VbfMtogstoneel
in het
komende seizoen
fijnmaziger
natie
len
n
leren
i
Haarlemse pianopedagoog Piet Vincent aan vooravond 85ste verjaardag
ZATERDAG 30 AUGUSTUS 1980
KUNST
Ik
door Johan van Kempen
de
i.
Sater
Proloog
Humor
Werkteater
Projekttheater
Rotterdam
Scheveningen
HAARLEM. Voor het Am
sterdamse alternatieve theater is
dit het jaar van de zalennood.
Toneelgroep Baal had aan het
begin van dit seizoen het ver
bouwde theater Frascati in de
Nes willen betrekken, maar de
bouw is nu pas begonnen. Men
heeft gelukkig elders onderdak
gevonden, en Baal heeft nu goede
hoop zijn laatste première van
het seizoen - Groot en Klein van
Botho Strauss - in mei in het
nieuwe Frascati te kunnen uit
brengen. Een ander theater in de
Nes, amateurtheater De Engelen
bak, wacht nu al een jaar op de
nodige toestemmingen zonder
welke geen steen van de ander
-mag. De Engelenbak heeft voor
een jaar onderdak gevonden in
theater De Balie op het Leidse-
plein. Prettig voor hen, maar een
probleem voor de grootste gedu
peerde uit de Nes, de Theater-
unie.
Baal
Amsterdamse zalennood
vormt handicap voor
alternatieve sector
c.v.
ie slaapi
lichtingen
3 etc. etc.
:ertumtt
Medewerkenden aan de Sater productie Bende Ellende.
een
Humor is voor mij een
de belangrijkste
van
dingen
in het leven
Sater maakt dit jaar zijn stukken weer
Wie probeert na te gaan in welke rich
ting het vormingstheater zich ontwikkelt
ziet hoe bij de meeste groepen de onder
werpen specifieker en fijnmaziger wor
den. Waar vroeger vrouwen, jongeren, ho
mo’s stond, staat nu bijvoorbeeld vrou
wen en gezondheidszorg. Dat is natuurlijk
niet verbazend, de meeste groepen zijn nu
ruim tien jaar bezig, en hun denken is in
Bernhard Droog en Margreet Blanken in Schakels dat Toneelgroep Theater tijdens het
seizoen 80/'81 op de planken zal brengen.
die tijd gegroeid. De Eindhovense vor-
mingsgroep Proloog komt met een kinder-
stuk waarvan alleen vast staat dat de
Kindertelefoon er een rol in zal spelen.
Verder is een jongerenstuk gepland dat
moet laten zien welke rol je als jongere
kunt spelen in actiegroepen. Een ander
jongerenstuk zal de toekomst perspectie
ven van meisjes behandelen, maar is voor
beide seksen toegankelijk. Dan een stuk
met de werktitel „Beter”, dat moet gaan
over vrouwen en gezondheidszorg, onder
andere over de medicijnen die vrouwen
zoal toegediend krijgen; een ander stuk
over medicijnen wordt My Mkinga (Mijn
dorpje). Het werd geschreven door The
Womans Group uit Londen, en gaat over
geneeskunde in Afrika, met name over de
manier waarop de farmaceutische indu
strie haar afgekeurde pillen daar weet te
slijten.
vervolgde artiesten opkomt, voor toneel is
bewerkt. Otto Dijk vertaalde het, Hartmut
Alberts regisseert.
at nr. 25
n.
Piet Vincent is vanouds een groot lief-
Bij het Werkteater zal de komende peri
ode vooral gewijd zijn aan onderzoek. Een
aantal produkties die vorig seizoen in pre
mière gingen worden doorgespeeld, Oom
Wanja, Bosch en Lucht, Zus of Zo. Van
Etiketten Plakken, het werkloosheidspro-
gramma, wordt een film gemaakt, geloca-
liseerd in Oost-Groningen. Op stapel
staan verder een project over relaties
(Shireen Strooker en Helmert Wouden
berg) en een project op basis van De
Huisbewaarder van Pinter (Frank en Re
né Groothof en Helmert Woudenberg).
Samen met de musici Rob Boonzajer en
Paul Prenen werkt de groep aan een mu-
ziekproject. Yolande Bertsch is na twee
jaar bij het Werkteater terug, René Groot
hof, die al aan divere projecten meedeed,
is lid van het collectief geworden, Gerard
Thoolen is voor onbepaalde tijd naar Hau
ser Orkater.
tusse
ar. Vraa
■infom
inbiedir
000. Ms
3V, Pas
eer Te
>uwd m
keukc
te zolde
Jmuidei
Dat voor de muziekwereld de naam
Margot Pinter intussen allang niet meer
actueel is, wjst er onder meer wel op dat
Piet Vincent ook al niet meer tot de
jongste generatie behoort. En die vast
stelling wordt dan ook geschraagd door
het feit dat deze Haarlemse pianomees-
ter dinsdag 2 september 85 jaar wordt.
alles hopelijk weer is opgelost.
Het Projekttheater brengt in De Balie
drie produkties uit: De plotselinge dood
van de anarchist, van de Italiaanse schrij
ver van onderhoudend politiek theater
Dario Fo (regie Frans Strijards); Een
nieuwe bewerking van Mahagonny van
Brecht, gemaakt en geregisseerd door Jan
Joris Larners (van Onafhankelijk Toneel).
Veel kan er nog niet van gezegd worden,
maar wel dat het een zeer vrijmoedige
bewerking zal zijn, vooral uitgaande van
het theam van Mahagonny, en zeker geen
muziektheater. Als derde projekt speelt
de groep een stuk van Cees Cromwijck en
Mark van Duin dat de werktitel Kabinet
der zachtmoedigen draagt en een politiek
stuk moet worden.
werk van een merkwaardig man, die in
zijn jonge jaren bevriend was met Bertolt
Brecht en diens politieke ideeën aanhing,
maar later onder invloed van het Natio-
naal-Socialisme raakte. Regie Leonard
Frank, vertaling van Hans W. Bakx. De
première zal plaatsvinden in een garage
aan de De Ruyterkade 149. Voor twee
andere premières heeft Baal een hal ge
vonden aan het Valkenburgerplein. Het
zijn twee stukken van de Oostenrijkse
auteur Thomas Bernhard (1931), die in
Duitsland geregeld gespeeld wordt maar
hier nauwelijks bekend is. Het Jachtgezel
schap wordt geregisseerd door Lodewijk
de Boer, De Wereldverbeteraar door Leo
nard Frank. Gross und Klein van Botho
Straus moet begin mei uitkomen in Fra
scati. Leonard Frank regisseert, Marjon
Brandsma speelt Lotte. Baal had ook
plannen ingediend voor twee muziekthea-
terprojecten, maar voor de extra kosten
die muziektheater meebrengt is geen sub
sidie gegeven.
zelf. Er zijn twee produkties gepland:
Bende Ellende, waarin zal worden nage
gaan in hoeverre het zogeheten doemden
ken dat in de huidige politieke en econo
mische ontwikkelingen de kop opsteekt
invloed heeft op leven en gedachten van
mensen die nu achttien zijn en bovendien
„Piet Vincent: „Alle ellende wordt je in
kleur voorgeschoteld".
Met De Scheveningenshow, regie He-
leen van Meurs, brengt De Nieuwe Kome
die een speels maar serieus protest tegen
het vercommercialiseren van het vroegere
vissersdorp.
SANTPOORT. „Triomfen heb
ik geoogst, met de vertolking van
Ravels Linkerhandconcert. Mij is
direct al, op het podium, gevraagd
om het ook in Parijs te komen spe
len”, schrijft de beroemde Ameri
kaanse pianiste Margot Pinter in de
jaren vijftig na een optreden met de
Berliner Philharmoniker, aan de
Haarlemse pedagoog Piet Vincent.
„Dat ik, ondanks mijn nogal kleine
handen, die weerbarstige materie zo
makkelijk kan hanteren is te dan
ken aan jouw werkelijk fabelachtig
goede aanwijzingen”,
verder in deze, door Vincent aan
zijn interviewer met gerechtvaar
digde trots ter lezing aangeboden
brief vermeld.
is nog altijd even beslist in zijn uitspra
ken als vroeger; afgewogen en met
meestal vriendelijke maar krachtige
stem. Zijn antwoord op de vraag wat er
zijns inziens tijdens zijn leven is veran
derd in de wereld, komt dan ook weer
helder geformuleerd tot stand: „Je weet
nu veel meer wat er in de wereld aan de
hand is. De betrokkenheid met het ge
heel is groter. Toen ik jong was heerste
er in Rusland hongersnood zonder dat ik
het wist. Zoiets zou nu onmogelijk zijn.
Alle ellende wordt je in kleur voorge
schoteld. Wat ik overigens weleens knap
benauwend vind.”
En over het pianospel: „Dat is tot
ongekende hoogte opgevoerd. Met een
overaccentuering van de virtuositeit.
Neem bijvoorbeeld het juist gehouden
pianistenconcours in Canada, dat ge
wonnen is door een eenentwintigjarige
Joegoslaaf met een technisch volmaakte
vertolking van het Derde pianoconcert
van Prokofjev. De dirigent die het bege
leidende orkest bij dat concours leidde,
James De Preist, zei te veronderstellen
dat er alleen nog maar zulke super-
virtuoze concerten bij dergelijke gele
genheden worden gespeeld omdat een
Mozart-concert eigenlijk te moeilijk zou
zijn. Een treffende uitspraak. Want zó is
het inderdaad: de geestelijke benade
ring heeft meer en meer plaats gemaakt
voor Fingerfertigkeit.”
Bij Onafhankelijk Toneel ontstaan de
stukken al doende. Toch kon men al iets
vertellen over het komend seizoen. Land-
schap Zeezicht, vorig jaar een week ge
speeld, wordt uitgewerkt. Het is geba
seerd op De Vrouw van de zee van Hen
drik Ibsen, en Ditha van der Linden, Mir
jam Koen, Marijke Kraft en José Albers
spelen het. Gerrit Timmers heeft zijn Sa
lon des Indépendants verplaatst naar mu- -
sea: Vorig jaar schilderde hij winkeletala-
ges na, nu kiest hij museuminterieurs.
Van 27 september t.m. 12 oktober is het
Frans Halsmuseum aan de beurt. De re
sultaten van verleden jaar zijn daar even
eens te zien.
n Haarlet
IMTE
m2. ïa
333829
benijden hem zijn puike fysieke con
ditie.
Piet Vincent kan terugkijken op een
welbesteed leven als pianopedagoog en
directeur van de voormalige Haarlemse
Muziekschool van de Maatschappij tot
bevordering der Toonkunst (inmiddels
opgegaan in het Amsterdams Sweelinck
Conservatorium). En nog staat zijn,
overigens wel gereduceerde, praktijk als
pianopedagoog overeind en worden nog
steeds schitterende vruchten van die
werkzaamheid geplukt, zoals nog vorig
jaar een ook in deze krant beschreven
concert door leerlingen van Vincent, in
de Haarlemse Tuinzaal, overtuigend kon
bewijzen.
Behalve een wereldwijd vermaard pi
aniste als Margot Pinter, wier uitspra
ken van erkentelijkheid aan het adres
van Vincent als aanhef van dit artikel
werden gebruikt, zijn ook veel Neder
landse pianisten onder wie Alwin Bar,
Hans Bruin, Rinus Groot, Hans Osieck,
Leendert Huges Vincent dankbaar
voor zijn (om het maar weer met de
woorden van Pinter te zeggen:) „fabe
lachtig goede aanwijzingen”.
Ernstige pianotechnische problemen
worden al sinds jaar en dag opgelost
door een greep te doen in „het muzikale
medicijnkastje van Vincent”, zoals het
vroeger in vincents leerlingenkring
heette.
Vincent is blij dat hij zijn pupillen, al
zijn ze intussen als musici volgroeid, ook
nu nog weleens met raad en daad mag
bij staan. Het meest verheugd is hij
overigens met de blijvende en hechte
vriendschapsband tussen hem en de
meesten van zijn leerlingen.
De Appel houdt een Brecht-jaar. Erik
Vos gaat zowel een oude versie van Maha
gonny regisseren als Burgermansbruiloft.
Het moet een feestelijk muziektheater-
spektakel worden op de klanken van Kurt
Weill, in schrille tegenstelling tot de chaos
waarin beide stukken eindigen. Ook Peter
van der Linden maakt weer een voorstel
ling, een collage van teksten van Hans
Christian Andersen, als vervolg op een
vorig Andersen-project, De Tuin van het
Paradijs. Sprookjes als Kleine Klaas en
Grote Klaas, De standvastige tinnen sol
daat en de prinses op de erwt moeten er in
voorkomen. De titel wordt De overschoe
nen van het geluk, naar weer een ander
sprookje.
Vincents mond loopt dan ook over van
de meest kostelijke anekdotes, die terug
gaan tot de tijd dat hij, zo’n zestig jaar
geleden, samen met Frederik van Eeden
voordrachtavonden in de Haarlemse
Stadsschouwburg gaf. Zijn gedachten
zijn vol herinneringen aan figuren wier
namen alweer een historische klank
hebben gekregen, zoals ook bijvoor
beeld de toenmalige directeur aan het
Amsterdams Conservatorium; Julius
Röntgen, die in die jaren met zijn lange
bontjas hopeloos klem kwam te zitten
tussen de steile ladders van de Westerto-
ren, waar hij Pietje Vincent, die daar de
beiaard bespeelde, eens met een „hoog”
bezoek wilde vereren.
anders ongetwijfeld uitbundige viering
te behoeden.
Hij heeft overigens ontzettend veel
waardering voor de grootste wijze waar
op zijn vrienden en leerlingen hem des
tijds ter gelegenheid van zijn 80ste ver
jaardag hebben gefêteerd. „Maar zoiets
moet geen gewoonte worden”, meent hij,
nu vijf jaar later. En het is gelukkig ook
niet zo dat Vincents gezondheid er niet
tegen opgewassen zou zijn. Integendeel
zelfs, want velen en ook wel jongeren,
Vincent had aanvankelijk het voorne
men om deze dag te gaan vieren bij zijn
83-jarige zuster Jo, de destijds interna
tionaal befaamde sopraanzangeres die
aan de Franse Zuidkust van haar rust
geniet. Maar Piet heeft er een andere,
door hem niet nader te noemen manier
op gevonden om zich schuil te houden
(„Ik duik onder’) om zich zo voor een
Al heeft Vincent dan al vijf jaar gele
den de leeftijd „der sterken” bereikt, hij
Piet Vincent spreekt met een hart vol
warmte over de velen die hem intussen,
kort of lang geleden, door de dood ont
vallen zijn, zoals zijn vrouw Maddy („een
engel”) of zijn leraar De Pauw („een
genie”).
Van de twee Scheveningse groepen De
Appel en De Nieuwe Komedie is de laatste
al met een première gekomen: De Strop,
een vormingsstuk over de gevolgen van
emancipatie voor de verhouding tussen de
seksen. Als grote produktie brengt de
groep een dubbelprogramma uit, begin
nend met Protest van de dissidente Tsje
chische schrijver Vaclav Havel, gevolgd
door Proces, een stuk dat gebaseerd is op
een proces waarbij Havel en anderen wer
den berecht wegens ondermijning van de
staat (vorig jaar oktober), en dat in samen
werking met de Parijse groep Théatre du
Soleil en AIDA, een vereniging die voor
Tegen het eind van het seizoen zal Jan
Joris Lamers een project doen in samen-
werking met De Toneelschuur. Er doen
veel acteurs, ook van buiten het O.T., aan
mee, en het wordt gebaseerd op een stuk
over de Russische schrijver Majakovski:
Schwitzbad und Tod Majakovskis, van
Joachim Seyppel. Op een veiling verkocht
het O.T. vijf voorstellingen aan particulie
ren. Die worden komend seizoen uitbe
taald, in de vorm van een toneelgebeuren
voor en in het huis van de koper, die zelf
aan de overkant geposteerd wordt. Het is
een idee van Gerrit Timmers, de Rotter
damse kunstenaar Ton Lutgerink werkt
er aan mee.
Bij F Act, het Rotterdamse project dat
per seizoen drie jonge regisseurs de kans
geeft hun kunnen te tonen, is de eerste
première een stuk van een Zuidafrikaan,
Athol Sugard. Het heet Boesman en Lena,
en toont hoe op de moddervlakte van de
Swartkops twee kleurlingen door blanke
bulldozers steeds verder worden opge
jaagd. Het stuk gaat zowel over de poli-
tiek/sociale situatie als over de gevolgen
daarvan voor de verhouding tussen Boes
man en Lena. Anthony Akerman regis
seert. Dan een stuk van een hier te lande
nog niet gespeelde Franse schrijver, Jac-
ques-Pierre Amette. Zijn stuk heet Drijf
zand, en het beschrijft hoe twee mannen
hun verhouding tot elkaar gaan onderzoe
ken. Marten Oosthoek, net van de theater
school, doet de regie, de mannen worden
gespeeld door Paul Gieske en Herman
Naber.
Het laatste F Act-stuk is eerder een
project. Peter te Nuyl, ook kort van de
theaterschool, en ex-stagiaire bij de Ope
ra, maakt een partituur op basis van tek
sten van en over Heinrich von Kleist. Daar
moet een voorstelling uit resulteren die de
twee laatste uren van Kleists leven laat
zien, voor zijn zelfmoord. In die uren, wel
„Kleists laatste kunstwerk” genoemd,
luisterde hij onder andere naar Beetho-
ven-liederen gezongen door zijn vriendin
Henriëtte Vogel. Paul Gieske gaat naar
alle waarschijnlijkheid Kleist spelen, voor
Henriëtte Vogel is de Operazangeres Lu
cia Meeuwsen gevraagd. Zij zal ook nog
andere rollen in het stuk spelen.
Het kleine vormingsgezelschap De
Bloemgroep tenslotte komt met een pro
gramma over mensen die op een of andere
manier in conflict zijn geraakt met hun
omgeving en hulp zoeken van b.v. thera
peuten. Trudy Derksen, Ellen Verhey, Ria
Eimers en Henk Batenbugh spelen het, de
voorlopige titel luidt: Wat een geluk dat ik
een stukje van de wereld ben.
In de verwachting dit seizoen in zijn
eigen theater De Brakke Grond terug te
kunnen - dat vorig jaar verbouwd werd
tot Belgisch cultureel centrum, maar voor
bespeling door de Theaterunie beschik
baar zou blijven - bood de Theaterunie
welgemoed zijn tweede ruimte De Balie
aan anderen aan. Kort geleden ontstond
er echter een geschil tussen de Belgen en
de eigenaar van het Brakke Grond-com-
plex, over de huurprijs. Inmiddels heeft
de rechter in het voordeel van de Belgi
sche staat beslist, maar de Theaterunie
kan de Brakke Grond voorlopig nog wel
even vergeten. De situatie is nu zo dat de
Balie bespeeld wordt door amateurthea
ter De Engelenbak en de groepen Projekt
theater en Sater, terwijl de Theaterunie
zelf nog op straat staat. Gezocht wordt
naar regelingen om de vier Theaterunie-
projekten, waarvan er twee binnenkort al
in première moeten gaan, alsnog onder
dak te brengen „desnoods in wat mindere
accommodaties”, aldus Louis Helmer van
de Theaterunie, „als we het niet doen
worden een heleboel mensen er de dupe
van”.
De twee probleempremières van de
Theaterunie zijn Dr. Fruddi, gemaakt
door mimespeler Theo Joling, en
il met B
/rqe v«
239.1»
rk (Sar
Gesctii
oeleinae
stbox
hebber van humor: „Ik twijfel altijd of
ik nog eens een nieuw boek over piano-
techniek zal schrijven, of toch maar lie
ver over de humor in de muziek. Humor
is voor mij een van de belangrijkste
dingen in je leven. In moeilijke tijden
houdt het je er bovenop”.
FLAT
ntzichtn
rpenhaa-
i.k t»
nieuw stuk van Herman Lutgerink, De
Grote Verstopper. Voor een projekt van
het Willem Breuker-collectief, De Vuyle
Wasch wordt een gat gezocht in De Balie,
omdat het programma speciaal op dat
gebouw gemaakt is. De vierde produktie
is Vluchthavens van Rob Bognór, maar
dat gaat pas op 8 maart in première, als in een provincieplaats wonen. Guus Baas
1-lui.---maakt het script, At Ceelen levert ideeën
en Jaap van Donselaar coördineert het
werkproces.
Voor het tweede project kijken de ac
teurs, althans de mannelijke acteurs, van
Sater naar zichzelf. „Na acht jaar (van
toneelstukken over anderen maken) voe
len wij behoefte om het over onszelf te
hebbenover de groep linkse intellec
tuelen en kunstenaars, de politiek-culture-
le voorhoede of hoe u ze maar wilt noe
men.” Dit zal resulteren in een stuk ge
schreven door Guus Baas en Peter de
Baan, over de houding van in principe
goedwillende mannen tegenover hun
emanciperende vrouwen en vriendinnen.
Baal begint met Anarchie in de Sillian
van Arnolt Bronnen, vorig jaar uitgesteld
toen de hoofdrolspeler Rudolf Lucieer
met zijn arm door een ruit sloeg. Het is het
zo staat er
