJ
5 5
rl
I
door Pieter van Lierop
door Pieter van Lierop
Prolongaties
Heel snel
Toen
wethc
over r
volksj
moet
gevoe
werk
wethc
moetf
onnof
van a1
Max van Praag, niet de zanger,
geniet mogelijk nog enige
bekendheid als de eerste kandidaat
van filmquiz „Voor een
Briefkaart die het zeven rondes
heeft uitgehouden. Als dat KRO-
programma in oktober 10 jaar
bestaat, zal hij trouwens andermaal
in het krijt treden tegen King Thé,
indertijd de tweede kandidaat die
zeven rondes Briefkaart volmaakte.
De winst gaat naar een goed doel.
Maar in de Nederlandse film
business is Max van Praag op een
heel andere manier bekend
geworden sinds zijn tv-optreden. Hij
maakte een bliksemcarrière in die
bedrijfstak, van assistent „boeking”
bij Universal (dat later, samen met
Paramount, C.I.C. is gaan heten) tot
directie-assistent bij hetTuschinski-
concern. Hij bezoekt regelmatig
festivals en filmbeurzen en koopt dan
films ter aanvulling van het City-
pakket, dat voor ongeveer vijftig
percent zijn aanvoer regelrecht heeft
van internationale productie
maatschappijen als 20-th Century
Fox, Disney en min of meer ook
E.M.I.
„Voc
als p
achtf
funcl
word
ben
filmh
cinel
beze
„Aar
35.
uithe
11
„Opname”
kJbi
gaan, 1
tal var
Water
enigsz
zit. Cu
even c
jaar h<
eleme
kunne
rj'ir
stadsn
progra
bepale
rondbc
desaln
collegt
Onafhankelijk-links
Wie het in Nederland heeft
over het alternatieve circuit,
heeft het vrijwel automatisch
over Film International, de
grootste leverancier van
films in de niet-commerciële
sector. Het gaat Film Inter
national voor de wind, mede
dankzij succesvolle pogin
gen om nieuwe, maar ook
steeds meer oudere films te
presenteren die eigenlijk ge
woon terecht moesten kun
nen komen in de commer
ciële art-bioscoopjes in het
land. Een taak waar Film
International zich vroeger
ook intensief mee bezig ge
houden heeft - het brengen
van politieke speelfilms en
documentaires - is in die ont
wikkeling de laatste jaren
steeds meer overgelaten
aan de een na grootste alter
natieve distributeur: Fugitive
Cinema.
A
r
Ein Film von Nvrbert^ÊÊk
Kückelmann
-
p T IM
EF3
i”
M
Pleidooi voor de
politieke film
E
v
Films
I
I
I
A
I
I
I
I
I
Niemand durfde toen een belangrijke
premfbre aan en toen heeft City daèrom
juist Driver uitgebracht en het werd een
succes. En Amerikaanse films die in het
najaar hun wereldpremière krijgen
zullen in veel gevallen al in december bij
ons te zien zijn. De nieuwe „Woody
Allen” bijvoorbeeld, daar is nu nog niet
eens de titel van bekend, maar hij draait
met kerstmis in Nederland. En Heaven’s
Gate, die gaat met kerstmis in
wereldpremière en zal in februari bij
„Als dan voor kerstmis 1980 lang en
breed bekend is dat wij zullen komen
met The Empire Strikes Back en The
Aristocats en dat Flash Gordon uitgaat
en de nieuwe „Woody Allen”, dan blijkt
dus op zeker moment - ruim tevoren -
dat alle theaters vol zijn geboekt. Voor
andere films probeer je dan net voor of
wat achter december te gaan zitten. Of
je wijkt uit naar de herfstvakantie, wat
ook een heel gunstig première-tijdstip
isHet is waar dat bepaalde uit
Amerika overgewaaide voorpubliciteit
dan te vroeg naar Nederland komt,
maar als er sprake is van
ontegenzeglijke kwaliteit - met Jaws heb
je dat gezien - dan bewijst zo’n film zich
toch wel.”
manier waarop de films van de grote
Amerikaanse maatschappijen in
Nederland worden uitgebracht. Hij
ontkent dat die films stelselmatig veel
later in Nederland terechtkomen dan
wenselijk zou zijn:
„Het is maar bij een paar
maatschappijen zo geregeld dat men in
Amerika uitmaakt, wanneer ’n film in
Nederland zal worden uitgebracht.
Meestal bestaat er overleg met de
plaatselijke vertegenwoordigers; die
weten tenslotte het beste welke tijd het
meest geschikt lijkt. Wèl in de winter,
maar niet in de zomer, of omgekeerd. En
dan blijkt gewoon dat in Nederland voor
He grote films de winter het beste
seizoen is, terwijl dat in Amerika juist de
zomer blijkt te zijn. Dat komt omdat in
Amerika alle bioscopen airconditioned
zijn, zodat ze daar met warm weer niet
onmiddellijk een terugval van het
bezoek ervaren. In Nederland zou de
zomervakantie ook prima kunnen zijn,
als je tevoren zeker wist, dat het zeven
weken zou regenen. Dat doet het
weüswaar ook vaak, maar er is geen peil
op te trekken en de grote films dienen nu
eenmaal op lange termijn te worden
geboekt. Zo is het nu al bekend dat
kerstmis 1981 de nieuwe Disney-
tekenfilm De Vos en De Hond in
première gaat en de Popeye-film van
Robert Altman”.
Van Praag kent het Nederlandse
bioscoopwezen kortom van twee kanten,
zowel de distributie- als de exploitatie-
kant. Hij heeft ruime ervaring met de
„Dat is mijns inziens enerzijds
opengebroken door de schrijvende pers
en anderzijds door de filmhuizen die het
pad hebben geëffend. Een duidelijke
trend is misschien ook de groeiende
neiging van de grote maatschappijen om
te investeren in zo groot mogelijke
producties. Dat komt nog steeds door de
concurrentieslag met televisie. Om die te
winnen grijpt men naar het oude
kermissysteem: wat wij laten zien, is
groter, mooier dan iets anders. Men
vindt sensurround uit en gaat werken
met dolby-stereo. Men spreekt
tegenwoordig al van een goedkope
productie als een film zes, zeven miljoen
dollar heeft gekost. Producties van 25 a
30 miljoen zijn aan de orde van de dag.
„Dat verschijnsel is heel verklaarbaar.
Tien jaar geleden waren al die kleine
zalen er niet. Een film werd er veel
eerder uitgegooid, omdat hij dan zijn
geld niet meer opbracht in een grote
zaal. Die film ging in een stad als
Amsterdam dan naar de
buurtbioscopen; eerst in west, dan in
noord. Die bioscopen zijn er nu niet
meer en is er nog wel ruimte in een zaal
met tweehonderd plaatsen in hetzelfde
complex als waar de film al draaide, op
een centraal, aantrekkelijk punt in
Amsterdam. Dat is dus wel een verhaal
En dat geld moet teruggehaald worden
bij de gewone bioscopen, die dan erg
veel huur dienen te betalen - zó veel, dat
een theater met een enkele zaal dat
nauwelijks nog kan opbrengen zonder
geweldige risico’s te nemen.”
„Ook door de stijgende andere kosten,
heb je daarom zien gebeuren dat er
overal theatercomplexen bij zijn
gekomen, zodat risico en kosten meer
kunnen worden gespreid en er
bovendien meer geld op een film kan
worden terugverdiend. Het
zevenvoudige City-theater in
Amsterdam is nu het best lopende
bioscoopbedrijf in Nederland. Maar
sommige kleine bedrijven kunnen zich
geen ingrijpende verbouwingen
veroorloven, omdat ze het al moeilijk
genoeg hebben het hoofd boven water te
houden. Ik zou het helemaal niet gek
vinden als dergelijke bedrijven
gesubsidieerd zouden worden, zoals de
filmhuizen worden gesubsidieerd.”
De komst van de theatercomplexen
heeft overigens in de hand gewerkt, dat
bepaalde films waanzinnig lange
prolongaties krijgen. In het
Amsterdamse City draait Die
Blechtrommel voor de dertigste week,
tegelijkertijd met The Rose voor de
twintigste week en The Fog voor de
zeventiende week. Is dat dan gunstiger
voor het publiek? Moet je zoiets
subsidiëren?
ons draaien. Dat is toch allemaal heel
snel.”
Volgens Max van Praag zijn er op de
filmmarkt grotere mogelijkheden
geschapen voor de zogenoemde
„moeilijke” films.
En als zelfs Japanse films bij ons weer
beginnen op te duiken.Normen voor
wat ik dan zelf draai heb ik eigenlijk
niet, afgezien van commerciële.
Eigenlijk alleen dat ik nooit films wil
draaien die zich in concentratiekampen
afspelen. Ilsa, Wolvin van de S.S., of
Vrouwenkampdie komen er bij mij
niet in. Ik weet dan wel dat ik toch niet
helemaal consequent ben: in Caligula
gebeuren ook verschrikkelijke dingen.
Maar die film is dan weer zó curieus, dat
ik niet vind dat het onvertoond aan
Nederland voorbij mag gaan.”
dat vooral de veranderde situatie
typeert van de grote steden.”
„Het is wel waar dat erg veel horrorfilms
aangeboden worden en erg gruwelijke
horror bovendien. Maar ik stel toch vast
dat er bijvoorbeeld meer Italiaanse
films naar Nederland komen dan ooit
het geval is geweest. Elke Risi of Scola
komt naar Nederland. Er zijn weinig
Franse films die ons land voorbijgaan.
SCENE uit The Empire Strikes Back, de grote kerstpremiere van City.
Andere City-toppers van het komende seizoen zullen ongetwijfeld zijn:
Kagemusha (de in Cannes bekroonde Kurosawa-film), The Jazz Singer
(remake met Nell Diamond), The Mirror Crack’d (weer een groots opgezette
Agatha Christie-film), Brubaker (Redford in de gevangenis), McVicar (Dal-
trey in de gevangenis) De Bende van Hiernaast (Nederlandse kinderfilm
voor de kerst), en Zeffirelli’s Jezus van Nazareth (In twee delen van ieder 2
uur en 20 minuten).
Max van Praag deelt niet de indruk dat
zich een verschraling voordoet van het
filmaanbod, qua genres bijvoorbeeld.
moeten stoppen, hoewel op de
lange duur wel alle schulden
konden worden afgelost, want
Soleil des Hyènes is krankzin
nig goed verkocht over de hele
wereld. Hij heeft op 35 festivals
gedraaid, is op de tv vertoond
in het hele Oostblok, in Zwe
den, Duitsland, Noord-Ameri-
ka. Maar het was aanvankelijk
grote paniek en wij zijn toen
gestopt”.
ook Engelse, Franse en Spaan
se kopieën van die over de hele
wereld gaan. De film heeft nu
vijf festivals gehad en heeft a
nog twaalf te goed. En er ligt
een heel pak met correspon
dentie van geïnteresseerde bui
tenlandse distributeurs en tv
stations”.
commerciële theaters. Ze wil
den een distributeur die zowel
met filmhuizen als met doel-
grepen uit de weg kon. En over
die twee poten beschikken wij.
Van di
uitget:
drukk
.achtei
binnei
pieren
vraag
was b:
beslis
de por
breng
stadsv
portel
knopi
menir
stadsg
En to<
Wie, d
wethc
het m
er nie
aange
gewet
Van d
de op
een zi
die pc
kunm
dinge
De E
lem,
rug.
voor:
een l
tings
tiek
loos
scho
de v
kenc
Mau
waai
Tone
vind
voor
wijl
telt,
de n
Max van Praag
komen wel
I
„Maar daar zijn wij dan heel
voorzichtig in. Je kunt heel
makkelijk de rechten verkoper
aan een Duitse makelaar die de
film doorverkoopt aan een tv
station, zijn winst dan gemaakt
heeft en er verder niets meer
mee doet. Maar die film is ge
maakt om terecht te komen bij
een groot publiek en daarnaast
is het achterliggende, zeker
niet minder belangrijke doel
dat die film gedraaid wordt in
„Opname” daarna was een an
der verhaal. Het Werkteater
belde ons op. Ze wilden een
film maken en ze hadden geen
zin meer in Chanowski en de
In de eigenlijke produktie heb
ben wij slechts 5000 gulden bij.
gedragen - één procent van hét
totale budget - maar we hebben
wel alle uitbrengkosten op ons
genomen van 45.000 gulden.
Twaalf kopieën betaald. En dit
film loopt als een trein. Er zijn
nis en de partijen die een rol
spelen”.
„Een ander goed voorbeeld is
Patriot Game, een Franse pro
duktie, geregisseerd door Ar
thur Mac Caig - een Amerikaan
van Ierse afkomst - over het
Noordierse conflict. Die film
heb ik ontdekt op het festival
Een tijd lang heeft Fugitive
zich ook beziggehouden met
het produceren van films,
maar daar is men mee opge
houden.
„Die produktie-afdeling heeft
anderhalf jaar gefunctioneerd
met het maken van films over
onderwerpen, waar bij ons een
Fugitive Cinema werkt duide- I
lijk vanuit politieke ideeën, die I
grote vraag naar was gebleken:
bijvoorbeeld crèches of alter
natieve opvoeding. Meestal
werden die films gemaakt in
samenwerking met CRM of de
VARA. Toen kwam Soleil des
Hyènes, die oorspronkelijk op
gezet was als een kleine, 16
millimeter-produktie, met een
beetje Tunesisch geld, een
Franse bijdrage en een Neder
landse bijdrage. Ze hebben
toen een week in Marokka ge
draaid, met wat achteraf een
kapotte camera bleek. Twee
maanden later begon men op
nieuw, maar toen op 35 milli
meter en met extra Franse in
vesteringen. Uiteindelijk heeft
die film zo veel gekost, dat Fu
gitive Film Productions heeft
Jan Röfekamp zelf omschrijft
als niet partij-gebonden, ver
want met een weekblad als De
Groene: „Onafhankelijk-links!
Het komt tot uiting in zo’n film
over Polisario. Er is een bevrij-
dingsstrijd aan de gang in
West-Sahara. Daar komt een
film over en daar gaan wij ach
ter staan. Dat gebeurt niet blin
delings, we informeren ons wel
degelijk. We stellen ook de eis
dat zo’n film niet alleen pam
flet is, maar ook duidelijk ana
lyseert. Hij moet nuttig zijn:
het gironummer-effect. Een
mooi voorbeeld is de film die
Frank Diamant in El Salvador
gemaakt heeft. De film, net gis
teren uit het laboratorium ge
komen, laat zien dat er daar i MM
een burgeroorlog aan de gang
is - ook de geschiedenis toen
Diamant daar aangeschoten is ëWM
- maar analyseert tevens de IMs
achtergronden, de geschiede- ifW
„Trouwens, veel Amerikaanse films
komen wel degelijk heel snel naar
Nederland. Het is zelfs gebeurd met
Driver, van Walter Hill en recentelijk
met The Awakening en The Mountain
Men dat een film niet alleen by ons.
eerder draait dan in Engeland, maar
zelfs eerder dan in Amerika zelf. Driver
was toen een leuk voorbeeld, omdat die
is uitgebracht tijdens de
wereldkampioenschappen voetbal.
nieuwe genres, modes en sma
ken, blijven wij wel nieuwe
speelfilms leveren zoals bij
voorbeeld binnenkort Die
Letzten Jahre der Kindheit,
van Norbert Kückelmann.
maar wat wij belangrijker vin
den, is dat de filmhuizen zich
bewuster worden van hun soci
ale functies. Ik bedoel dat de
filmhuizen tegenwoordig te
zeer zijn gaan functioneren als
bioscoopjes. De politieke films
komen er nauwelijks nog te
recht. Wij zagen graag dat onze
politieke films, ook korte films
en documentaires, in een keten
van filmhuizen een première-
presentatie kunnen krijgen,
voordat die films terechtko
men in de onderwijsverto-
ningen”.
WjgKjjSKffi - MM* OM--MC-
onr KO.WM Oo X-w vnr
h*xn <k« boxoc
Qe»
w -4 Noftw:
No
Stnst roxiw
£'i'. HnhMiKVMM
Kitf! Obw
KCTMK* •Xhy'Xi m
SctoSft. Jó-'ö Sr-
Jan Röfekamp, afkomstig van
de producentenafdeling van de
Filmacademie, richtte met Wil-
lum Thijssen in 1971 Fugitive
op. Hij legt uit wat de doelstel
lingen zijn van dit niet op com
merciële basis werkende ver
huurbedrijf.
„Binnen het alternatieve en se-
mi-alternatieve circuit in Ne
derland zijn we de laatste an
derhalf jaar een wat andere
kant opgegaan. We zijn onge
veer de armste distributeur
van Nederland en kunnen dan
ook nauwelijks deelnemen aan
de première-race. Van de ande
re kant zijn we toch heel sta
biel, omdat 75 percent van onze
distributies terechtkomt in de
onderwijssfeer en bij vor
mingscentra. We hebben een
pakket van 350 korte films over
sociale problematiek en derge
lijke. Daar zitten films bij die
twee, drie keer per week de
deur uitgaan. We zijn minder
afhankelijk van de commercië
le verschijnselen die zich ook
in de filmhuizen afspelen”.
„Als je ziet hoe Film Internatio
nal bezig is met het presente
ren van oude speelfilms - zoals
in dat voortreffelijke zomercir-
cus - dan zeggen wij: prima,
goed dat het gebeurt, maar het
is ons terrein niet. Wat wij dan
willen, is toch meer de politieke
dingen en documentaires de
filmhuizen binnenduwen. In
mindere mate inspelend op
snel in Nederland”
ziekenhuizen, bij verpleegster
sopleidingen e.d. Dan proberen
wij ook in het buitenland een
distributeur te zoeken die
zoiets garanderen kan. Het kan
zijn dat het Werkteater door
gaat met dit idee. Opname is
feitelijk gemaakt omdat ze bij
het Werkteater gek werden van
de vraag naar die twee stukken
over ziekenhuizen. Toen heb
ben ze het eerst op video gezet
en daarna op film, zodat ze het
niet meer hoefden te spelen
maar door konden gaan met
hun eigen ontwikkeling als thea
tergezelschap. Dit zijn dan
heel nuttige dingen, op z°n
manier willen wij best nóg eens
deelnemen in een filmproduk-
tie. Dit heeft zin”.
xvovivui
van Leipzig en hij is werkelijk
onthullend. Voor het eerst in
mijn leven, dat ik alle feiten en
historische achtergronden
over dat conflict keurig op een
rijtje gezet zie. Vaak krijgen we
onze films via internationale
contacten met gelijkgerichte
distributeurs, die wij ook weer
voorzien van Nederlandse do
cumentaires. Van de 350 korte
films die wij in huis hebben,
zijn er 280 Nederlands. Daaruit
blijkt ook dat wij een heel inte
ressante distributeur zijn voor
Nederlandse produkties. We
zorgen ook dat ze op festivals
terechtkomen”.
Jan Röfekamp
wtd'Wlnw
MWii
- .A'-
1
F
-.tueuw
■'ZOft-r- J
