Kwalitatief hoog gemiddelde op herboren filmfestival exposities Uitgesproken droomsfeer in meesterlijke Droomkoningin EEN (FEEST)DAG JE DEN HAAG crun/üNiMcrM /ui luni iim Protest NTB tegen subsidiestop orkest Zuid-Holland SCHEVEN1NGEN/KIJKDUIN I' MAARTEN T HART GAAT VERDER MET ZELFONTHULLING KUNST 17 1980 WOENSDAG 3 SEPTEMBER Nieuwe namen door Pieter van Lierop n Bach g e MB urm iiiuhi b f o I - iiiiiB Begeleider Opera Primo VENETIË. De herrijzenis van het filmfestival van Venetië lijkt werkelijk de moeite waard te gaan worden. Een tiendaagse ma nifestatie die in het Amsterdam van het zuiden, het Giethoorn van de Adriatica, een programma te zien geeft waarin weliswaar top pers zoals „Cannes” die aaneen pleegt te rijgen (maar niet in 1980) zeldzaam zijn, maar intussen de subtop van de wereldcinema toch degelijk blijkt te hebben doorge licht. Het programma biedt kwa litatief een hoog gemiddelde en bevat opmerkelijk veel verrassin gen en dat heeft waarschijnlijk meer zin dan het jaarlijks bijeen- drijven van gevestigde reputaties in Cannes. - Veel verrassingen in Venetië Fassbinder en Günther Lamprecht tijdens de verfilming van Berlin Alexanderplatz bibliotheek (ADVERTENTIE) HANS VAN STRATEN MAARTEN 'T HART c. ii i. Wat is er plezieriger dan bijvoorbeeld op een eilandje in de Venetiaanse lagune in een openluchttheater in het holst van de nacht naar een film te kijken, te midden van een rustig, meloenschijven verorbe rend, 2000-koppig publiek, de uit belen- De Droomkoningin, het nieuwe boek van Maarten ’t Hart, is het verslag van een wandeling. Een lan ge nachtelijke wandeling door een complex volkstuinlandjes, waarvan de uitgang onvindbaar is. Pas als de dag aanbreekt, weet Metten Anker, de ’ik’ van het boek, de weg terug te vinden naar de echtelijke woning. We krijgen een aardig beeld van het huwelijk van Metten, die natuurlijk nie mand anders is dan Maarten, want hij behoort, net als Jan Wolkers, tot de schrijvers die voortdurend bezig zijn met hun eigen al dan niet verkapte auto biografie. tenland. Maar één ding zit hem dwars: dat zij altijd zo moe is, en ’s morgens zo lang moet uitslapen, terwijl hij al om zes uur aan het wandelen is. Renske is ook niet de ideale bedgeno te, ze doet maar zo’n beetje mee, en valt na het vrijen meteen in slaap, een twee de keer is er nooit bij. En dan is er opeens Angela, een stormachtige gelief de, met wie hij slaags raakt en in bed belandt. Een overrompelende ervaring, die hem midden in de problemen brengt van liefde, trouw en echtbreuk. Een probleem om een nacht lang in rond te dolen over dat volkstuincom plex, een labyrinth dat behalve symbool van zijn eigen verwarring ook een uit beelding lijkt van de mensenmaatschap pij, want er blijken in diverse huisjes allerlei mensen te schuilen die hun hu welijk op de küppen hebben zien lopen en hier een tijdelijk onderdak hebben gevonden. De Droomkoningin door Maarten 't Hart. Uitgever: Arbeiderspers. Prijs: 32.50. droomsfeer, erg goed omdat de schrijver die sfeer zonder kunstgrepen weet op te roepen, met uitsluitend reële aanduidin gen. Maar het verhaal heeft ook het karakter van een middeleeuwse ’quees te’, een dooltocht vol avonturen, waarin de held als een echte Ferguut de vrouw moet bereiken, die hij als geliefde heeft uitgekozen. Aan Ferguut herinnert ook de ’dorper lijkheid’ van Metten: hij gedraagt zich onbehouwen ten huize van zijn schoon ouders, laat winden, boert, leunt tijdens de maaltijd met de ellebogen op tafel. Daarbij zweet hij als een otter, maar het blijkt dat Angela (die hem eigenlijk een heropvoeding zou willen geven) dat juist reuze opwindend vindt. Van 6 september tot en met 11 oktober exposeren de Engelsman Barry Cullen (glasobjecten), de Israeli Isaac Raz (mo noprints) en de Engelse Emily Whitby (sieraden) in de Rozengalerie (Rozen gracht, Amsterdam). Geopend van dins dag tot en met vrijdag van 13.30 tot 18 uur, zaterdag van 11 tot 17 uur. De Haarlemse kunstenaares Cobie van de Ven exposeert schilderijen en tekenin gen in Galerie Pomp in Warmond van 6 tot en met 30 september. Geopend: dagelijks van 13-17 en van 19-21 uur, woensdag ook van 10-12 uur. De Kunstzalen Heerkens Thjjssen zijn recentelijk verhuisd naar de Wagenweg 6 in Haarlem. In dit nieuwe pand is van 12 september tot en met 11 oktober een ten toonstelling ingericht met aquarellen, crayons en tekeningen van Nenad Kar pov, droogboeketten van Els Proost en bronzen beeldjes van Willemien Joosten. Geopend: maandag van 14-17 uur, dins dag tot en met zaterdag van 10-17 uur. De uit Oegstgeest afkomstige kunste naar Hans Manusama exposeert vijftien kartonnen konstrukties in de Print Galle ry (Prinsengracht 628, Amsterdam) van 15 september tot en met 25 oktober. Geopend op maandag, woensdag en vrijdag van 12- 16 uur. Geen subsidie voor het orkest betekent opheffing. Daarbij gaat het om een orkest, dat zich „op voortreffelijke wijze” kwijt van de „verbrede taak” die de minister zo graag ziet, aldus het telegram. Tevens heeft de NTB een beroep ge daan op de fractievoorzitters in de Twee de Kamer alles te doen om dit CRM- besluit ongedaan te maken. Het minste wat de minister kan doen is het verlenen van een overgangssubsidie tot het moment waarop de Tweede Kamer zich heeft uitgesproken, aldus de NTB. Metten houdt van Renske, behalve het feit dat zij een meisje is hebben zij ook nog de muziek als band. Aanvankelijk is hij haar onhandige begeleider. Later is hij als muziekrecensent toch nog een passende echtgenoot van een vrouw, die als violiste tournees maakt door het bui- Fassbinder over. Maar het mag er mooi uitzien en de hoofdrol wordt grandioos geacteerd door Günther Lamprecht, de appreciatie van de eerste twee afleverin gen wordt echter ernstig bemoeilijkt door overmaat aan dialogen en een pas lang zaam duidelijk wordende samenhang. Maar ik zei het al, het aardigste element van Venetië tot dusver was gelegen in het werk van nieuwe cineasten. Men zal straks een speciale Gouden Leeuw schen ken aan het beste regiedebuut. Die prijs in deze categorie „Opera Primo” kon wel eens terechtkomen bij een Spaanse film die trouwens al „Opera Primo” heet. Een betrekkelijk simpele liefdesgeschiedenis over een jongeman die zijn eerste roman probeert te schrijven, maar daarin ge stoord wordt door de verliefdheid op zijn nichtje, dat zich als violiste inspant voor de eerste uitvoering van het compositiede- buut van een halfzachte vent die toch als rivaal beschouwd dient te worden. De vrouwelijke hoofdrol wordt op verrukke lijke wijze gestalte gegeven door Paul Molina, het mollige, jonger zusje van de inmiddels internationale vedette gewor den Angela Molina. Opera Primo is geen grote film, maar hij is wel ontzettend spiritueel en zo volslagen wars van de artistiekerigheid die vrijwel alle betere „Spanjaarden” kenmerkt, dat ik alleen daarom deze film van Fernando Trueba al het allerbeste gun. Veelbelovend is ook het regiedebuut van de Hongaar Peter Gothar, die in „Een gezegende dag” erg veel inventiviteit aan de dag legt in een film die strikt genomen een pamflet is tegen de woningnood in Budapest. Maar wat Gothar onderweg aan menselijke verhoudingen blootlegt en demonstreert aan gevoel voor enscenerin gen in een fraai ironisch getoonzette film, dat is waarlijk niet gering. Minder prettig alleen is de registratie in semi-documen- taire stijl met handcamera, waardoor het Van 12 september tot en met 12 oktober zal er in vijf instellingen de Brabant Bien nale 1980 worden gehouden, te weten, het Van Abbemuseum in Eindhoven. De Bey- erd aan de Boschstraat in Breda, het Kultureel Sentrum aan het Koningsplein in Tilburg, het Markiezenhof aan de Steenbergsestraat in Bergen op Zoom en ’t Meyhuis aan de Parkweg in Helmond. De Biennale wil aandacht besteden aan de huidige beeldende kunst in Brabant en de nieuwe uitgangspunten en verschijnings vormen die zich recentelijk hebben voor gedaan. Werk van 25 kunstenaars is uit eindelijk gekozen (waaronder Paul den Hollander, Matheu Meyers, Jan de Bie, Hans Keys, Marius Boender, Moniek Toe- losch, Bert Loerakker, en Theo Kuypers) welke verdeeld is over de vijf centra. Nu heeft het accent bij het festival gele gen op de nieuwe namen. Je kunt deson danks stellen dat Venetië nog net eventjes te veel aan oude namen heeft gehecht. Zo hebben ze dan „Phobia” in huis, van John Huston, maar het betreft een vrij ordinai re, routineus even in Canada gemaakte psychothriller, met Paul Michael Glaser als amok makende psychiater. Of de nieuwe „Bellocchio” (Vacanza in Val Tria), die weinig meer om het lijf blijkt te hebben dan een doorsnee vakan tiefilm, zij het dan dat Bellochio een paar van zijn vrienden en hun kinderen af en toe heuse kostuums heeft aangetrokken voor een speels enscenerinkje van bijv. Jezus aan het kruis, of de dood van Heili ge Sebastiaan. Daardoor valt nog vol te houden dat het tenminste een experiment betreft en omdat van de meeste andere films de „officina”, het experimentele ka rakter, nauwelijks valt te verdedigen, maakt „Vacanza” een redelijke kans toch straks de Gouden Leeuw in deze afdeling op te strijken. Een geduchte andere kandidaat in deze sectie is dan evenwel Fassbinders tv-serie Vanaf 13 september is in het museum voor Land- en Volkenkunde in Rotterdam de tentoonstelling rond poppenspel ge reed. De velerlei soorten waarin dit spel voorkomt in alle delen der wereld krijgt hier ruime aandacht. Tot 30 september is de tentoonstelling Moderne Indonesische en Europese schil derkunst ingericht in de Boterhal in Hoorn. De expositie bevat werk van onder anderen Affandi en Kartika. Geopend: maandag tot en met zaterdag van 10-17 uur, zondag van 12-17 uur. De grote overzichtstentoonstelling van het werk van wijlen Herman Kruyder die lange tijd in het Singer Museum in Laren gehouden werd, verhuist op 5 september naar het Museum de Wieger in Deurne tot en met 18 oktober. Geopend van dinsdag tot en met vrijdag van 10-12 uur en van 14- 17 uur, zaterdag en zondag van 14-17 uur. Dat volkstuincomplex waar de held niet uitkomt, is natuurlijk zwaar symbo lisch: het is een uitbeelding van zijn eigen gecompliceerde situatie, waar hij ook niet ’uit’ weet te komen, tot het moment waarop hij het licht ziet. Wat zijn situatie zo gecompliceerd maakt, is zijn verhouding tot het wezen ’vrouw’. Terwijl hij daar loopt, worden in hem de herinneringen wakker aan alle vrouwen en meisjes die voor zijn ontwikkeling van belang zijn geweest, van de vroedvrouw die zijn moeder heeft geholpen bij de geboorte van zijn zusje, tot de mooie blonde Angela, die hij pas de vorige middag heeft ontmoet. Tussen haakjes: Metten slaat de allerbe langrijkste vrouw uit zijn leven over, noemt haar zelfs nauwelijks zijn moe der. Freud had zoiets een Fehlleistung genoemd. Stuk voor stuk duiken ze op, langs die zwarte koolaspaden tussen de volkstuin- percelen: de ouderwetse onderwijzeres die hem elke dag met de lineaal voor zijn billen slaat; het dochtertje van de domi nee, dat zo graag hoer wil worden, want de Here Jezus heeft gezegd dat hoeren en tollenaren ons zullen voorgaan in het Koninkrijk der Hemelen; het meisje van de dansavond; de dochter van de haven meester, bij wie hij in de zomervakantie brood bezorgt; en dan eindelijk Renske, de violiste, met wie hij trouwt. Maar dit huwelijk heeft hem niet ge bracht wat hij ervan verwacht had: rust. „Toen het op m’n achttiende het ergst was en ik met mijn geslacht in erectie wel een buldog had kunnen doodknup pelen nu, dat is misschien wat overdreven, maar een jong hondje dan dacht ik steeds: Als ik maar eenmaal getrouwd ben, gaat het wel over. Ik ben er nu, achttien jaar later, nog altijd niet overheen dat het door te trouwen hele maal niet overging, maar juist erger werd”. dende flatvensters meegenietende zwart kijkers niet meegeteld. Het is waar, af en toe vliegen de meloenpitten om je oren en het ritselend geboomte in de zwoele wind en het tjilpend het krekelkoor drukken bij vlagen de stem van Liv Ullman in „Ri chard’s Things” wat verder weg dan ei genlijk zou moeten en af en toe denk je dat Anthony Harvey zijn love story heeft ge filmd in te goedkope, wapperende decors, tot je je realiseert dat het niet de decors zijn maar het projectiescherm dat opbolt. Maar puur door de idyllische ambiance lijkt Harvey’s film minder beroerd dan hij straks in Nederland zal blijken zijn: een zwakke remake van Sluizers „Twice a woman”. Maar toch een kniesoor die er over zal vallen. De kracht van „Cannes” ligt evenwel in de veelheid. Dat monsterfestival biedt verdeeld over alle officiële en onofficiële secties zo’n 500 films, tegenover Venetië „maar” 120. Dat betekent dat Cannes nooit stuk kan, omdat zelfs bij een teleur stellende competitie er voor avonturieren- de waarnemers altijd genoeg te ontdek ken valt. Venetië heeft dan tegen dat het hoofdprogramma toch een soort tweede keus is, maar dat blijkt dan tegelijkertijd een voordeel te zijn, want met niet door Fellini, Bergman of Wajda gemaakte films loop je ook niet zo de kans uiteinde lijk toch te worden teleurgesteld. Er is hier meer gelegenheid om nieuw talent te presenteren. En Cannes is bovendien een kermis die compleet dolgedraaid wordt door glamour, humbug, public-relation- stunts met betrekking tot films waarvan de waarde nog zal moeten blijken of al discutabel is. Venetië heeft geen „mar- ché”, de zakenlieden ontbreken hier nage noeg en dom genoeg. En dat heeft tot gevolg een allerplezierigste, niet-opgefok- te atmosfeer om naar films te kijken tus sen een publiek van alleen maar critici, liefhebbers en op Lido vakantie vierende Italianen. En alle voorstellingen zitten vol. AMSTERDAM (ANP). Het hoofdbe stuur van de Nederlandse Toonkunste naars Bond (NTB) is zeer verontwaar digd over het plotselinge dichtdraaien van de subsidiekraan voor het geweste lijk orkest voor Zuid-Holland. In een telegram aan minister Gardeniers van CRM heeft het hoofdbestuur dinsdag om een onderhoud op korte termijn ge vraagd. VVV Den Haag Scheveningen.Tel. 070-546200 De spoorwegen hebben het gemakkelijk voor u gemaakt met twee voordelige dagtochten 19 en 31 En natuurlijk bewaart u zo'n leuke dag op foto of film, de kleuren uit het gele doosje maken dat u tweemaal geniet! Het gaat om een man die ooit tijdens een ruzie zijn vrouw met een slagroomklopper de hersens heeft ingeslagen en dan juist in de ellendige jaren rond Hitlers machts overname in een intens deprimerend Duitsland fatsoenlijk probeert te reclasse- ren. Eerst door het colporteren met vlin- derdasjes, dan even met de nazi-krant Der Volkische Beobachter en dan toch maar liever schoenveters. En Biberkopf sukkelt nog heel wat af op de rand van het rosse leven en in gekkenhuizen, voor hij het zal brengen tot hulpportier. Het is een deer niswekkend, melancholiek en melodra matisch relaas. Laat zoiets maar aan publiek soms een gevoel van zeeziekte bezorgd wordt. Over „Masoch”, geregisseerd door Franco Brogi Taviani (een jongere broer van de twee reeds beroemde Taviani’s) wil ik het liever niet hebben. Niet vanwege de best wel interessante stof over de naamge ver van het masochisme, maar omdat de film te pover is van concept en vormge ving. Veel interessanter is dan weer „La Petite Syrene”, waarmee de Fransman Roger Andrieux een voortreffelijke in druk maakte op min of meer het thema van Nouchka Brakels „Hét Debuut”, maar dan wel even dieper en overtuigen der uitgewerkt. En „Les Deux Lions” een erg geslaagde film van Claude Faraldo, de regisseur van in het Nederlandse alterna tieve circuit zo succesvol gebleken films als „Bof’ en „Themroc”. Zijn nieuwste werkstuk behoort straks overigens niet meer alternatief te draaien, al is hij wel doortrokken van nog steeds een geest die de huidige maatschappij volledig ver werpt. Twee mannen van in de veertig (de een gescheiden, de ander weduwnaar) zijn zo zeer afgeknapt op hun bestaan dat ze via hypotheken en leningen al het geld vergaren waar ze beslag op kunnen leg gen, om dat te gaan wegschenken aan een nog op te snorren persoon, die ze sympa thiek vinden, nog wel over „hoop” be schikt en het bovendien goed gebruiken kan. En na die weldaad zullen de twee heren ergens samen zelfmoord gaan ple gen. Wat dan nog heel verrassend blijkt uit te pakken. Een dwarse tragikomedie die ten zeerste inneemt, al is hij voortge sproten uit feitelijk intense zwartgallig heid. En tenslotte was er nog „The Outsider”, gemaakt door ene Tony Luraschi. Nooit van gehoord en die film, gefinancierd met tax-sheltergeld, gedeeltelijk uit Neder land, staat hier buiten de drie competities. Maar toch een soort openbaring. Leer zaam en uiterst meeslepend zoals hij een thrillerachtige vorm gebruikt om de pure waanzin van „Ulster” uiteen te zetten. Dat gebeurt via het wanhopige verhaal van een jonge Amerikaan van Ierse afkomst, die anno 1973, na zinloze krijgsverrichtin gen in Vietnam, zich schaart in de IRA- gelederen, omdat hij denkt daar wel voor een zinning doel te kunnen vechten. En deze tweede ontnuchtering komt dan nog veel harder aan. Als Venetië gedurende de rest van dit festival nog een paar ontdek kingen van dit niveau kan bieden, dan heeft ze haar tweede leven ruimschoots gerechtvaardigd. De Amsterdamse kunstenaar Joop Ru bens exposeert zijn werk tot en met 24 september in Galerie Klein aan de Krocht 6 in Haarlem. Tijdens diezelfde periode is ook werk van Mieke Groot en Richard Meitner tentoongesteld, geopend Dinsdag tot en met vrijdag van 12-17.30 uur, zaterdag van 12-17 uur. In de Pulitzer Art Gallery (Prinsen gracht 325, Amsterdam) is tot 29 oktober een tentoonstelling van schilderijen en gouaches van Jan Sierhuis en plastieken van Piet Killaars ingericht. Dagelijks geopend. Anneke van Brussel exposeert schilde rijen en aquarellen in Galerie Lieve He mel, stoot je hoofd niet (Vijzelgracht, Am sterdam) van 7 tot en met 27 september. Geopend van dinsdag tot en met zaterdag van 12-18 uur, donderdag tot 21 uur. Een tentoonstelling van tekeningen die gemaakt werden tussen 1944 en 1969 door wijlen Barnett Newman, is van 5 septem ber tot en met 19 oktober ingericht in het Amsterdamse Stedelijk Museum. Deze ex positie van de bekende Amerikaanse kun stenaar, werd in 1976 samengesteld en is sindsdien vele grote musea in Amerika afgereisd. De periode dat zij in het Stede lijk te zien is maakt deel uit van een Europese tournee; de expositie reist later af naar Parijs, Keulen en Bazel. Van de 81 tekeningen zijn 73 voor Europa beschik baar gesteld. In Galerie RA Sieraden (Lange Leid- sedwarsstraat, Amsterdam) exposeren Johannes Kuhnen (sieraden en dozen) en Elizabeth Holder (sieraden en dozen) van 6 september tot en met 1 oktober. Ge opend: Dinsdag tot en met vrijdag van 12 tot 18 uur, zaterdag van 11 tot 17 uur. Tegenover die dorperlijkheid staat dan zijn muzikaliteit, meer speciaal zijn liefde voor Bach, die zover gaat dat hij er alle andere componisten voor laat vallen. Er is veel sprake van Bach in dit boek, schaamteloos veel, zodat de men sen die niet zo hevig door deze compo nist zijn gegrepen, af en toe maar een bladzij moeten overslaan. De droomkoningin behoort zeker tot de beste boeken van Maarten ’t Hart. Om de zelfonthulling, die in dit boek verder gaat dan in al zijn vorige, maar ook om de kundigheid. Dat zit hem soms in details: zo wordt de scène in het bordeel, die anders misschien als te cru buiten het boek zou vallen, zeer inge nieus tot driemaal toe voorbereid. Bijzonder knap is de compositie van deze roman, die de vorm heeft van een lus: nadat Angela op de eerste bladzij al even is geïntroduceerd, op het moment dat Metten zijn zwerftocht begint, keert hij op pagina 158 bij haar terug. Even dacht ik dat het verhaal een cirkelvorm zou aannemen, zodat je aan het slot weer bij het begin uitkomt, maar op dat punt had ik de schrijver onderschat. Hij moet, stel ik mij voor, deze mogelijkheid wel degelijk voor de lezer hebben openge houden, maar alleen om de definitieve wending de staart van de lus zoveel meer kracht te kunnen geven. Het is niet in de laatste plaats door dit spel tussen schrijver en lezer dat je De droomkoningin ondergaat als een mees terlijk boek. Dinsdag 16 sept. PRINSJESDAG; na een rijtoer in de Gouden Koets opent H.M. Koningin Beatrix de Staten-Generaal. t/m 16 sept. REKREADE, Neerlands grootste najaarskermis op het Malieveld. Zaterdag 6 sept. KIJKDUIN presenteert een static-show i van zgn. zeilvliegers of "hang-gliders". zaterdag 6 sept. VOORHOUTFESTIVAL, de hele dag dansgroepen, toneelgezelschappen, cabaret en muziek als opening van het theater seizoen. 20 en 21 sept. BOTENBEU RS voor 2e - hands vaartuigen en watersport-accessoires in de Laakhaven. 19 t/m 28 sept. DAMESBEURS in de Houtrusthallen. Inlichtingen: 2 EXTRA TIPS Het zijn voor Metten evenzovele ba kens in zee, waarschuwingen dat het hem ook wel eens zo kan vergaan, maar dan gloort het licht aan de oosterkim en zijn we klaar voor de idealistische af loop: hij moet naar Renske, zijn vioolko- ningin, zijn droommuzikante het woord ’droomkoningin’ wordt niet ge noemd, maar we begrijpen het zo ook wel. Ten slotte heeft het hele boek met dat nachtelijke terrein uitgesproken Berlin Alexanderplatz, waar we overigens alleen nog de eerste tweeëneen half uur (van in totaal 15) van zagen. Deze serie zal vanaf 5 oktober op de Nederlandse buis vertoond worden (nog voor Duitsland hem uitzendt), maar ik moet nog zien gebeuren dat de VPRO er een grote kijk dichtheid mee zal scoren. Toch is de film prachtig gemaakt en de stof van Alfred Doblins roman is voor Fassbinder dan ook „Gefundenes Fressen” geweest. Niet toevallig speelde hij vier jaar geleden zelf al de hoofdrol in Faustrecht der Freiheit onder de naam Franz Biberkopf, net zoals de anti-held van Berlin Alexanderplatz.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

IJmuider Courant | 1980 | | pagina 17