Egypte doet beroep
op Europese landen
Onder water
F1
„Olieprijs verdubbelt
in komende tien jaar”
Leemten in ,.Camp David*' opvullen
Ook UNCTAD
zeer somber
over economie
Voorwaarde gesprek over gegijzelden
OPEC-secretaris Ortiz:
Nederland sluit
Over toetsing Helsinki-akkoorden
Lek in Belgische
kerncentrale
taalunie-verdrag
met België
VN verlengen
debat arm-rijk
Betogingen tegen
referendum Chili
journalisten
onderdrukt”
Zuidkoreaanse
I
3
19 8 0
SEPTEMBER
WOENSDAG
1 0
BINNEN- EN BUITENLAND
door Nico Scheepmaker
g
e
n
Ie
TEHERAN-WASHINGTON-LONDEN.
De Iraanse premier Radjai heeft gisteren in
Teheran verklaard, dat onderhandelingen met
de VS over de vrijlating van de gegijzelde
Amerikanen pas mogelijk zijn als Washington
berouw toont over de Amerikaanse politiek
ten opzichte van Iran in de tijd van de sjah.
d
a
n
(Van onze redactie buitenland)
Blijdschap
Bouwketen
Boom
Opwindend
trijfel
Iran eist berouw
(Van onze redactie buitenland)
Oost en West in Madrid bijeen
(Van onze redactie buitenland)
BRUSSEL. Nederland en België heb
ben gisteren het verdrag ondertekend dat
de taalunie tussen Nederland en het Ne
derlandstalige deel van België moet be
krachtigen en verder inhoud geven. Na
mens België zette minister van Buiten
landse Zaken Nothomb zijn handteke
ning, voor Nederland deed staatssecreta
ris Van der Mei van Buitenlandse Zaken
hetzelfde. Minister Pais van Onderwijs en
minister Gardeniers van CRM woonden
de plechtigheid bij.
Met de taalunie zal Nederland en België
een gezamenlijk wettelijk kader worden
verschaft waarbinnen het gebruik en de
ontwikkeling van de Nederlandse taal en
letteren, zowel binnen het eigen taalge
bied als internationaal, kan worden be
vorderd.
Dit werd gisteren gezegd door secreta-
ris-generaal Rene Ortiz van de Organisa
tie van Olieproducerende Landen (OPEC)
tijdens een persconferentie ter gelegen
heid van de wereldenergieconferentie die
wordt gehouden in de Westduitse stad
München. Ortiz zei verder onder meer, dat
de OPEC naar zijn mening prijsmatigend
werkt en dat de olie daardoor zonder een
organisatie als de OPEC reeds vele malen
duurder geweest zou zijn.
In zijn openingswoord zei de - slechts een uur tevoren
door komng Juan Carlos beëdigde - Spaanse minister
van Buitenlandse Zaken, José Pedro Perzen Llorca, dat
vrede moet worden bereikt door vrijheid en niet door het
betalen van een prijs. Hij zei te hopen dat in de toekomst
kan worden gesproken over de „geest van Madrid”, net
zoals in 1975 werd gerept over de „geest van Helsinki”.
misleidende indruk” van de economi
sche vooruitgang in de ontwikkelings
landen. In werkelijkheid kan volgens
zijn rapport worden gesproken van een
ontwikkelingscrisis. Van de 22 ontwik
kelingslanden op het Westelijk Halfrond
krijgen verreweg de meeste te maken
met een economische achteruitgang, zo
voorspelt de VN-organisatie.
De crisis zal naar alle waarschijnlijk
heid ook de twee daaropvolgende jaren
voortduren. Enige verbetering in de eco
nomische positie van de Derde Wereld
mag alleen worden verwacht als de om
standigheden in de landbouw gunstiger
worden. De UNCTAD wijst er in dit
verband op dat ook de arme landen
getroffen worden door de trage groei
van de wereldhandel.
Zie ook pagina economie.
De uit drie personen bestaande Nederlandse delegatie,
die wordt geleid door de ambassadeur in Madrid, Van
Dongen, verwacht van de voorbereidende besprekingen
geen opzienbarende resultaten. Verwacht wordt dat de
Sovjet-Unie tijdens het eerste deel van de veiligheidscon-
ferentie in november zal trachten de discussies over
toepassing van de fundamentele mensenrechten te be
perken. Ambassadeur Van Dongen liet echter weten dat
de westerse landen daarmee zeker niet akkoord zullen
gaan.
De vijftien deelnemende NAVO-landen gaan ervan uit
dat de Sovjet-Unie en zijn bondgenoten de discussies
over toepassing van de mensenrechten niet, zoals in
Belgrado het geval was, zullen afdoen met de mededeling
dat inmenging in interne aangelegenheden is verboden.
Aan de toetsingsconferentie in Madrid, die op 11 novem
ber begint, nemen alle Europese landen, behalve Albanië
en Monaco, de Verenigde Staten en Canada deel.
eerst publiekelijk berouw tonen over wat hij noemde „hun
misdadige politiek".
Intussen heeft de persdienst van de ambassade van Iran in
Londen gisteren meegedeeld dat er geen sprake is van opheffing
van de ambassade, naar aanleiding van de sluiting van de Britse
ambassade in Teheran. Groot-Brittannië had daartoe gisteren
besloten uit vrees voor gijzeling van het handvol Britse diploma
ten dat nog in de ambassade is. Volgens het Britse ministerie
van Buitenlandse Zaken hebben officiële persoonlijkheden in
Teheran dreigende taal gesproken in verband met „onjuiste en
absurde beweringen” over in Londen gearresteerde Iraanse
studenten, die volgens Teheran zouden zijn mishandeld. De
Britten begonnen gisteren met de uitwijzing van Iraanse studen
ten, die zijn veroordeeld wegens ordeverstoring bij een demon
stratie voor de Amerikaanse ambassade in Londen op 4 au
gustus.
Radio-Teheran heeft gisteren bekend gemaakt dat Iran een
Iraaks gevechtsvliëgtuig en een helikopter heeft neergehaald.
Het Iraakse persbureau INA deelde mee, dat twee Iraanse
vliegtuigen waren vernietigd. Zoals bekend vinden tussen beide
landen al geruime tijd gevechten plaats aan de gemeenschappe
lijke grens. In Iran zijn gisteren vier militairen terechtgesteld
wegens samenzwering tegen de regering.
Het Russische persbureau Tass heeft gisteren naar aan
leiding van de opening van de voorbereidingsbijeen
komst laten weten dat de Sovjet-Unie en de andere
Oosteuropese landen er belang bij hebben dat de confe
rentie van november resultaten oplevert. Het persbureau
wees echter ook op de houding van de Verenigde Staten,
waar „stemmen opgaan om de conferentie te wijzigen m
een soort tribunaal om over de Sovjet-Unie te oordelen”.
zaterdag veroordeeld tot drie tot vier jaar
gevangenisstraf wegens overtreding van
de decreten van de staat van beleg. De
vrouw van Kim Daejoeng heeft dit giste
ren bekend gemaakt. Tegen de Oppositie
leider zelf loopt nog een proces, dat zater
dag voor onbepaalde tijd is opgeschort.
Eerst moeten de VS hun misdaden goedmaken, aldus de
premier. Radjai reageerde hiermee op een brief van dë Ameri
kaanse minister van Buitenlandse Zaken Muskie, waarin op
nieuw werd aangedrongen op vrijlating van de gegijzelden.
Muskie stelde in zijn brief, die gisteren door Radjai werd
geciteerd op een massabijeenkomst, een direct en open gesprek
voor tussen Iran en de VS.
„Met de dood van de ex-sjah is een hoofdstuk uit de geschiede
nis van Iran thans definitief afgesloten en dit zou het moment
kunnen zijn om de problemen tussen Iran en de VS met nieuwe
ogen te bezien”, aldus Muskie in zijn brief. Maar Radjai zei dat
Iran niets voelt voor ..compromissen” als de Amerikanen niet
!a
n
n
j-
n
NEW YORK (AFP/AP). De bijzondere
VN-zitting over de dialoog arme en rijke
landen is gisteravond verlengd tot 12 sep
tember.
De zitting die is begonnen op 25 augus
tus, zou eigenlijk duren tot gisteren, maar
er is nog geen overeenstemming bereikt
over de conferentie over de verdeling van
economische macht en rijkdom in de we
reld die als voortzetting van de Noord-
Zuid-dialoog begin volgend jaar van start
zou moeten gaan. Naar in New York ver
luidt zjjn er nog kansen dat een akkoord
wordt bereikt.
se
id
ir-
11-
ie
e-
rd
in
fd
le
e,
in
ie
»n
)e
e-
li-
et
n-
n-
il-
ld
?s
ig
?d
jn
te
e-
ef
ie
n-
dt
ig
a-
>r
it
>e
•n
•n
te
le
n
at
5h
ie
e-
er
»n
is
it-
?n
ii-
D-
n-
?n
O
nt
ir-
id
ie
»r-
e-
al
in
ie
's-
it-
D-
s-
ie
il-
n-
U-
n,
a-
id
ix
n-
ie
•r-
jn
m
;s-
e-
rs
ie
n,
<e
i.
n
n
al
jr
SANTIAGO. In Santiago en andere
Chileense steden hebben zich gisteren di
verse demonstraties voorgedaan in ver
band met het referendum dat morgen
wordt gehouden. In Santiago werden vol
gens de politie 63 mensen aangehouden.
Bij het filmen van één der demonstra
ties werd een cameraman van de West
duitse televisie, Axel Jenssen, door de
politie geschopt en geslagen terwijl zijn
camera werd vernield.
De Chilenen zijn morgen verplicht te
stemmen over een grondwet die het be
wind van dictator Pinochet tot 1997 aan de
macht laat.
Directeur Ulf Lantzke van het Interna
tionaal Energie Agentschap zei op dezelf
de gelegenheid, dat er nog veel onduide
lijkheid bestaat over het prijsbeleid dat de
OPEC in de nabije toekomst wil gaan
voeren. De organisatie zal volgende week
in Wenen een aanpassing van de olieprij
zen aan onder meer de inflatie in de
Westerse landen gaan bespreken. Lantzke
zei onder meer dat de OPEC duidelijk
moeten maken of het nieuwe prijssysteem
van toepassing zal zijn op minimumprij
zen, maximumprijzen of beide.
De Franse deskundige op het gebied
van de energievoorziening Jean-Romain
Frisch zei gisteren in München te ver
wachten dat het olieverbruik in de Derde
Wereld in de komende twintig jaar zal
verdrievoudigen. Hij baseert zijn mening
op studies van het energieverbruik in tien
ontwikkelingslanden. Alternatieve ener
giebronnen zullen volgens Frisch nauwe
lijks een rol kunnen spelen bij de energie
voorziening van de arme lahden.
Een westers delegatielid zei gisteren in Madrid te
verwachten dat de Oosteuropese landen, wanneer ze
worden aangevallen op de toepassing van mensenrech
ten, een tegenaanval zullen lanceren door te wijzen op de
sociaal-economische rechten die in een aantal westerse
landen ontbreken. „Nederland zou in dat geval kunnen
worden aangesproken op de beroerde situatie van de
krakers, want in Oostbloklanden gaat men ervan uit dat
iedereen recht heeft op een woning." zo zei een Neder
landse afgevaardigde.
(Van onze redactie buitenland)
PARIJS. De Egyptische vice-premier Moebarak heeft gisteren in Parijs
gezegd, dat zijn regering concrete stappen van de Europese landen wil in de
kwestie-Jeruzalem en in de zaak van de Palestijnse autonomie.
Op die manier moeten de Europese lan
den de leemten opvullen in de akkoorden
(Van onze redactie buitenland)
MÜNCHEN. De olieprijzen moeten in de jaren tachtig worden aangepast
aan de prijzen van alternatieve energiebronnen zoals synthetische benzine.
Dit betekent dat een vat olie van 159 liter in de komende jaren van ruim 30
naar 60 dollar (ruim 120 gulden) per vat zal moeten kosten.
MADRID. Omgeven door indrukwekkende
veiligheidsmaatregelen zijn gisteren in Madrid de
voorbereidingen begonnen voor de grote veilig-
heidsconferentie die vanaf 11 november de nale
ving van de akkoorden van Helsinki gaat toetsen.
Die conferentie wordt eveneens in de Spaanse
hoofdstad gehouden. De eerste toetsingsconferen
tie vond in 1977-78 in Belgrado plaats.
jaar wordt een gering herstel mogelijk
geacht.
In de 24 Westerse industrielanden die
zijn aangesloten bij de OESO (Organisa
tie voor Economische Samenwerking en
Ontwikkeling) zal de economische groei
dit jaar gemiddeld 0,7 procent bedragen
en volgend jaar naar schatting 1.7 pro
cent, aldus het rapport.
De UNCTAD signaleert een „enigszins
(Van onze redactie binnenland)
HELSINKI. Ruim dertig procent van
de Zuidkoreaanse journalisten is uit hun
functie verdreven. Velen zijn gedood of
gevangen genomen, anderen zijn verdwe
nen of ontslagen.
Dit maakte de directeur van het Inter
nationaal Persinstituut (IPI), Peter Galli-
ner, gisteren in Helsinki bekend. Galliner
kritiseerde de Zuidkoreaanse regering
wegens de onderdrukking van de pers
vrijheid.
Een militair tribunaal in Zuid-Korea
heeft de broer, de zoon en vier medewer
kers van de oppositieleider Kim Daejoeng
van Washington
Overstromingen van de Ganges en
haar zijrivieren hebben India's dichtstbe
volkte deelstaat Oettar Pradesj voor een
deel onder water gezet De overstromin
gen, die in juni begonnen, hebben tot nu
toe voor meer dan 400 miljoen gulden
schade aangericht. Ongeveer 1500 men
sen zijn inmiddels omgekomen
De activiteiten van de taalunie omvat
ten onder meer het gemeenschappelijk
bepalen van de officiële spelling en
spraakkunst, een gelijke terminologie
voor wetgeving en officiële publikaties,
een gemeenschappelijk beleid aangaande
woordenboeken en grammatica’s en, niet
in het minst, de verdediging van de Neder
landse taal in internationaal verband, met
name in de Europese gemeenschappen.
(Van onze redactie buitenland)
BRUSSEL. In een kernreactor te
Doel nabij Antwerpen zijn lekken ont
dekt. Dit heeft de vereniging van elektrici
teitsbedrijven in België gisteren beves
tigd. Volgens de vereniging is er geen
reden voor ongerustheid omdat de radio
activiteit binnen de gebouwen van de
kerncentrale beneden routine-peil is ge
bleven.
Het bestaan van de lekken was gemeld
door het dagblad De Morgen. Volgens dit
blad zijn er het afgelopen weekeinde be
paalde lokalen in het reactorgebouw ont
ruimd nadat er radioactief gas was 'ont
snapt.
van Camp David, aldus Moebarak, die
momenteel een bezoek brengt aan Frank
rijk. Hij vroeg om „een actieve en dynami
sche rol” van Europa.
De Israëlische minister van Buitenland
se Zaken Sjamir heeft gisteren in Cairo
bij de Egyptische onderminister van Bui
tenlandse Zaken Boetros Ghali geprotes
teerd tegen, wat hij noemde, het feit dat
Egypte het normaliseringsproces met Is
rael heeft bevroren. Sjamir is voor een
tweedaags officieel bezoek in de Egypti
sche hoofdstad, nadat president Sadat
aan zijn minister instructies had gegeven
Sjamir uit te nodigen. Tegelijkertijd heeft
premier Begin in Jeruzalem gezegd dat hij
van president Sadat de belofte heeft ge
kregen dat hij er persoonlijk op zal toe
zien dat het normaliseringsproces naar
behoren zal worden uitgevoerd.
Sadat zelf ontving minister Sjamir van
daag in Alexandrië, maar daarmee zijn
alle geschillen tussen Egypte en Israel nog
lang niet opgelost. Volgens Egyptische
zegslieden kan er geen sprake zijn van
hervatting van de autonomiebesprekin-
gen zonder wijziging van het Israëlische
standpunt inzake Jeruzalem. Daartegeno
ver heeft minister Sjamir in Cairo gezegd
dat er geen sprake kan zijn van een top
conferentie tussen Begin, Sadat en Carter
zonder een serieuze hervatting van de
autonomiebesprekingen.
Premier Begin voegde daar in Jeruza
lem aan toe dat Israel geen enkele conces
sie gedaan heeft of zal doen om de onder
handelingen hervat te krijgen. Begin be
vestigde dat de Amerikaanse onderhande
laar Linowitz hem had gevxaagd Pales
tijnse politieke gevangenen vrij te laten
als teken van goede wil. Begin zei te zullen
overwegen joodse en arabische gevange
nen vrij te laten voor zover dat de veilig
heid van de staat niet in gevaar brengt”.
(Van onze redactie buitenland)
GENÈVE. Een zeer trage economi
sche groei, een toeneming van de werk
loosheid in de geïndustrialiseerde lan
den en een ontwikkelingscrisis in de
arme landen. Deze sombere verwachtin
gen staan in een rapport van de Unctad
:Handels- en Ontwikkelingsconferentie
van de Verenigde Naties) over de econo
mische vooruitzichten voor dit en vol
gend jaar dat gisteren is gepubliceerd.
De UNCTAD voorspelt voor dit jaar
alleen al een prijsstijging van grondstof
fen (olie uitgezonderd) met dertien pro
cent. De vooruitzichten voor de prijzen
van levensmiddelen worden zeer onze
ker genoemd. De cijfers voor de econo
mische groei zijn in het afgelopen jaar
gedaald en zullen dit jaar vermoedelijk
weer lager uitkomen. Voor het komende
Wat hebben Amsterdam. Reykjavik en
Zurich met elkaar gemeen? In ieder geval
dit: relbeluste jongeren. Ik ben alweer van
een wat oudere generatie, dus ze moeten
het me maar niet kwalijk nemen dat ik
thuis ben blijven zitten om voor het
scherm mee te leven met de strijd tussen
Mobiele Eenheid en krakersgezellen.
Vroeger was ik dan altijd voor iemand,
bijvoorbeeld vöör de provo’s en tegen de
politie, of vöör de Damzitters en tegen de
Helderse Jantjes. Ik heb de Krent van
Koosje nog jarenlang in mijn vaandel
gevoerd en ik vond het hëel flink van de
Maagdenhuisbezetters dat ze zo keurig de
boel achter zich opruimden, want daar
schijn ik zelf heel slecht in te zijn.
Ook ben ik een keer door een pliesiea-
gent achterna gezeten met een gummilat,
omdat ik met enige honderden anderen de
stellige mening was toegedaan dat Hans
Tuynman vrij moest (ik las laatst een paar
keer op de Amsterdamse muren: ’Steun
nu Boltatsky’ of een soortgelijke naam, tot
wie moet ik me dan eigenlijk wenden?),
maar met die strijd tussen de krakersaan-
hang inclusief de krakers enerzijds, en de
Mobiele Eenheid en overige agenten an-
derzijds, begin ik wat moeite te krijgen.
Vroeger was je als vader al blij als je
zoontje geen provo of student met een
eigen willetje was, dan oyerleefde hij zijn -
jeugd misschien, maar tegenwoordig
moet je al blij zijn als je zoon noch kraker,
noch agent is, maar gewoon een disco-
type en hasj-gebruiker. Dan weet je ten
minste waar hij uithangt...
En zoals ik nu met enige nostalgie terug
kijk op de provotijd, met de krenten die
uitgedeeld werden en de uche-uche-be-
zweringen van anti-rookmagiër Robert
Jasper Grootveld, die al als een bedrei
ging van de geordende maatschappij wer
den ervaren, zo zullen de jongeren van nu
over 15 jaar waarschijnlijk met vertede
ring terugzien op de P.H.-kade, de Vondel-
straat en de Vogel Struys, toen er alleen
maar ruiten werden ingegooid (maar wel
natuurlijk van de Bijenkorf en het Ko
ninklijk Paleis, die twee bolwerken van de
bourgeoisie!) en bouwketen werden omge
kieperd en in brand gestoken.
Dat was een leuke, sportieve tijd, den
ken zij in het jaar 2000, toen staken ze nog
niet hele stadswijken in de fik, zoals te
genwoordig, toen waren de demonstran
ten nog niet met vuurwapens en met elek
trische wapenstokken uitgerust, die je,
hoewel het eigenlijk verboden is, vrijelijk
in de wapenboetiekjes kunt kopen. Vooral
die bouwketen, die brandden toen als fak
kels, je benadeelde er eigenlijk niemand
mee, want ze waren toch van de gemeen
schap, en de gemeenschap is altijd verze
kerd.
Zou het waar zijn wat ze later, in de
jaren tachtig, weleens beweerden, dat de
gemeente Amsterdam met duivelse slim
heid tientallen dummies van bouwketen
had laten maken, goed gelijkende, goed
brandende, van hoogwaardig kistjeshout
vervaardigde nabootsingen van bouwke
ten op echte wielen, om de jongelui tegen
veel lagere kosten toch de voldoening te
geven dat zij een daad hadden gesteld
door een ’keet’ van de gemeenschap aan
de vlammen prijs te geven?
In ieder geval brandden ze als fakkels,
dwars over het Rokin heen, en ik betrapte
mü erop, al kijkend naar de televisiebeel
den van het NOS-journaal, dat ik mij
opeens zorgen maakte over een boom, die
er vlakbij stond, en die alle kans maakte
vlam te vatten.
„Dat is ook Mijn boom!”, dacht ik als
oud-Amsterdammer, „rotkrakers, blijf
met je rotpoten van mijn rotboom af!”
Waar gaan we naartoe als we eerst alle
speculanten toestaan de bomen te rooien
opdat zij hun luxe-appartementen kunnen
bouwen, en daarna ook nog eens de reste
rende bomen door de krakers laten ver-
delgen?
Het komt allemaal door de woningnood,
dat is waar. Toen ik de stenengooiersleef-
tijd had, was er gelukkig nog geen wo
ningnood, althans niet voor jongeren. Ik
woonde gewoon thuis, op een zolderka
mer en als de gong ging moest ik beneden
komen om te eten. We hadden, aan het
eind van de jaren veertig en het begin van
de jaren vijftig, een leven als een luis op
een zeer hoofd. Je ontving je meisje op je
zolderkamer en je moeder klopte eerst
aan voordat zij de thee met een koekje
binnenbracht.
„Maken jullie het niet te laat, kinderen”,
zei ze dan en wij maakten het niet te laat.
En als je al heel oud, als jongere, wel eens
op eigen benen wilde gaan staan, dan
zorgde je ervoor dat je in de vroege mid
dag als eerste bij de drukkerij Het Parool
in handen kreeg, nog nat van de drukinkt,
en dan vlooide je snel alle aangeboden
kamers met eigen opgang en wc op de
gang na, je ging met een hand vol kwart
jes in je zak naar de dichtstbijzijnde tele
fooncel en je begon te bellen. Meestal
vergeefs natuurlijk, maar toch altijd ook
wel een keer raak.
En dan woonde je óp je zelf, wat heel
spannend was, want de hospita moest
natuurlijk denken dat ze om een uur of elf
naar huis ging („Nou, dag!”, deur met een
klap dicht), terwijl ze, je vriendinnetje,
dan op kousevoeten weer naar boven
sloop, met inachtneming van alle kraken
de treden die je tevoren gemerkt had met
snippers papier.
Volgens mij was dat veel spannender en
opwindender dan zo’n hele kraakactie,
inclusief bestorming door de ME, maar
misschien had mijn generatie een lagere
prikkeldrempel, wie zal het zeggen?
gsj
