Standpunt wordt morgen bepaald
Belgisch kabinet
blijft verdeeld
over kernraketten
in Turkije
Voormalig dictator
Nicaragua vermoord
IISS: Oostblok heeft
Nieuwe Poolse bonden
nucleaire overmacht
vergaderen in Gdansk
Partij Obote grijpt
macht in Kampala
Politiek geweld
eist weer doden
Genscher boos
over schrijven
bisschoppen
Feestvreugde in Managua
Felle kritiek op autoriteiten
Twijfels aan
Gekaapt toestel
terug in VS
Uitstel verkiezingen verwacht
Carter-doctrine”
aan Somoza’s
familiedynastie
■i
BINNEN- EN BUITENLAND
1980
3
DONDERDAG 18
1
t
1
(Van onze redactie buitenland)
BRUSSEL. De Belgische regering heeft besloten morgen
haar standpunt te bepalen inzake het aankopen en plaatsen op
Belgisch grondgebied van nieuwe raketten voor de middellange
afstand. Het kabinet blijkt over deze zaak echter nog ernstig
verdeeld.
c E n-T-p M R E R
1
L
i
f
(Van onze redactie buitenland)
bij de vrije bonden intimideren en
i
t
s
t,
I
i
L
L
c
l
l
ters die niet tot de Volkscongrespartij
behoren voor de keuze op te stappen of
anders afgezet te worden.
De secretaris-generaal van de Democra
tische Partij van Oeganda. Francis Bwe-
gye, waarschuwde gisteren voor een „ver
schrikkelijke crisis”. „De bevolking zal
zich bij deze beslissing niet neerleggen en
de regering zal niet meer kunnen rege
ren”, zo zei hij.
Volgens het Argentijnse staatspersbu-
reau Telam werd de aanslag „door een
groter aantal personen” gepleegd op een
kruispunt in Asuncion, niet ver van Somo-
za’s woning. Volgens waarnemers maak
ten de aanvallers gebruik van machinege
weren en anti-tankgranaten. Ooggetuigen
verklaarden dat Somoza’s lichaam uit de
auto werd geslingerd en onherkenbaar
verminkt op straat terecht kwam.
Het wordt vrijwel uitgesloten geacht dat
Nicaragua iets met de aanslag te maken
heeft. De Sandinistische machthebbers in
dat land hebben steeds verklaard naar de
uitlevering van Somoza te streven om
hem te kunnen berechten. Een moord
aanslag is nooit hun bedoeling geweest.
i
e
1
r
tl
hun nationalistische, anti-Russische kaart
te vroeg op tafel gelegd”, zo besluit het
blad.
(Van onze redactie buitenland)
ASUNCION-BUENOS AIRES-
WASHINGTON. Anastasio Somo
za, de voormalige dictator van Nica
ragua, is gisteren in de hoofdstad van
Paraguay vermoord. Bij de aanslag
kwamen ook zijn chauffeur en zijn
lijfwacht om het leven, zo heeft de
politie van Asuncion officieel be
kendgemaakt.
ti
i,
i
r
r
c
a
r
i
i
i
a
1
c
t
r
e
3
1
K
t
t
i
t
t
i
t
s
e
i
1
i
i
De politie van Paraguay heeft gister
avond laten weten dat twee personen die
aan de aanslag zouden hebben deelgeno
men Argentijnen zijn van het Revolutio
naire Volksleger, een Argentijnse guerril
labeweging, die al enige tijd ter ziele is.
De omgeving van de aanslag is herme
tisch afgesloten en inmiddels heeft de
politie een groot aantal verdachten, meest
Argentijnen, gearresteerd. De grens tus
sen Paraguay en Argentinië is gesloten
om te voorkomen dat de daders naar
Argentinië uitwjjken.
Kiesdistricten zijn pas onlangs vastge
steld, terwijl stembiljetten en stembussen
nog in bestelling zijn. Na een debat in het
interim-parlement over uitbreiding van
het aantal kiesdistricten, waarbij leden
van Volkscongrespartij en andere partij
en tegenover elkaar stonden, stelde de
voorzitter van de militaire commissie,
Paulo Moewanga, via de radio de minis-
Het instituut voor strategische studies is
een particuliere organisatie die in Londen
is gevestigd. Het omvat deskundigen uit
verscheidene landen. Volgens het insti
tuut wijzen de cijfers uit dat de NAVO
thans over minder kernwapens met groter
bereik (de zogenaamde theater nuclear
forces) beschikt dan het Oostblok. De
wapens van de NAVO zijn bovendien
kwetsbaarder dan de overeenkomende
systemen van het Warschau-Pact, zo stelt
het instituut.
Bij een vergelijking van het aantal kern
koppen die naar berekeningen van des
kundigen ook werkelijk hun doel zullen
bereiken, wordt duidelijk dat het Oost
blok een voordeel heeft van 3,1 1. Als
men echter de Poseidon-raketten, die zijn
gestationeerd op Amerikaanse onder
zeeërs, meetelt dan krimpt dit voordeel in
tot 1,5 1, aldus de berekeningen van het
IISS.
Over de door president Carter aange-
kondigde verandering van de Amerikaan
se nucleaire doctrine, die erop neerkomt
dat men afziet van totale wederzijdse ver
nietiging en in plaats daarvan uitsluitend
militaire centra tot doelwit maakt, schrijft
het IISS dat het sceptisch staat ten aan
zien van de mogelijkheid om een beperkte
schoppen al verweten dat zij niet spreken
over de honger in de Derde Wereld, over
de groeiende intolerantie tegenover bui
tenlanders en over de wapenwedloop.
Een groep katholieke theologen heeft in
een gisteren te Tubingen uitgegeven ver
klaring gezegd dat de r.k.-kerk, „een der
grootste werkgevers”, haar werknemers
het democratisch recht ontzegt zich in
vakbonden te organiseren. Verder wor
den de vrouwen in de r.k.-kerk zwaar
(Van onze redactie buitenland)
KAMPALA. De Oegandese Volkscongrespartij van oud-president Milton
Obote heeft gisteren de feitelijke macht in Oeganda aan zich getrokken.
(Van onze redactie buitenland)
LONDEN. „Bij de voorgenomen onderhandelingen over een beperking
van in Europa opgestelde kernwapens moet het Westen uitgaan van een
aanzienlijke nucleaire overmacht van de Sovjet-Unie.
Zelfs het besluit van de NAVO om in
1893 Pershing II- en cruiseraketten in
West-Europa te stationeren, vermag voor
lopig niets aan dit gegeven te verande
ren”. Tot deze conclusie komt het Interna
tionale Instituut voor Strategische Stu
dies (IISS) in het vandaag gepubliceerde
rapport het militaire Evenwicht 1980/81.
en beheerste kernoorlog te voeren. Daar
enboven meent het instituut dat de veran
dering van de Amerikaanse nucleaire
strategie de Sovjet-Unie zal sterken in
haar overtuiging dat de Verenigde Staten
pogen de strategische verhoudingen te
wijzigen zoals die tussen de twee super
mogendheden bestonden in de jaren ze
ventig. „Het is dientengevolge mogelijk
dat de Sovjet-Unie wederom een tekort
zal voelen en daarop zal antwoorden met
het vervolgens van zijn inspanningen op
strategisch gebied”, aldus het IISS.
Voor wat de conventionele strijdkrach
ten betreft, hebben zich in de loop van
vorig jaar geen veranderingen voorge
daan in het evenwicht tussen de troepen
van de NAVO en het Warschau-Pact. Wel
meent het IISS dat de inspanning van de
VS om een interventiemacht op poten te
zetten voor het gebied rond de Perzische
Golf, ertoe kunnen leiden dat Washington
zijn aanwezigheid in West-Europa enig-
zins vermindert. Dit „gat” zou dan moeten
worden opgevuld door de Europese lan
den zelf.
Van de Europese landen gaat West-
Duitsland door met „de indrukwekkende
modernisering van zijn strijdkrachten”.
In de Derde Wereld houdt de vraag naar
wapentuig aan. Het IISS besluit zijn rap
port met de constatering dat „de com
plexiteit van de wapens sneller toeneemt
dan de mogelijkheden om de mensen te
oefenen in de bediening ervan, en dat het
niet zeker is, rekening houdend met dit
menselijk onvermogen, dat men de bewa
pening op een hoog operationeel niveau
kan handhaven”.
(Van onze redactie buitenland)
ANKARA. Voor het eerst sinds de
staatsgreep op 12 september zijn gisteren
in Istanboei weer doden gevallen door
politiek geweld. Een Turkse commissaris
van politie werd doodgeschoten toen hij
met zijn auto naar zijn werk ging. De
verantwoordelijkheid voor de moord,
waarbij de vrouw van de commissaris
gewond raakte, is opgeëist door de organi
satie Dev Sol (Revolutionair Links).
Elders in de stad kwam een arrestant,
die door de politie van politieke geweldda
den werd verdacht, om bij een schietpartij
die ontstond toen hij voor reconstructie
naar zijn vroegere schuilplaats werd ge
bracht.
Uit Turkije wordt verder uit goed inge
lichte bronnen gemeld dat professor Tur-
han Feyzioglu, de gematigde leider van de
kleine Republikeinse Betrouwbaarheid-
spartij, de man is met de meeste kansen
om premier van Turkije te worden. De
ieder van de staatsgreep, generaal Kenan
Evren, heeft beloofd dat deze week nog
een premier zal worden benoemd. Ande
ren die in aanmerking zouden komen voor
de post van premier zijn generaal Haydar
Saltik een van de militairen die nu de
macht in handen hebben, en Kamran In-
an, een voormalige minister van Energie-
zaken.
De voorzitter van de regerende militaire
commissie stelde alle ministers die geen
deel uitmaken van Obotes partij voor de
keus om af te treden of anders ontslagen
te worden.
De Volkscongrespartij beheerst nu alle
belangrijke machtsorganisaties in het
door hongersnood en onrust geplaagde
Middenafrikaanse land. Zij beheersen de
militaire commissie, die in mei van dit
jaar na een onbloedige staatsgreep aan de
macht kwam: zij maken de dienst uit in
het kabinet en hebben het voor het zeggen
in de Nationale Adviserende Raad, die
fungeert als interim-parlement.
Diplomatieke waarnemers in Kampala
verwachten dat de verkiezingen die voor
eind van deze maand waren vastgesteld
nu niet eerder dan in december zullen
worden gehouden. De organisatie van de
ze verkiezingen was nog lang niet rond.
De kaping gebeurde minder dan 24
uur nadat het dagblad van de Cubaan
se communistische partij, Granma,
verklaarde dat „zij die het vaderland
hebben verlaten niet kunnen terugke
ren. Ze hebben een enkele reis ge
nomen.”
werd. In werkelijkheid had Somoza
Garcia al sinds 1 februari 1933 de
touwtjes in handen als bevelhebber
van de nationale garde. Onbetwist lei
der werd hij na de moord op de natio
nale held Auguston Sandino (die tegen
de Amerikaanse overheersing gehad
gestreden), op 21 februari 1934.
Toen zijn vader in 1956 werd vermoord
en de oudste zoon Luis Somoza, werd
aangewezen om het presidentschap
voort te zetten, werd Anastasio tot
algemeen directeur van de nationale
garde benoemd en in 1957 tot briga-
dier-generaal bevorderd. Hij bouwde
de nationale garde om tot de sterkste
militaire macht in Latijns-Amerika en
gebruikte de garde om een aantal sa
menzweringen tegen de regering te
verijdelen.
René Schick Gutierrez, een „Somoza-
man”, volgde in 1963 Luis Somoza op
als president. Anastasio verstevigde
ondertussen zijn positie en won in 1967
de presidentsverkiezingen. Volgens de
oppositie waren deze verkiezingen
echter niet regelmatig verlopen omdat
er onder andere met de uitslag zou zijn
geknoeid.
Zijn tegenstanders schilderden hem af
als een schender van de mensenrech
ten maar zijn volgelingen benadruk
ten dat hij het land economische stabi
liteit had gegeven.
Somoza verplaatste zich tijdens zijn pre
sidentschap altijd in een bepantserde
wagen en tijdens openbare bijeen
komsten sprak hij van achter kogel
vrij glas. „Ik weet wat een moord
betekent,” zei hij eens. „Ik zal niet
toestaan dat wat mijn vader is overko
men, ook mij overkomt.”
De nu vermoorde ex-dictator had belan
gen in bijna elke economische sector
in zijn land en de waarde van zijn
persoonlijke bezit werd geschat op 500
miljoen dollar.
Tijdens zijn regering werd elke opposi
tie de kop ingedrukt, waren de wetten
van het land voor hem geen beletsel,
maar probeerde hij toch zijn regime
een democratisch tintje te geven.
In 1977 werd Somoza drie maanden lang
in de Verenigde Staten behandeld
voor de gevolgen van een hartaanval.
Tijdens zijn afwezigheid kwam de
sluimerende, ondergrondse oppositie
tot leven. Linkse guerillastrijders van
het Sandinistische Nationale Bevrjj-
dingsfront, dat de familie Somoza al
twintig jaar had bestreden, voerden
toen de eerste van een grote reeks
gewapende aanvallen uit.
Terwijl de Sandinistische guerillastrij
ders hun greep op Managua versterk
ten, zei Somoza tegen buitenlandse
journalisten in zijn tot een fort ver
sterkt bureau dat de vrije wereld zou
moeten beseffen dat zijn regering, die
zich traditioneel met de westerse de
mocratieën had verbonden, in gevaar
werd gebracht.
De burgeroorlog nam inderdaad een
keer ten gunste van de Sandinisten.
Zodra ze dat begrepen, lieten de Ver
enigde Staten hun beschermeling So
moza vallen. Uiteindelijk was hij ge
dwongen zijn toevlucht in de Ameri
kaanse staat Florida te zoeken, maar
lang kon hij daar niet blijven. Zijn
enig overgebleven vriend, president
Stroessner van Paraguay, verleende
hem vervolgens onderdak. In Nicara
gua, waar de burgeroorlog aan meer
dan 40.000 mensen het leven had ge
kost, namen de Sandinisten de leiding
in handen. Ze verklaarden steeds dat
zij wel streefden naar uitlevering van
Somoza, maar dat zij niet zouden po
gen hem te vermoorden. Enkele we
ken geleden echter wees de regering
van Paraguay de zaakgelastigde van
Nicaragua in Asuncion uit op beschul
diging van voorbereiding van een ac
tie tegen de oud-president.
Precies 14 maanden na zijn vertrek uit
Nicaragua werd de 54-jarige voormali
ge absolute heerser van het land waar
van hij persoonlijk een groot deel be
zat, vermoord.
In Nicaragua wijzigde een situatie van
stomme verbazing zich gisteren in een
explosie van vreugde na het bekend
worden van het nieuws van de moord
op de ex-dictator. Terwijl de kranten
speciale edities voorbereidden, riep
radio Sandino de mensen op deze
avond van de „executie” te vieren.
Officieus verklaarden regeringsfunctio
narissen dat de moord het werk zou
kunnen zijn geweest van „krachten
van de bevrijdingdbeweging van Pa
raguay die strijden tegen de dictatuur
van Alfredo Stroessner”.
Gisteren sprak het ministerscomité
voor het buitenlands beleid opnieuw uren
lang over deze kwestie, maar men kwam
er niet uit. Zoals bekend zijn de socialisten
tegen aanschaf en plaatsing, terwijl de
twee andere coalitiepartners, christen-de-
gediscrimineerd, aldus deze verklaring.
„Het bisschoppelijk schrijven heeft in
grote mate de slogans van een partij
overgenomen”, zeggen de theologen. To,t
de ondertekenaars behoren Johann Bap
tist Metz (Münster), Walter Dirks (Frei
burg) en Norbert Greinacher (Tubingen).
De voorzitter van de Westduitse bis
schoppenconferentie, kardinaal Hoeffner
(Keulen), zou vandaag reageren op de
massale kritiek op het herderlijk schrij
ven, aldus een woordvoerder van de bis
schoppenconferentie. De tekst van het
schrijven, waarin de 27 miljoen Westduit
se katholieken indirect maar duidelijk
worden opgeroepen CDU-CSU te stem
men, lekte vorige week uit via de Frank
furter Rundschau. Inmiddels hebben hier
en daar priesters laten weten dat ze de
brief niet zullen voorlezen.
MIAMI (AFP/REUTER). De
Boeing 727 die gisteren in de Verenigde
Staten werd gekaapt is veilig in Miami
teruggekeerd nadat het in de loop van
de dag naar Havana was gevlogen. De
beide kapers zijn in de Cubaanse
hoofdstad gearresteerd.
BONN. Genscher, de Westduitse mi
nister van Buitenlandse Zaken, heeft gis
teren in Bonn het herderlijk schrijven van
de Westduitse bisschoppen over de verkie
zingen „een verbijsterende terugval” naar
de tijden van de Katholieke Duitse Cen
trumpartij genoemd. In 1933 had deze
partij, geleid door de rooms-katholieke
prelaat Ludwig Kaas, ingestemd met de
machtigingswet van de nazi’s, waardoor
de dictatuur van Adolf Hitler mogelijk
werd.
Verder miste Genscher in de brief, die
zondag in de 12.000 roomskatholieke ker
ken wordt voorgelezen, een opmerking
over de Europese veiligheidsconferentie.
De Westduitse christendemocraten wijzen
het slotakkoord van Helsinki af (dat overi
gens door het Vaticaan ondertekend is).
Eerder werd uit SPD-FDP-hoek de bis-
Het bericht van Somoza’s dood zorgde
in Nicaragua voor grote vreugde. Jui
chend en dansend ging de bevolking van
de hoofdstad Managua de straat op. Een
lid van de regerende junta verklaarde dat
naar zijn mening de aanslag het werk is
van de bevrijdingsbeweging van Para
guay.
Violeta Chamarro, de weduwe van een
bekende progressieve dagbladuitgever
die werd vermoord toen Somoza Nicara
gua nog in zijn macht had, zei gisteren dat
naar haar mening met de moordaanslag
sprake is van „Gods rechtvaardigheid”.
De huidige oppositieleider in Nicaragua,
Portocarrero, zei dat „dit Nicaragua meer
vrede zal brengen”. Als deze daad vrede
brengt, kan uit iets kwaads iets goed
voortkomen, zo verklaarde hij.
In Washington verklaarde een woord
voerder van het ministerie van Buiten
landse Zaken dat de moordaanslag op
Somoza niet een zaak van de Verenigde
Staten is. De republikeinse presidents
kandidaat Reagan heeft in een eerste re
actie gezegd de aanslag op Somoza diep te
betreuren. Hij hoopt dat de daders wor
den gearresteerd en berecht.
Deze week verklaarde de vermoorde ex-
dictator dat hij „de hulp van de president
van de Verenigde Staten nodig” had om
zijn doel te bereiken. Bij die gelegenheid
zei Somoza van plan te zijn „Nicaragua te
heroveren”.
GDANSK-WARSCHAU-STRAATSBURG. Op de eerste nationale bijeen
komst van de nieuwe en onafhankelijke vakbonden in Polen gisteren in
Gdansk is felle kritiek geleverd op de autoriteiten. Deze zouden onder meer
arbeiders die zich willen aansluiten
hinderen.
In Gdansk waren ongeveer 250 verte
genwoordigers van 35 nieuwe vakorgani
saties bijeen, onder meer om zich te bera
den op een handvest voor de nieuwe bon
den. De sprekers legden echter grote na
druk op het belang van samenwerking
van de nieuwe vakorganisaties. Walesa
wees er in een openingstoespraak op dat
de nieuwe bonden altijd de Poolse katho
lieke kerk en kardinaal Wyszynski zullen
steunen.
Intussen is in Warschau vernomen, dat
in het gebied rond de Silezische stad Wro
claw (het vroegere Breslau) meer dan een
miljoen mensen zich bij de nieuwe bonden
hebben aangesloten.
Het Europees parlement heeft gisteren
tijdens de vergadering in het Franse
Straatsburg een verslag goedgekeurd van
de Nederlandse christendemocraat Jean
Penders waaraan een resolutie was ge
koppeld, ingediend door alle partijen be
halve de Franse communisten. In deze
resolutie zegt het parlement verheugd te
zijn over de wijze waarop de Poolse arbei
ders, „gesteund door krachten die een
sociaal pluralisme weerspiegelen”, erin
zijn geslaagd hun rechten te doen gelden
en de op basis van het geheel van hun
eisen bereikte resultaten. Ook verzoekt
het parlement de EG-commissie en de
nationale regeringen van de negen lidsta
ten de economische en financiële samen
werking met Polen te verbeteren.
Het Tsjechoslowaakse tijdschrift Tribu-
na heeft gisteren de Polen ervoor gewaar
schuwd niet in dezelfde fouten te verval
len als de Tsjechoslowaken in 1968.
Het blad zegt dat „de werkelijke oog
merken van de antisocialistische krachten
in Polen dezelfde zijn als die welke in 1968
in Tsjecho-Slowakije aan het licht tra
den”. Men wil met „demagogische leuzen
over vrijheid en democratie en over de
noodzaak van „nieuwe, onafhankelijke
vakbonden” de arbeidersklasse het juiste
spoor bijster laten worden om haar voor
eigen politieke doeleinden te misbruiken.
Maar, aldus Tribuna de tactiek van de
antisocialistische krachten is gewijzigd.
Hun leiders hebben geleerd van de neder
laag van de contrarevolutionairen in Tsje
cho-Slowakije. De „antisocialistische
krachten in Tsjecho-Slowakije hadden
Van de auto van Somoza bleef na de
aanslag weinig over.
mocraten en liberalen, nu een positief
besluit willen nemen.
De vroegere minister van Buitenlandse
Zaken Henri Simonet, socialist maar te
vens voorstander van de nieuwe raketten,
heeft gisteren felle kritiek geleverd op wat
hij noemde „de besluiteloosheid van de
Belgische regering”. Het kabinet in Brus
sel neemt volgens de ex-minister „uit be
rekening, naïveteit of electoralisme” het
risico dat de veiligheid van het land en de
solidariteit binnen de NAVO wordt ver
zwakt. De Belgische regering heeft overi
gens volgens het regeerakkoord de tijd tot
eind volgend jaar om een besluit te
nemen.
De militaire specialist van de Vlaamse
socialisten Louis Tobback heeft gisteren
in een interview verklaard, dat er gezien
de internationale situatie geen aanleiding
bestaat nu een raketbesluit te nemen. Hij
zei bovendien dat er geen deugdelijke
informatie voorhanden is over de techni
sche betrouwbaarheid van de betrokken
wapens, de cruise-raketten. „Technische
dossiers vol witte vlekken zijn dagelijks
kost voor politici die zich met wapenaan-
kopen moeten bezighouden”, aldus
Tobback.
Zowel binnen als buiten België is deze
week heftige kritiek geleverd op het feit
dat de minister van Buitenlandse Zaken
Nothomb maandag besloot 600 Belgische
parachutisten terug te trekken van
NAVO-oefeningen in Turkije uit protest
tegen de machtsovername door de militai
ren daar. De minister kreeg het vooral te
verduren, omdat een van de belangrijkste
beweegredenen van het besluit geweest
zou zijn, dat Brussel geld wilde besparen
door niet mee te doen. Volgens de Vlaam
se krant Het Laatste Nieuws zijn de Belgi
sche generaals in de militaire hoofdkwar
tieren van de NAVO na het bekend wor
den van het besluit om die reden „van
schaamte de grond ingekropen”.
(Van onze redactie buitenland)
Anastasio Somoza was de laatste van
een familiedynastie die Nicaragua
veertig jaar lang met ijzeren hand
regeerde. Somoza stierf, net zoals zijn
vader, aan de gevolgen van een moor
daanslag, een gewelddadig einde voor
een gewelddadige Latijnsamerikaan-
se dictator.
Somoza volgde een militaire opleiding
aan de Amerikaanse academie in West
Point en er werd van hem gezegd dat
hij „de enige kadet was die een leger
cadeau kreeg toen hij afstudeerde.”
De macht van de familie Somoza begon
officieel op 1 januari 1937 toen Anasta
sio Somoza Garcia, de vader van de
-W
