Guido Pieters maakt
a
speelfilm over
psychiatrische patiënten
film
Oorspronkelijk toneelstuk van Botho Strauss nu verfilmd
Bekende Gezichten, intrigerend in
beeld gebracht door Ate de Jong
Filmhuizen
Zie je dat...
Miele maakt ook
komplete keukens
wolft
I
Keiharde beroepsdeformatie in All that Jazz
I
keukens bv
aats
Bewoners kliniek fungeren als figurant
van
at u
/eer
idel
i de
zal
cet-
d<e-
idat
are-
oor,
een
Miele
Spanningen
er is geen betere
.W
Die-
d is
Zeker! En eigenlijk wel logisch, vindt u niet? Want wie
zulke perfekte huishoudelijke apparaten maakt, weet natuurlijk
I
i
Enkele kranten meldden ander
halve week geleden dat de Ameri
kaanse regisseur Gower Champi
on slechts enkele uren voordat
zijn nieuwste musical, 42nd
Street, op Broadway in première
zou gaan, onverwacht overleed.
Een misschien over het hoofd ge
zien nieuwsbericht met een grote
dosis tragiek. Het harde, alles ei-
4 sende showbusinessleven had
weer een offer gevergd.
ook alles van keukens, indelingen en
materialen.
Wij leveren en plaatsen komplete
Miele keukens. En wij dóen dat graag,
omdat zij dezelfde kwaliteitskenmerken
hebben als alles wat van Miele komt.
Miele biedt ook volop keus: fleurig
kunststof, massief hout, modern, roman
tisch net wat bij u past. Komt u eens
bij ons langs om poolshoogte te nemen.
U kunt ons ook bellen, dan komen
wij bij u de keukenruimte bekijken. Een advies kost u niets.
Grijpensteinweg 8 - Haarlem.
Tel. 023-246864/248281.
Kt
tevens op maandag-
prijs voor Broadway
JOHN OOMKES
(ADVERTENTIE)
KO VAN LEEUWEN
Roy Scheider als de Broadwayman Joe Gideon in gelaten onderhoud met zijn doodsengel
in All that Jazz (Calypso, Amsterdam)
Het toneelstuk Bekende Gezichten, Gemengde Gevoelens, geschreven door de Duitse
auteur Botho Strauss, leent zich voortreffelijk voor verfilming. Het stuk gaat over
zeven mensen, hun onderlinge relaties en gevoelens ten opzichte van elkaar, die als
een web van diagonalen dooreen lopen. De plaats van handeling is een vervallen en
verlopen, eertijds statig hotel en de intrige speelt zich af tijdens de kerstdagen, zo’n
feest dat wonden van eenzaamheid pijnlijk kan openrijten. Dat Bekende Gezichten
een uitstekende basis voor een film kan zijn, werd eigenlijk al duidelijk in de
voorstelling die toneelgroep Baal er in het seizoen 1978/79 van gaf. De onconventione
le vorm van Leonard Franks regie wekte daarbij stellig filmische indrukken.
in het verhaal waarin droom en realiteit
elkaar trachten te overbluffen. Het merk
waardige is nu dat je als toeschouwer óók
niet precies weet wat je ervan moet den
ken en wie je moet geloven: de echtgenoot,
de vrouw1 zelf, of de overigen van het
gezelschap.
realiteit voor hem. Lange tijd staart hij
haar onverschrokken in het gezicht. Min
of meer de prijs voor zijn krankzinnig
leven accepterend.
Fósse is door de fïlmkiritiek in Cannes
nogal aangevallen, niet omdat hij zijn
eigen doodsangsten in beeld bracht, maar
vooral door de wijze waarop dat gebeur
de. Die angst zen het te laat onderkennen
daarvan worden uitgespeeld in een nieuw,
ander musicalthema, waarbij Gideon op
het sterfbed getuige is van dat wat hij
achter rrioet laten. Zijn vriendinnen, zijn
vrouw, zijn dochtertje spelen in schitte
rend aangeklede musicalscenes waarin
hem duidelijk wordt wat hij verspeelt. In
een sequence waarin werkelijkheid, ver
beelding en onderbewustzijn geraffineerd
door elkaar lopen, maakt tenslotte ook
Gideon zelf de vijf doodstrijdfasen mee.
Zelfs de dood, de verachting en de angst
ervoor, zijn voor Fosse niets anders dan
„there’s no business like showbusiness’’.
In voor Europese Qgen vreemd gegoochel
met emoties raakt hij desalniettemin op
een vreemde, musical-eigen manier ge
voelige snaren. Toppunt van die handel
wijze is de nachtclubact waarmee Gideon
in een variant op Paul Simon’s Bye Bye
Love (namelijk Bye Bye Life) afscheid
neemt en in zijn onvermijdelijke lot berus
ten kan, omdat dat de enige zekerheid is
die in zijn cynische levenspatroon is
overgebleven.
All that Jazz is een uitzonderlijke film,
niet alleen omdat de regie-, dans- en mu-
ziekscènes een fantastisch beeld geven
van de Braodwaytraditie, maar doordat
Fosse en Scheider consequent zijn in de
uitwerking van de keiharde beroepsdefor
matie. Al te getructe sentimentaliteiten,
zoals in de flashbacks met de doodsengel,
mogen dan best op de koop toe worden
genomen.
Ate de Jong heeft in zijn film tal van
onderhuidse spanningèn weten op te roe
pen. Vooral het begin van de film, waarbij
weinig of geen tekst gebruikt wordt,
werkt intrigerend. Merkwaardig- is, dat de
gedeelten waarin wel veel woorden ge
bruikt worden onmiddellijk aan spanning
inboeten. Ruim een derde deel van de
Hans Dagelet als de knecht-ober-chauf-
feur en danspartner Herman In Gemengde
Gevoelens, Bekande Gezichten.
oorspronkelijk op het toneel gebruikte
tekst werd voor de film geschrapt. Film
beelden blijken inderdaad een krachtige
vervanging voor het gesproken woord en
De Jong blijkt in staat dat veelzeggende
vorm te kunnen geven.
De film is op geen enkele manier een
registratie geworden van de toneelopvoe
ring van Baal, ook al spelen de acteurs en
actrices van dit gezelschap ook hier de
rollen (er zijn enkele wijzigingen in de cast
gekomen). Dat is ook niet de opzet ge
weest. Er is op lokatie gefilmd en de
manier van acteren is is heel anders dan
bij de toneelversie destijds.
Hoe sterk het verhaal van Strauss, dat
wil zeggen de psychologische inhoud er
van, is mag misschien blijken uit het feit
dat ik niet weet wat ik beter vind, de
toneelpresfentatie of de filmversie ervan.
Evenals toen het toneelstuk, houdt de film
je nog lange tijd bezig. Het geluid tijdens
de persvoorstelling was niet van optimale
kwaliteit, maar Ate de Jong verzekerde
dat dit aan de installatie van de grote zaal
van The Movies te wijten was. De film
draait nu in de kleine zaal. Zij draait
eveneens in Utrecht en Groningen, zal ook
de filmhuizen aandoen en in een veel later
stadium door de VARA-televisie worden
uitgezonden. Een ongewone Nederlandse
speelfilm, die ondanks tekortkomingen
een gang naar de bioscoop ten volle waard
is. Maar een overweldigend publiekssuc
ces zal Bekende Gezichten, Gemengde Ge
voelens niet worden- en daar is ook niet op
gemikt. Wel wordt er uitstekend geac
teerd, met name door Jack Vecht als de
vereenzaamde hoteleigenaar Stefan, Els
Ingeborg Smits als Doris en Hans Dagelet
als de knecht-manus van alles Herman.
De Film-Inn Zandvoort draait morgen
avond Der Amerikanische Freund van de
bekende Duitse cineast Wim Wenders.
Aanvang 21 uur in de openbare biblio
theek aan de Prinsesseweg 34 in Zand
voort.
Guido Pieters (rechts) met de acteur Peter Fabervoor de Psychiatrische inrichting St. Bavo
in Noordwijkerhout, waar een deel van de opnamen Te Gek om los te lopen wordt opgenomen.
standigheden zo goed mogelijk te kunnen
beschrijven, heeft Guido Pieters een aan
tal maanden in de kliniek doorgebracht
en in de verschillende paviljoens geleefd.
Verschillende acteurs, die een rol heb
ben in „Te gek om los te lopen”, zijn ook
meermalen gast geweest in de St. Bavokli-
niek en hebben de woonexperimenten be
zocht. Bewoners van de kliniek hebben
vrijwillig toegestemd als figurant in de
film op te treden.
Op grond van het script werd hiet alleen
de gebruikelijke subsidie van het Pr.oduc-
tiefonds tóegekend, maar ook instellingen
als het Koningin Juliana-fonds hebben in
de kosten bijgedragen.
Toch wordt Pieters’ film geen gespeelde
documentaire, maar een speelfilm voor
het grote publiek, zij het dat de handeling
zich voor een groot deel afspeelt in de
wereld van een psychiatrische kliniek.
Erg veel opnamen zijn dan ook gemaakt
op de terreinen van de St. Bavo.
Hoofdrollen in Te gek om los te lopen
zijn er voor Peter Faber, Jaap Stobbe,
Leen Jongewaard, Piet Kamerman, Mi
roslav Bares, Herman Kortekaas, Chiem
van Houweninge, Marlous Fluitsma, Loui
se Ruys en Dolf de Vries. Achter de came
ra staat Rob van der Drift en de film
wordt geproduceerd door Concept-Cine-
centrum, uitvoerend pfoducent is Carl
Tewes.
Te gek om los te lopen of de film ook
onder dezé titel zal worden uitgebracht, is
nog niet helemaal zeker gaat volgend
jaar maart in première.
rvi
Norma Rae is gebaseerd - maar wel
heel schamper - op een waar gebeuren
omtrent een jonge vrouw uit North Ca
rolina die drie jaar vocht in vakbondver-
band voor betere arbeidsvoorwaarden.
In het kort is dat ook de basis van
Norma Rae: een textielarbeidster raakt
betrokken bij het werk van de vakbond.
Regisseur Martin Ritt heeft hier hoófd-
zakelijk het accent op het warmmense-
lijke aspect gelegd waardoor de bood
schap op de tweede plaats komt.
Sally Field speelt de kleine dappere
Norma Rae met zeer veel gevoel - men
ziet haar in de film groeien als mens en
als vrouw.
Ook nieuw voor Haarlem deze week js
Yanks van John Schlessinger, een an
ders dan-anders-oorlogsverhaal. De film
speelt zich af in 1943 toen Engeland te
maken kreeg met een invasie van Ameri
kaanse troepen. Eerst keken de Engel-
sen met enige achterdocht en jalouzie
toe, later volgt een aarzelende verbroe
dering tussen de groepen geallieerden.
De verbroedering die het snelst op gang
komt is uiteraard die tussen de sexen en
Schlesinger brengt vooral het verhaal in
beeld van drie paartjes. Schlesinger is
een goed verteller en zonder dat er ook
maar één schot geschoten wordt of
iemand met een kogel in het hart neer
stort, is Yanks een aantrekkelijk, gevari
eerd maar vooral boeiend schouwspel.
(Roxy).
De enige andere verandering op het
Haarlemse bioscoopprogramma deze
week is in Luxor die Cruising heeft
doorgegeven aan Studio en in plaats
daarvan Lucio Fulci’s Zombies heeft
ingelast. Het overige programma blijft
ongewijzigd met Jerry Lewis in Cinema
Palace, Ten in Frans Hals, Caligula in
Lido en als nachtvoorstellingen The
Outlaw of Josey Wales (Palace) en Het
Omen (Luxor). Voor de jeugd blijft
Jungle Boek in Studio en The Best of
Tom and Jerry in Palace.
oorspronkelijke toneelstuk vol raffine
ment met gevoelens en burgerlijke mo
raal. Het bankroet waarvoor de hoteleige
naar Stefan zich geplaatst ziet, staat in
feite model voor de hele leefsituatie van
de zeven mensen, die hier ondanks zich
zelf bij elkaar gekomen zijn om kerstmis
te vieren.
Deze thematiek staat ook centraal in All
that Jazz, de op Cannes met de hoogste
eer bekroonde en met vier Oscars beladen
film van regisseur Bob Fosse, die eerst dit
weekeinde zijn lang verbeide Nederland
se première (onder meer Calypso, Amster
dam) beleeft.
Deze week is het dan zover dat Strauss’
schepping in filmversie in première gaat.
In samenwerking met Baal regisseerde de
jonge cineast Ate de Jong de film, die door
The Movies uit Amsterdam wordt gedis
tribueerd. De Jong zag zijn verfilming als
een boeiend experiment, dat hij met steun
van CRM en producent Matthijs van Hey-
ningen kon uitvoeren. Maar de film is
beslist méér geworden dan louter een af
gerond resultaat van een experiment. Be
kende Gezichten, Gemengde Gevoelens is
een lang niet* gemakkelijk toegankelijke,
doch sterk intrigerende film geworden,
waarin behoedzaam met symboliek in
even zorgvuldig met surrealisme is omge-
spnongen.
Het verhaal van Botho Strauss (Beken
de Gezichten etc. was zijn eerste toneel
stuk) beweegt zich in het midden van de
balans tussen schijn en werkelijkheid.
Naar welke kant die weegschaal overhelt,
wordt mede door de toeschouwer uitge
maakt. Dat komt vooral door het geraffi
neerde scenario van Leonard Frank en
Ate de Jong en de even intrigerende wijze
waarop dat in beeld gebracht wordt door
regisseur en spelers. In het verhaal is
sprake van een persoonsverwisseling,
maar alle aanwezigen van het groepje in
het verlaten hotel doen alsof er niets aan
de hand is, op één na: de echtgenoot van
de verwisselde vrouw. Het betreft de fase
De plot van Bekende Gezichten, Ge
mengde Gevoelens lijkt ogenschijnlijk
simpel. Zeven mensen bij elkaar, verward
in een gevecht vol gemengde gevoelens.
Hun merkwaardige gedragingen ten op
zichte van elkaar hebben echter duidelij
ke bijbedoelingen. De vrouw van de eige
naar van het hotel, Doris, vormt samen
mét de knecht Herman een danspaar dat
op ballroomwedstrijden steevast prijzen
wegsleept. Tijdens de training in de grote
verlaten balzaal van het hotel komt Doris
te vallen en die gebeurtenis vormt de basis
voor de algemene ontzetting daarna. Alle
in het hotel aanwezige personen voelen
zich meer of minder bij de danssport
betrokken en herkennen Doris’ val als een
regelrechte ramp. Haar partner besluit
zelfs onmiddellijk eeh streep door de sa
menwerking te zetten. Uit de reacties
wordt duidelijk hoezeer het gevoel van
schijnbare veiligheid en geborgenheid
door een op zichzelf nauwelijks belang
rijk incident op losse schroeven kan wor
den gezet. Botho Strauss speelt in zijn
(Van onze kunstredactie)
Onder de werktitel Te gek om los te lopen is regisseur Guido Pieters (o.a. Dr.
Vlimmen en Kort Amerikaans) gestart met de opnamen van zijn 'nieuwe speelfilm.
De film gaat over een groep psychiatrische patiënten, die na een langdurig verblijf
in een inrichting, in het kader van een experiment, worden ondergebracht in een
woning buiten de inrichting. In dat huis gaat de groep werken aan het opbouwen van
haar eigen leefgemeenschap, het runnen van een huishouding en het weer wennen aan
de maatschappij.
Het scenario voor de film werd door
Guido Pieters samen met Karin Loomans
geschreven, rpet de hulp en bijstand van
de psychiatrische staf van de St. Bavo-
kliniek in Noordwijkerhout. Een kliniek
waar ook gewerkt wordt aan het woonex-
periment om de patiënten buiten de in
richting, maar wel onder leiding, hun ei
gen leyen op te laten bouwen. In enkele
plaatsen in ons land, onder andere in
Rotterdam, zijn al woningen door groepen
patiënten betrokken.
De idee van de film kwam ook voort uit
de staf van'de St. Bavo, die wilde laten
zien hoe die experimenten in zijn werk
gaan.
Guido Pieters en Cinecentrum werden
gevraagd als scenarioschrijver-regisseur,
respectievelijk als producent en in nauwe
samenwerking met de staf van de St.
Bavokliniek waarvan psychiater Van der
Lande ook als adviseur voor René van
Nie’s Kind van de Zon was opgetreden,
werd een scenario uitgewerkt. Om de om-
W8K
&K
Roy Scheider, <jie vaker met Fosse
werkte, beeldt op een volkomen aan
vaardbare wijze zo’n Broad way man zeals
Gover Champion, of in vroeger dagen
Bob Fosse, uit. Joe Gideon is de ervaren
vakman die het tableau de la troupe van
een nieuwe, door hem uit de grond te
stampen musical kiest, de casting doet en
met moordende inzet dag in dag uit werkt
aan de totstandkoming van die nieuwe
show. De stress waar hij aan blootstaat is
ongelofelijk. Tijd voor zijn gewezen
vrouw, die tevens de hoofdrol in de musi
cal zal spelen, zijn dochtertje en zijn vaste
vriendin is er niet.
Gideon ploetert, schaaft en zweet. Hij is
een rascynicus, met alleen maar oog voor
het werk. Alle tijd gaat daar aan op,
terwijl de spanningen en de eenzaamheid
wordén gecompenseerd door drank,
drugs en een eindeloze reeks vrouwen.
Tussen de bedrijven door werkt de regis
seur ook nog aan de eindmontage van een
bioscoopfilm rond een Lenny Bruce-ach-
tige komiek.
Geluk kent de Broadwayman niet. Ter
wijl hij vruchteloos probeert om de musi
cal op poten te zetten en de film af te
ronden, verwaarloost hij zijn gezondheid.
Herhaaldelijk zien we hoe hij ’s morgens
de lichamelijke pijnen bekampt met dexe-
drine en een koude douche, zich keurig
Norma Rae is een film die vorig jaar
veel succes oogstte - hij werd goed ont
vangen op het Cannes Film Festival er
later in het jaar ontving Sally Field een
Oscar voor haar vertolking van de titel
rol. Pas nu komt de film naar Haarlem -
hij is te zien in de nachtvoorstellingen
van Studio en
avonden.
aankleedt en voor zijn spiegelbeeld de
waarheid probeert te verbergen met een
opgewekt uitgesproken „Showtime, peop
le!”
Het slopende leven dringt zich in zijn
consequenties steeds nadrukkelijker aan
Gideon op. Korte flashbacks brengen va
ker dezelfde scènes uit de Lenny Bruce-
achtige film in het geheugen, waarin de
komiek uitlegt hoe „de dood” een populair
item is geworden. Boeken, films, tv-pro-
gramma’s, zo suggereert hij (op een door
Gideon geschreven tekst?) hebben dik
wijls de dood als onderwerp. Hoogtepunt
van zijn keiharde, Amerikaans-harde,
confè2rence vormt de uitbeelding van de
vijf verschillende stadia van een doods
strijd: Woede, ontkenning, het op een ak
koordje met de dood willen gooien, de
pressie en berusting.
Terwijl de musical van Gideonlang
zaam maar zeker vorm krijgt, wordt hij
veelvuldiger geconfronteerd met de tol
van het beroep, ’s Ochtends worden er k
meer tabletten geslikt, het regisseren gaat
steeds moeizamer, onontkoombaarder
dringen de flashbacks hun waarheid op.
Scheider speelt een scepticus die in ande
re, voor zijn omgeving verborgen blijven
de droomgesprekken, van gedachten wis
selt met een verleidelijke droomengel. Te
genover haar kan hij zijn roekeloosheid
toegeven, zijn overschilligheid ook.
Fosse heeft Scheider in een rol neerge
zet, die duidelijk autobiografische ken
merken draagt. Ook hij stortte meerma
len in, keek de dood in het gezicht, maar
wist het toen puntje bij paaltje kwam af te
kopen door regelmatiger te gaan leven.
Gideon is te zeer aan de drang tot produ
ceren verslaafd, om de waarde van zijn
werk, zijn leven en „all that jazz...” (laten
we maar zeggen, alle aardse poespas)
hoog in te schatten. Alleen de dood is een
