Bulent Ulusu nieuwe premier
Israëlische regering eist:
Bij luchtshow zeven doden
Bondskanselier Schmidt:
Vier agenten
gedood in
Baskenland
Havenstaking
in Engeland
afgelast
troepenbewegingen
langs grens Polen”
gesprek hervatten”
Egypte moet vredes
„Geen Russische
Jakarta: meer
I
Ferrier in ons
land met vakantie
Vermiste kernkop
Titan gevonden
Russisch soldaat
Negen gewonden na
explosie in VS
verlaat vrijwillig
ambassade van VS
controle op
oud-gevangenen
F gi
lil
Meer steun van
Wereldbank aan
energieprogramma
ijl
an
us
Uh*
2
BINNEN- EN BUITENLAND
19 80
SEPTEMBER
MAANDAG
7 7
ia
1
ér
(Van onze redactie buitenland)
ANKARA. De nieuwe mi
litaire heersers van Turkije
hebben gisteren hun bevoegd
heden op grond van de staat
van beleg uitgebreid. Ze willen
daarmee naar hun zeggen nog
beter kunnen optreden tegen
extremisten om alle inbreuken
op de binnenlandse veiligheid
de kop in te drukken. De nieu
we Turkse premier Bulent
Ulusu heeft zijn nieuwe kabi
net gepresenteerd. De minis-
terploeg, van 27 man, bestaat
uit liberale technocraten, ge
respecteerde politici en leger
officieren.
jjL
Staat van beleg in
Turkije uitgebreid
3
Vlakbi) huizen, die net met werden geraakt, liggen de verspreide brokstukken van de neergestorte A-26 Invader
van
de radio zal
(Van onze redactie buitenland)
LONDEN. Zeven militairen, vermoe
delijk Engelsen, zijn gisteren om het leven
gekomen bij een ongeluk met een bom
menwerper uit de Tweede Wereldoorlog,
die deelnam aan een luchtshow ter her-
anderen de Polen ook hun eigen
men zullen laten oplossen.
De Poolse procureur-generaal
Czubinski heeft gisteren beloofd
denking van de veertigste verjaardag van
de „slag om Engeland”.
Het toestel, een A-26 Invader, raakte
boven het even ten zuiden van Londen
liggende vliegveld Biggin HUI uit de koers,
Lucjan
dat de
(Van onze redactie buitenland)
JERUZALEM-CAIRO. Israel wil dat Egypte de besprekingen over
Palestijnse autonomie onmiddellijk hervat, zoals een kleine drie weken is
overeengekomen na bemiddeling van de Amerikaanse afgezant voor het
Midden-Oosten, Sol Linowitz.
heeft zich zaterdag in Fez in Marokko
geheel achter de oproep tot een „heilige
oorlog” tegen de annexatie van Jeruzalem
door Israel gesteld.
De ministers bevalen voorts aan. dat de
islamitische landen met kracht streven
naar het isoleren van Israel op internatio
naal diplomatiek vlak. De huidige Alge
mene Vergadering van de Verenigde Na
ties moet de accreditatie van Israel intrek
ken. De Veiligheidsraad moet besluiten
tot militaire en economische sancties. Het
internationaal gerechtshof in Den Haag
moet Israel veroordelen, aldus de islamiti
sche ministers.
het openbaar
Katowice en
een akkoord
van
van-
over
nen
ma,
wat
WEST-BERLIJN-WARSCHAU.
De Westduitse bondskanselier Hel
mut Schmidt heeft gisteren op een
vakbondsbijeenkomst in West-Ber-
lijn gezegd dat de Westduitse rege
ring niets heeft vernomen over Russi
sche tropenbewegingen in de DDR,
langs de grens met Polen.
:ura
□fd-
jys,
uit
'ing
otel
Jrig
het
in
'ing
een
>tel,
eds
leb-
:on-
jen.
’de
?rd-
RO-
em-
i de
iin-
ura
de
tot
Can
nen
:ep-
de
loor
evi-
)op.
□ro-
Ne-
heb
'ant
als
iren
-‘ge
est,
om
de
s is
tijd
wel
als
het
zust
itei-
:tio-
ijks
w 1
gon
Can
ge
ven
ach
iaar
lijk
.can
ieid
uys
veg
dat
len
ler-
73)1
.vas
ïijl,
het
oor
en
aak
De
;en,
>re-
ver
en
’ol-
in
lart
sen
ius
avi-
alia
,rd-
end
i de
ura
■ing
:ine
ma
trad
de
teer
’rix
een
tan,
de
■ant
die
trijs
och
leze
ant-
ind-
tv-
die
tot
ilen
rde-
en
idat
arin
ten
ing.
(Van onze redactie buitenland)
MADRID. In het Baskische dorpje
Marquina zijn zaterdagmiddag vier agen
ten van de Guardia Civil door mitrailleur-
salvo’s gedood op het moment dat zij in
een café de lunch gebruikten. In het café,
dat op een afstand van 200 meter van het
politiebureau ligt, zijn meer dan 20 kogel
hulzen gevonden. Tot nu toe heeft nog
geen enkele organisatie zich voor de aan
slag verantwoordelijk gesteld.
De twee daders, beide jongemannen
van omstreeks 25 jaar, drongen via de
achterdeur het lokaal binnen. Onmiddel
lijk begaven zij zich naar de vier politie
agenten, die aan tafel zaten, haalden hun
wapens van onder hun windjacks en los
ten enige mitrailleursalvo’s. De politie
mannen werden op slag gedood. Na de
aanslag vluchtten de daders in een ge
reedstaande auto weg.
ming tussen de politici. Dit zou ook een
van de redenen zijn geweest voor de
staatsgreep van 12 september, waarbij de
rechtse premier Suleyman Demirel werd
afgezet.
(Van onze redactie buitenland)
WASHINGTON. De kernkop van de
Titan 2-raket, die vrijdagmorgen in Da
mascus in de Amerikaanse staat Arkan
sas ontplofte, is ongeveer 150 meter weg
geslingerd en in een bos terecht gekomen.
Dit heeft de sheriff van het betrokken
gebied, Conway County, gisteren medege
deeld. Sheriff Carl Stovall zei dat hij deze
informatie verkregen had door de militai
re radio af te luisteren.
De Amerikaanse militaire autoriteiten
wilden geen commentaar geven op de
berichten over het vinden van de kernkop.
Luitenant-generaal Lloyd Leavitt, waar
nemend commandant van de strategische
luchtstrijdkrachten, zei na een bezoek aan
de ontplofte raketsilo dat er van de Titan-
2 niets was overgebleven dan „stukken en
brokken”. De luchtmacht is een uitge
breid onderzoek begonnen naar de oor
zaak van de ontploffing.
Het ongeluk heeft inmiddels ook een
dode geëist. In een ziekenhuis overleed
een zwaar gewonde sergeant. Nog 17 men
sen, allen militairen, worden in ziekenhui
zen verpleegd.
(Van onze redactie buitenland)
FITCHBURG. Bij een ontploffing in
een chemische fabriek in Fitchburg, in de
Amerikaanse staat Massachusetts, zijn
vrijdagnacht tenminste negen mensen ge
wond geraakt. Bij de ontploffing kwam
een giftige wolk vinylchloride vrij waar
door 3000 omwonenden moesten worden
geëvacueerd. De omwonenden konden za
terdag weer naar huis. De oorzaak van de
explosie is onbekend.
LONDEN. De havenstaking, die van
daag in Engeland zou beginnen, is door de*
vakbondsleiding afgelast. Vertegenwoor
digers van de 23.000 havenarbeiders gin-,
gen gisteren unaniem akkoord met een in
de afgelopen week door werkgevers en
bonden gevonden oplossing.
De havenarbeiders hadden met staking
gedreigd als geen nieuw werk gevonden
zou worden voor 178 ontslagen collega’s in
Liverpool. Werkgevers en bonden zijn nu
overeengekomen dat naar nieuw werk
gezocht zal worden voor deze mensen.
Naast deze versterking van de staat van
beleg had de nieuwe Turkse premier Bu
lent Ulusu voor de Turken nog somber
economisch nieuws m petto. De premier
kondigde gisteren aan dat de prijzen van
benzine, suiker en kunstmest flink wor
den verhoogd. Blijkens bekendmakingen
van de ministeries van Energie en van
Financiën zullen de prijsverhogingen
voor olieprodukten uitkomen tussen de 10
en 20 procent, zal de suikerprijs met een
gemiddelde van 25 procent stijgen en
gaan de kunstmeststoffen maximaal met
66 procent in prijs omhoog.
Hoewel de Turkse militairen hebben
beloofd het land zo snel mogelijk een
democratisch bewind te zullen terugge
ven, geldt nu voor het gehele land een
versterkte staat van beleg. Tot de nieuwe
bevoegdheden die de militaire machtheb
bers zich nu hebben verschaft behoren
het ontslag of de overplaatsing van amb
tenaren en de plicht van lokale functiona
rissen gevolg te geven aan de verzoeken
van de militairen. Alle publikaties, zoals
boeken, kranten en films, kunnen worden
gecensureerd. De commandanten kunnen
ook drukkerijen doen sluiten, bijeenkom
sten verbieden, een eind maken aan sta
kingen, uitsluitingen werkonderbrekin
gen of andere activiteit van vakbonden,
als zij menen dat deze de openbare orde
bedreigen. De militairen hebben het recht
onderwijsinstellingen te sluiten en toe
zicht te houden op winkels of zaken die
Hij hekelde berichten die verband leg
gen tussen dergelijke militaire activiteiten
en de recente stakingsgolf in Polen als
„sensatiezoekerij, bedoeld om de toestand
op te stoken”. Vrijdag meldde het Ameri
kaanse ministerie van Buitenlandse Za
ken dat enkele Russische divisies in de
DDR en in de Sovjet-Unie, aan de grens
met Polen, voorbereidingen voor paraat
heid treffen. Later kwam het ministerie
hier enigszins op terug door te verduidelij
ken dat het niet ging om troepenverplaat
singen, maar verplaatsingen van militair
materieel. De Amerikaanse minister van
Buitenlandse Zaken Muskie gaf toen als
commentaar dat het „onverstanidg” zou
zijn geen rekening te houden met het feit
dat de militaire manoeuvres van de Rus
sen samenvallen met „politieke gebeurte
nissen in dit deel van de wereld”.
President Carter van de VS heeft zater
dag in een toespraak tot Amerikanen van
Poolse afkomst in Chicago gezegd dat de
Verenigde Staten zich niet mengen in de
zaken Van Polen en dat zij verwachten dat
proble-
vloog door een aantal hoogspanningslei-
dingen en stortte neer op een grasveldje
nabij een woonwijk. Daarbij kwamen alle
zeven bemanningsleden om. Verdere per
soonlijke ongelukken deden zich niet
voor.
Dit hebben Israëlische functionarissen
verklaard. De Israëlische radio meldde,
dat Egypte er mee was akkoord gegaan
dat het overleg tussen de drie partijen
(Egypte, Israel en de VS) tegen 29 septem
ber hervat zou worden. Een hoge Egypti
sche functionaris sprak echter tegen dat
Cairo hiermee had ingestemd.
In Washington zijn vandaag besprekin
gen begonnen tussen Egypte en de VS,
waarbij een Egyptische werkdocument
aan de orde komt. Volgens het Egyptische
dagblad Al Ahram wordt in dit document
het arabisch karakter benadrukt van het
oostelijke deel van Jeruzalem.
De bijzondere conferentie van islamiti
sche ministers van Buitenlandse Zaken
van het H. Kruis in de Poolse hoofdstad.
„De kerk van het Heilig Kruis, en met
haar heel Polen beleeft een gedenkwaar
dig gebeurtenis”, aldus hulpbisschop mgr.
Jerzy Modzelewski, die meeldeelde dat
voortaan elke zondag om negen uur plaat
selijke tijd een mis door
worden uitgezonden.
Stakende werknemers bij
vervoer in de Poolse stad
omgeving hebben intussen
bereikt met de regeringsdelegatie, die on
der leiding stond van de plaatselijke vice-
minister Zubalowicz.
Op het kantoor van de onafhankelijke
vakbond in Katowice werd meegedeeld
dat de stakers weer aan het werk zijn
gegaan en dat er in de streek rond Katowi
ce nu niet meer wordt gestaakt.
(Van onze redactie buitenland)
WASHINGTON. De Russische sol
daat, die vorige week politiek asiel vroeg
in de Amerikaanse ambassade in de Af
ghaanse hoofdstad Kaboel, heeft de am
bassade gisteren vrijwillig verlaten. Dit
heeft het Amerikaanse ministerie
Buitenlandse Zaken meegedeeld.
De soldaat had gisteren, in aanwezig
heid van Amerikaanse functionarissen,
een gesprek met de Russische ambassa
deur in Afghanistan. Na dit gesprek zei de
soldaat dat hij besloten had vrijwillig
naar de Sovjet-Unie terug te keren.
In de afgelopen drie jaar zijn 3.000
mensen vrijgelaten die in de nasleep
van de mislukte machtsgreep jaren
lang werden vastgehouden zonder aan-
■’"’t of bewiis
Ofschoon zij nooit berecht werden,
staan zij nog steeds onder toezicht van
bestut r, politie en militairen. Het
hoofd van de veiligheidsdienst Soega-
ma vei klaarde dat de voormalige poli
tieke gevangenen dezelfde rechten
hebben als de burgers. Maar volgens
de minister van Binnenlandse Zaker
hebben zij nog steeds geen toegang tot
regeringsinstanties. sociaal-politieke
organisaties en andere „sociale groepe
ringen".
justitie hard zal optreden tegen corruptie
en wanbeheer. Hij zal het parlement ver
zoeken de parlementaire onschendbaar
heid van Maciej Szczepanski, een parle
mentslid dat vorige maand werd ontsla
gen als hoofd van de radio en televisie, op
te heffen. In een rapport van leden van de
vakbond van omroeppersoneel wordt Sze-
panski beschuldigd van het onwettig ver
werven van onder meer zeven auto's, twee
vliegtuigen, een helikopter en een jacht
van twee miljoen dollar en een 16 kamers
tellend paleis waarin permanent vier
prostituees beschikbaar zouden zijn.
Voor het eerst sinds tientallen jaren is
gisteren door be Poolse staatsradio een
mis uitgezonden
De eucharistieviering werd rechtstreeks
uitgezonden vanuit de 17e-eeuwse kerk
(Van onze redactie binnenland)
ROTTERDAM. De Surinaamse oud-
president Ferrier is zaterdag per schip in
ons land aangekomen voor een vakantie
van enkele maanden. De voormalige pre
sident, die werd vergezeld door zijn echt
genote, ontkende dat zijn verblijf in Ne
derland ook maar iets met de verwikkelin
gen in Suriname van doen had.
„Na mijn vakantie keer ik weer terug
naar Suriname om er op welke manier
dan ook mee te helpen aan de opbouw,”
aldus Ferrier. Ferrier weigerde in te gaan
op de vraag of hij in Nederland zal blijven
als de politieke situatie in Suriname dras
tisch zou veranderen. Ferrier, die in de
Rotterdamse haven werd begroet door
zijn twee dochters en een afgevaardigde
van de Nederlandse regering, maakte de
twaalf dagen durende reis naar Neder
land op een vrachtschip van de KNSM.
De Commissie Ontwikkelingssamen
werking Nederland Suriname (CONS)
keurde zaterdag na een week vergaderen
55 projecten voor de ontwikkeling van
Suriname goed. Dat is 96 procent van het
aantal projecten, dat de Surinaamse rege
ring bij het CONS op tafel had gelegd. Met
de uitvoering is een bedrag gemoeid van
500 miljoen gulden.
JAKARTA (AFP). De Indonesi
sche regering heeft besloten een straf
fere controle op te leggen op voormali
ge politieke gevangenen. Dit heeft het
Indonesische persbureau Antara giste
ren gemeld.
„De regering heeft stappen genomen
tot voortdurende, strengere en inten
sievere controle en bewaking jegens
voormalige politieke gevangenen die
ervan verdacht werden betrokken ta
zijn geweest bij de mislukte coup van
1965”, aldus de minister van Binnen
landse Zaken. Amir Machmoed.
De Turkse Nationale Veiligheidsraad,
onder leiding van chef-staf en sterke man
generaal Kenan Evren, kondigde gisteren
aan dat de commandanten van de staat
van beleg voortaan de bevoegdheid heb
ben post en telegrammen te controleren,
publikaties te censureren of uit de handel
te nemen en te verbieden, ambtenaren in
hun gebied te ontslaan of over te plaatsen
„wanneer dat noodzakelijk is om de open
bare orde te handhaven.” Volgens diplo
matieke waarnemers in Ankara hadden
de militaire leider als sinds lange tijd op
deze maatregelen aangedrongen om het
extremistisch geweld te beteugelen, maar
vonden hun wensen geen praktische toe
passing '■"’brok aan overeenstem-
handelen in essentiële gebruiksgoederen,
of, indien noodzakelijk, deze zaken te slui
ten. Mensen die door een militaire recht
bank worden veroordeeld wegens het ver
spreiden van wat heet „ongefundeerde
geruchten betreffende de staat van beleg”
kunnen van zes maanden tot twee jaar
gevangenisstraf krijgen. Als de geruchten
in de pers verschijnen kunnen degenen
die daarvoor verantwoordelijk zijn het
dubbele van deze straf krijgen.
In het overgangskabinet van Bulent
Ulusu zitten 7 gepensioneerde generaals,
die - afgezien van Ulusu als regeringslei
der - belast zijn met de ministeries van
Binnenlandse Zaken. Onderwijs, Religie,
Jeugd- en Sportzaken. Gezondheid, en
Douane en Staatsmonopolies. De overige
20 ministeries vallen toe aan liberale tech
nocraten en voormalige politici van onbe
rispelijk gedrag. Op de prominentste
plaats staat vice-premier Turgut Ozal. Hij
geldt als architect van het stabiliserings-
programma, dat door de regering-Demi-
rel op gang werd gebracht, en hij moet
zorgen voor de continuïteit van de econo
mische hulpverlening uit het westen. Ozal
heeft altijd nauw contact gehad met de
militaire leiders en verwacht wordt dat hij
zijn sleutelrol in het toekomstige economi
sche beleid zal behouden.
Uit kringen rond de regerende militai
ren in Ankara verluidt dat men Ulusu als
regeringsleider heeft gekozen omdat hij
geen politieke doeleinden nastreeft en
nauwe contacten heeft met alle andere
leden van de Nationale Veiligheidsraad.
Hij geldt als een harde bestuurder, die de
capaciteit bezit discipline in te voeren in
het wijdvertakte Turkse ambtelijke appa
raat.
(Van onze redactie buitenland)
Gezien de explosieve stijging van hun
olie-importrekening dienen ontwik
kelingslanden de volle aandacht te
geven aan vergroting van hun eigen
energieproduktie. Zich bewust van
deze noodzaak is de Wereldbank van
plan in de komende jaren aanmerke
lijk meer geld te lenen aan ontwikke
lingslanden ter ondersteuning
energieprogramma’s. Uit het
daag verschenen jaarverslag
het boekjaar tot en met 30 juni 1980
blijkt dat de bank vergelijken met
het voorgaande boekjaar vier keer
zoveel aan krediethulp voor energie
projecten toegezegd heeft, namelijk
457 miljoen dollar (ruim 900 miljoen
gulden) tegen 112.4 miljoen dollar
(ruim 220 miljoen gulden.)
In haar jaarverslag meldt de Wereld
bank dat zij meer leningen wil ver
strekken voor ontwikkelingspro
gramma’s om landen te helpen bij
het tot stand brengen van structurele
veranderingen die nodig zijn om de
betalingsbalanscrises in de toekomst
te voorkomen. Voor dit type krediet
hulp zal het komend boekjaar onge
veer 700 miljoen dollar worden uitge
trokken. Overigens is men binnen de
bank huiverig voor een te sterke be
trokkenheid bij de sociale en econo
mische problemen die kunnen voort
vloeien uit de programma’s waaraan
de bank financieel bijdraagt.
Bij dergelijke uitgebreide kredietpro
gramma’s werkt debank steeds
meer samen met officiële en particu
liere kapitaalverschaffers. Het afge
lopen boekjaar kwam op die manier
voor 95 projecten 6,52 miljard dollar
beschikbaar, een verdubbeling van
het in 1979 uitgekeerde leenbedrag.
In een overzicht over de economische
ontwikkeling in de Derde Wereld in
de afgelopen tien jaar meldt de bank
dat het de landen is gelukt de econo
mische groei van de jaren zestig
voort te zetten. Tussen 1971 en 1980
beliep de gemiddelde economische
groei in de ontwikkelingslanden 5,3
percent tegen 3,1 percent in de indu
strielanden. In de jaren zestig belie
pen de cijfers respectievelijk 5,6 en
vijf percent.
Binnen de groep ontwikkelingslanden
bestaan in dit opzicht grote verschil
len. Het ging de afgelopen tien jaar
vooral de iets rijkere ontwikkelings
landen voor de wind. Oostaziatische
landen (Zuid-Korea, Singapore)
haalden een gemiddelde economi
sche groei van aëht percent per jaar
terwijl de landen ten zuiden van de
Sahara een groei van maar net drie
percent hadden. Het contrast wordt
gemeten aan de hand van de stijging
van het inkomen per hoofd van de
bevolking in deze landen nog duide
lijker. Een inwoner van een van de
landen ten zuiden van de Sahara
ging er gemiddeld per jaar slechts 0,2
percent op vooruit tegen de gemid
delde inkomensstijging van 5,7 per
cent in de rijkere ontwikkelings
landen.
Groot is ook de kloof tussen de olie-
importerende ontwikkelingslanden
en de olie-exporterende landen. Ver
wacht wordt dat de olieproducenten
in het Midden-Oosten dit jaar aan
hun olie ruim 200 miljard dollar zul
len verdienen vergeleken met elf mil
jard dollar in 1970. De oliecrisis van
1973 kwam bij de ontwikkelingslan
den hard aan getuige de ontwikke
ling van het tekort op de lopende
rekening van hun betalingsbalans.
Na 1975 trad een licht herstel op
maar met de jongste verhogingen
van de olieprijs is daar een scherpe
ommekeer in gekomen. Zo was het
gezamenlijke tekort op de lopende
rekening van de betalingsbalansen
van de olie-importerende ontwikke
lingslanden in 1973 6,7 miljard dol
lar, na de oliecrisis (in 1975) 39,6
miljard dollar, in 1978 27,1 miljard
dollar en vorig jaar 43,1 miljard. De
vooruitzichten voor dit jaar zijn heel
erg slecht.
De Wereldbank die zich in tamelijk
positieve bewoordingen uit over de
Noord-Zuid-dialoog (waarvan zij
voor het eerst in haar jaarverslag
gewag maakt) merkt in haar slotcon
clusie op dat rijke en arme landen
met erkenning van hun lotsverbon
denheid economisch dienen samen
te werken, willen zij de komende
decennia doorstaan zonder ten prooi
te vallen aan sociale ontreddering.
De Wereldbank heeft het afgelopen
boekjaar in totaal 7,64 miljard dollar
aan kredieten toegezegd voor 144
projecten in 48 landen tegen 6,98
miljard dollar (voor 142 projecten in
44 landen) vorig jaar. De financie
ring van landbouwprojecten slokte
voor het zesde achtereenvolgende
jaar het meeste geld op, namelijk
3,45 miljard gulden voor 85 projec
ten. De IDA (Internationale Ontwik
kelings Assciatie), een zusterorgani
satie van de bank die tegen „zachte”
voorwaarden leningen verstrekt van
de allerarmste landen, stelde in 1980
3,83 miljard dollar voor 105 projec
ten in veertig landen beschikbaar. In
het boekjaar 1979 was dat 3,02 mil
jard (voor 105 projecten in 43
landen).
De Bank en de IDA hebben in 1980 5,77
miljard dollar uitgekeerd, twintig
percent meer dan de 4,82 miljard
dollar van 1979. De Bank nam daar
van 4,63 (3,6) miljard dollar voor
haar rekening en de IDA 1,41 (1,22)
miljard.
