Voorspellingen blijven somber
Nederlander slikt
Voorlopig twaalf fondsen
Eerste Amerikaanse astronaute
Damrak start handel
scheepsmotoren
Amerikaanse aandelen
Kabinetsbeleid
ir
Goudprijs weer
fors omhoog
Uil
I
Ontwerpwet op
LPG-transport
bijna gereed
Hoe sterk is minister Van der Stee?
Rijk geeft steun
aan verbouw
teveel medicijnen
zelfstandigen
deugt niet”
I
Lagere winsten bij
Hollandsche Beton
i
ECONOMIE
L*
„Leef- en eetgewoonten veranderen"
O
1
19
WOENSDAG 10 SEPTEMBER
1980
ECONOMIE
ing
door
Prof. dr. F. Hartog
EBH
(Van onze redactie economie)
WASHINGTON. Het Internationale
Monetaire Fonds (IMF) heeft vrijwel geen
hoop op een spoedige opleving van de
wereldeconomie. Wel ziet het IMF positie
ve kanten aan de huidige economische
teruggang, zo blijkt uit het gisteren gepu
bliceerde jaarverslag.
e
naast
99
bil
4 m MK b a
k 10
i MÜ H
lie
im,
lc
DOt
j
I
190.00
165,00
160.00
ben dat kwistig met geld omspringt, doet
de Tweede Kamer daar dikwijls nog een
schepje bovenop. Als we een kabinet
hebben dat naar bezuiniging streeft,
vindt het voortdurend de Tweede Ka-Z
mer op zijn pad. De volksvertegenwoor
digers denken dat de meerderheid van
de kiezers graag hoge staatsuitgaven ziet
en zij handelen daar ook naar.
>0
iog
bij.
LONDEN (Reuter). De goudprijs
heeft in Europa een sprong van ongeveer
twintig dollar (ongeveer veertig gulden)
gemaakt en de 672 dollar (ongeveer 1350
gulden) per ounce (31,1 gram) bereikt. Dat
is het hoogste peil sinds twee maanden.
De toeneming van de vraag naar het edel
metaal wordt in verband gebracht met de
mogelijkheid dat de inflatie in de Ver
enigde Staten zal toenemen en dat olie
schaarser en dus duurder zal worden.
jrd:
ed.)
32,00
79,90
97,00
02,30
16,90
42,80e
49,00
29.00
73,50
46,50
35.00
49,00
66.90
85,50
17,30
22,00
36.50
12,00b
57.20
02,50
7,82 I
1.63 I
427,00
325,00
3,00
3,00
95,00e
57,00
41,50
31,00
46,00
02,00
68,10
47,50
31,50
43,00
58,00
62,50
20,50
62,70
64,50
47,10
07,00
30,00
41,60
57,20
33,00
65,90
53,80
48,00
82,50
84,50
56,50
51,00
51,00
44,60
77,50
33,50
51,00
45,80
03,80
59,00
.41,50
43.70
.44.00
.41,00e
73,70
544,00
33,60
89,00
92,50
27.40
42,50
38,00
51.70
50,20
112,00
145,00
it
uvel
n.
Tot nu toe was dit alleen mogelijk in
certificaten van „Amerikaantjes”. Met de
ze nieuwe regeling hoopt de Vereniging
voor de Effectenhandel de handel in Ame
rikaanse aandelen in Amsterdam te sti
muleren.
Gehandeld zal kunnen worden in aan
delen ASAS (American Shares Amster
dam System). Dit houdt in, dat in New
York de aandelen bewaard worden die in
Amsterdam voor handel beschikbaar zijn.
Er wordt hier dus gehandeld in stukken,
die in Amerika bij een bewaarkantoor
liggen en blijven liggen. Desgewenst kan
een aandeel worden opgevraagd.
Voor de aan- en verkoop van de in
eerste instantie 12 Amerikaanse fondsen
ASAS wordt door de commissionairs en
banken naast provisie 22,50 organisatie
kosten gevraagd. Dit is volgens de vereni
ging goedkoper dan het rechtstreeks in de
VS kopen van aandelen. Pas bij orders
groter dan 150.000 is het voordeliger
direkt in Amerika te beleggen.
Een voordeel van aandelen ASAS ten
opzichte van de bestaande certificaten,
waarin de handel overigens blijft voortbe
staan, is de kleinere afwijking van de
koersen in Amsterdam New York. Het
koersverschil zal altijd kleiner zijn dan
een half procent. Bij certificaten kan dit
verschil behoorlijk oplopen.
De levering van de aandelen ASAS
vindt uitsluitend giraal plaats en wel vol
gens Amerikaans gebruik, vijf beursda
gen na een transactiedatum. Voor afwik
keling zal ook de dollarkoers op de leve-
ringsdag gebruikt worden.
Tot dusver werden op de Amsterdamse
effectenbeurs alleen Amerikaanse fond-
'I
Er is één minister in het kabinet die één keer in het jaar een eigen dag
heeft. Dat is de minister van Financiën en die dag is de derde dinsdag van
september. Hij kan daar volledig van op aan. Zijn dag komt altijd. Ook in
de rest van het jaar trekt hij aan de financiële touwtjes, maar dan blijft hij
daarbij op de achtergrond.
In deze omstandigheden blijft de mi
nister van Financiën over als enig tegen
wicht tegen de spilzucht van de rest van
het kabinet en van het parlement. Hij is,
naar een treffende uitspraak van W.
Drees jr„ „de beste vriend van de belas
tingbetalers”.
Om die functie van tegenwicht goed te
kunnen uitoefenen worden hoge eisen
aan hem gesteld. Hij moet altijd oproei
en tegen de druk van zijn mede-minis-
ters. Zijn collega’s gelden in het alge
meen als beter naarmate zij meer geld
uitgeven. De minister van Financiën is
juist beter naarmate hij dat weet te
voorkomen. Dat is erg moeilijk, want hij
staat naast en niet boven zijn collega’s.
Hij zou eigenlijk beter, zoals dat in Enge
land het geval is, een soort super-minis
ter kunnen zijn, met een zekere gezags
verhouding tegenover de bestedingsmi-
nisters.
Bij ons is dat nu eenmaal anders. Het
kan toch nog wel* goed gaan, als de
minister van Financiën door dik en dun
gesteund wordt door de minister-presi
dent. Die heeft daarbij weinig te verlie
zen, want hij heeft maar een klein depar
tement en kan dus nooit veel geld uit
geven.
Het komt ook dan het meest aan op de
vasthoudendheid van de minister van
Dit schrijft het blad Koopkracht van
Konsumenten Kontakt dat de aan
dacht vestigt op een boek, genaamd
Geneesmiddelen in Nederland, dat vol
gende maand op de markt zal komen.
Het is geschreven door Lucas Reijn-
ders en anderen.
Het boek stelt dat een op de drie
volwassen vrouwen (anticonceptiepil
niet meegerekend) en een op de vier
mannen in ons land regelmatig „slik
ken”. Vijf tot tien percent van de vol
wassenen neemt kalfnerende midde
len, slaaptabletten of'medicijnen tegen
depressie. Maar velen zouden volgens
Reijnders een kritische blik in hun
medicijnkastje moeten werpen, want
geneesmiddelen zijn lang niet altijd de
beste oplossing.
3
(Van onze redactie economie)
AMSTERDAM. Op de Amsterdamse effectenbeurs zal vanaf maandag
gehandeld kunnen worden in originele Amerikaanse aandelen.
Met dit alles in gedachten is een hoog
aandeel van de staatsuitgaven inder
daad in zekere zin een teken van zwakte.
Of we hebben dan een zwakke minister
van Financiën, óf we hebben er één of
meer gehad.Naarmate de staatsuitga
ven verder stijgen kunnen we ons steeds
minder zwakke ministers van Financiën
veroorloven. Maar sterke ministers zijn
niet voor het opscheppen. Soms worden
zij ook wel eens de laan uitgestuurd, als
zij proberen, hun hand te bverspelen.
Het systeem dat wij hebben leidt er
dus toe dat de genoemde 40 procent nog
wel hoger op zal lopen. Daarbij moeten
we bedenken dat dit alleen nog maar de
staatsuitgaven in enge zin zijn. De ge
meenten en de provincies hebben daar
bovenuit nog uitgaven die zij uit eigen
middelen financieren. Bovendien zijn er
nog de zeer hoge uitgaven van de sociale
verzekering. Dat alles bij elkaar beloopt
weinig minder dan twee derde van ons
nationale inkomen.
Hoe gaat het nu verder met de begro
ting? Die wordt door het parlement
goed- of afgekeurd. De Tweede Kamer
kan ook wijzigingen aanbrengen. Het
parlement beslist dus. Daarom heeft de
begroting de vorm van een wetsontwerp.
Als de Tweede Kamer in meerderheid
vóór wijzigingen is, bindt dat de rege
ring. Het is anders dan in vele gevallen
waarin de Kamer alleen maar moties
kan aannemen. Die kunnen doorgaans
door het kabinet voor kennisgeving wor
den aangenomen.
De grote macht van het parlement bij
de behandeling van de begroting is his
torisch verklaarbaar. Alleen zo kón het
een doeltreffend tegenwicht vormen. Nu
wat dit betreft de zaak min of meer op
zijn kop is komen te staan is toch de
beslissende stem van het parlement ge
bleven. Misschien hervindt het parle
ment nog eens zijn oorspronkelijke taak.
Tot het zover is voert de minister van
Financiën zijn eenzame achterhoedege
vecht tegen de bestedingsdrang van ka
binet en parlement.
Vrijdag sloot de goudprijs in Londen op
ongeveer 651 dollar. Maandagmorgen
kwam bij de officiële vaststelling van de
prijs al 660 dollar uit de bus. Daarna bleef
de prijs stijgen. Bij de „fixing” tijdens de
middaghandel kwam men op 672 dollar
uit, de hoogste prijs sinds 9 juli. Op die
datum werd 678 dollar genoteerd. De be
drijvigheid was erg groot. Ook in Zürich
werd druk gehandeld.
Een van de belangrijkste conclusies
in dit boek is dat veel problemen het
beste kunnen worden aangepakt met
verandering van leef- en eetgewoonten
of leef- en werkomstandigheden. Som
mige midddelen werken trouwens niet
of schaden meer dan ze baten. Zoals
bijvoorbeeld tonicums, versterkende
middelen, die worden aangeprezen te
gen lusteloosheid, om aan te sterken,
tegen voorjaarsmoeheid, tegen gebrek
aan eetlust, ter verhoging van weer
standsvermogen en op „de oude dag”.
Vermoed wordt dat alleen al met
tonicums een omzet van 20 miljoen
per jaar is gemoeid. Sommige verster
kende middelen bevatten alcohol,
maar van deze produkten is niet aange
toond dat ze beter of slechter voor de
gezondheid zijn dan bijvoorbeeld wijn.
Bovendien heeft een groot aantal sti
mulerende middelen schadelijke bij-,
werkingen.
Het boek stelt verder dat laxeermid
delen in de helft ter gevallen onnodig
worden gebruikt. Ook hier wordt er
voor gepleit om oorzaken weg te'ne
men en niet, mede aangespoord door
reclame, direct naar geneesmiddelen
te grijpen.
sen in certificaatvorm verhandeld. Dit is
historisch gegroeid omdat in ons land de
effecten aan toonder zijn gesteld, maar in
de Verenigde Staten op naam. De voort
durende wijziging van de opnaamstelling
in ons land zou tot een enorme rompslomp
met de Verenigde Staten leiden en boven
dien zeer kostbaar worden. Hierdoor zijn
indertijd in- ons land administratiekanto
ren opgericht. Deze deponeren de origine
le Amerikaanse effecten bij instellingen in
New York en geven daartegen certificaten
af die in Amsterdam een eigen leven
leiden.
Hoewel zij de koersen van de oorspron-
kele aandelen in Wall Street volgen, tre
den er toch vaak flinke verschillen op die
aanleiding tot verwarring geven. Boven
dien komt het bestaan van de administra
tiekantoren de houders van Amerikaanse
effecten op hogere kosten.
Toch zal voorlopig de handel in certifi
caten nog gewoon doorgang vinden, om
dat de handel in originele aandelen start
met slechts 12 fondsen, te weten: Ameri
can Tel an Tel, Boeing Company, Citi
Corporation, Eastman Kodak, Exxon
Corporation, General Motors, IBM, Occi
dental Petroleum, Polaroid Corporation,
Schlumberger, Saers Roebuck en Xerox
Corporation. In Amsterdam worden in
totaal rond 200 Amerikaanse aandelen in
certificaatvorm verhandeld.
(Van onze redactie economie)
DEN HAAG, Per jaar worden
in Nederland ongeveer 400 miljoen
pijnstillende poeders, tabletten en
dragees verkocht en ongeveer 70
miljoen laxeermiddelen. Lang niet
altijd is het echter nodig deze me
dicijnen te gebruiken.
(Van onze redactie economie)
DEN HAAG. Er is geen goed
overheidsbeleid voor zelfstandigen. Dit
concludeerde voorzitter Bukman van de
Nederlandse Christelijke Boeren- en
Tuindersbond (NCBT) gisteren in zijn
jaarrede in Dronten.
„Wij hebben in de land- en tuinbouw al
jarenlang te maken met een achterblij
vende inkomensontwikkeling”, aldus
Bukman. „Hiedoor loopt het weerstands
vermogen van de bedrijven terug, waar
door zelfs niet eens normale weerrisico’s
opgevangen kunnen worden. Kleine te
genslagen kunnen daardoor aanleiding
geven tot ernstige en soms onoverkomelij
ke moeilijkheden. Door een jarenlang te
laag rendement is het incasseringsvermo
gen danig aangetast. De rijksgroepsrege
ling zelfstandigen moet de laatste jaren te
vaak van stal worden gehaald”, aldus
Bukman.
wachten de deskundigen in Washington. Verleden jaar
bedroeg het al tien miljard dollar na een overschot van 33
miljard in 1978. Het zou dit jaar wel eens kunnen oplopen
tot vijftig miljard. Voor volgend jaar zijn de vooruitzich
ten volgens het IMF niet veel beter al is het heel moeilijk
cijfers te noemen dóórdat een aantal factoren onzeker is.
Voor de ontwikkelingslanden die geen olie bezitten zien
de vooruitzichten er in elk geval heel somber pit, aldus
het jaarverslag. Verleden jaar zagen ze hun betalingste-
kort oplopen tot 55 miljard dollar. Dit jaar zal het
mogelijk zeventig miljard worden en volgend jaar nog
meer. De schulden van de arme landen zonder olie zijn- al
groot en het is twijfelachtig of ze de kosten van nog meer
buitenlandse leningen zullen kunnen dragen.
Het is trouwens helemaal de vraag, aldus het IMF, of de
particuliere geldschieters in de rijke landen nog wel
bereid zijn de arme landen krediet te verschaffen van
dezelfde omvang als in het verleden. Het IMF zegt dat het
op het ogenblik nog voldoende middelen heeft en wijst
erop dat verwacht mag worden dat de aangesloten lan
den hun bijdragen tegen het einde van het jaar zullen
verhogen. Het merkt echter op dat het de laatste tijd heel
wat moeite kost geld van de rijke Arabische olielanden
los te krijgen omdat het niet bereid is de Palestijnse
bevrijdingsorganisatie PLO als waarnemer in zijn jaar
vergadering van eind déze maand toe te laten.
De teneur van het jaarverslag is nagenoeg dezelfde als
die van het economische rapport dat het IMF zijn leden in
juni heeft gestuurd. Het fonds noemt het erg moeilijk om
iets met zekerheid te zeggen over de komende maanden
maar sluit de mogelijkheid van een internationale reces
sie niet uit.
Opgemerkt wordt dat de wereld te lijden heeft van een
hoge inflatie, sterk stijgende energiekosten, geringe pro-
duktiviteit en investering van de handel. Daar staat
tegenover dat de recessie als een rem op de inflatie heeft
gewerkt. Door de krachtige pogingen die allerwegen
worden ondernomen om de prijzen in de hand te houden
is de buitensporige stijging van de energieprijzen van de
RIJSWIJK (ANP). Hollandsche Beton
Groep denkt dat de resultaten dit jaar wat
achter zullen blijven bij de eerdere ver
wachtingen. Dit komt in hoofdzaak door
de teleurstellende gang van zaken bij de
Engelse dochter. De winst van HBG wordt
slechts in bescheiden mate gedrukt door
de algemeen opgetreden stagnatie in de
projectontwikkeling. Het jaarresultaat zal
ongeveer 50 miljoen bedragen tegen
57,1 miljoen vorig jaar, aldus HBG.
Financiën tegenover de bestedingsmi-
nisters. Bij de voorbereiding van de be
groting vinden uitputtende besprekin
gen plaats tussen de minister van Finan
ciën en zijn collega’s. Het is daarbij van
groot belang dat de eerstgenoemde be
schikt over een goede gezondheid, een
taai karakter en een grondige kennis
van zaken, in die volgorde.
Een minister van Financiën moet als
zwak worden beschouwd, als hij meer
dan nodig toegeeft aan de bestedings
drang van zijn collega’s. Onder zulk een
minister loopt het aandeel van de staat
suitgaven sterk op. We blijven daarmee
altijd erfelijk belast, want er is op dit
punt een belangrijke ventielwerking: er
komt altijd alleen maar bij en er gaat
vrijwel nooit iets af. Komt er na een
zwakke minister van Financiën een ster
ke, dan kan hij de gevolgen van de
zwakte van zijn voorganger niet meer
terugdraaien. Wat hij hoogstens kan be
reiken is een langzamer groei van de
staatsuitgaven.
Tegenwoordig gaat niet minder dan 40
procent van ons nationale inkomen door
zijn handen. Is dat een teken van macht?
Ja en nee. Ja, omdat op deze wijze zijn
gewicht zwaar op ons drukt. Nee, omdat
hij eigenlijk geroepen is, dit juist tegen
te gaan. Vroeger was de strijd tegen
hoge overheidsuitgaven vooral aan het
parlement toevertrouwd. In onze stre
ken zijn de parlementen ontstaan in de
Bourgondische tijd, dus aan het eind
van de Middeleeuwen. Zij dienden om
paal en perk te stellen aan de spilzucht
van de vorsten.
De Bourgondische vorsten waren roy
ale besteders. Hun onderdanen moesten
alle door hen gevoerde oorlogen en alle
door hen gevoerde pracht en praal beta
len. Dat veroorzaakte noga] eens gemor.
Niet altijd kon de vorst dat gemor veron
achtzamen. Af en toe werden vertegen
woordigers van de bevolking bijeenge
roepen om samen met de overheid te
beraadslagen over financiële zaken.
Voorlopig ging het alleen om een ver
tegenwoordiging van de hogere lagen
van de bevolking. Daar kwam de vorst
in een positie van vrager om financiële
gunsten. Belastingen heetten tóen „be
den” en dat geeft te denken. Als besloten
werd het geld toch maar te verschaffen,
gebeurde dat meestal onder allerlei
voorwaarden. Zo kwam de overheid
steeds meer onder toezicht van het par
lement te staan. De hoofdzaak van het
parlement bleef daarna nog lange tijd
het waken tegen spilzucht van de
overheid.
Bij ons heeft het parlement in de laat
ste jaren zijn oorspronkelijke taak vrij
wel geheel vergeten. Er gebeurt veelal
het omgekeerde. Als we een kabinet heb-
DEN HAAG (ANP).— De Raad van Sta
te heeft adviesuitgebracht over het ont
werp van een wet met aanvullende richt
lijnen voor het transport van LPG.
Het ligt in de bedoeling dat de wet deze
maand bij het parlement wordt ingediend.
Dit antwoordt minister Tuijnman van
Verkeer en Waterstaat op vragen van het
Tweede-Kamerlid Eversdijk van het
CDA.
Het ligt voorlopig niet in de bedoeling
om het scheepvaartverkeer op de Wester-
schelde stil te leggen indien een tankschip
met LPG naar de Sloehavens of de Braak
man vaart. De minister streeft naar invoe
ring van een vaarplan voor LPG-tankers
en voor andere grote schepen die de Wes-
terechelde bevaren. Indien het scheep
vaartverkeer toch wordt stilgelegd kun
nen binnenvaartschepen door hun gerin
ge diepgang gebruik maken van andere
vaarwateren of hun vaarplan aanpassen,
zo meent de bewindsman. Van Belgische
zijde heeft minister Tuijnman overigens
nog geen reactie gekregen op zijn
plannen.
IMF ziet goede kanten
aan teruggang economie
afgelopen jaren niet overgeslagen naar andere bedrijf
stakken.
Het IMF wijst er verder op dat de elkaar opvolgende
ronden van olieprijsverhogingen weliswaar tot een voort
durende toeneming van de overschotten op ,de lopende
rekening van de olie-exporterende landen hebben geleid
maar dat deze heel wat voorzichtiger zijn geworden met
de besteding van al dat geld voor hun binnenlandse
economische ontwikkeling.
Na de drastische prijsverhogingen van ruwe olie in
1973 waren ze dat niet en dat zorgde voor een enorme
inflatie en veel sociale onrust. Het IMF schat het
overschot op de gezamenlijke lopende rekening van de
olie-exporterende landen voor dit jaar op piet minder
dan 115 miljard dollar (ruim 130 miljard gulden). Verle
den jaar was het 68 miljard en in 1978 maar vijf miljard.
Wat het bruto nationaal produkt (de waarde van alle
geproduceerde goederen en diensten) van de geïndustria
liseerde landen aangaat handhaaft het IMF zijn raming
van één procent groei dit jaar. Dat weerspiegelt dan een
reële achteruitgang in de Verenigde Staten en Engeland
en een zeer geringe expansie in de overige indu
strielanden.
Het tekort op de gezamenlijke lopende rekening van de
industrielanden zal dit jaar nog groter worden, zo ver-
In het Johnson Ruimtevaartcentrum in de Amerikaanse staat Texas worden astronauten opgeleid voor het bemannen van de
Space Shuttle. Op de foto de enige vrouwelijke kandidaat, dr. Anna Fisher, in een oefencabine.
DEN HAAG (ANP). De overheid gaat
financiële steun verlenen bij de ombouw
van hoofdmotoren in voornamelijk kleine
handelsvaartschepen, sleepboten, bevoor
radingsschepen en zeegaande bagger
schepen, aldus heeft het ministerie van
Verkeer en Waterstaat meegedeeld.
De steun heeft betrekking op de om
bouw van motoren om deze geschikt te
maken voor zwaardere brandstoffen. De
sterke stijging van de olieprijzen vorig
jaar en de naar verhouding nog sterker
gestegen prijzen van gas- en dieselolie
zorgden voor een steeds groter prijsver
schil tussen lichtere en zwaardere brand
stoffen.
Een groot aantal reders laat daarom de
motoren in hun schepen ombouwen. Het
zijn ook de reders die om de financiële
steun hebben gevraagd. Zeegaande vis
sersschepen zijn overigens van de rege
ling uitgesloten. Zij vallen buiten de inves-
teringspremieregeling zeescheepvaart,
waarbinnen de steun wordt verleend.
Volgens het ministerie zal deze steun de
structuur van de scheepvaart en het ren
dement van de kleine handelsvaart verbe
teren. In het buitenland is inmiddels ook
een begin gemaakt met het ombouwen
van scheepsmotoren.
~9'
