VERLAGING ZOU AFHANGEN VAN OPEC
Protest tegen ontslag
voor defensie
Poolse staatsvakbond bijna failliet
Charta-leden
weer vrij
Nixon waarschuwt voor
Corruptieprocessen
starten deze maand
Moskou zegt extra
steun toe aan Polen
Roemenië geeft
minder uit
Moegabe: Westen
maakt ons arm
„paaien joodse kiezer”
Doodstraf Mange
wordt celstraf
Voor Rechtscollege Suriname
Brazilië leidt
Interview oud-president
tot dood indianen”
Aanleg snelwegen
VRIJDAG 12 SEPTEMBER
Walnoten
Tennisbal
Heks
Roggebrood
BINNEN* EN BUITENLAND
1980
(Van onze redactie buitenland)
ns
ids
lel
ië
MÜNCHEN. Saoedi-Arabië moet nog
beslissen of de olieproduktie in het laatste
kwartaal van dit jaar al dan niet zal
worden verminderd in verband met het
overschot op de wereldoliemarkt.
yel
?n
r*j
?gt
in
le
en
nt-
let
A).
ep
di-
ilp
de
De
og
op
er
en
door Nico Scheepmaker
I
trijfël
Saoedi-Arabië wacht met
besluit olieproduktie
zwarte
Zie ook pagina economie.
JW
(Van onze redactie buitenland)
ber
za-
ler-
zan
/an
r al
tot”
nu
de J
SALISBURY (UPI, Reuter). Premier
Moegabe heeft gisteren de Westerse lan
den verweten dat zij Afrika arm maken
door goedkope grondstoffen weg te halen
en afgewerkte produkten duur aan de
Afrikaanse bevolking te verkopen.
Moegabe sprak op een ministersconfe
rentie van negen staten in het midden en
zuiden van Afrika die economisch willen
samenwerken om minder afhankelijk te
worden van het blanke regime in Zuid-
Afrika. „Is het een wonder dat wij tot
economische marionetten of tot voortdu
rende bedelaars zijn geworden?”, zo zei de
premier verder.
Hij verweet de Westerse landen ook te
weinig hulp te geven. Moegabe stelde on
der meer de eis, dat maatregelen moeten
worden genomen tegen multinationale on
dernemingen om te voorkomen dat zij
zich verrijken met de natuurlijke hulp
bronnen van landen in de Derde Wereld.
(Van onze redactie buitenland)
PARAMARIBO. Het Bijzonder Rechtscollege in Suriname zal zeer binnenkort met
de behandeling van corruptiezaken beginnen. In ieder gaval deze maand nog zullen de
processen volop aan de gang zijn.
Dit werd gisteren gezegd door gouverneur Taher van
de Saoedische staatsoliemaatschappij Petromin op de
elfde wereldenergieconferentie die deze week in de West-
duitse stad München wordt gehouden. De beslissing over
de olieproduktie hangt volgens Taher af van hetgeen
binnen de Organisatie van Olieproducerende Landen
(OPEC) zal gebeuren. In Wenen wordt volgende week een
OPEC-top gehouden.
Taher zei dat een vermindering van de Saoedische
olieproduktie van 9,5 naar 8,5 miljoen vaten per dag,
waarschijnlijk geen eind zou maken aan het overschot op
de wereldoliemarkt. Saoedi-Arabië produceert een derde
deel van het OPEC-totaal dat ongeveer 27 miljoen ton per
dag bedraagt.
riname (CONS), die maandag in Parama
ribo begint.
Uit de nota van het ministerie van bui
tenlandse Zaken blijkt verder dat Surina
me zich extra wil gaan bezighouden met
de terugkeer van landgenoten in het bui
tenland. „Een actief buitenlands en remi
gratiebeleid is een dringende noodzaak”,
aldus een woordvoerder van het minis
terie.
waarschuwde dat de verkiezingsbeloften
die de drie presidentskandidaten ten aan
zien van Israel doen, te ver gaan.
Nixon zei dat er zeker meer politiek
gewin was te behalen aan een pro-Israe-
lisch dan aan een pro-arabisch standpunt,
maar dat de drie kandidaten, Carter, Rea
gan en Anderson, het momenteel wel een
beetje overdrijven.
Wie uiteindelijk gekozen wordt, zei hij,
möet het proces voortzetten dat in Camp
David is begonnen. Ik heb begrip voor de
Nixon verklaarde tenslotte dat gebruik
van militair geweld of weer een reddings
actie ter beëindiging van de gijzelaars
kwestie in Iran, „openlijk politiek" zou
zijn bij het naderen van de verkiezingen
van 4 november. „Het zou een boemerang-
GENÈVE. De overlevingskansen
van indianen in het Braziliaanse oer
woud worden steeds kleiner. Volgens
deskundigen van organisaties die zich
bezig houden met het lot van indianen,
zal de aanleg van twee snelwegen door
hun woongebied de dood van ongeveer
10.000 indianen tot gevolg hebben.
Ook het feit dat één van beide wegen
plannen mogelijk wordt gemaakt door
een lening van honderd miljoen dollar
van de Wereldbank heeft de kritiek
opgeroepen van de organisaties.
winter waarmee dit jaar begon in vergelijking met vorig
jaar, de toegenomen produktie van olie op het Britse deel
van de Noordzee en de energiebesparing.
effect hebben en ik vind dat wat we nu
moeten doen is, het nastreven van stille
diplomatie”, aldus de oud-president.
Er schijnt ook een nauw verband te
bestaan tussen katten en heksen. Ds. O. G.
Heldring deelt in „De Veluwe, een Wande
ling” mee, dat nog in 1840 (het jaar waarin
Zola, Tsjaikowski, Daudet, Monet en Ro
din geboren werden, dus u kunt wel na
gaan) een vrouw te Nijmegen een kat had
opgetild die zo zwaar werd, dat zij ’t beest
weer moest neerzetten; het was een heks!
En ergens in Groningen gaf een dorser
een kat in de schuur een klap met zijn
vlegel, die kat verdween, maar de buur
vrouw liep daarna met een verbonden
hoofd.
Dat je, als je verhuist, de poten van de
kat met boter moet besmeren als je wilt
dat hij niet voortdurend teruggaat naar
zijn oude huis wist u natuurlijk al, maar
wist u ook dat je de kat, als je hem naar
het nieuwe huis brengt, daar in een zak
naartoe moet dragen die eerst in de rook
van het haardvuur heeft gehangen? De
kat vindt dan de weg naar het vorige huis
niet meer terug.
:al
>r-
ak
ne
kt
?n
ar
al-
yd
art
:h-
ie-
[et
iar
lar
en
ee
lit
en-
len
ler-
on-
ers
ep-,
iod
we-,
het
de
de
de
mn
on-
iOS
be-
dat
wil
de
ge-
üs-
>te-
len
>si-
het
zen
ni-
lor
de
aal
lO-'
lij-
rig.
in'
ge
let
an-
<e-~
an
ars
de-<
er-
iw-
zie-
ais-
aau'
:ht,
ten
an-
zet-
rijn
'es-
ge-
lik-
per
aar
aad
dat
ter
im-
•ne.'
>re-
De
ds-
ler-
>in-
en.>
de.
ais--
NEW YORK (UPI). Oud presi
dent Richard M. Nixon heeft vandaag
in een radio-interview de vrees uitge
sproken, dat de kandidaten voor het
Amerikaanse presidentschap te ver
gaan bij het „paaien van de joodse
kiezer” en dat hun „pro-Israelische
retoriek” teruggeschroefd moet wor
den bij het zoeken naar vrede in het
Midden-Oosten.
(Van onze redactie buitenland)
BOEKAREST. Roemenië gaat onge
veer 16 percent bezuinigen op zijn defen-
sieuitgaven, zo heeft het officiële persbu
reau Agerpress gisteren meegedeeld. Het
gaat om een bezuiniging van ongeveer 350
miljoen gulden op het totale defensiebud
get. Ook op de begroting van Binnenland
se Zaken en andere ministeries wordt
bezuinigd, in totaal voor ongeveer 700
miljoen gulden. De besparingen zijn vol
gens het persbureau nodig om de levens
standaard van de Roemeense bevolking te
verhogen.
De Saoedische gouverneur sprak zich niet uit over de
prijzen die Saoedi-Arabië voor zijn olie wil vragen, maar
zei wel dat de prijsstijgingen van het afgelopen jaar voor
een groot deel te wijten zijn aan de voorraadvorming van
olie in de Westerse wereld. Op de vrije markten van ruwe
olie, zoals in Rotterdam, zijn de olieprijzen door de
geruchten dat Saoedi-Arabië minder gaat produceren
met ruim een halve dollar gestegen tot 33,50 dollar per vat
van de duurste soort. Hiermee kost de olie nog altijd 2,5
dollar minder dan de olie die volgens de contracten wordt
verkocht.
Taher zei in München ook, dat de olieproducerende
landen waarschijnlijk positief zullen reageren op een
voorstel van de Wereldbank, een dochtermaatschappij
op te richten die zich zou moeten bezighouden met
investeringen en energieprojecten in de Derde Wereld.
Hij liet ook doorschemeren dat een aantal OPEC-landen
hieraan mogelijk financiële steun zal willen geven.
De landen van de Europese Gemeenschap hebben in de
eerste 8,5 maanden van dit jaar 12,5 procent minder olie
geïmporteerd dan in dezelfde periode van het vorig jaar.
Dit is gisteren meegedeeld door EG-commissaris voor
energiezaken Brunner. Oorzaak i« veel minder strenge
Nixon zei tegen Theodore White van
NBC-News dat „stille diplomatie’, nu de
beste methode was om de vrijheid van de
Amerikaanse gijzelaars in Teheran te ver
krijgen. Hij waarschuwde dat Amerika
niet verder moest gaan dan het verlenen
van morele steun aan de Poolse arbeiders,
om de Sovjet-Unie geen voorwendsel voor
een inval in handen te geven.
Ten aanzien van Polen raadt Nixon
Washington een aanpak met handschoe
nen aan. „Wij moeten de nieuwe vakbewe
ging onze morele steun geven. Anderzijds
moeten wij zeer duidelijk maken dat dit
een zaak is waarin zij niet zover zullen
gaan dat wij de Sovjet-Unie een voor
wendsel geven om in te grijpen”, zei hij.
Ik meld dit niet ter navolging (waar vind
je nog pek die je kunt verhitten), maar om
u een blik te gunnen in de menselijke
geest en het vermogen van de mens beha
gen te scheppen in het kwellen van mede
schepsels. Katten hebben het daarbij
zwaarder te verduren gehad dan honden,
krijg je de indruk, als je Van Goor’s
Folkloristisch Woordenboek erop naslaat.
In leperen bijvoorbeeld wierp men tot
op het jaar 1817 (het jaar waarin Jane
Austen stierf, dus u kunt wel nagaan) een
levende kat uit het venster van het stad
huis. Deze werd dan door het volk gevan
gen en verbrand. Al die tijd luidde de klok
van ’t Belfort en mochten de ballingen
door de stadspoorten binnentreden, alsof
het onschuldig slachtoffer (die kat dus)
zich met hun schulden beladen had. De
kat dus als de jaarlijkse Christus van
leperen. Dat heeft wel weer iets aardigs,
maar in principe kan hetzelfde natuurlijk
ook gedaan worden met een stukje hout
als kat, zoals het tegenwoordig bij het
Noordhollandse katknuppelen gaat. Of
met een tennisbal.
De heer H. de Jong uit Jelsum schrijft
mij het volgende:
„Bij het lezen van uw verhaal over het
katknuppelen m Trijfel van 19 augustus,
herinnerde ik mij, wat mijn, vader (geb.
1851) mij eens vertelde over een ander
wreed spel uit de vorige eeuw met weerlo
ze poezen”.
„Wanneer ’s winters de vlakten met een
ijslaag bedekt waren en een harde oosten
wind over de vlakten gierde, werd er soms
een poes bemachtigd. Men nam twee grote
noten (okkernoten ook bekend als walno
ten) en splitste die in vier helften, verwij
derde het vruchtvlees en goot verhitte pek
in de lege doppen, waar men dan de
poezepootjes in duwde”.
„In optocht ging men dan met de gevan
gen poes naar de vlakte en zette het diertje
daar op het ijs, ten prooi aan de winter
storm, die het weerloze diertje over de
vlakte voortjoeg, gevolgd door de joelen
de schaatsjeugd”.
„Ik geloof niet dat deze „sport” zo alge
meen was als het katknuppelen, hij heeft
zich mogelijk beperkt tot een festijn op de
toen nog bestaande Makkumer, Parregas-
ter en Workumer meen, lakten, en werd
hoofdzakelijk bedreven door de toenmali
ge Exmorraster jeugd waar mijn vader
destijds ook toe behoorde. Gelukkig be
hoort dit soort vermaak thans tot het
verre verleden”.
Honden lenen zich blijkbaar minder
voor onze sadistische fratsen, maar ze
treden wel vaak als spookdier rond. Te
Grave bijvoorbeeld spookte een hond met
een gloeiende sleutel in zijn bek, en in
Diepenbeek loopt een klein zwart hondje,
dat in de bomen klimt en van de ene boom
op de andere springt en zich dan weer laat
vallen. Dat vind ik wel weer aardig, een
voorloper dus eigenlijk van Lajka, dat
Russische ruimtehondje.
Honden zijn ook geneeskrachtig, als je
ze mee naar bed neemt genezen ze reuma
tiek. Honden met een gele vlek boven de
ogen „kunnen kwaad zien”, ze weten wan
neer iemand moet sterven en beginnen
dan te huilen. Ook voor honden bestaat
een middel om te voorkomen dat zij van
hun nieuwe baas teruggaan naar hun ou
de baas. De nieuwe eigenaar geeft het dier
een stukje roggebrood dat hij enkele da
gen op zijn blote vel onder de oksel heeft
gedragen. Aan de houding van sommige
mensen kun je goed zien dat ze die metho
de nog steeds toepassen.
En honden werden ook nog wel eens
gepest. De bewoners van Rinsumageest
bijvoorbeeld worden hondewippers ge
noemd. Als het kermis was spanden ze een
touw over de weg, alle honden van het
dorp werden daarheen gedreven, en als
een hond dan over het touw liep of sprong
werd dat met een forse ruk omhoog ge
trokken. Tot ongeveer 1850, het jaar waar
in Honoré de Balzac en William Words
worth overleden, dus dan weet u het wel.
Dat verklaarde een woordvoeder van de
twee openbare aanklagers, de auditeuren-
fiscaal De Freitas en Horb. Een preciese
datum kon de zegsman echter nog niet
noemen.
Afgelopen maandag zei de minister van
onder andere Justitie, Haakmat, nog dat
het Bijzonder Rechtscollege de volgende
dag met de processen zou beginnen. Giste
ren was echter nog steeds niet bekend wie,
behalve ex-premier Arron, zullen worden
gedagvaard. De dagvaardingen zijn zelfs
nog niet uitgegaan. Wel is bekend dat
twintig verdachten, onder wie tien vroege
re ministers, zich zullen moeten verant
woorden. De verdediging van de verdach
ten blijkt ook nog niet te zijn geregeld.
Het buitenlands beleid van Suriname
zal erop gericht zijn minder afhankelijk te
worden van Nederlandse ontwikkelings
hulp. Dat staat in een nota van het minis
terie van Buitenlandse Zaken die momen
teel wordt voorbereid. Suriname wil zich
meer gaan concentreren op omringende
landen in het Caribisch gebied. Dit is
bekend geworden aan de vooravond van
de bijeenkomst van de Commissie Ont
wikkelingssamenwerking Nederland Su-
(Van onze redactie buitenland)
MOSKOU-WARSCHAU-WASHINGTON. De sovjet-unie zal dit jaar de
levering van levensmiddelen en andere produkten aan Polen opvoeren.
Hiertoe is gisteren in Moskou besloten
tijdens een gesprek van de Poolse delega
tie onder leiding van vice-premier Jagiels-
ki met een Russische delegatie. Het Russi
sche persbureau TASS maakte gisteren
melding van het akkoord maar deelde
geen bijzonderheden mee over de omvang
van de leveranties.
Het Hof van Beroep stelde gisteren
dat Mange niet zelf de aanvallen had
beraamd en dat hij „niet meer was dan
een terrorist in handen van het ANC”.
Bovendien is de rechtbank die Mange
veroordeelde op onredelijke wijze op
getreden, aldus het Hof van Beroep.
Mange was de eerste Zuidafrikaan die
in vredestijd ter dood werd veroor
deeld wegehs hoogverraad.
Jagielski had gisteren in het Kremlin
een gesprek met de Russische president
en partijleider Brezjnjev. Volgens TASS
spraken beide leiders „in een warme en
vriendschappelijke sfeer over kwesties
betreffende de verdere versteviging en de
ontwikkeling van de algehele betrekkin
gen tussen Polen en de Sovjet-Unie”. Eer
der had Jagielski een gesprek gehad met
de Russische partij-ideoloog Soeslov,
waarbij volgens TASS werd gesproken
over „kwesties die beider belangstelling
hebben”. Waarnemers maken uit deze
koele wijze van formuleren op, dat tijdens
het onderhoud meningsverschillen zijn
gebleken tussen Jagielski en Soeslov. De
Russische televisie meldde gisteravond,
dat de bevolking van de Sovjet-Unie de
ontwikkelingen in Polen van de laatste
weken „met begrijpelijke ongerustheid
heeft gevolgd”.
Overigens verwachten waarnemers dat
het bezoek van Jagielski, het eerste van
een Poolse leider sinds de stakingen, spoe
dig zal worden gevolgd door een bezoek
van de nieuwe Poolse partijleider Kania
aan Moskou.
Kania onthulde gisteren, dat hij vorige
week zaterdag, de dag van zijn benoeming
tot nieuwe leider van Polen „een lang en
hartelijk telefoongesprek” heeft gehad
met Brezjnjev, waarin deze hem volledige
steun toezegde.
Een woordvoerder van het Amerikaan
se ministerie van Buitenlandse Zaken
heeft gisteren gezegd, dat hooggeplaatste
Amerikaanse functionarissen tijdens de
stakingscrisis in Polen, meer dan eens
Russische vertegenwoordigers in New
York erop hebben gewezen dat Washing
ton tegen elk ingrijpen in Polen is.
De Poolse communistische staatsvak
bond staat op het punt failliet te gaan. De
afgelopen week heeft de bond 90 procent
van zijn leden verloren. Het gaat om ar
beiders die zijn overgestapt naar de nieu
we vrije vakbonden in Polen. Tot aan de
stakingen beschikte de officiële Poolse
vakbeweging over 13 miljoen betalende
vakbondsleden. Gisteren publiceerde de
officiële vakbeweging een pamflet, dat
kan worden gezien als een tegenoffensief
om leden terug te winnen. Gezegd wordt
dat het oude vakbondsstelsel moet herle
ven door „ingrijpende wijzigingen”.
Volgens de Poolse kardinaal Wyszynski
is de „monopolisering van het gehele eco
nomische leven door de partij" een van de
voornaamste oorzaken van de stakingsac
ties geweest. De Poolse primaat vindt dat
vrijheid voor de kerk, prioriteit van het
gezin, vrijheid van vergadering en soeve
reiniteit van de natie de belangrijke doel
stellingen moeten zijn
(Van onze redactie buitenland)
PRAAG. Alle twaalf Tsjechoslo-
waakse dissidenten, voornamelijk Char
ta-leden, die afgelopen dinsdag in Praag
werden gearresteerd zijn gisteravond
weer vrijgelaten. Dit is uit kringen van
Charta 77, de Tsjechoslowaakse beweging
voor de mensenrechten, vernomen.
De dissidenten zijn, zonder verder in
staat van beschuldiging te zijn gesteld,
ondervraagd over een steunbetuiging aan
Poolse arbeiders en een gepubliceerd do
cument over de mensenrechten in Tsje-
cho-Slowakije. Onder de arrestanten was
Jiri Hajek, voormalig minister in de rege
ring Dubcek.
De oud-president, onder wie dr. Henry
Kissinger zijn pendeldiplomatie in het
Midden-Osoten begon, prees president
Carters Camp-Davidaanpak, maar hij
Brunner toonde zich optimistisch over de ontwikkelin
gen. Hij zei onder meer dat de EG-olie-importen „met
gemak beneden het gestelde doel van een maximum
import van 472 ton olie dit jaar zullen blijven”. De EG
gaat ruim 75 miljoen gulden investeren in een aantal
energiebesparingsprojekten, zo deelde Brunner nog mee.
Het Noorse ministerie van Olie en Energie heeft giste
ren meegedeeld dat de bewezen winbare voorraad olie en
aardgas in het Noorse deel van het continentaal plat in de
Noordzee 2,1 miljard ton bedraagt, Dat is 400 miljoen ton
meer dan tot dusver was geraamd. De totale niet-bewe-
zen voorraad in dit deel van de Noordzee bedraagt 5
miljard ton. De ambtenaar van het ministerie die dit
meedeelde, zei verder nog dat Noorwegen in de komende,
jaren de grootste moeite zal hebben niet de produktieli-
miet van 90 miljoen ton olie per jaar te overschrijden,
omdat het gelijkmatig ontsluiten van de olie- en gasbron
nen zeer moeilijk is.
retoriek, maar laat mij mogen zeggen dat
enkele kandidaten die retoriek zullen
moeten inslikken wanneer zij te maken
hebben met het echte probleem, want je
zult een gulden-middenweg-oplossing
moeten vinden.
De oud-president, onder wie relaties
met de Chinese Volksrepubliek werden
aangegaan, verdedigde Ronald Reagans
uitlatingen over blijvende banden met
Taiwan. Hij zei dat zij geenszins in strijd
waren met de Amerikaans-Chinese nor-
maliseringsverdragen. Reagan, zei hij, is
grotendeels onjuist geciteerd.
Nixon, die in een recent boek waar
schuwt tegen de groeiende macht van de
Sovjet-Unie, zei dat dit land aan de win
nende hand is en de Verenigde Staten aan
de verliezende, ih de strijd tussen de su
permogendheden
Tijdens een drie uur durende staking demonstreerden Fiat-arbeiders gisteren voor hun fabriek in Turijn. De staking was door de vakbonden
uitgeroepen, omdat Fiat de grootste particuliere onderneming in Italië in de komende paar maanden tussen de 12.000 en 15.000 arbeiders
wil ontslaan. Inmiddels heeft de directie de procedure om dat te bereiken al in gang gezet.
Twee jaar geleden werd hij bij een
verkeerscontrole gearresteerd omdat
in zijn auto wapens werden gevonden.
Hij en de drie andere inzittenden er
kenden lid te zijn van het verboden
Afrikaans Nationaal Congres (ANC).
Ook bekenden ze een aanval te hebben
willen plegen op een politiebureau en
het Paleis van Justitie in Whittlesea.
(Van onze redactie buitenland)
BLOEMFONTIJN. De doodstraf
waartoe de zwarte Zuidafrikaan Ja
mes Mange was veroordeéld is omge
zet in twintig jaar gevangenisstraf.
Mange werd vorig jaar veroordeeld
wegens hoogverraad.
Bij een scholierenbetoging in Whitt
lesea kwamen gisteren een
scholier en een politieman om het le
ven toen de demonstranten slaags
raakten met de politie, die het vuur
opende.
In Genève werd gisteren opnieuw de
aandacht gevestigd op de Braziliaanse
plannen. Een vorig jaar ontwikkeld
alternatief plan voor de aanleg van een
snelweg die het gebied van de Yano-
mai-indianen niet doorkruist heeft
Brazilië inmiddels afgewezen.
