LETTERKAST
ZATERDAGS 3i JVOEGSEL
Letterkast
i
3™
r
1
Cor Boos
Hi
Jor
J
y
kuiltje, waar je iets in kan duwen. Een stokje
of zo.
Ja?
Nou breek je van de dichtstbijzijnde
boom een takje af en dat steek je in dat
putje. Je zet de naald in de eerste groef en
draait met het takje de plaat rond.
Hahahahaü! Dat moet een raar gezicht
geweest zijn, zo’n volwassen kerel met dat
stuk karton en zijn takje.En? Wat gebeur
de er?
Het takje brak.
- O, wat sneu.
Ja, dat was heel erg hoor.
Maar hoe moet dat nou in China?
Tja, ik denk dat een pen of potlood best
voldoet.
Hm.Maar de demonstratie ging toch
wel verder? Wat stond er op die plaat?
Nou ja, dat kon ik niet verstaan natuur
lijk. M‘n Chinees is niet meer wat het ge
weest is. Maar je kan het wel raden, denk ik.
Ja, dat denk ik ook. Zeg, gaan ze die
dingen nou overal uitdelen, daar in China?
Tja, ik vermoed dat het groepsgewijs
gaat hè, dus dat een heel stel mensen tegelijk
gaat luisteren in zo’n dorp.
Maar hoe zit het dan met het volume?
Kan je het allemaal wel goed verstaan?
Ja hoor, dat was prima. Een puik
geluid!
Uit zo’n stukkie karton met een speld?
Dat klinkt toch precies alsof je thuis een
plaat opzet terwijl je versterker nog niet
aanstaat?
Jaaaah.Maar Feike had er een mi
crofoon bij gezet.
Grmpfh.Die mensen hadden toch
geen stroom?!
Daar in China niet, maar in die tent wel
natuurlijk. En om aan de, door de welvaart
verwende verslaggevers duidelijk te maken
dat die pick-up, hoe eenvoudig ook, een goed
geluid voortbrengt, heeft hij het laten ver
sterken.
O, dan kon je die goede geluidsweerga
ve beter hóren natuurlijk!
Precies! Nee, het was prima te verstaan
hoor!
edurende de eindeloze bezichtiging in
I -w- de kazerne bleef onze auto met open
V-F portieren midden op de weg staan. De
kinderen vermaakten zich kostelijk. De auto
werd binnenste buiten gekeerd, alles gefoto
grafeerd en opgeschreven. Zelfs de teksten
van de stickers op de achterruit: lees HD,
bezoek Artis, eet... brood enz. kwamen in het
notitieboekje terecht. De identificatie was
perfect en we zouden onmogelijk kunnen
zoekraken in de volksrepubliek Polen.
Binnen de poort zat de kazerneleiding
behoorlijk met ons in zijn maag. Erger, ze
waren niet in staat het zelf op te lossen. Of
mochten dat niet(?). Zonder zijn lippen te
bewegen fluisterde een aardige soldaat dat
het allemaal zo lang duurde omdat er
iemand van de KGB uit de stad moest ko
men. Ter verduidelijking zei de man erbij
dat dat net zoiets was „als de FBI bij jullie”.
Niet veel later arriveerde het tweetal, de
dikke en de dunne. In burger, met spijker
broeken uit een dollarwinkel en afgetrapte
schoenen aan. Ze hadden het postuur van de
uitsmijters die men bij nachtclubs tegen
komt. De dikke sprak Engels. De notities die
de aardige, bange Pool met veel moeite
verzameld had, gooide de veiligheidsagent
achteloos opzij. Tenslotte had hij speciaal
voor dit geval een splinternieuw schrijfblok
met rode plastic band van kantoor meegeno
men. Opnieuw weer alle vragen: Waarom
rechtdoor als de pijlen alleen naar links en
rechts wijzen? We hielden vol per ongeluk
een verkeerde weg te zijn ingeslagen. Uitleg
gen wat de werkelijke opzet was leek ons te
ingewikkeld en de vraag is of ze dót zouden
geloven. De dikke vertrouwde ons maar
half.
De dunne bleef op een stoel zitten en zei
niets. We hebben hem niet horen praten.
Toen de dikke met zijn aantekeningen
naar elders verdween, bleven we met z’n
drieën over. Wat de tweede veiligheidsman
deed, wisten we niet. In het Nederlands
probeerde ik met mijn vrouw hardop allerlei
dingen te bedenken. Zoals: „Misschien moet
hij onze gesprekken wel afluisteren?” Eén
Poolse soldaat wenste ons onverschrokken
hardop „bon voyage”, en doorbrak daarmee
de spanning die in het hok te snijden was. Of
hij er diepere bedoelingen mee had zal altijd
wel een vraagteken blijven. In ieder geval
spuwden we in onze moerstaal onze gal over
de hele situatie. De KGB-man gaf geen
krimp.
Bij terugkomst deelde de dikke mee dat de
kwestie elders uitgezocht moest worden. Hij
verzocht ons zijn Fiat 124 te volgen. Er zat
weinig anders op, want onze paspoorten,
rijbewijs enz. waren in zijn bezit. Na een
laatste blik op het kazerneplein, waar onder
broeken, sokken en hemden in de wind
wapperden, te hebben geworpen, reden we
achter het tweetal aan. Na een kriskras-
route stopten we voor een hoog gebouw
voorzien van witte teksten op een rood bord,
die ons geen duidelijkheid verschaften over
dit hol van de leeuw. Op de stoep lag een
wintervoorraad kolen die tot de eerste etage
reikte. De dikke adviseerde mijn vrouw in
de auto te wachten. Dat kon de beste man
wel vergeten. We klauterden achter hem aan
de kale trappen op die naar de bovenste
verdieping leidden. In een duister vertrek
met vreemdsoortige attributen die werkelijk
iets leken op folterwerktuigen, maar door
ons niet thuisgebracht konden worden, wer
den we aan een tafel gezet. De veiligheids
agent verdween. We hadden vanuit het dak
raam een majestueus uitzicht over het Sov-
jet-landschap waar we een paar uur eerder
aangehouden waren. Een telelens zou de
kroon op ons avontuur kunnen zetten. He
laas geen foto’s, wel een weids uitzicht over
een stuk Litouwen vanuit een gebouw waar
in we verzeild waren graakt omdat we daar
zo graag een kijkje wilde nemen! Na een
kwartier kwam de dikke terug met onze
papieren en de mededeling dat er geen pro
blemen meer waren, we mochten (hij haalde
er een grote landkaart bij) onze weg in
zuidelijke richting vervolgen. De man was
verdacht vriendelijk en stemde er zelfs mee
in dat we eerst nog even Hitlers bunker - en
dat was in het noordoosten - gingen bekij
ken. Onze dagtocht verliep verder zonder
problemen.
Ja, maar er wijst toch niets naar bene
den? Ik. heb toch gewoon een plat vlak?
Nee, je hebt een groot plat vlak, op
tafel. Dan gaat er een klein vlak omhoog en
een klein vlak weer omlaag. Begrijp je?
Nee.
Heb je geen vlak naar beneden gevou
wen dan?
Nee, ik heb alleen een vlak omhoog
gevouwen en weer teruggeklapt.
O, maar dan moet je dat omhooggevou
wen vlak door de helft delen en dat weer
naar beneden vouwen.
Hé, dat is nog niet eenvoudig zeg. O,
nou heb ik een driehoek gekregen.
Goed zo. Dat is het hele idee, je móet
een driehoek krijgen.
Deksels! Maar nu houd ik een hele
grote flap over.
en dag later zijn ’s nachts, tijdens onze
Bislaap, paspoorten, autopapieren en
-■—“geld op de camping gestolen. Wij ver
moeden dat het één met het ander te maken
zou kunnen hebben. Poolse vrienden en
kampeerders uit de DDR twijfelen er niet
aan, maar het „raadsel” zal altijd onopgelost
blijven. Met geleend geld en benzine reisden
we af naar Warschau.
Binnen een uur verstrekte de Nederlandse
ambassade ons een „laissez passer” en geld
om naar Nederland te kunnen reizen. De
Poolse vreemdelingenpolitie liet ons totaal
acht uur in de rij staan voor de visa!!
Dit voorval deed zich twee jaar geleden
voor. Onze vakantie dit jaar in de volksrepu
bliek heeft bewezen dat het ook probleem
loos kan mits je niet blindvaart op Poolse
wegenkaarten en je wat losse dollars en
marken in je zak steekt.
Maar het blijft natuurlijk verstandig
waardevolle bezittingen goed op te bergen....
Kees Tops
te
JJ
FAe loop van het blauwstalen geweer
I priemt in mijn rug terwijl de jonge,
-■—^fanatieke Poolse soldaat mij de kazer
nepoort binnendrijft. Op zijn bevel heb ik de
auto midden op de weg verlaten. De situatie
is beangstigend en tegelijk onwezenlijk; al
leen onze in de Skoda achtergebleven kinde
ren durven er om te lachen. Mijn vrouw
volgt ongevraagd en onbevreesd op de voet,
nadat ik eerst nog impulsief gebarend een
vluchtpoging onderneem om persoonlijke
papieren uit de auto te halen. De manoeuvre
blijft gelukkig zonder nare gevolgen.
In de kleine kale ruimte waar de militair
mij aflevert, domineert een houten tafel.
Onder het met vitrage bedekte raam, dat
uitzicht geeft op een zonovergoten kazerne
plein waar hamers en sikkels en talrijke
rode spreuken het schaarse groen ontsieren,
staan drie gammele stoelen. Er wordt er niet
één aangeboden. De wacht verdwijnt trots
van het toneel, waarna een zwijgende stoet
van laag tot hoog (in deze volgorde) de buit
in het hok komt bezichtigen. Van hun ge
zichten straalt een blik van verbazing, alsof
er wezens van Mars zijn geland in deze
uithoek van Polen.
Mijn vrouw heeft inmiddels ongehinderd
een „koeriersdienst” geopend tussen de auto
met kroost en het ondervraagkamertje. Eén
soldaat heeft het initiatief genomen alle
„noodzakelijke” gegevens te noteren in een
oud bruin schrift. De communicatie ver
loopt moeizaam want Pools of Russisch (dat
was het aanbod) valt ons zwaar.
UW Te hebben er zelf om gevraagd in deze
W precaire situatie verzeild te raken. De
zaak is eenvoudig: een recente Poolse
landkaart geeft duidelijk aan dat vanuit het
Mazoerische Merengebied de auto- en land
wegen doorlopen naar de USSR-republiek
Litouwen en de stad Kaliningrad, het vroe
gere Koningsberg. Niet dat we illegaal de
grens over wilden, maar een blik op de
Sovjet-Unie of een Russische douanepost is
voor een vakantiereis toegevoegde waarde,
nietwaar! De plannen voor deze dagtocht
ontstonden echter pas toen we merkten dat
op westerse kaarten, zoals de Kümmerly
Frey, die de ANWB ons tegen betaling mee
gaf, de wegen niet voorkomen. Intrigerend
natuurlijk en aanleiding om het zelf maar
eens uit te zoeken, want het bloed kruipt
toch waar het niet gaan kan.
Zonder problemen en na bezichtiging van
warm aanbevolen monumenten in Dobre
Miasto en Lidzbark Warm, arriveerden we
in Bartoszyce, waar alles fout zou lopen. Op
het kruispunt in dit dorp verwees een ver
keersbord links naar het gehucht Górowo.
De tweede pijl dwong ons rechtaf te slaan,
richting Gierloé, het vroegere Rastenburg
waar Hitler in zijn Nazi-hoofdkwartier een
paar aanslagen overleefde. De bunker is nu
ingericht als restaurant, wat zelfs een Ame
rikaanse toerist met ontzetting aanschouw
de. Maar goed, een derde pijl, rechtdoor dus,
ontbrak! En wat is aardiger om dan toch
maar de Poolse kaarten serieus te nemen en
het stuur onberoerd te laten.
In de straat passeerden we vriendelijk
groetend een peloton soldaten die in hun
laatste grijs voor een kazerne stonden opge
steld. Omdat iedere Poolse stad die zichzelf
respecteert een aantal goed gevulde kazer
nes bezit, was er geen enkele reden om
argwanend te zijn. We vervolgden dus onze
weg. Niet lang, want weinig verder veran
derde deze in een mul zandpad waar onze
auto de grootste moeite mee zou hebben.
Trouwens, in de schaduw van een struik
stond een militair op wacht, die ons gebaar
de rechtsomkeert te maken. Naïef draaiden
we het portierraampje omlaag om de goede
man te vragen of dót nu Rusland was. Geen
antwoord, wel herhaling van zijn verzoek.
Er stond ons weinig anders te doen, maar we
hadden in ieder geval het bewijs: westerse
wegenkaarten zijn betrouwbaar. En het
gras in Litouwen is niet groener dan in
Polen.
De oplossing van het raadsel was simpel.
Bij de herverdeling na de Tweede Wereld
oorlog zijn langs de grenzen vrijwel alle
verkeerswegen over een paar kilometer op
gebroken en omgeploegd. De Polen wensen
die correctie blijkbaar niet op de kaarten
aan te brengen. Voor ons leek de kous af,
maar nadat we de net afgemarcheerde
groep soldaten hadden gepasseerd, rende
een militair uit het kazemegebouw die voor
de Skoda sprong en ons met een gericht
geweer gebaarde uit te stappen.
telefoon. Collega aan de lijn.
I Zeg Kees, ik heb nóu zoiets geks
meegemaakt!
O ja? Vertel eens?
Nou, ik zat gisteren bij een persconfe
rentie van de Evangelische Omroep hè.
O, wat leuk!
Ja, vooral omdat die in een tent gehou
den werd.
In een tént?
Ja. In de toekomst wonen we allemaal
weer in een tent. En bovendien groeit de EO
uit zijn voegen. Dus konden we niet in de
gymnastiekzaal.
Ik begrijp er niets van. Wat gebeurde er
in die tent?
Nou, dat was juist zo leuk.Je weet
dat de EO niet alleen Nederland 1 2 en
radio doet hè? Hun zendingsdrift gaat ver
der. Die voert zelfs naar China.
Stilte.
China?
China. En wel via de primitiefste pla
tenspeler die ik ooit gezien heb.
O? Vertel op.
Nou, het is eigenlijk niet echt van de
EO hoor, maar ze legden uit hoe het Woord
gebracht wordt naar gebieden waar ze niet
overal een stopcontact in de buurt hebben.
En daar stond dus die perschef, doodse-
rieus.
Feike?
Feike, ja. Die demonstreerde dus die
platenspeler.
En hoe gaat dat dan, zo zonder stroom?
Nou, je neemt een stuk karton.
Hahaha!!!
Ja, grappig hè? Nou, je neemt dus dat
stuk karton en dat leg je op tafel.
Wacht even, ik heb hier een stuk kar
ton. Ja, wat nu?
Aan een van de zijkanten vouw je dat
omhoog, tot een hoek van negentig graden,
ja?
Ja, dat heb ik.
Nou moet je dat stuk wat je omhoog
gevouwen hebt weer naar beneden vouwen.
Dat heeft toch geen zin?
Jawel, dat is heel belangrijk. In dat
naar beneden gevouwen stuk doe je nu in
het midden een naaldje, of een speld.
In het midden aan de zijkant dus.
Nee, in het midden van het gedeelte dat
naar beneden wijst.
Ja, dat klopt. Die ligt plat hè?
Ja, het grootste stuk ligt plat.
Oké, dat is.
Ik hoor nog niks hoor!
Hahaha!!!
Hallo?
Ja? In dat vlak dat naar beneden wijst,
daar plak je een speldje aan hè? Dat is dus
de naald van de pick-up.
Hahahahaü!
Leuk hè? En op dat vlak dat op tafel
ligt, dat grote, daar bevestig je nu in het
midden een soort punt voor het gat van
het plaatje. Daar kan een single om draaien.
Tja, dat is wel héél simpel. Maar zeg
eens, hoe gaat dat plaatje nou draaien?
Nou, dat is nog even moeilijk, je moet
op het plaatje, zo aan de rand van het etiket,
een putje boren, géén gaatje dus, maar een
el-
iar
de
jx;
an
Is-
de
ïr-
let
en
of
de
ar
id.
Het raadsel
De platenspeler
X
Ik zie hem nog bezig. Met een klein
spiegeltje op moeilijk controleerbare
wel gemenied was. Zijn misprijzen bij
RIEN POLDERMAN
■n
in.
als
de
Gipsen tussenwandjes die zo ruim op de
dakgordingen aansluiten, dat je je vuist
tussen gording en wand kan steken.
Straks is het allemaal mooi dichtgestopt
en weggewerkt en bij oplevering kan ik
mijn vuistje gewoon in de broekzak
gebald houden.
jr-
an
ies
Probleem is natuurlijk, heb ik wel de
juiste mentaliteit?
Want dat zei die wethouder destijds. Van
iemand die klachten had over zijn
nieuwbouwwoning.
Ach meneer, die man heeft nog niet de
juiste mentaliteit voor een koper in de
nieuwbouw.
Nu zie ik zelf al een jaartje mijn eigen
huis groeien. Een mooi gezicht. Zeer
zeker.
Maar er gebeuren toch rare dingen op
die bouw hoor.
Okee, ik heb daar nu nog niks te maken.
Het huis is nog niet opgeleverd. Maar
rondkijken, doe ik er toch. Want straks
bij de oplevering wil ik toch graag weten
wat er allemaal is weggestopt achter
spaanplaatjes en gipsplaatjes en
pleisterwerk.
En u mag van me aannemen dat dat een
boel is hoor.
Duistere plaatjes van weet ik wat voor
materiaal in een even duistere spleet
tussen een betonnen balk en een dito
Ja kijk. Helemaal stoïcijns ben ik er niet
onder. Ik weet wel, het zal misschien niet
getuigen van de juiste mentaliteit, maar
muur. Straks zit er een mooi plafonnetje
en een mooie laag pleister overheen.
Een paar gezellige grindnesten in een
betonnen muur. Want zo heet dat dus,
als er in de beton te veel kiezel bij elkaar
zit. Wat scheurtjes in diezelfde wand.
Een lik witkalk en een leuk behangetje
en je ziet er geen barst meer van
et
et
i
li
jn
e,
jn
bl
in
ig
jn
in
ef
at
ra
r
k.
Maar het aardigste wegstopwerk is te
vinden in mijn toekomstige badkamer.
Daar is, in een leidingkoker, zoveel lucht
weggewerkt, dat er in die badkamer
geen bad meer kan staan.
Hoezo?
Nou gewoon, de ontluchting van de wc
beneden komt midden in de badkamer
uit. De afvoerpijp voor vieze luchtjes
moet voor een goede trek recht omhoog.
En daaromheen is dus een koker
getimmerd, waarin nog wat andere
pijpen zijn weggewerkt. Alles volgens de
voorschriften hoor, daar niet van. Maar
tussen ontluchtingspijp en de muur is
wel een stuk loze ruimte mee-omkokerd.
Precies daar, waar ik het bad had
gedacht. Jammer, dan maar geen bad
voor de kinderen.
Twee wonderlijk gevormde houtjes, die
naast het dakraam zitten getimmerd. Ze
kunnen noch worden aangeduid als
cylinder, noch als parallellepipidum
noch op andere manier. Ik zou het even
voor u kunnen tekenen in perspectief.
Straks zitten ze mooi achter een stuk
plaat. ^af
schudden, als hij in mijn droom de
aansluiting van mijn gipswandje op de
dakgordingen keurt. Ik zie hem in een
bulderende lach uitbarsten. En ik hoor
hem, net als toen, weer kalm zeggen
slopen die handel.
getuigen van de juiste mentaliteit, maar
toch.
In slapeloze nachten, waarin het
moderne bouwen me in al zijn
vindingrijke lapwerk en
camouflagetechnieken door het hoofd
spookt, moet ik denken aan die 21
i maanden, dat ik bij de
hjksgebouwend lenst was te werk
gesteld. Die ouwe opzichter had
bepaalde „oplossingen” toch niet
genomen, pieker ik dan. Die man
accepteerde nog niet de kleinste
slordigheid in de weekrapporten, laat
staan in de bouw zelf.
plaatsen spieden. Kijken of t daar ook
wel gemenied was. Zijn misprijzen bij
slecht metselwerk en ondeugdelijk
materjaal. Ik zie hem zijn grijze hoofd
Zou die nou ookik bedoel, die
mentaliteit. Zou die nou ook niet de
juiste mentaliteit hebben gehad?
