Een open dag
bij beroemde
Nieuw type muur frees
Blauwe Tram
Kindercomputer
valt in de prijzen
rond lijmen
Misverstand
I
a
wr
UAW i
Maaltje paardebloemen
DE TEGELS VALLEN ERAF
Ml
merui
T~
I
CEX3
MH
WOENSDAG 17 SEPTEMBER
19 80
25
EIGENHANDIG
^:.k.
Ansichtkaarten
melde
Helft van de prijs
vlier
Onmisbare tips
1
Nu is opknappen in dit verband wel
wat simpel uitgedrukt, het ding was zo
zwaar gehavend dat er eigenlijk maar
betrekkelijk weinig niet geheel ver
nieuwd is, zodat er eerder sprake is
van totale reconstructie. En met dat
immense karwei is men in de afgelo
pen tijd flink opgeschoten. Zo zijn in
middels de met veel moeite in Amerika
achterhaalde koppelingen gearriveerd
en ook de langverwachte draaistellen
zijn er. Daar zat heel wat aan vast.
De Werkgroep NZH Voorburg van
de „Tramweg Stichting” is al heel wat
jaren met nimmer aflatend enthousias
me bezig een oude „Boedapester”,
één van de legendarische NZH-trams
die als „Blauwe Trams” de geschiede
nis in gingen, op te knappen.
Jf* kT i
i'
Wg:
De cirkelmuurfrees kan
t
NZH-tramstellen van Beynes- en Boedapester-materieel te Amsterdam in 1955
Maar toen mén bij de fabriek eenmaal
12.50.
„De
Treffer: modern boter, kaas en eieren en een ander bekroond spel, Computer Electro.
en
O
Informatie
wordt
chips.
De fabriek die dit materiaal indertijd
heeft gebouwd, Ganz-MAVAG te Boeda-
Vooropgesteld dat de Consumenten
bond uitstekend voorlichtend werk doet,
en in de Consumentengids praktische ad
viezen geeft voor wie (met name dure)
goederen gaat aanschaffen, dient toch
het „orakel-achtige” van bepaalde beoor
delingen soms met enige nuchterheid te
worden beschouwd. De conclusies van
degenen die produkten testen behoeven
niet altijd een onaantastbaar evangelie
te vormen. Dat blijkt bijvoorbeeld uit
een onlangs in de Consumentengids ver
schenen test inzake lijmen. Er staan na
melijk helaas pertinent onjuiste dingen
in, die de consument op een dwaalspoor
kunnen brengen.
vond het een functionele
toepassing van elektronica
in een spel dat tegen gun
stige prijs wordt gele-verd.
Dit is bepaald niet waar; voor bepaalde
toepassingen is deze lijmsoort per defini
tie ongeschikt en in vele andere gevallen is
ze om economische redenen niet het juiste
middel. Je gaat toch geen hele deurplaten
met zo’n dure lijm aanbrengen! In zo’n
Zo wordt al in de kop van het verhaal
gemeld dat „tweecomponenten-lijmen de
beste van vier soorten” zijn gebleken. Dat
betekent dat men dus. keuze makend uit
de vier onderzochte lijmen (behalve de
genoemde tweecomponentenlijm ook cya-
noacrylaatlijm, contactlijm en universeel-
lijm) altijd maar het beste die tweecompo
nentenlijm kan nemen.
pest (vandaar de naam) bestaat nog, en
men bouwt daar ook nog steeds tramma-
terieel. Zij het allang niet meer met derge
lijke „antieke” draaistellen.
Een buitengewoon groots gebaar, dat,
nu de draaistellen eenmaal zijn aangeko-
geval is een contactlijm tientallen malen
goedkoper en (bij juiste verwerking) meer
dan goed genoeg.
begreep daar het om ging, werd men ook
daar zo enthousiast dat men zich bereid
verklaarde gereconstrueerde draaistellen
te leveren voor de helft van de (uiterst
laag gecalculeerde) kostprijs.
In de „lijmenwereld” is het bepaald
geen geheim dat verreweg het grootste
deel van alle cyanoacrylaatlijmen (welk
merk er ook op staat) bij wijze van spre
ken „uit dezelfde pot” komen. De consta
tering dat reparatie van gebroken aarde
werk en porcelein „het beste met cyanoa-
crylaatlijm kunnen worden gerepareerd”
is een twijfelachtig advies. Er staat dan
wel achter „of tweecomponentenlijm”,
maar de kreet „het beste met.is mis
leidend. Neem juist liever geen cyanoa-
crylaatlijm voor dit doel! Vooral niet voor
het gewone, grove aardewerk. Bovendien,
als aardewerk of procelein breekt, vallen
er gewoonlijk ook kleine, niet meer „mee-
lijmbare” splintertjes uit. In zulke geval
len is lijmen met een vullende lijm (dus
tweecomponentenlijm) een strikte nood
zaak.
ser: bij contactlijm moet niet worden ge
klemd, maar aangeklopt. Opmerkelijk is
ook dat bij de test zou zijn vastgesteld dat
er in de kwaliteit van de diverse merken,
althans ten aanzien van bepaalde kenmer
ken, verschillen bestaan.
De open dag wordt gehouden op het
adres Westvlietweg tussen de nrs. 60 en 62
te Voorburg (ZH), en u bent welkom vanaf
10 uur ’s morgens.
men, dan ook op feestelijke wijze, in te
genwoordigheid van enkele mensen van
de fabriek en de ambassadeur van Honga
rije is gevierd.
Hij heeft er lang over gedaan, maar
het werd dan ook mooi strak werk, met
allemaal gelijke voegjes. Alleen: na on
geveer een week lieten enkele op het
gipskartonplaat bevestigde tegels los, en
daarna volgden er nog veel meer. Soms
kletterde er ineens eentje omlaag. Hoe
kan dat nou? Deugt die tegelkit niet, of
kun je op gipskartonplaat geen tegels
lijmen? In de zaak zei men dat het wél
kon.
Ifl
Ten tweede zijn de tegels waarschijn
lijk vooraf niet bevochtigd. En dan ge
beurt er dit: het vocht in de tegelkit
wordt heel snel geabsorbeerd door het
zuiggrage karton en het daarachter aan
wezige gips. Bovendien is de achterkant
van wandtegels ook sterk absorberend.
Dus gaat het vocht uit de kit met een
vaart twee kanten uit, en is verdwenen
voordat de kit naar behoren is uitge
hard. In feite blijft er dan een soort
poeder over, die uiteraard niet hecht.
Behalve voorstrijken van gipskarton
plaat (en andere poreuze materialen)
dus ook de tegels kort vóór de verwer
king even met de achterkant onder de
kraan houden!
De Werkgroep NZH Voorburg houdt op
zaterdag 18 oktober een open dag, waar
iedereen die met eigen ogen wil zien hoe
de werkzaamheden vorderen, die weer
eens de lucht van een Blauwe Tram wil
opsmuiven of die gewoon wil zien wat die
tramfreaks daar nou eigenlijk uitspoken,
van harte welkom is.
Iemand zat laatst met een heel naar
probleem: er vallen tegels van de muur.
Hij heeft zelf wandtegels gezet in de hal.
Eerst netjes de wanden geëgaliseerd met
gipskartonplaat, zodat het muurvlak bo
ven de reeds aanwezige oude tegels ge
lijk viel met het gedeelte erboven. Tegels
gekocht in een heel grote zaak, daar om
raad gevraagd, en toen begonnen. De
oude tegels eerst met ammonia grondig
gereinigd. De nieuwe tegels met tegelkit
(kant en klaar) aangebracht.
voor de hand liggende vraag: hoe kom je
in vredesnaam aan nieuwe? Oude draai
stellen van hetzelfde type zijn er eenvou
dig niet meer, die hebben in de jaren
vijftig bij de sloper de in die tijd geldende
oud-ijzerprijs opgebracht En nieuwe
kun je ook niet zomaar, bij wijze van
spreken om de hoek bij de supermarkt
halen. Nee, er bleef slechts één mogelijk
heid over: terug naar de bron, met andere
woorden: de fabriek.
Tenslotte aandacht voor
een boekwerkje, dat ver
scheen ter gelegenheid
van de tentoonstelling „De
Ordentlycke Tuyn” in kas
teel Rosendael te Rozen-
daal. Het gaat hier om de
Historische Tuin in Neder-
Voor de liefhebbërs van
planten en tuinen zetten
we even wat boeken en
boekjes op een rijtje. Anne
Biegel heeft, lang geleden,
in de gaten gekregen, dat
je allerlei zogenaamd on
kruid kunt eten, dat het
nog lekker is ook en bo
vendien erg gezond. Ze
heeft over haar eigen er
varingen op dat punt een
boekje geschreven: „Mijn
vriendin eet viooltjes”. Zo
lees je hoe je lekker paar
debloemen kunt verorbe
ren of je te goed doen aan
brandnetels of sappige
melde tot je kunt nemen.
Piers Hayman tekende de
planten of bloemen, zodat
je weet waar je over leest.
Van die tweecomponentenlijmen zeg
gen de onderzoekers verder dat ze „een
paar uur moeten uitharden”; wanneer dat
waar was zou deze lijm veel van zijn
nuttige toepasbaarheid verliezen! Er zijn
tweecomponentenlijmen die in vijf tot
tien minuten voldoende uitharden om de
verbinding als volwaardig te kunnen be
schouwen.
Dat, zoals het test-artikel zegt, met con
tactlijm verbonden materiaal aange
klemd moet worden, is eveneens een mis-
Ordentlycke Tuyn”,
De Walburg Pers, prijs 17,5(1
voor kalkzandsteen, gas-
beton, gipsbouwblokken
e.d. De adviesprijs van dit
nieuwe stukje gereed
schap is ongeveer 58
gulden.
Bij die gelegenheid zullen ook de zojuist
verschenen sets ansichtkaarten met histo
rische opnamen van Blauwe Trams uit
begin jaren vijftig verkrijgbaar zijn. De
opbrengst is natuurlijk voor het verdere
herstel bedoeld. Wie er onverhoopt niet
heen kan gaan mist natuurlijk veel, maar
de ansichtkaarten hoeft hij gelukkig niet
te missen; die zijn ook verkrijgbaar bij het
Treinenhuis in Amsterdam of per post
door overmaking van 11,50 op giro
445505 t.n.v. L. Albers, Abcoude onder
vermelding van „Ansichten NZH”. Wie ze
gaat halen betaalt 10 per acht kleuren
kaarten. Voor wie er snel bij is, valt op het
genoemde gironummer ook het grammo
foonplaatje met Blauwe-Tramgeluiden
nog te bestellen voor 12,50.
die staat voor drie schrij- tratie, een aantal in kleur,
vende en bloemen zoeken
de vrouwen, een triumfe-
minaat zou je haast zeg
gen. Dit drietal kweekt,
zoekt, droogt bloemen en
vervaardigt vervolgens
fraaie droogboeketten. Zij
willen hun kennis graag
overdragen. Zij deden dat
in het boek „Droogbloe
men” en kregen daarbij
illustratieve steun van Ma
rijke den Boer - Vlaams,
die aquarellen neerzette.
Het kan ook, maar waarschijnlijk
heeft de man, die advies gaf, in de haast
om tegels en tegelkit te verkopen, verge
ten enkele onmisbare tips te geven. Bij
het lijmen van tegels op gipskartonplaat
is het raadzaam om het oppervlak eerst
voor te strijken. Daarvoor bestaan speci
ale voorstrijkmiddelen.
Wie nu zelf wel eens bij
zondere tuinen wil binnen
wandelen en dus planten
van allerlei snit en soort
wil zien, kan te rade gaan
bij de inlichtingen, die
aangedragen worden door
de Koninklijke Maat
schappij Tuinbouw en
Plantkunde, te vinden in
de Iona Tuinengids. Men
vindt er alles over stijltui-
nen, wilde-plantentuinen,
parken, plantsoenen, krui
den- en rozentuinen en
speciale collecties tuinen
in Nederland. Van elke
tuin krijgt men naast bota
nische ook practische in
formaties.
Trams van het type „Métallurgique 1904. „Beynes 1918
en ..Boedapester'' voor de remise in Haarlem 1955 (foto
hiernaast).
De Stichting Goed Speel
goed, die elk jaar prijzen
toekent aan nieuw speel
goed en nieuwe spellen,
heeft twee nieuwe Jumbo-
spelen bekroond. Het ene is
een kindercumputertje
(voor de leeftijd vanaf 9
jaar) waarmee kinderen in
hun eentje of samen kun
nen spelen. Vergeleken met
de eerste Electro-spelen van
Jumbo is het een heel gea
vanceerd systeem: het
vraag- en antwoorspel
In het algemeen wordt ook gesugge
reerd dat de fabrikanten het met de voor
lichting niet zo nauw nemen, en dat ze
maar wat holle kreten inzake kwaliteit
enz. op de verpakking zetten. Dat is in
enkele gevallen wel waar, maar lijmfabri-
kanten van paam zijn bijvoorbeeld altijd
nog graag bereid om consumenten die
problemen hebben telefonisch of schrifte
lijk van nader advies te dienen. Op een
tubetje kun je overigens ook lang niet alle
ir'Fnrrnptip
Het apparaat wordt op
de boormachine geplaatst,
waarbij de eigenlijke frees
door de boorkop van de
machine wordt aangedre
ven. Het overige deel van
de cirkelmuurfrees draait
dus niet mee, maar kan
met de hand worden be
wogen. Daarbij volgt de
boormachine de met de worden versteld op diam-
hand gemaakte cirkelbe- ters van 50 tot 95 mm Voor
weging zodat de roterende beton en andere harde
frees een zuiver rond gat materialen is de frees ui-
maakt. teraard niet geschikt; wel
Het boren van een groot
gat, bijvoorbeeld voor het
monteren van lasdozen,
schakelaars en stopcon
tacten in een wand is voor
de vakman natuurlijk
geen enkel probleem, om
dat die er de speciale ap
paratuur voor heeft. Ook
de doe-het-zelver hoeft er
nu geen moeite meer mee
te hebben, dank zij een
volkomen nieuw type cir
kelmuurfrees dat door
Wolfcraft is bedacht.
Ten eerste betekende het dat de draai
stellen bij het begin van de reconstructie
ontbraken. Inderdaad, men begon met
I slechts een krakkemikkige wagenbak
zonder, zoals dat heet, „loop- en trek-
werk”. Ten tweede volgt dan de zeer
met de daarvoor benodigde
stekker. Het spel zelf kost
69,50, de latere boekjes
per stuk circa 15. De
Stichting Goed Speelgoed vloeding” kan worden gewij
zigd, waardoor zo’n kwart
miljoen verschillende varia
ties mogelijk zijn.
Een ander spel dat even
eens werd bekroond, is
„Treffer”, een gezelschapp-
spel met gekleurde pionnen
die door een in enkele van
nieuwe boekjes met vragen, de vlakjes van het speel
bord verborgen „magische
kracht” ineens van kleur
kunnen veranderen. Die (ui
teraard magnetische) beïn-
stukje
is ongeveer
tl
„Mijn vriendin eet vioolt
jes”, door Anne Biegel, uitg.
Gottmer, prijs 17,50.
„Droogbloemen”, door An
nette Mierhof, uitg. Gottmer,
prjjs 35.
„lona Tuinengids”, door C.
Taudin Chabot, uitgegeven
door de KMTP te Den Haag,
land en een zestal andere gironummer 33474, prijs
Niet eten maar drogen is Europese landen. Beroem-
het uitgangspunt van An- de tuinen komen aan de
nette Mierhof, een naam orde, in geschrift en illus- dow^Ha^Nieuwe^huis/uftg’
„gestuurd” door
De basisset bevat
1001 vragen, plus de bijbe
horende programmastek-
ker. Er komen regelmatig
